Σήμερα είναι 13 Ιανουαρίου του 2017. Τυχαίνει, επίσης, να είναι και Παρασκευή. Καμία τετράγωνη λογική και κανένας φυσικός νόμος δεν μπορεί να συνδέσει αυτά τα δύο και να συμπεράνει, ότι το να πέφτει Παρασκευή η 13η μέρα κάποιου μήνα, επηρεάζει τις δραστηριότητές μας. Γιατί, λοιπόν, υπάρχει αυτή η προκατάληψη για την “Παρασκευή και 13” στο ημερολόγιο;

Ο δρ Clay Routledge, ψυχολόγος και καθηγητής Ψυχολογίας στη πανεπιστήμιο North Dakota State, υποστηρίζει ότι η προκατάληψη για την Παρασκευή και 13 έχει ψυχολογικό υπόβαθρο.

Η Παρασκευή θεωρείται εδώ και αιώνες ως μια “άτυχη μέρα”, το οποίο είναι περίεργο, επειδή στο σύγχρονο επαγγελματικό κόσμο, η Παρασκευή έχει μια θετική “αύρα” αφού αποτελεί το τέλος της εργασιακής εβδομάδας και την αρχή του Σαββατοκύριακου. Επιπλέον, ο αριθμός 13 θεωρείται επίσης “άτυχος”. Αυτό προέκυψε κυρίως από την... σύγκριση με τον αριθμό 12, που θεωρείτο πάντα ως ένας φυσικός ή “θείος” αριθμός (12 μήνες έχει ο χρόνος, οι 12 Απόστολοι του Ιησού, τα 12 ζώδια του ζωδιακού κύκλου, κλπ). Ο αριθμός 13, λοιπόν, ήταν πάντα -κατά μία έννοια- μια “παράβαση του ιερού”.

Έτσι, αν συνδυάσετε την “άτυχη” ημέρα της εβδομάδας με τον “άτυχο” αριθμό 13, έχετε τον πολύ... άτυχο συνδυασμό Παρασκευή και 13. Πράγματι, σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, ο Ιησούς Χριστός σταυρώθηκε Παρασκευή και ο Ιούδας, ο μαθητής που πρόδωσε τον Ιησού, πιστεύεται ότι ήταν ο 13ος “καλεσμένος” στον Μυστικό Δείπνο.

Αυτό είναι... συναρπαστικό από μόνο του, αλλά αυτό που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι ο λόγος που οι άνθρωποι στο σύγχρονο κόσμο εξακολουθούν να πιστεύουν σε τέτοιες προλήψεις. Υπάρχει έρευνα που απαντά σε αυτό το ερώτημα.

Οι προκαταλήψεις βοηθούν τους ανθρώπους να κατανοήσουν τον κόσμο, ειδικά όταν αισθάνονται ότι δεν έχουν τον έλεγχο του κόσμου γύρω τους. Θέλουν να αντιλαμβάνονται τον κόσμο ως κάτι που έχει πάντα τάξη και είναι προβλέψιμος. Θέλουν να αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο, ότι ο κόσμος γύρω τους δεν είναι χαοτικός και τυχαίος. Φυσικά, δεν μπορούμε να ελέγξουν πάντα τα αποτελέσματα στον κόσμο. Έτσι, συχνά επενδύουν σε πεποιθήσεις που υποδηλώνουν ότι υπάρχει κάποιος εξωτερικός παράγοντας ή δύναμη (πχ ο... θεός) που έχει τον έλεγχο του κόσμου. Ένα καλό παράδειγμα είναι όταν οι άνθρωποι αποδίδουν τα αποτελέσματα, τα οποία δεν μπορούν να κατανοήσουν τον τρόπο που προήλθαν, στην... μοίρα. “Παρηγορούν” τους εαυτούς τους λέγοντας κάτι σαν “δεν ήταν γραφτό να συμβεί”.

Έρευνες δείχνουν ότι οι προλήψεις λειτουργούν με αυτόν ακριβώς τον τρόπο. Όταν μας λείπει το αίσθημα του ελέγχου, είμαστε περισσότερο ανοιχτοί στις προκαταλήψεις. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science από την δρ Jennifer Whitson και τον δρ Adam Galinsky, οι συμμετέχοντες στην έρευνα, που κλήθηκαν να ανακαλέσουν μια στιγμή κατά την οποία δεν είχαν τον έλεγχο της κατάστασης, ήταν πιο πιθανό να θεωρήσουν ότι κάποια “δεισιδαιμονία” ή κάποια προληπτική συμπεριφορά (πχ, το να χτυπήσουν ξύλο για καλή τύχη) επηρέασε το αποτέλεσμα.

Άλλες μελέτες δείχνουν παρομοίως, ότι σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας, οι δεισιδαιμονίες γίνονται πιο συχνές και πιο ισχυρές. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται αβεβαιότητα και ότι ο κόσμος γύρω τους δεν έχει νόημα και δεν είναι προβλέψιμος, είναι πιο εύκολο να παρασυρθούν από παράλογες πεποιθήσεις που “υπόσχονται” μια μεγαλύτερη κοσμική τάξη.

Για πολλούς από εμάς, η Παρασκευή και 13 μοιάζει απλά σαν μια διασκεδαστική και σχετικά ακίνδυνη δεισιδαιμονία. Ωστόσο, το γεγονός ότι αυτή και άλλες δεισιδαίμονες παραδόσεις εξακολουθούν να υπάρχουν, είναι κάτι που αντανακλά σε βαθύτερες ανασφάλειες, οι οποίες σχετίζονται με την ανάγκη των ανθρώπων να αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους ως ένα μέρος όπου τα πάντα συμβαίνουν για κάποιον λόγο.

https://www.psychologytoday.com