Eνα από τα μεγαλύτερα ιερά της χώρας, έκτασης 22 στρεμμάτων, με δύο φάσεις χρήσης, μία αρχαϊκή (7ος-6ος π.Χ. αι.) και μία ελληνιστική (3ος-2ος π.Χ. αι.) και πάνω από 2.500 ειδώλια, έρχεται στο φως στον αρχαιολογικό χώρο της Ηφαιστίας στη Λήμνο.

«Εγιναν δύο δοκιμαστικές τομές στην κάθετη στρωματογραφία και διαπιστώσαμε ότι η πρώτη φάση χρήσης του ιερού, η αρχαϊκή, ήταν σε βάθος 6 μέτρων από την επιφάνεια και η ελληνιστική σε βάθος 1 μέτρου», δήλωσε στο «Εθνος» ο υπεύθυνος της ανασκαφής, προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου, Παύλος Τριανταφυλλίδης

Οι ανασκαφές ξεκίνησαν και πάλι ύστερα από 30 χρόνια με στόχο να αναδείξουν τον μεγάλο αποθέτη με τα ειδώλια και το μεγάλο ιερό στο κέντρο της αρχαίας πόλης.

«Εγιναν δύο δοκιμαστικές τομές στην κάθετη στρωματογραφία και διαπιστώσαμε ότι η πρώτη φάση χρήσης του ιερού, η αρχαϊκή, ήταν σε βάθος 6 μέτρων από την επιφάνεια και η ελληνιστική σε βάθος 1 μέτρου. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις μας, αυτό έγινε για λόγους αντιπλημμυρικής προστασίας», δήλωσε στο «Εθνος» ο υπεύθυνος της ανασκαφής, προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου, Παύλος Τριανταφυλλίδης, προσθέτοντας ότι στις συνεχόμενες αίθουσες του ιερού βρέθηκαν εξαιρετικά έργα τέχνης, όπως μια ολόκληρη σειρά από πήλινα αγάλματα που παρίσταναν Σειρήνες και Σφίγγες.

Οι αρχαιολόγοι δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα σε ποιον θεό ήταν αφιερωμένο το ιερό της Ηφαιστίας, καθώς τα ειδώλια είναι συνδυασμός πολλών θεοτήτων. Δεν αποκλείουν να είναι στη Μεγάλη Θεά Λήμνο, η οποία ταυτίζεται με την Αρτεμη, ή στον Ηφαιστο, ή στον Απόλλωνα.

Ελληνιστικό ειδώλιο από την Ηφαιστία στη Λήμνο

Σύμφωνα με τον κ. Τριανταφυλλίδη, η Ηφαιστία, που είναι ένας πολύ σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος, δεν έχει αναδειχθεί όπως θα έπρεπε. Ηταν η πρωτεύουσα των Πελασγών και ανασκάφτηκε από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή από το 1925 και μετά, ενώ ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει ένα τεράστιο πολυσύνθετο οικοδόμημα, με λαμπρά κτίρια, ανάκτορα, λουτρά και παλαιοχριστιανικές εκκλησίες.

Οι ανασκαφές είχαν «παγώσει» για 30 χρόνια και άρχισαν πάλι τον περασμένο μήνα με χρηματοδότηση της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου σε συνεργασία με την αντίστοιχη Εφορεία της Κύπρου έχουν συντάξει μελέτη -εγκεκριμένη από το υπουργείο Πολιτισμού- με σκοπό να εντάξουν τον αρχαιολογικό χώρο της Ηφαιστίας στο πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας Interreg, μαζί με το Αρχαίον Ιδάλιον, στα νοτιοανατολικά της μεγαλονήσου.

Παράλληλα, με την ανάδειξη του μεγάλου ιερού, οι αρχαιολόγοι θα προχωρήσουν την ανασκαφή και στο αρχαίο θέατρο της Λήμνου -στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο- δίπλα στο οποίο έχει εντοπιστεί ο αποθέτης του ιερού, που χρονολογείται στον 7ο-6ο π.Χ. αιώνα, καθώς και ένα μεγάλο δημόσιο κτίριο, το οποίο θα διερευνηθεί για πρώτη φορά ανασκαφικά.

Εχουν επίσης βρεθεί πολλές κατοικίες και μια μεγάλη νεκρόπολη με συνεχή χρήση δύο αιώνων, από τον 8ο ως τον 6ο π.Χ. αιώνα. Στις νεκροπόλεις έχουν βρεθεί κατά το παρελθόν όπλα, χρυσά κοσμήματα, πήλινα ειδώλια και αγγεία τοπικής τεχνοτροπίας. Πολλά από τα αντικείμενα μαρτυρούν εμπορικές σχέσεις μεταξύ της Ηφαιστίας με τα νησιά του Αιγαίου και περιοχές της Μακεδονίας

Το αρχαίο θέατρο της Λήμνου θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα του ελλαδικού χώρου, καθώς η κατασκευή του τοποθετείται στο τέλος του 5ου ή στις αρχές του 4ου π.Χ. αιώνα και συνδέεται άμεσα με την εγκατάσταση των Αθηναίων στο νησί.

Η ανέγερσή του περιλαμβάνει πέντε οικοδομικές φάσεις, στην αρχαιότερη από τις οποίες -στο τέλος της κλασικής εποχής- ανήκουν οι δέκα πρώτες σειρές εδωλίων από πωρόλιθο, η κυκλική ορχήστρα, η ορθογώνια σκηνή και το σύστημα αγωγών απορροής υδάτων. Στη διάρκεια της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής περιόδου το θέατρο δέχτηκε επεκτάσεις και μετασκευές, ενώ αργότερα χτίστηκαν μνημειακά οικοδομήματα δίπλα στους αναλημματικούς τοίχους της παρόδου.

Οπως μας είπε ο κ. Τριανταφυλλίδης, η κατάσταση διατήρησης του αρχαίου θεάτρου, το οποίο ανασκάφτηκε τη δεκαετία του 1990, είναι κακή. Ο χώρος είναι επισκέψιμος, οργανωμένος, αλλά έχει υποστεί φθορές και έχει κατατεθεί ολοκληρωμένη πρόταση της Εφορείας για τη συντήρηση και την ανάδειξή του.

ethnos.gr