Η έλευση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Ελλάδα μετά την κατάρρευση της χούντας (24/7/1974) συνοδεύτηκε από την αντιμετώπιση μεγάλων προβλημάτων (αποκατάσταση της Δημοκρατίας, αποφυγή πολέμου με την Τουρκία κ.ά.).

Μετά την αντιμετώπιση όλων των μεγάλων προβλημάτων έπρεπε η χώρα να οδηγηθεί σε εκλογές για να φανούν και οι πραγματικές προθέσεις του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή και της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, που κυβερνούσε τον τόπο μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Ετσι, σε συ-σκέψεις που είχε με στενούς συνεργάτες, όπως ήταν ο Κ. Τσάτσος, ο Γ. Ράλλης, ο Κ. Παπακωνσταντίνου κ.ά., ο πρωθυπουργός έλεγε από τις αρχές Αυγούστου του 1974 ότι η χώρα πρέπει να οδηγηθεί σε εκλογές.

Όμως πριν από τις εκλογές έπρεπε να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις που θα του επέτρεπαν να υλοποιήσει τις στρατηγικές του επιλογές, ώστε η χώρα να οδηγηθεί σε περίοδο ομαλότητας και να ευημερήσει ο ελληνικός λαός. Για την πραγματοποίηση αυτού, ο Κ. Καραμανλής θεωρούσε αναγκαία την ίδρυση ενός νέου πολιτικού κόμματος, που να εκφράζει τις προοδευτικές του αντιλήψεις και την πολιτική του φιλοσοφία. Με όλες αυτές τις σκέψεις απέφευγε την ανασύσταση της παλαιάς ΕΡΕ που είχε ιδρύσει ο ίδιος το 1956 και προτίμησε την ίδρυση ενός νέου πολιτικού φορέα.

Μάλιστα, σε συζητήσεις που είχε με τους ανωτέρω συνεργάτες του, τους είπε τα εξής: «Πιστεύω ότι πρέπει να προχωρήσουμε το ταχύτερο σε εκλογές μόλις αποκατασταθεί κάποια ηρεμία. Να ιδρύσουμε ένα καινούργιο κόμμα, γιατί η ΕΡΕ δεν μπορεί πλέον να ανανεωθεί, να συμπήξουμε μια ευρύτερη παράτα-ξη και να συμπεριλάβουμε σε αυτή και ικανούς ανθρώπους που δεν ανήκαν στην ΕΡΕ».

Βέβαια, στόχος του Κ. Καραμανλή ήταν να εντάξει στο κόμμα του πολιτικά πρόσωπα όχι μόνον από τον πολιτικό χώρο της Φιλελεύθερης-Συντηρητικής παράταξης, αλλά και πρόσωπα από άλλους πολιτικούς χώρους που είχαν δημοκρατικό και κοινωνικό-μεταρρυθμιστικό προσανατολισμό. Βέβαια, οι σκέψεις του Κ. Καραμανλή δεν μπόρεσαν να υλοποιηθούν αμέσως, διότι μεσολάβησαν τα γεγονότα της δεύτερης εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο και έτσι οι σκέψεις του Καραμανλή για ίδρυση νέου κόμματος πήγαν αρκετές εβδομάδες πίσω. Και ενώ ο πρωθυπουργός ησχολείτο με τα σοβαρά προβλήματα που απασχολούσαν τη χώρα μας, στο χώρο του Κέντρου και της Αριστεράς άρχισαν να ανακοινώνονται το ένα μετά το άλλο τα νέα κόμματα του ΠΑΣΟΚ, της Ενώσεως Κέντρου-Νέες Δυνάμεις κ.ά. Ετσι, ο Κ. Καραμανλής άρχισε να ασχολείται με την ίδρυση του νέου κόμματος το τρίτο τρίμηνο του Σεπτεμβρίου του 1974. Συγκεκριμένα, την περίοδο εκείνη είχε αλλεπάλληλες συσκέψεις με στενούς του συνεργάτες και κομματικά στελέχη. Τελικά, στις 28 Σεπτεμβρίου 1974 ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής ανακοίνωσε την ίδρυση νέου κόμματος με την επωνυμία «Νέα Δημοκρατία», ενώ παράλληλα έδωσε στη δημοσιότητα την ιδρυτική διακήρυξη. Με τη νέα ονομασία ο Κ. Καραμανλής ήθελε συμβολικά και ουσιαστικά να εκφράσει αφενός μεν την προτεραιότητά του στη λειτουργία μιας πραγματικής Δημοκρατίας, απαλλαγμένης από τις κακοδαιμονίες και τις αδυναμίες του παρελθόντος και αφετέρου ήθελε να σηματοδοτήσει την έλευση μιας νέας περιόδου για τη χώρα μας.

Πρέπει στο σημείο αυτό να επισημάνουμε ότι το έμβλημα της Νέας Δημοκρατίας, δηλαδή ο «Πυρσός», δεν καθιερώθη τότε, αλλά λίγα χρόνια αργότερα.

Συγκεκριμένα, το έμβλημα του «Πυρσού» καθιερώθηκε με πρόταση του δημοσιογράφου Τίτου Αθανασιάδη το 1977, μετά το Προσυνέδριο της Ν.Δ. και το Α’ Συνέδριο. Την επιλογή βέβαια του «Πυρσού» την έκανε ο ίδιος ο πρόεδρος της Ν.Δ. Κ. Καραμανλής μεταξύ πέντε προτάσεων που είχαν συνυποβληθεί. Για την ιστορία, πρέπει να αναφέρουμε ότι ο «Πυρσός» συμβόλιζε το ελληνικό φως και σημειολογικά παρέπεμπε στην απόφαση της παράταξης να εκφράζει αταλάντευτα τις διαχρονικές αξίες του Ελληνισμού. Επίσης, πρέπει να αναφέρουμε ότι πριν από την καθιέρωση του «Πυρσού» η Ν.Δ. είχε χρησιμοποιήσει στα ψηφοδέλτια των εκλογών του 1974 και 1977 τη φωτογραφία του αρχηγού Κωνσταντίνου Καραμανλή. Αξίζει να επισημάνουμε ότι η ιδρυτική διακήρυξη της Νέας Δημοκρατίας ήταν ένα σπουδαίο κείμενο και είχε μεγάλη απήχηση στη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού.

Και τούτο διότι η διακήρυξη προέβαλε τη Ν.Δ. ως κόμμα το οποίο καλύπτει ένα μεγάλο ιδεολογικοπολιτικό και κοινωνικό φάσμα. Επιπλέον έδιδε στη Ν.Δ. ένα πολυσυλλεκτικό δυναμισμό με προοπτική να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου. Και όλα αυτά διότι στη διακήρυξη, εκτός των άλλων, εκφράζονταν διαχρονικές απαρασάλευτες αξίες, οι οποίες έχουν δοκιμασθεί στην πορεία του χρόνου. Παράλληλα, εκφράζονταν και νέες αξίες και νέες ιδέες, όπως προσδιορίζονται στη σύγχρονη κοινωνία. Βέβαια, το κείμενο της διακήρυξης αξίζει να μελετηθεί. Ομως επειδή είναι πολύ μεγάλο δεν δύναμαι να το συμπεριλάβω στο παρόν κείμενο, αρκούμενος να αναφέρω τα σημαντικότερα σημεία της, τα οποία είναι τα εξής:

1. Καθιερώνει τη Δημοκρατία ως ύπατο σκοπό της Ν.Δ., δείχνοντας έτσι την ευθυγράμμιση της Ν.Δ. με το κοινωνικό αίτημα, που ήταν η αντίθεσή της με το δικτατορικό καθεστώς της 21ης Απριλίου 1967.

2. Τονίζει πως η Ν.Δ. «είναι η πολιτική παράταξη που ταυτίζει το έθνος με το λαό, την πατρίδα με τους ανθρώπους της και την Πολιτεία με τους πολίτες της». Με την ανωτέρω πρόταση ο Κ. Καραμανλής έθεσε τέλος στη σύγχυση που είχε δημιουργήσει η δικτατορία των συνταγματαρχών και είχε επικαλεσθεί το «έθνος» και την «πατρίδα», ενώ είχε καταργήσει τις ελευθερίες και το Δημοκρατικό Πολίτευμα της Ελλάδας. Παράλληλα, ο Κ. Καραμανλής έδωσε απάντηση στην Αριστερά, η οποία αποσύνδεε την εθνική ανεξαρτησία από τη λαϊκή κυριαρχία και την πρόοδο από τα κοινά αγαθά.

3. Η Ν.Δ. με τη διακήρυξή της «επιλέγει και συντηρεί από την παράδοση μόνον όσα ο χρόνος απέδειξε σωστά και χρήσιμα» και «προχωρεί διαρκώς με μεγάλα, τολμηρά και ασφαλή βήματα στις νέες και διαρκώς εξελισσόμενες συνθήκες». Επίσης, ο Κ. Καραμανλής οριοθέτησε τη μεταρρυθμιστική ιδεολογία της Ν.Δ. και τη «διαφοροποιεί από τη συντηρητική προσκόλληση στο παρελθόν και από τη μαξιμαλιστική και άκριτη υιοθέτηση κάθε νέου και καινούργιου».

4. Ο Κ. Καραμανλής με τη διακήρυξή του απηύθυνε προσκλητήριο συσπείρωσης στις ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις, προβάλλοντας τον αδογμάτιστο χαρακτήρα του κόμματος, εξαγγέλλοντας ότι η Ν.Δ. «θα υπηρετεί πάντα και μόνον τα αληθινά συμφέροντα του έθνους, που βρίσκονται πέραν και πάνω από τις παραπλανητικές ετικέτες της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς».

5. Στον τομέα της Οικονομίας η Ν.Δ. διεκήρυξε ότι πιστεύει στην ελεύθερη οικονομία και διευκρίνισε ότι «η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν μπορεί να βρει τη δικαίωσή της χωρίς παράλληλη συμμετοχή των ευρύτερων λαϊκών τάξεων στην κατανομή του εθνικού προϊόντος». Με αυτόν τον τρόπο ο αρχηγός της Ν.Δ. προσδιόρισε τη διαφορά της από τις πολιτικές δυνάμεις που τότε συνωθούνταν στη διεκδίκηση κάποιας από τις αποχρώσεις του Σοσιαλισμού, αλλά και από ακραίες εκδοχές του Φιλελευθερισμού.

6. Περιγράφοντας το ιδεολογικό πλαίσιο της Ν.Δ., ο Κ. Καραμανλής περιέλαβε δεσμεύσεις όπως «η επένδυση στην Παιδεία θα γίνει όχι μόνον από το περίσσευμα, αλλά και από τα υστερημένα του ελληνικού λαού».

Επίσης, με τη διακήρυξη ότι «δεν θα φεισθή κόπων και θυσιών για να καταστήση την Ελλάδα ισχυρή και απρόσβλητη με εκσυγχρονισμένες Ενοπλες Δυνάμεις, ώστε να κατοχυρωθεί η ανεξαρτησία της Ελλάδος».

Τέλος, ο Κ. Καραμανλής προσδιόρισε τον αμετάθετο στρατηγικό του στόχο προς τον οποίο συνέκλιναν όλες οι αρχές και οι δεσμεύσεις του νέου κόμ-ματος, τονίζοντας ότι η Νέα Δημοκρατία «πιστεύει ότι η Ελλάδα όχι μόνον δι-καιούται, αλλά μπορεί να εξασφαλίσει την εξέχουσα θέση και την ευτυχία του λαού της μέσα στην Ευρώπη, όπου ανήκει».

Πρέπει εδώ να επισημάνουμε ότι ο Κ. Καραμανλής υπέγραψε μόνος του την ιδρυτική διακήρυξη της Νέας Δημοκρατίας και την απηύθυνε αδιαίρετα προς ολόκληρο τον ελληνικό λαό. Με τον τρόπο αυτό ο μεγάλος ηγέτης θέλησε να δώσει μεγάλη έμφαση στο μήνυμά του και να τονίσει πως το προσκλητήριό του «για μία υπερήφανη και ευτυχισμένη Ελλάδα» αφορούσε κάθε Ελληνα και κάθε Ελληνίδα, ανεξάρτητα από πολιτικές τοποθετήσεις ή κομματικές εντάξεις του παρελθόντος.

Μετά τη δημοσίευση της διακήρυξης ακολούθησε το καταστατικό του κόμματος της Ν.Δ. Συγκεκριμένα το καταστατικό δόθηκε στη δημοσιότητα την 29η Σεπτεμβρίου 1974 και περιελάμβανε τα εξής:

Αρθρον 1: Η συσταθείσα πολιτική παράταξις της «Νέας Δημοκρατίας» έχει Δημοκρατικήν Οργάνωσιν και εις τας Δημοκρατικάς μεθόδους βα-σίζη την πολιτικήν δράσιν και την λαϊκήν επικράτησιν αυτής. Η παρουσία της εις την πολιτικήν ζωήν της χώρας υπαγορεύεται από την προσήλωσιν των οπαδών αυτής εις την Δημοκρατίαν και τας προγραμματικάς επιδιώξεις της. Τα μέλη της παράταξης «Νέα Δημοκρατία» μετέχουν εις την διαμόρφω-σιν της πολιτικής γραμμής αύτης, εντός του πλαισίου της ιδεολογικής τοπο-θετήσεώς της και των προγραμματικών κατευθύνσεων, ως θέλη ορίση ειδι-κός κανονισμός.

Αρθρον 2: Η οργάνωσις της παράταξης διακρίνεται εις κεντρικήν και περιφερειακήν. Η ενότης της πολιτικής και ιδεολογικής κατευθύνσεως αύτης εκφράζεται καθ’ απάσαν την επικράτειαν διά της κεντρικής οργανώσεως. Η περιφερειακή οργάνωσις (πολιτικά κέντρα) διαμορφούται κατά εκλογικάς περιφερείας. Οργανα της Κεντρικής Διοικήσεως της παράταξης είναι η Γενική Συνέλευσις των μελών, ο Αρχηγός αύτης και η Διοικούσα Επιτροπή, επι-κουρούμενα από της Εκτελεστικής Επιτροπής. Τα όργανα της παράταξης αναδεικνύονται κατά τα υπό ειδικού κανονισμού καθοριζόμενα. Η λειτουρ-γία των συλλογικών οργάνων της Κεντρικής και Περιφερειακής Διοικήσεως αύτης βασίζεται επί της αρχής της πλειοψηφίας.

Μετά την ολοκλήρωση των ανωτέρω διαδικασιών και συγκεκριμένα στις 4 Οκτωβρίου 1974 ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής κατέθεσε στον Αρειο Πάγο, σύμφωνα με τις διατάξεις του Νομοθετικού Διατάγματος 59/1974, τη δήλωση για τη σύσταση της Νέας Δημοκρατίας. Ετσι τελείωσαν οι διαδικασίες για την ίδρυση της Νέας Δημοκρατίας και όλοι ανέμεναν την προκήρυξη των εκλογών, διότι ήδη η χώρα είχε εισέλθει σε προεκλογική περίοδο.

Από την έντυπη έκδοση