Είμαστε τυχεροί που ο σεισμός δεν προκάλεσε ζημιές σε βασικές Δημόσιες υπηρεσίες όπως Νοσοκομείο, Δημαρχείο, Επαρχείο-Αστυνομία, Πυροσβεστική και οι ιδιωτικοποιημένες ΟΤΕ, ΔΕΗ, αλλά και γιατί οι ζημιές ήταν πολύ μικρές σε σχέση με το μέγεθος του σεισμού (Μ6,7). Όμως απέδειξε αδυναμίες και προβλήματα που πρέπει να συζητηθούν.
2. Η κατάρρευση των σκοπίμως διατηρηθέντων τοίχων της προ του 1933 καστροπολιτείας της πόλεως Κω, στην παλιά Χαντάκα (καθόλου τυχαία ονομασία), δηλαδή στην σημερινή Ιπποκράτους είναι χαρακτηριστική της έντασης και της κατεύθυνσης του σεισμικού κύματος! Η κατάρρευση έγινε στην κατεύθυνση του μήκους τους και όχι στην κάθετη ασθενή τους διεύθυνση!!! Γιατί; Πριν την τεχνολογική εξέλιξη των αυτοματισμών και της ηλεκτρονικής υπολογιστικής (πριν το 1970) οι μηχανικοί παρατηρούσαν τις καταρρεύσεις των κατασκευών και με μαθηματικές πράξεις εκτιμούσαν την σεισμική επιτάχυνση και την κατευθυντικοτητα του σεισμικού κύματος προκειμένου να ερμηνεύσουν την μετά τον σεισμό: κακή κατάσταση. Η κατάρρευση στην Ιπποκράτους έγινε στην κατεύθυνση του μήκους των τοίχων που στέκονταν και όχι στην κάθετη ασθενή τους διεύθυνση!!! Η απάντηση σήμερα δίνεται άμεσα, απλά και κατανοητά από διαγράμματα που μας δίνουν επιστημονικά κέντρα. Τα πιο σημαντικά διαγράμματα είναι φάσματα και συμπυκνώνουν ένα τεράστιο πλήθος μαθηματικών υπολογισμών.
3. Τα δυο τοπικά γειτονικά σεισμογόνα ρήγματα αποτυπώνονται στον πρώτο χάρτη του ΙΤΣΑΚ (Ινστιτούτο Αντισεισμικών Κατασκευών) και είναι στις θαλάσσιες τάφρους βόρεια και νότια του νησιού μας. Στον δεύτερο χάρτη αποτυπώνεται το βασικό μέγεθος αντισεισμικού υπολογισμού των κατασκευών: η επιτάχυνση του εδάφους στην πόλη μας δίνοντας από την πρώτη στιγμή τιμή 0,16g -0,20g και την τελική τιμή 0,18g. Η τιμή είναι μέσα στα πλαίσιο των κανονισμών τόσο του 1959 όσο και του 1985 και μέχρι σήμερα για τα κτήρια μπετόν και σιδήρου. Τι γίνεται όμως με τα παλαιότερα που η κατασκευή τους δεν είχαν σχέση με τις επιταχύνσεις και αντισεισμικούς κανονισμούς;
4. Το ΙΤΣΑΚ με τους χάρτες του (επισυναπτόμενα 1,2) μας δίνει ταυτόχρονα την ένταση και κατευθυντικότητα του σεισμού (επ. 3, 4)! Οι βλάβες στο Ιπποκράτειο Λύκειο για παράδειγμα είναι μικρές γιατί το σεισμικό κύμα ήταν παράλληλο στην μεγάλη διάσταση του που είναι και η ισχυρότερη. Το γειτονικό (7ο ) δημοτικό σχολείο αν δεν είχε πρόσφατα ενισχυθεί, θα είχε υποστεί βλάβες γιατί η σεισμική κατευθυντικότητα ήταν στην ασθενή του διεύθυνση! Η καταγραφή της επιτάχυνσης του σεισμού (επ. 5) στηρίζεται στις μετρήσεις δικτύου επιταχυνσιογράφων που είναι εγκατεστημένοι στην χερσόνησο της Αλικαρνασσού αφού ο μοναδικός επιταχυνσιογράφος που ήταν στην Κω δεν λειτουργούσε από έλλειψη συντήρησης λόγω της οικονομικής δυσπραγίας του ΤΕΙ Κρήτης, μας δίνει διάρκεια της ισχυρής δόνησης 10 δευτερόλεπτα και μέγιστη επιτάχυνση (στην επιφάνεια του εδάφους) 156,00 cm/sec2=0,16g. O Οργανισμός Αντισεισμικής Προστασίας- OΑΣΠ υπολογίζει στο επισυναπτόμενο 6 την αντίστοιχη (στην επιτάχυνση των 156,00 cm/sec2) μέγιστη ταχύτητα σε 5,24 cm/sec που είναι λίγο μεγαλύτερη από το 4,00 cm/sec που βάσει των γερμανικών κανονισμών (DIN 4150) είναι ανεκτή σε δονήσεις γιατί δεν προκαλεί ζημιές! Το τελικό συμπέρασμα των μετρήσεων-ακτινογραφίας του σεισμού της 21-7-2017 είναι ότι είχε χαμηλές τιμές μεγίστης επιτάχυνσης, ταχύτητας και μετακινήσεων και γι αυτό δημιούργησε μικρής έκτασης ζημιές!!! Αυτή είναι μια αλήθεια που έρχεται σε αντίθεση με την διόγκωση του προβλήματος που σχετίζεται με την πολιτική ή και εμπορική εκμετάλλευση του γεγονότος.
5. Στο ερώτημα γιατί τα κτήρια της Ιταλικής περιόδου στο κέντρο της πόλης (ανάμεσα τους Δημαρχείο, Νοσοκομείο κλπ) δεν έπαθαν τίποτα η απάντηση μέσω των στοιχείων που μας δίνουν τα φάσματα της επιτάχυνσης 6, 7 και μετακινήσεων 8 (σχέδια που συσχετίζουν την σεισμική δόνηση με τις κατασκευές). Σε αυτά φαίνεται ότι τα κτήρια της Ιταλικής περιόδου τα οποία είναι λιθόκτιστα με οριζόντια κυρίως άλλα και κατακόρυφα σενάζ (στοιχεία οπλισμένου σκυροδέματος) επειδή είναι δύσκαμπτα, έχουν μικρή ίδια περίοδο, μικρότερη του 0,10 sec, δεν συντονίστηκαν με τις ταλαντώσεις του σεισμικού κύματος. Αντίστοιχα και η μεγάλη μάζα των μέχρι 3 ορόφους κτηρίων της Κω έχουν ιδιοπερίοδο μικρότερη των 0,25 sec άντεξαν όχι μόνο γιατί ήταν μέσα στα πλαίσια των αναμενόμενων επιταχύνσεων αλλά και γιατί ήταν εκτός της περιόδου με τις μεγαλύτερες φασματικές επιβαρύνσεις εκτός των περιόδων συντονισμού δηλαδή με το σεισμικό κύμα! Όμως κτήρια με περίοδο γύρω στο 0,40-0,50 sec συνέπεσαν με τις πιο έντονες φασματικές επιβαρύνσεις κινήθηκαν με το μεγαλύτερο εύρος ταλάντωσης και υπέστησαν ζημιές!!! {Ποια είναι αυτά τα κτήρια; Είναι τα κτήρια μπετόν με 4, 5, 6 ορόφους (έως 20-όροφα) και είναι προϊόντα των παρεκκλίσεων ορόφων της εποχής της …επάρατης δεξιάς του αρχικού σταδίου συγκεντροποίησης των κεφαλαίων στον τουριστικό κλάδο αλλά και των αυθαιρέτων κατασκευών της περιόδου της απονεύρωσης των ελεγκτικών δημοσίων υπηρεσιών!!! (αυτά τα κτήρια πρέπει σαφώς να δουν διαδικασίες ενίσχυσης του!)}
6. Το χρήσιμο συμπέρασμα είναι ότι δεν λέμε γενικά και αόριστα ‘’η Κως άντεξε’’ που δρα εφησυχαστικά και ανασταλτικά στο να λάβουμε τα μέτρα μας! Ο σεισμός ήταν κυρίως μια προειδοποίηση! Απέδειξε ότι οι υποδομές μας είναι γερασμένες και πρέπει να προγραμματίσουμε την ανανέωση τους! Και όλα αυτά μέσα σε εποχές οικονομικής δυσκολίας αν όχι υποδούλωσης! Ο σεισμός της 21-7-17 είναι χαρακτηριστικό δείγμα των επόμενων σεισμών, άλλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του μπορεί να είναι τροποποιημένα και οι επιπτώσεις πολύ διαφορετικές! Ακόμη αν θέλουμε να περάσουμε ε μια νέα γενιά ψηλών κτηρίων πρέπει να λάβουμε σοβαρά την ανάγκη θέσπισης υψηλών περιορισμών. Καθόλου τυχαία η Κως επί Ιταλών επέτρεπε 2 ορόφους, τα σχέδια πόλεως 3, και το γειτονικό το Πετρούμι μόνο 2!
7. Γυρνάμε στα σχολεία μας και ειδικά για το 1ο και 2ο Λύκειο επειδή φιλοξενούν παιδιά που είναι κοντά στην τελική τους επιλογή και πρέπει να διασφαλιστεί η καλύτερη ποιότητα σχολικού περιβάλλοντος με ευθύνη του Δήμου μας. Το δεύτερο Λύκειο έχει δυσφημιστεί από την κατασκευή του για πολιτικούς λόγους. Έγινε βιαστικά σε συνθήκες κατεπείγοντος για να εμφανιστεί θετικό πολιτικό επίτευγμα της τότε εποχής!!! Αποτέλεσμα: κατασκευαστικές αβλεψίες, λάθη κλπ! Αυτοί που κυβερνούσαν θριαμβολογούσαν ενώ οι καραδοκούντες μιλούσαν για σκάνδαλα!!! Φυσικά όταν ήλθαν στα πράγματα … τα ξέχασαν! Τις κακοτεχνίες όμως ανέδειξε ο σεισμός! Ο σκελετός οπλισμένου σκυροδέματος έμεινε ανέπαφος!!! Έγιναν ζημιές στ6α ..τούβλα! Αντί να έχουμε δρομολογήσει την εγκατάσταση συνεργείων επισκευών και την λειτουργία του σχολείου το πολύ τέλος Οκτώβρη σήμερα βρισκόμαστε στο κενό!!! Για το 1Ο Λύκειο: το κτήριο συμπεριφέρθηκε άψογα στον σεισμό του 1933 και άντεξε με ελάχιστες απώλειες το 2017!!! Χρειάζεται επισκευή! Δεν υπαρχει λόγος να μιλούμε για ενίσχυση αυτή την περίοδο. Η ενίσχυση απαιτεί 2-3 χρόνια και 1 εκ ευρώ που δεν είναι σίγουρο ότι υπάρχουν. Άλλα μια τέτοια δαπάνη απαιτεί μελέτη κόστους-οφέλους! Το φρόνιμο είναι να επισκευαστεί και τον Ιανουάριο του 2018 να επιστέψει στην κανονική του διαχείριση. Αντί του σαφούς προγραμματισμού εκ μέρους Κράτους-Περιφέρειας-Δήμου και εδώ είμαστε στο κενό των υποσχέσεων!!!
8. Ο Δήμος και η κοινωνία πρέπει να επιδιώξουμε την κατασκευή νέων σύγχρονων διδακτηρίων. Η εμπειρία από το ενισχυμένο και ανανεωμένο 7ο δημοτικό πρέπει να είναι διδακτική. Αποδείχτηκε αντισεισμικά ισχυρό πλην όμως είναι λειτουργικά μειονεκτικό! Ο Δήμος είναι πιο σωστό να επιδιώξει την δημιουργία νέων σχολικών συγκροτημάτων (άρα και του 1ου Λυκείου) και η (προγραμματισμένη επανάχρηση των ιστορικών ιταλικών κτηρίων του κέντρου να καθορίσει την νέα διαρρύθμιση και την επιβαλλόμενη ενίσχυση των κτηρίων. Φυσικά πρέπει να διατηρηθούν α παλιά κτήρια ως στοιχεία της νεώτερης ταυτότητας της Κω και η νέα χρήση τους είναι ο καθοριστικός παράγοντας διατήρησης τους.
Ν. Μυλωνάς (δημοτικός σύμβουλος)