Σήμερα είναι 13 Ιανουαρίου του 2017. Τυχαίνει, επίσης, να είναι και Παρασκευή. Καμία τετράγωνη λογική και κανένας φυσικός νόμος δεν μπορεί να συνδέσει αυτά τα δύο και να συμπεράνει, ότι το να πέφτει Παρασκευή η 13η μέρα κάποιου μήνα, επηρεάζει τις δραστηριότητές μας. Γιατί, λοιπόν, υπάρχει αυτή η προκατάληψη για την “Παρασκευή και 13” στο ημερολόγιο;

Ο δρ Clay Routledge, ψυχολόγος και καθηγητής Ψυχολογίας στη πανεπιστήμιο North Dakota State, υποστηρίζει ότι η προκατάληψη για την Παρασκευή και 13 έχει ψυχολογικό υπόβαθρο.

Η Παρασκευή θεωρείται εδώ και αιώνες ως μια “άτυχη μέρα”, το οποίο είναι περίεργο, επειδή στο σύγχρονο επαγγελματικό κόσμο, η Παρασκευή έχει μια θετική “αύρα” αφού αποτελεί το τέλος της εργασιακής εβδομάδας και την αρχή του Σαββατοκύριακου. Επιπλέον, ο αριθμός 13 θεωρείται επίσης “άτυχος”. Αυτό προέκυψε κυρίως από την... σύγκριση με τον αριθμό 12, που θεωρείτο πάντα ως ένας φυσικός ή “θείος” αριθμός (12 μήνες έχει ο χρόνος, οι 12 Απόστολοι του Ιησού, τα 12 ζώδια του ζωδιακού κύκλου, κλπ). Ο αριθμός 13, λοιπόν, ήταν πάντα -κατά μία έννοια- μια “παράβαση του ιερού”.

Έτσι, αν συνδυάσετε την “άτυχη” ημέρα της εβδομάδας με τον “άτυχο” αριθμό 13, έχετε τον πολύ... άτυχο συνδυασμό Παρασκευή και 13. Πράγματι, σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, ο Ιησούς Χριστός σταυρώθηκε Παρασκευή και ο Ιούδας, ο μαθητής που πρόδωσε τον Ιησού, πιστεύεται ότι ήταν ο 13ος “καλεσμένος” στον Μυστικό Δείπνο.

Αυτό είναι... συναρπαστικό από μόνο του, αλλά αυτό που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι ο λόγος που οι άνθρωποι στο σύγχρονο κόσμο εξακολουθούν να πιστεύουν σε τέτοιες προλήψεις. Υπάρχει έρευνα που απαντά σε αυτό το ερώτημα.

Οι προκαταλήψεις βοηθούν τους ανθρώπους να κατανοήσουν τον κόσμο, ειδικά όταν αισθάνονται ότι δεν έχουν τον έλεγχο του κόσμου γύρω τους. Θέλουν να αντιλαμβάνονται τον κόσμο ως κάτι που έχει πάντα τάξη και είναι προβλέψιμος. Θέλουν να αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο, ότι ο κόσμος γύρω τους δεν είναι χαοτικός και τυχαίος. Φυσικά, δεν μπορούμε να ελέγξουν πάντα τα αποτελέσματα στον κόσμο. Έτσι, συχνά επενδύουν σε πεποιθήσεις που υποδηλώνουν ότι υπάρχει κάποιος εξωτερικός παράγοντας ή δύναμη (πχ ο... θεός) που έχει τον έλεγχο του κόσμου. Ένα καλό παράδειγμα είναι όταν οι άνθρωποι αποδίδουν τα αποτελέσματα, τα οποία δεν μπορούν να κατανοήσουν τον τρόπο που προήλθαν, στην... μοίρα. “Παρηγορούν” τους εαυτούς τους λέγοντας κάτι σαν “δεν ήταν γραφτό να συμβεί”.

Έρευνες δείχνουν ότι οι προλήψεις λειτουργούν με αυτόν ακριβώς τον τρόπο. Όταν μας λείπει το αίσθημα του ελέγχου, είμαστε περισσότερο ανοιχτοί στις προκαταλήψεις. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science από την δρ Jennifer Whitson και τον δρ Adam Galinsky, οι συμμετέχοντες στην έρευνα, που κλήθηκαν να ανακαλέσουν μια στιγμή κατά την οποία δεν είχαν τον έλεγχο της κατάστασης, ήταν πιο πιθανό να θεωρήσουν ότι κάποια “δεισιδαιμονία” ή κάποια προληπτική συμπεριφορά (πχ, το να χτυπήσουν ξύλο για καλή τύχη) επηρέασε το αποτέλεσμα.

Άλλες μελέτες δείχνουν παρομοίως, ότι σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας, οι δεισιδαιμονίες γίνονται πιο συχνές και πιο ισχυρές. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται αβεβαιότητα και ότι ο κόσμος γύρω τους δεν έχει νόημα και δεν είναι προβλέψιμος, είναι πιο εύκολο να παρασυρθούν από παράλογες πεποιθήσεις που “υπόσχονται” μια μεγαλύτερη κοσμική τάξη.

Για πολλούς από εμάς, η Παρασκευή και 13 μοιάζει απλά σαν μια διασκεδαστική και σχετικά ακίνδυνη δεισιδαιμονία. Ωστόσο, το γεγονός ότι αυτή και άλλες δεισιδαίμονες παραδόσεις εξακολουθούν να υπάρχουν, είναι κάτι που αντανακλά σε βαθύτερες ανασφάλειες, οι οποίες σχετίζονται με την ανάγκη των ανθρώπων να αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους ως ένα μέρος όπου τα πάντα συμβαίνουν για κάποιον λόγο.

https://www.psychologytoday.com

Τα γεγονότα που οδήγησαν στο να ανακηρυχθεί η Παρασκευή και 13 κακότυχη ημέρα - Τι είναι αι ειδοί του Μαρτίου εκτός από ταινία με τον Τζορτζ Κλούνεϊ - Πώς σχετίζεται με τον Ιούλιο Καίσαρα και τη δολοφονία του

Σταυροκοπήματα, ευχές και επιφυλακτικότητα συνοδεύουν την Παρασκευή και 13 για αρκετό κόσμο του πλανήτη, καθώς η ημέρα θεωρείται εξαιρετικά κακότυχη. Οι «ειδοί του Μαρτίου» είναι άλλη μια μέρα που πρέπει να μας κάνει επιφυλακτικούς καθώς θεωρείται μια εξίσου κακότυχη μέρα. Αναλογιστείτε τι επικίνδυνο σαββατοκύριακο προμηνύεται, όταν προηγείται Παρασκευή και 13 και ακολουθεί η 15η Μαρτίου, γνωστή ως ειδοί του Μαρτίου. Όμως τι σημαίνουν; Από που προέρχονται οι δυο «μαύρες» αυτές μέρες;

«Παρασκευή και 13»

Η μια, και επικρατέστερη, εκδοχή, θέλει τη συγκεκριμένη «γρουσούζα» μέρα, να προέρχεται από τη χριστιανική θρησκεία, έχοντας όμως εδραιωθεί ως τέτοια, μάλλον, την περίοδο του Μεσαίωνα. Η ημέρα θεωρείται μαύρη λόγω του ότι στο Μυστικό Δείπνο, όταν ο Ιούδας ο Ισκαριώτης πρόδωσε τον Ιησού, στο τραπέζι βρίσκονταν 13 άτομα (12 μαθητές κι ο Ιησούς) και αυτό συνέβη μια μέρα πριν το θάνατό του, που σύμφωνα με την πιο επικρατούσα θεωρία, έγινε Παρασκευή.

Βέβαια, για την επιβεβαίωση της παραπάνω κακοδαιμονίας δεν υπάρχουν αποδείξεις. Υπάρχουν μόνο ενδείξεις πως ο αριθμός 13 και η Παρασκευή θεωρούνταν κακότυχα, αλλά ξεχωριστά.

Μια από τις πρώτες αναφορές, για τη συνδυασμένη κακή τύχη των δυο στοιχείων, έρχεται το 1869, στη βιογραφία ενός μεγάλου δημιουργού όπερας της εποχής, του Τζιοακίνο Ροσίνι, όπου ο βιογράφος αναφέρει: «Ήταν [ο Ροσίνι] περιτριγυρισμένος μέχρι τέλους, από φίλους. Και αν αληθεύει ότι οι Ιταλοί θεωρούν την Παρασκευή ως άτυχη μέρα και το 13 ως ατυχή αριθμό, είναι εκπληκτικό πως πέθανε Παρασκευή και 13». Ίσως η συνδυασμένη κακοτυχία να προέρχεται από την Ιταλία.

Ένας άλλος μύθος λέει πως ο λόγος που φοβίζει, η «Παρασκευή και 13» είναι το γεγονός πως ο Βασιλιάς Φίλιππος ο 6ος, ο επονομαζόμενος και δίκαιος, σε μια απόπειρα να απαλλαγεί από τα μεγάλα χρέη κυνήγησε του Ναΐτες αποσκοπώντας στο μεγάλο θησαυρό τους. Ήρθε λοιπόν σε συνεννόηση με τον πάπα Βονιφάτιο 8ο και την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 1307, εκδόθηκε διάταγμα για τη σύλληψη των Ναϊτών Ιπποτών.

Πιο σύγχρονες αναφορές, υπενθυμίζουν την τραγωδία του Apollo 13 της NASA, το οποίο εκτοξεύθηκε στις 13:13. Το σκάφος είχε ως στόχο την προσσελήνωση, αλλά λόγω σοβαρών προβλημάτων, στις 13 Απριλίου, δόθηκε εντολή να επιστρέψει στη Γη.

Αξίζει να σημειωθεί, πως στη αγγλική ορολογία υπάρχει η λέξη paraskavedekatriaphobia, που αφορά τον επιστημονικό όρο για τη φοβία των ανθρώπων σχετικά με τη συγκεκριμένη μέρα.

«Αι ειδοί του Μαρτίου»

Στο ευρύτερο κοινό, ο όρος «αι ειδοί του Μαρτίου» έγινε γνωστός από μια πρόσφατη ταινία του George Clooney που ονομαζόταν Ides of March αγγλιστί. Η πραγματική χρήση της φράσης, όμως είναι φυσικά άλλη. Ο όρος «Ειδοί» προέρχεται από το λατινικό idus που αναφέρεται στη μέρα που χωρίζει το μήνα σε δυο ίσα μέρη. Στην αρχαία Ρώμη σε κάθε μήνα μνημονευόταν μια τέτοια μέρα και στις μέρες μας αναφέρεται στη 15η μέρα του Μαρτίου, του Ιουλίου, του Οκτωβρίου και τη 13η μέρα των υπολοίπων μηνών.

Ο Μάρτιος, του οποίου το όνομα προέρχεται από το λατινικό όνομα του θεού Άρη, και ιδιαίτερα αι ειδοί του Μαρτίου (Idus Martiae) ήταν μέρα αφιερωμένη στο θεό του πολέμου και τότε γίνονταν στρατιωτικές παρελάσεις.

Οι ειδοί του Μαρτίου έμειναν στην παγκόσμια Ιστορία, γιατί εκείνη ακριβώς τη μέρα δολοφονήθηκε ο Ιούλιος Καίσαρ (15 Μαρτίου 44 π.Χ.) από τον Κάσσιο Λογγίνο και τον Μάρκο Βρούτο (κατά ορισμένους, ίσως, ήταν γιος του) και γι’ αυτό ο Καίσαρας αναφώνησε τη γνωστή φράση «Και σύ τέκνον, Βρούτε;».

Ο Καίσαρας, κατά την παράδοση, είχε προειδοποιηθεί από τον οιωνοσκόπο Σπουρίννα «να φοβάται τας ειδούς του Μαρτίου». Όταν η μέρα έφθασε και ο Καίσαρας, πορευόμενος προς τη Σύγκλητο, συνάντησε τον οιωνοσκόπο και του είπε με ειρωνεία και υπεροψία: «Έφθασαν αί ειδοί!» εννοώντας ότι τον είχε συμβουλέψει λανθασμένα, μιας και δεν του είχε συμβεί τίποτα κακό. «Ναι, άλλα δεν πέρασαν…» του απάντησε ο οιωνοσκόπος.

Ο Έλληνας σοφιστής Αρτεμίδωρος ο Κνίδιος, θα του βάλει στο χέρι ένα σημείωμα, που θα αποκαλύπτει τη συνωμοσία, αλλά ο Μέγας Στρατηλάτης ήταν απασχολημένος με το πλήθος και δε θα το ανοίξει για να το διαβάσει.

Μετά από λίγο ο Καίσαρας θα έπεφτε νεκρός, με 23 μαχαιριές, από τα χέρια των συνωμοτών μέσα στη σύγκλητο της Ρώμης. Τον μαχαίρωσαν όλοι οι συνωμότες, για να πιστοποιήσουν τη συμμετοχή τους στο φόνο.

Από τα έργα του τα μόνα που έφτασαν στις ημέρες μας είναι το Ιουλιανό ημερολόγιο καθώς και η ονοματοδοσία του στον μήνα Ιούλιο. Η τεράστια αυτοκρατορία, που δημιούργησε, είχε την τύχη όλων των άλλων αυτοκρατοριών. Το αποκορύφωμα της ματαιοδοξίας είναι ότι το έτος του θανάτου του (44 π.Χ.) η σύγκλητος τον είχε ανακηρύξει ισόβιο δικτάτορα.

protothema.gr