Ανατριχιαστικές είναι οι αποκαλύψεις 82χρονου αρχαιοκάπηλου για τις παράνομες ανασκαφές που πραγματοποιούσε τόσο ο ίδιος όσο και πολλοί άλλοι στη  περιοχή της Αμφίπολης.

 

Ο Κ.Ε. που δηλώνει ότι έχει αποσυρθεί πλέον  εξομολογείται ότι- όπως πολλοί άλλοι- άρχισε να επιδίδεται κι εκείνος στην παράνομη «συλλογή» πολύτιμων αντικειμένων από τάφους, τα οποία στην συνέχεια «πουλούσε στον έμπορο και έπαιρνε το μερτικό του». «Εδώ έσκαβαν όλοι....Οι αρχαιοκάπηλοι, όπως τους λένε, πάνε πρώτοι, οι αρχαιολόγοι φτάνουν μετά» αναφέρει ο 82χρονος που αποκαλύπτει ότι μετά το 1980, άπαντες στην Αμφίπολη, προμηθεύτηκαν ανιχνευτές μετάλλων.

 

"...Στην Αμφίπολη ήρθαμε με την οικογένειά μου, όταν ήμουν επτά ετών" θα θυμηθεί ο 82χρονος, σήμερα, Κ.Ε. που εξιστορεί στο πρακτορείο ΑΠΕ-ΜΠΕ πώς μπήκε ο ίδιος στο "βασίλειο" της (παράνομης) συλλογής αρχαίων αντικειμένων, που αφθονούσαν, όχι μόνο στους αρχαιολογικούς χώρους της Αμφίπολης, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας.

 

Η ζωή του Κ.Ε θα μπορούσε να αποτελέσει ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα. Ακόμα και σήμερα, σε αυτή την ηλικία, η καρδιά του "χορεύει", όταν μιλάει για το παρελθόν και τις (παράνομες) ανασκαφικές δραστηριότητές του.

Έφτασε για να σκάψει, από τις Σέρρες μέχρι και στις Μυκήνες, ενώ -όπως λέει γελώντας- στη Βεργίνα έσκαψε πριν από τον Μανόλη Ανδρόνικο...

 

"Οι αρχαιοκάπηλοι, όπως τους λένε, πάνε πρώτοι, οι αρχαιολόγοι φτάνουν μετά" υπογραμμίζει και ξετυλίγει κάποιες πτυχές μιας διαδρομής, που παρόμοια διήνυσαν και διανύουν τις νύχτες, σε κάμπους και βουνά, χιλιάδες άλλοι "συνάδελφοι", κυριευμένοι όπως κι αυτός από τον "πυρετό του χρυσού".

Παιδί πάμφτωχης προσφυγικής οικογένειας, άφησε μαζί με τους δικούς του, το 1927, τη Δράμα και κατέφυγε στην Αμφίπολη.

 

"Τα πολλά κουνούπια της λίμνης και η ελονοσία ανάγκασαν τότε τους πρόσφυγες να φύγουν από εκεί. Άφησαν τότε τα ζώα τους ελεύθερα να τους οδηγήσουν- όπου εκείνα θα ησύχαζαν, εκεί θα έμεναν. Έτσι διάλεξαν και εγκαταστάθηκαν στον σημερινό οικισμό της Αμφίπολης που τότε τού δώσανε το όνομα Νεοχώρι (Γενίκιοη)" εξιστορεί ο 82χρονος.

 

"Η οικογένειά μου ήρθε από τη Δράμα το 1944. Ήμασταν κτηνοτρόφοι. Θυμάμαι που πήγαιναν τα γίδια να βοσκήσουν ψηλά εκεί, στον λόφο Καστά, είχε πολύ αέρα και μου άρεζε να ανεβαίνω στην κορυφή... Το 1953, πήγα φαντάρος. Στο χωριό είχε πολύ φτώχεια… Όταν γύρισα, μαζί με τον αδερφό μου ξεκινήσαμε να βγάζουμε τις οβίδες από τον λόφο. Είχαν μείνει πολλές από τον Βαλκανικό πόλεμο. Βγάζαμε μολύβια και 'τούντσια' και τα πουλούσαμε στη Θεσσαλονίκη, δώδεκα δραχμές το κιλό. Τις βρίσκαμε εύκολα, γιατί, όταν χτυπούσε η οβίδα, άφηνε ίχνη καπνού στα βράχια, ήταν ζεστή και άφηνε καπνούς. Υπήρχαν, όμως, τρύπες που δεν είχαν καπνούς. Σκάψαμε... ήταν τάφοι. Έτσι άρχισαν όλα" λέει ο Κ.Ε., "ξεδιπλώνοντας" τις μνήμες του στις πρώτες εκσκαφές των τυμβωρύχων και τις θεαματικές ανακαλύψεις τους.

 

"Εδώ έσκαβαν όλοι...Ο τόπος είναι ημίβραχος, έσκαβες δέκα πόντους και φαινόταν, αν ήταν σκαμμένος ο τάφος. Σκάβαμε κυρίως στην Ακρόπολη, απέναντι από το σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο, στα 'καλά μνήματα', έμειναν οι πλούσιοι εκεί. Άνοιξα πολλούς τάφους: αν ήταν γυναικείος ο τάφος, βρίσκαμε χρυσά σκουλαρίκια, περιδέραια και καρφίτσες, αν ήταν αντρικός κάποια αντικείμενα και δακτυλίδια. Πηγαίναμε βράδυ, ήμασταν το πολύ δυο-τρεις. Τα πουλούσαμε στον έμπορο και ο καθένας έπαιρνε το μερτικό τους. Η συναλλαγή γινόταν στη Θεσσαλονίκη. Αν έβρισκες κάτι, έπαιρνες τον έμπορο και του το έλεγες. Έβρισκαν και αγαλματίδια και τα πουλούσαν στους μεγάλους αρχαιοκάπηλους ή σε αυτούς που έκαναν συλλογές" θυμάται ο 82χρονος και συνεχίζει: ''(Το 1955) ήρθε ο αρχαιολόγος από την Καβάλα, ο Δημήτρης Λαζαρίδης και ξεκίνησε τις αρχαιολογικές εργασίες. (Εμείς δείξαμε στον Λαζαρίδη που ήταν η νεκρόπολη)...

 

Ο Λαζαρίδης έβγαινε με μια τσάντα στο χωριό και μάζευε ό,τι μπορούσε, ζητούσε ό,τι είχε βρει ο καθένας να του το παραδώσει και τότε τα παρέδωσα κι εγώ...

''Είχα βρει τότε τριάντα αγαλματίδια, δούλευα στον δρόμο και άνοιγα τη διακλάδωση προς το χωριό μέσα, φαρδαίναμε τον δρόμο, τριάντα κούκλες, περιστέρια "αλεπές" και γυναικεία πρόσωπα, τα παρέδωσα στο Λαζαρίδη. Δεν μου έδωσαν καμία αμοιβή... Μια μέρα, καθώς άνοιγε τον δρόμο η μπουλντόζα, πετάχτηκε ένα κεφάλι μαρμάρινο. Το παρέδωσα και αυτό, αλλά λεφτά δεν πήρα ακόμη".

 

1964-1965: "Μετά την έρευνα του νεκροταφείου, προχώρησα στην έρευνα της πόλης. Επιχείρησα ένα πλήθος δοκιμαστικών τομών στην ομαλή έκταση της Αμφίπολης, όπου υπήρχαν οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές. Οι έρευνες αυτές ήταν άκαρπες. Εντούτοις πίστευα ότι εδώ θα έπρεπε να βρισκόταν ο σημαντικότερος χώρος της πόλης και ίσως η Αγορά. Την πεποίθησή μου ενίσχυε το γεγονός ότι οι παλαιότεροι κάτοικοι του χωριού ονόμαζαν αυτό το χώρο Μπεζεστένι και ότι εδώ αποκαλύπτονταν, όταν όργωναν, αξιόλογα τυχαία ευρήματα, όπως επιγραφές και αγάλματα. Η πόλη αυτή, που έγινε αποικία των Αθηναίων στα χρόνια του Περικλή, δηλαδή την εποχή της μεγάλης ακμής της Αθήνας, είμαι βέβαιος πως ήταν ένα μεγάλο κοσμοπολίτικο κέντρο. Από τα πιο μακρινά μέρη υπήρχαν παροικίες στην Αμφίπολη. Και, φυσικά, υπήρχαν ντόπια εργαστήρια κοσμημάτων, γλυπτών, αγγειοπλαστικής" γράφει στο ημερολόγιό του ο Δημήτρης Λαζαρίδης.

 

"Αλλά, όμως, το πλέον αξιόλογο κτίριο ήτο ναός παλαιοχριστιανικών χρόνων αποκαλυφθείς εις τη θέσιν Μπεζεστένι και εντός αγρού του Ιωσήφ Ευθυμιάδη, ανατολικώς της αποκαλυφθείσης εν έτει 1961 κιονοστοιχίας... Εντός της Κοινότητας Αμφιπόλεως, όπισθεν της οικίας του Γεωργίου Παπαδόπουλου, κατά τη διάνοιξη των θεμελίων δια την οικοδομήν της εκκλησίας του χωριού, είχε διαπιστωθεί η ύπαρξις ορθογώνιου σκάμματος επί του μαλακού βράχου... Διαπιστώθη ούτως ότι πρόκειται περί λαξευτού τάφου εκ των λεγόμενων μακεδονικών Ταφή, δεν διαπιστώθει ούδ΄ανευρέθησαν οστά" αναφέρει ο Δημήτρης Λαζαρίδης στα Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας έτους 1964, διαπιστώνοντας ότι αρχαιολογικοί τάφοι υπήρχαν, αλλά ήταν άδειοι.

 

"Στις Μυκήνες πήγα πριν τον Ανδρόνικο"

 

"Εγώ άρχισα από τους πρώτους" θα ομολογήσει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και θα συμπληρώσει: "πήγα παντού -μέχρι τις Μυκήνες- πηγαίναμε δύο- τρία άτομα, ξέραμε πού ήταν, ψάχνοντας τα έβρισκες. Πήγα στη Βεργίνα πριν από τον Ανδρόνικο. Ήμασταν τέσσερα άτομα και πήγαμε τρία μέτρα βάθος, βρήκαμε ένα φτυάρι σπασμένο, πήγαν άλλοι πριν από εμάς" θα πει απογοητευμένος και θα τονίσει: "πρώτα πάνε οι αρχαιοκάπηλοι σε έναν αρχαιολογικό χώρο και μετά οι αρχαιολόγοι... αυτοί διαβάζουν μόνο στα βιβλία...".

"Στην Ορμύλια της Χαλκιδικής με συνέλαβαν. Αλλά δεν ήμουν εκεί, το κάνανε συνωμοσία ο διοικητής Ασφαλείας, ο Οικ., με άλλα 'κοπρόσκυλα' της δουλειάς, τρώγανε μαζί φαίνεται, πλήρωσα 1.700.000 δραχμές, για να μην μείνω φυλακή, για μένα και τον αδερφό μου, είπαν πως οδηγούσα μπουλντόζα: εγώ δίπλωμα δεν είχα... Θυμάμαι, ένα βράδυ του 1977 ήμασταν στο Μελισσουργό της Ν. Απολωνίας, κάτω στον δρόμο -Παζαρούδα λέγεται το χωριό- εκεί ψάχναμε, κάποιος μας πρόδωσε και ήρθε η αστυνομία, μας έπιασε και μας πήγε στα Λαγκαδίκια.

 

Εγώ ήμουν τολμηρός, θαρραλέος. Εγώ θα την κοπανήσω, είπα στον αδερφό μου, βγαίνω από την πόρτα και τρέχω, δύο τη νύχτα, πάω στον ταξιτζή στον γιο του προέδρου. Ήταν μια γριά Πόντια, δικιά μας. 'πάντον, όπου θέλει, μπορεί να έχει άρρωστο' λέει του γιου της. Τού λέω Θεσσαλονίκη πρέπει να πάω, έχω άρρωστο στο νοσοκομείο- ψέματα τού είπα. Το πρωί παίρνει ο διοικητής και μου λέει: την κοπάνησες, έτσι;. Τι να κάνω, τού είπα... Έτσι, ένα βράδυ έφυγα και από τη Ζίχνη. Δικαστήκαμε, έφαγα πενήντα μέρες φυλακή, πληρώσαμε... Τώρα είναι κακούργημα, τότε ήταν πλημμέλημα. Δεν πλήρωναν οι αρχαιολογικές υπηρεσίες, δεν υπήρχε ούτε φύλακας, ούτε τίποτα, ούτε ήταν χαρακτηρισμένα αρχαιολογικά. Πολλή φτώχεια. Με αυτά ίσα ίσα που συντηρούνταν ο κόσμος... άλλοι έπαιρναν τα λεφτά" λέει ο Κ.Ε., χωρίς- ωστόσο- να μας αποκαλύπτει ποιοι τα έπαιρναν.

 

"Μετά το 1980, όλοι στην Αμφίπολη πήραν μηχανήματα ανιχνευτές. Τριάντα άτομα κάνανε όλη τη δουλειά- ήταν και Διοικητές μέσα και αυτοί μπερδεύονταν με τα αρχαία. Το 1994 παρέδωσα κάποια αντικείμενα στην αρχαιολογική υπηρεσία, τα εκτίμησαν με ένα ποσό, αλλά ακόμη δεν μου τα πλήρωσαν. Το 2006 τους παρέδωσα πέντε χάλκινα και δύο ασημένια νομίσματα ρωμαϊκών χρόνων, ένα χάλκινο νόμισμα βυζαντινών χρόνων, ένα στάθμιο και μία χάλκινη αιχμή βέλους. Τα κοστολόγησαν περίπου 900 ευρώ, αλλά δεν μου τα πληρώσανε ακόμη" συμπληρώνει, παραθέτοντας και τα αποδεικτικά στοιχεία.

 

"Τώρα τα παράτησα, γέρασα... Στις τελευταίες ανασκαφές στον Τύμβο Καστά, εγώ έδειξα στον αρχιφύλακα της Περιστέρη την είσοδο του Τύμβου. Τού έδωσα και σχεδιάγραμμα, το έχουν" λέει με έκδηλη την υπερηφάνεια στο βλέμμα και τη φωνή.

Την ίδια ώρα, λίγα χιλιόμετρα μακριά από την Αμφίπολη, στη γνωστή πλέον Μεσολακιά, οι φήμες για την αρχαιοκαπηλία δίνουν και παίρνουν.

"Υπήρχαν άνθρωποι στην Αμφίπολη που δεν δούλεψαν ποτέ, μάζευαν μπίλιες και έβρισκαν και τα νομίσματα. Τα νομίσματα τα έβρισκες περπατώντας. Εμείς ήμασταν αγρότες, αυτοί όλη μέρα έψαχναν και όλη τη νύχτα έσκαβαν" θα μας πουν και θα συνεχίσουν: "Όταν ξεκίνησαν να ανοίγουν τους τάφους, ερχόταν κόσμος από όλες τις περιοχές, είχαν διασυνδέσεις παντού. Τους συνελάμβαναν, πήγαιναν στα δικαστήρια. Τους έβαζαν από τη μια πόρτα και από την άλλη τους έβγαζαν. Είχαν... μπάρμπα στην Κορώνη. Έτρωγαν πολλοί από αυτή τη δουλειά... Αν πούμε πολλά, θα γίνουμε κακοί" θα μας πουν κάτοικοι της Μεσολακιάς, διατηρώντας την ανωνυμία τους, αλλά χωρίς να μας αποκρύψουν πως και αυτοί έβρισκαν διάφορα νομίσματα στα χωράφια τους.

 

"Παλιά ψάχνανε με τσάπες, άρπαζαν ό,τι μπορούσαν και έφευγαν, γι' αυτό και βρήκαμε πολλά νομίσματα και αγαλματίδια στους τάφους. Σήμερα, είναι αλλιώς. Όσο για το 'κύκλωμα', αυτό μπορεί να είναι κλειστό, αλλά τα νέα μαθαίνονται γρήγορα -από τον έναν στον άλλο. Αν γίνει η αρχή, σε βρίσκουν εύκολα" δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ένας Σερραίος, ο οποίος φέρεται να έχει εμπλακεί στο παρελθόν σε υπόθεση αρχαιοκαπηλίας κι προσθέτει:

 

"Πριν από δυο χρόνια, μετά από εξάμηνες παρακολουθήσεις, προσήγαγαν περισσότερα από 120 άτομα στη Β. Ελλάδα με την κατηγορία της αρχαιοκαπηλίας, έπιασαν και τον 'εγκέφαλο' και αρκετοί είναι στη φυλακή... Με παρακολουθούσαν και μένα, κάνανε έρευνα και στο σπίτι. Δεν είχα τίποτα, παρά μόνο ένα 'βρώμικο' τηλέφωνο μέσα σε έξι μήνες, που ήθελε κάποιος να μου πουλήσει νομίσματα. Σε ένα κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας δεν υπάρχει τρόπος για να μπεις ή να βγεις. Ερασιτέχνες δεν υπάρχουν. Όταν βγάζεις κέρδος από αυτή τη δουλειά, τότε είσαι επαγγελματίας".

 

Ο ίδιος υποστηρίζει πως οι πρώτοι αρχαιοκάπηλοι ήταν οι αρχαίοι Έλληνες:
"Το πρωί τους έθαβαν και το βράδυ τους έκλεβαν. Όπου είχε χρυσό, άνοιγαν μια τρύπα και τα έπαιρναν. Κάποιοι λένε ότι οι Ρωμαίοι εκπαίδευαν και μαϊμούδες… μαϊμού την έκανε τη δουλειά, τα μάζευε και τα πήγαινε στην τρύπα. Ο τρύπες δεν γίνονταν τυχαία... Οι εννιά στους δέκα στην Αμφίπολη έκαναν αυτή τη δουλειά και πολλοί πέθαναν από τις αναθυμιάσεις".

 

Άλλωστε και ο επί 12 χρόνια συνεργάτης του Δημήτρη Λαζαρίδη, Κώστας Βαρύτας, θυμάται:
"Όταν ανοίγαμε έναν τάφο με τον Δημήτρη τον Λαζαρίδη, ο αρχαιολόγος μας απομάκρυνε για να πάρει, όπως έλεγε, ο τάφος αέρα. Όταν βρέθηκε ο μεγάλος τάφος, κάτω από το μουσείο, ο Λαζαρίδης μας είπε να φύγουμε όλοι μακριά για να μην πάθει κάποιος κανένα κακό. Ήταν πολλοί αυτοί οι αρχαιοκάπηλοι που πέθαναν τότε από τις αναθυμιάσεις".

Την ίδια ώρα, στο μικρό καφενεδάκι της Μεσολακιάς, η συζήτηση γυρίζει από ένα "κοινό μυστικό", όπως το αποκαλούν οι περισσότεροι θαμώνες: όσοι είναι οι κάτοικοι της Αμφίπολης, σε διπλάσιο αριθμό θα έβρισκες στα σπίτια τους ανιχνευτές μετάλλων...

 

Τι αναφέρει στο ημερολόγιό του ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης

 

26.04.1956, Αμφίπολη: "Άρχισαν συστηματικές ανασκαφές στην Αμφίπολη σ' ένα μεγάλο νεκροταφείο για να προστατευτεί η περιοχή από την αρχαιοκαπηλία. Πήρα την απόφαση να αρχίσω, παρά τις αδυναμίες, για να διασωθεί το καταπληκτικό πλήθος των κτερισμάτων. Ο τόπος ήταν γεμάτος σκάμματα και τομείς αρχαιοκαπήλων".

Έτσι περιγράφει, στο ημερολόγιό του, ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης την ανάγκη έναρξης ανασκαφών στην Αμφίπολη και την προστασία της περιοχής από την Αρχαιολογική Εταιρεία, προκειμένου να χαρακτηριστεί άμεσα τότε, αρχαιολογικός χώρος, έτσι ώστε να βάλει "φρένο" στους αρχαιοκάπηλους, που πρόλαβαν πριν από αυτόν να ξεκινήσουν τις "εκσκαφές" και να συλήσουν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους.

 

protothema.gr

 

Επειδή πολλά διαβάζετε για τον τύμβο της Αμφίπολης , αλλά δεν είναι εύκολο να έχετε ακριβή εικόνα για το πως είναι, το Amfipolinews, δημοσίευσε αναπαραστάσεις με το πως είναι η πλήρης πρόσοψη, για να καταλάβουν όλοι τι ακριβώς πάνε να αποκαλύψουν οι αρχαιολόγοι.

 

Δείτε τις φωτογραφίες

 

 

Οι αρχαιολόγοι βρίσκονται πλέον μέσα στον προθάλαμο του μνημείου και προχωρούν με προσεκτικά βήματα βάζοντας ως προτεραιότητα τη συντήρηση του τάφου.

Οπως αναφέρεται στη νέα ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, τοποθετήθηκε προσωρινό στέγαστρο. Αναλυτικά αναφέρεται:

 

«Συνεχίζονται οι ανασκαφικές εργασίες στον τύμβο Καστά, στην Αμφίπολη, από την ΚΗ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων. Αφαιρέθηκε και ο τελευταίος δόμος από τον τοίχο σφράγισης, που έκλεινε την πρόσοψη του ταφικού μνημείου, αποκαλύπτοντας τη συνέχεια του ψηφιδωτού δαπέδου.

Στο κέντρο και μπροστά από την είσοδο, αποκαλύπτεται βοτσαλωτό δάπεδο, που αποτελείται από ορθογώνια και τετράγωνα σχήματα, πλαισιωμένα από ασπρόμαυρους ρόμβους.

 

Στο κάτω μέρος της πρόσοψης εμφανίζεται στη νωπογραφία ταινία, μπλε χρώματος, η οποία παρακολουθείται και στους πλευρικούς τοίχους.

 

Συνεχίζεται η αφαίρεση των χωμάτων από τον προθάλαμο, σε πλάτος δυο μέτρων περίπου, από τον τοίχο της εισόδου. Ο εσωτερικός χώρος, καλύπτεται ακόμη από όγκο χωμάτων, ο οποίος θα αφαιρείται, με ιδιαίτερη προσοχή, στις επόμενες μέρες. Επίσης, πραγματοποιούνται, συστηματικά, εργασίες συντήρησης και στερέωσης τόσο της πρόσοψης του μνημείου, όσο και του εσωτερικού του αποκαλυπτόμενου χώρου.

Παράλληλα με την πρόοδο της ανασκαφικής έρευνας δημιουργούνται οι εργοταξιακές υποδομές, που θα εξασφαλίσουν καλύτερες συνθήκες εργασίας στους εργαζόμενους και ασφαλέστερη προστασία στο ταφικό μνημείο από τις καιρικές συνθήκες. Σήμερα, ολοκληρώθηκε και η τοποθέτηση του προσωρινού στεγάστρου, που καλύπτει εξωτερικά το μνημείο.

Τέλος, υπό την διεύθυνση της κ. Κ. Περιστέρη δημιουργήθηκε διεπιστημονική ομάδα αποτελούμενη από τις ειδικότητες πολιτικού μηχανικού, αρχιτέκτονος, γεωτεχνικού, τοπογράφου, συντηρητή και γεωλόγου, η οποία θα παρέχει την αναγκαία τεχνική υποστήριξη σε επίπεδο μελετών και εργασιών, που απαιτούνται για την διασφάλιση του μνημείου. Δόθηκε προτεραιότητα στις μελέτες και εργασίες για την απορροή των ομβρίων, για την στατική ενίσχυση των αποκαλυπτομένων τοίχων, για την συντήρηση επιφανειών, ποικίλης υφής, και των χρωμάτων.

Οι ανωτέρω εργασίες θα απασχολήσουν την διεπιστημονική ομάδα εργασίας τις αμέσως επόμενες μέρες. Με την πρόοδο της αποκάλυψης του μνημείου θα εκδοθεί νέο δελτίο τύπου».

 

Η σύληση

 

Εν τω μεταξύ αυξάνονται τα σενάρια τόσο για την κατάσταση του τάφου όσο και για τον «ένοικο» του μνημείου. Οι αρχαιολόγοι που ασχολούνται με την υπόθεση της Αμφίπολης δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν αν έχει συληθεί ο τάφος, ωστόσο, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για κάτι τέτοιο. Δεν είναι μόνον η μικρή οπή στην άκρη του μαρμάρινου τοίχου, διαστάσεων 40 x 50 που ίσως δείχνει πως τυμβωρύχοι είχαν «προλάβει» τους αρχαιολόγους και έχουν συλήσει τον τάφο.

Είναι και κάποιες άλλες εκτιμήσεις γενικά για τους μακεδονικούς τάφους στη περιοχή. Μιλώντας στη «Δημοκρατία» ο αρχαιολόγος και καθηγητής της κλασικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, Π. Φάκλαρης εκτιμά ότι ο τάφος μπορεί να έχει συληθεί τουλάχιστον μία φορά

 

Η αρχή πιθανότατα να έγινε από τα ρωμαϊκά χρόνια. Άλλωστε ήταν οι Ρωμαίοι, σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, εκείνοι που μετακίνησαν τον επιβλητικό λέοντα που βρισκόταν στην κορυφή του ταφικού λόφου.

Παράλληλα, όπως λέει ο κ. Φάκλαρης όταν ανακαλύφθηκε αρχικά ο τάφος και συγκεκριμένα ο περίβολος είχε διαπιστωθεί πως είχαν αφαιρεθεί αρκετά τμήματα. Σοβαρότατη ένδειξη ότι κάποιοι είχαν «πειράξει» το μνημείο.

 

Ο κ. Φάκλαρης που υπήρξε και συνεργάτης του Μ. Ανδρόνικου στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας αναφέρει ότι είναι ελάχιστα τα ταφικά μνημεία που έχουν μείνει ανέπαφα. Λέει χαρακτηριστικά ότι από τους 110 μακεδονικούς τάφους που έχουν ανασκαφεί μόνο οι έξι δεν έχουν συληθεί.

Με βάση αυτά τα στοιχεία η αποκάλυψη ότι λείπει μέρος του μαρμάρινου τοίχου σε σημείο απ' όπου κάποιος θα μπορούσε να μπει στους βασικούς θαλάμους του τάφου σήμανε συναγερμό στους αρχαιολόγους, ειδικά από τη στιγμή που τα τμήματα του τοίχου τα οποία λείπουν δεν βρέθηκαν γεγονός που σημαίνει ότι δεν πρόκειται για κάποια φυσική καταστροφή στο μνημείο.

 

Οσο για τον «ένοικο» του τάφου, οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι ήταν κάποιος επιφανής Μακεδόνας στρατιωτικός με υψηλά αξιώματα, όπως π.χ. ο Νέαρχος ένας από τους ναυάρχους του Μ. Αλέξανδρου. Ενδεχομένως, όμως, να είναι ο τάφος της γυναίκας του Μ. Αλεξάνδρου, Ρωξάνης και του γιου ενώ δεν αποκλείεται και η αδερφή του Κλεοπάτρα.

 

Μια άλλη θεωρία κάνει λόγο ακόμη και για τον Κάσσανδρο, το δολοφόνο της Ρωξάνης και του Αλέξανδρου Δ' ο οποίος μισούσε τη βασιλική οικογένεια και ίσως θα ήθελε να θεωρηθεί κι αυτός υψηλό και τιμώμενο πρόσωπο, ζητώντας να ταφεί στην Αμφίπολη.

 

Αναστήλωση και συντήρηση

Στη στερέωση και συντήρηση των αρχαιολογικών ευρημάτων πρόκειται να αφοσιωθούν τις επόμενες δυο-τρεις μέρες οι αρχαιολόγοι στον Τύμβο Καστά, στην Αρχαία Αμφίπολη, προκειμένου να τα προστατεύσουν, όπως δήλωσε στο πρακτορείο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επικεφαλής της ανασκαφής, αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη, επαναλαμβάνοντας προηγούμενη δήλωσή της ότι «ένα μνημείο βγαίνει και παράλληλα συντηρείται, αλλιώς το χάσαμε».

Παρότι η ανασκαφή από την ΚΗ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων προχωρά με γρήγορους ρυθμούς, οι αρχαιολόγοι δίνουν προτεραιότητα στις ανάγκες υποστύλωσης και συντήρησης των ευρημάτων, αλλά και στη διάσωση των ιχνών των χρωμάτων που βρέθηκαν στον χώρο.

 

"Πρέπει να καταφέρουν να διατηρήσουν τα χρώματα που βρέθηκαν πάνω στα αρχαιολογικά ευρήματα και χρειάζονται ειδικές θερμοκρασίες ψύχους, αλλιώς θα χαλάσουν αμέσως" επισημαίνει η αρχιτέκτονας, πρόεδρος του τμήματος Αρχιτεκτονικής Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής του ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας Λίνα Θεοδωρίδου, παραπέμποντας στα "ευαίσθητα" χρώματα, που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες ζωγράφοι.

 

Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, το μαύρο χρώμα που χρησιμοποιούσαν οι ζωγράφοι της εποχής ήταν ο άνθρακας, το κάρβουνο, το σπουδαιότερο χημικό στοιχείο που χρησιμοποιήθηκε ως χρώμα και το έπαιρναν οι ζωγράφοι της αρχαιότητας, από την καύση οστών, ενώ το καλύτερο μαύρο έβγαινε από το καμένο φιλντίσι. Μαύρο έπαιρναν επίσης και από καύση ξύλων.

 

Το καλύτερο ξυλοκάρβουνο θεωρείτο ότι προέρχεται από νέα βλαστάρια κλήματος αμπέλου. Ξυλοκάρβουνα χρησιμοποιούνταν με τη μορφή λεπτών ράβδων για τη σχεδίαση. Για να χρησιμοποιηθεί σαν χρώμα μετατρεπόταν σε σκόνη. Καλής ποιότητας μαύρο προερχόταν από το κουκούτσι του ροδάκινου και τα κελύφη των αμυγδάλων. Άλλο μαύρο ήταν το φούμο (καπνιά), που μετατρεπόταν σε μελάνι με την ανάμιξή του με κόμμι. Για την παραγωγή του άφηναν μια φλόγα να παίζει κάτω από μια ψυχρή επιφάνεια και μάζευαν την καπνιά που συσσωρευόταν σ' αυτήν. Η φλόγα συνήθως δημιουργείτο από λαμπάδα από κερί μέλισσας.

 

Το πορφυρό χρώμα, γνωστή ως "πορφύρα" από αρχαιοτάτων χρόνων σαν βασιλική βαφή, ήταν η ωραιότερη και ακριβότερη βαφή. Η πορφύρα θεωρήθηκε από την αρχή ευγενές χρώμα και σύμβολο των θεών και βασιλιάδων. Η λέξη πορφύρα είναι το συνολικό όνομα μιας ομάδας οικογενειακών κοχυλιών, ενώ η παραγωγή τους ήταν πολύ επίπονη και απαιτούνταν μεγάλος αριθμός κοχυλιών και άλλων μαλακίων που συγκεντρώνονταν σταγόνα σταγόνα.

 

Το μπλε χρώμα που χρησιμοποιείτο από την κλασική αρχαιότητα είναι ο αζουρίτης, από τον λαζουρίτη (lapis lazuli), που σημαίνει πέρα από τις θάλασσες, διότι υπήρχε αποκλειστικά στην Περσία. Για την παραγωγή του απαιτούνταν περίπλοκες μέθοδοι, γι' αυτό και ήταν ακριβό υλικό και μέσον για πολυτέλεια. Άλλη μια ομάδα μπλε είναι οι ενώσεις χαλκού με αμμωνία, ενώ το μπλε κοβαλτίου χρησιμοποιήθηκε ευρέως καθώς επίσης και το "λαζούρι"- έτσι ονομαζόταν το ινδικό, που είναι το χρώμα μαβί, φυτικό και το έφερναν από την Ινδία.

 

"Ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής, που είναι στην ομάδα της Κατερίνας Περιστέρη, γνωρίζει απόλυτα την προστασία που χρειάζονται όλα όσα έχουν μέχρι τώρα αποκαλυφθεί" επισημαίνει η Λίνα Θεοδωρίδου, επισημαίνοντας ότι το τμήμα Γεωπληροφορικής του ΤΕΙ Σερρών συνεργάστηκε στενά το 2010 με την προϊσταμένη της ΚΗ Εφορείας Κατερίνα Περιστέρη, όταν στις ανασκαφές της κοντά στον Τύμβο Καστά χρειάστηκε να χρησιμοποιηθεί το γεωραντάρ που διαθέτει το τμήμα.

 

Όπως εξηγεί, ωστόσο, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Αρχιτεκτονικής Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής του ΤΕΙ, Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, "μέχρι στιγμής, δεν έχει ανακοινωθεί κανένα αποτέλεσμα γεωφυσικής έρευνας που να σχετίζεται με την πρόσφατη σημαντική ανακάλυψη στο χώρο του λόφου Καστά" και "σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε έρευνα, γίνεται μόνο σε συνεργασία με την κ. Περιστέρη, η οποία είναι η μόνη αρμόδια να κάνει σχετικές ανακοινώσεις".

 

"Η έρευνα, σε συνεργασία με το ΤΕΙ Σερρών, περιορίστηκε το 2010 στην περιοχή αρχαιοτήτων της νεκρόπολης που εφάπτεται με τον Τύμβο Καστά, σε εντελώς όμως αντίθετη πλευρά με αυτή της ανασκαφής που πραγματοποιείται τώρα και δεν έχει καμία σχέση με τη σημερινή ανασκαφή που γίνεται στο συγκεκριμένο σημείο. Η έρευνα δεν σχετιζόταν ούτε με τον περίβολο ούτε με τον τάφο που ανασκάπτεται αυτή την ώρα. Επρόκειτο για παιδικούς τάφους που είχαμε βρει τότε" διευκρινίζει, από την πλευρά της, η Κατερίνα Περιστέρη.

 

Οι ανασκαφές και τα μοναδικά ευρήματά τους στον λόφο Καστά βρίσκονται στο επίκεντρο παγκόσμιου ενδιαφέροντος, ενώ οι επισκέπτες της περιοχής, που αυξάνονται καθημερινά, έχουν βάλει πλέον στην "ατζέντα" τους και την επίσκεψη στον λόφο Καστά.

 

Τις εξελίξεις των ανασκαφών παρακολουθεί το υπουργείο Πολιτισμού με τη γενική γραμματέα Λίνα Μενδώνη να παραμένει στην Αρχαία Αμφίπολη. Χθες, διμελές κλιμάκιο του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, με επικεφαλής την αρχαιολόγο, προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, βρέθηκε στο χώρο των ανασκαφών προκειμένου να δει από κοντά την εξέλιξη των ανασκαφών.