Το νέο τοπίο στο Ασφαλιστικό «κλειδώνει» με τέσσερις εγκυκλίους, που εκδόθηκαν σε εφαρμογή του πρόσφατου νόμου, για την εθνική - ανταποδοτική σύνταξη, τις συντάξεις χηρείας και τον ανακαθορισμό των παλαιών συντάξεων. Ο χάρτης των ανατροπών αναδεικνύει χαμένους και διασωθέντες σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.  

Σαρωτικές ανατροπές στις συντάξεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα «κλειδώνουν» με τις εγκυκλίους για τον νέο τρόπο υπολογισμού που εξέδωσε το υπουργείο Εργασίας, σε εφαρμογή του πρόσφατου νόμου.

Οι εγκύκλιοι, σύμφωνα με το Εθνος, οριστικοποιούν το νέο τοπίο της εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης, όπως θα υπολογίζονται με ενιαίους κανόνες για μισθωτούς και ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι υπέβαλαν αίτηση μετά τις 12 Μαΐου 2016. Ο επανυπολογισμός των καταβαλλόμενων συντάξεων θα γίνει με τον ίδιο τρόπο. Μοναδική διαφορά είναι πως στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις θα προστεθεί η «προσωπική διαφορά» ώστε να διασωθούν. Το νέο σύστημα ευνοεί όσους έχουν συντάξιμες αποδοχές έως 1.000 ευρώ (χαμηλόμισθους) και χρόνο ασφάλισης κυρίως από μία 20ετία και πάνω.

Δύο ταχύτητες

«Ο νέος τρόπος υπολογισμού οδηγεί σε μεγάλες απώλειες τους μισθωτούς με μέσες και υψηλές αποδοχές, σχεδόν το σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων αλλά και των ελευθέρων επαγγελματιών • αυτοαπασχολουμένων. Ειδικά οι τελευταίοι πλήρωναν τεκμαρτές εισφορές και η μετατροπή τους σε συντάξιμες αποδοχές οδηγεί σε χαμηλά ποσά» δηλώνει ο δικηγόρος Διονύσης Ρίζος, ειδικός σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης. Σε μεγάλα «θύματα» αναδεικνύονται οι ασφαλισμένοι ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ που πλήρωναν στην πλειονότητά τους χαμηλές εισφορές, καθώς ο μηχανισμός μετατροπής των τεκμαρτών αποδοχών (ασφαλιστικές κλάσεις) σε θεωρητικές αποδοχές, τον οποίο συγκεκριμενοποιεί η επίμαχη εγκύκλιος για την ανταποδοτική σύνταξη, οδηγεί σε χαμηλές συντάξιμες αποδοχές και άρα χαμηλές συντάξεις.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τον κ. Ρίζο, οι χαμένοι και οι κερδισμένοι του νέου καθεστώτος είναι:

1. Μισθωτοί Δημοσίου

Για τους δημοσίους υπαλλήλους ο νέος τρόπος οδηγεί κατά κανόνα σε απώλειες καθώς πλέον χρησιμοποιείται ο μέσος όρος αποδοχών από το 2002 και μετά και όχι το μισθολογικό κλιμάκιο τερματισμού της υπηρεσίας ή έστω του 2011. Συνοπτικά απώλειες θα έχουν:

• Οσοι συνταξιοδοτούνται με 25 έτη και πλέον (35ετία, 37ετία, γονείς, εκπαιδευτικοί κ.λπ.).

• Οι ΠΕ των οποίων οι αποδοχές είναι υψηλότερες προς το τέλος της υπαλληλικής τους σταδιοδρομίας, ειδικά στα τελικά κλιμάκια.

Σε περίπτωση καταβολής μειωμένων εισφορών από ελ. επαγγελματίες μειώνεται και το ποσό της ασφαλιστικής κατηγορίας επί της οποίας υπολογίζονταν οι εισφορές

• Οι ΤΕ υπάλληλοι που λαμβάνουν υψηλές αποδοχές, καλύτερες προς το τέλος της υπαλληλικής τους σταδιοδρομίας, ειδικά στα τελικά κλιμάκια.

• Οι ένστολοι που πλέον θα υπολογίζουν τη σύνταξή τους με βάση τον μέσο όρο των αποδοχών σταδιοδρομίας.

• Οσοι εξαγοράζουν αρκετά πλασματικά έτη καθώς αυτά θα υπολογιστούν σε χαμηλές αποδοχές, αφού οι δημόσιοι υπάλληλοι καταβάλλουν μόνο υπαλληλική εισφορά για την εξαγορά (6,67%).

Αντίθετα κερδίζουν ή διασώζονται:

• Οσοι πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν με έως 25 έτη ασφάλισης (στα 67, τρίτεκνοι, τρίτεκνες κ.λπ.).

• Οι ΔΕ και ΥΕ που δεν έχουν μεγάλες διακυμάνσεις στις αποδοχές τους από το 2002 έως σήμερα.

2. ΙΚΑ

Από τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ, μεγάλοι χαμένοι είναι όσοι είχαν υψηλές αποδοχές. Συνοπτικά θα έχουν απώλειες:

• Οσοι συνταξιοδοτούνται με 10.500 ημέρες ασφάλισης και άνω (θεμελίωση με 35ετία).

• Οσοι έχουν συντάξιμες αποδοχές 1.100 ευρώ και άνω. Κυρίως όσοι είχαν αποδοχές που τους ενέτασσαν στις ασφαλιστικές κλάσεις 25η έως 28η.

Ευνοημένοι από το νέο σύστημα θα είναι όσοι έχουν συντάξιμες αποδοχές έως 1.000 ευρώ με ασφάλιση παραπάνω από 20 χρόνια

• Οσοι συνταξιοδοτούνταν με το καθεστώς των κατωτάτων ορίων (μητέρες, βαρέα κ.λπ.) που καταργούνται.

• Οσοι εξαγοράζουν αρκετά πλασματικά έτη, καθώς πλέον αυτά θα υπολογιστούν με χαμηλές αποδοχές σαν να λάμβανε κάποιος μισθό 849 ευρώ τον μήνα.

Στο στρατόπεδο των «κερδισμένων» βρίσκονται:

• Οσοι πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν με χρόνο ασφάλισης έως 6.000 ημέρες.

• Οσοι έχουν συντάξιμες αποδοχές μέχρι 1.000 ευρώ.

3. Επαγγελματίες / Αυτοαπασχολούμενοι

Για τους επαγγελματίες αυτοαπασχολούμενους ο νέος τρόπος υπολογισμού σύνταξης φέρνει πλήρη ανατροπή, καθώς πλέον οι συντάξιμες αποδοχές θα υπολογίζονται με βάση τη μετατροπή των εισφορών που έχουν καταβληθεί σε θεωρητικές αποδοχές. «Μεγάλοι χαμένοι είναι όσοι κατέβαλλαν χαμηλές εισφορές (δικηγόροι, γιατροί, αυτοκινητιστές, έμποροι), που θα δουν τις συντάξιμες αποδοχές τους να κατατάσσονται πολύ χαμηλά, με συνέπεια οι ανταποδοτικές τους συντάξεις να είναι εξαιρετικά χαμηλές» εξηγεί ο κ. Ρίζος. Αντίθετα όσοι κατέβαλλαν υψηλές εισφορές (μηχανικοί, γιατροί μονοσυνταξιούχοι, υψηλές κατηγορίες στον ΟΑΕΕ) θα έχουν μια προσαύξηση που θα περιορίσει το «πλήγμα». Απώλειες θα έχουν:

• Δικηγόροι, συμβολαιογράφοι

• Γιατροί, φαρμακοποιοί κ.λπ. που κατέβαλλαν τη χαμηλή εισφορά του ΤΣΑΥ

• Γιατροί, μηχανικοί διπλοσυνταξιούχοι

• Αυτοκινητιστές του ΟΑΕΕ • ΤΣΑ

• Εμποροι του ΟΑΕΕ • ΤΑΕ

Αντίθετα, σε αυτούς που δεν έχουν απώλειες βρίσκονται:

• Μηχανικοί που έχουν καταβάλει εισφορές στον ΕΛΠΠ

• Γιατροί στη μονοσύνταξη.

Παραδείγματα για μειωμένη, άτομα με αναπηρία, αυτοαπασχολούμενους

Η νέα σύνταξη είναι το άθροισμα της εθνικής και της ανταποδοτικής. Το πλήρες ποσό της εθνικής σύνταξης είναι 384 ευρώ και καταβάλλεται εφόσον έχουν συμπληρωθεί τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης. Οσοι αποχωρούν με 15-20 έτη θα λάβουν εθνική σύνταξη μειωμένη κατά 2% για κάθε έτος που υπολείπεται της 20ετίας και επίσης ποσό αυστηρά αναλογικό των ετών, μηνών και ημερών ασφάλισης που έχουν.

Παραδείγματα

1 Ασφαλισμένος του ΙΚΑ αποχωρεί με 17 έτη ασφάλισης, 8 μήνες και 15 ημέρες. Θα λάβει εθνική σύνταξη 360,96 ευρώ για τα 17 χρόνια και 5,50 ευρώ για τους 8 μήνες και 15 ημέρες, που αντιστοιχούν σε 215 ημέρες ασφάλισης από το 18ο έτος. Συνολικό ποσό εθνικής σύνταξης: 366,46 ευρώ.

Η εθνική σύνταξη για όσους φεύγουν με μειωμένη γήρατος (15ετία στα 62) διαμορφώνεται στα 241,92 ευρώ. Οι εγκύκλιοι ορίζουν ανώτατο πλαφόν μείωσης 30%, ξεκαθαρίζουν πως δεν θα επιβάλλεται η επιπλέον μείωση του 10% που προέβλεψε το τρίτο Μνημόνιο (4336/2015), ενώ διαφαίνεται πως η μείωση θα επιβάλλεται μόνο στην εθνική και όχι στην ανταποδοτική.

2 Ασφαλισμένος που αποχωρεί με μειωμένη γήρατος (15 έτη και 62 ετών) θα λάβει ως εθνική σύνταξη 241,92 ευρώ, διότι για τα 15 έτη η εθνική είναι 345,60 ευρώ. Αυτό το ποσό θα μειωθεί κατά 6% για κάθε έτος που υπολείπεται του πλήρους ορίου (67 ετών).

Στις συντάξεις αναπήρων με ποσοστό κάτω από 80% χορηγείται μειωμένη εθνική σύνταξη όπως ορίζει ο νόμος και κάθε φορά που υπάρχει νέα κρίση από τις υγειονομικές επιτροπές το ύψος της αναπροσαρμόζεται. Η απομείωση της εθνικής για όσους έχουν κάτω από 20 χρόνια ισχύει και για τους αναπήρους, ενώ το σύστημα είναι ενιαίο και οι ίδιοι κανόνες εφαρμόζονται και για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους. Οσοι έχουν μέχρι 15ετία παίρνουν πλήρη εθνική 345,60 κ.ο.κ. Εξαιρούνται όσοι συνταξιοδοτούνται με ειδικές διατάξεις.

3 Συνταξιούχος αναπηρίας με ποσοστό 80% και 6 έτη ασφάλισης θα λάβει εθνική σύνταξη 345,60 ευρώ. Αν είχε 20 χρόνια ασφάλισης θα έπαιρνε 384 ευρώ.

4 Συνταξιούχος αναπηρίας με ποσοστό 70% και 6 έτη ασφάλισης θα λάβει εθνική σύνταξη 259,2 ευρώ (345,60 Χ 75%). Ο ίδιος αν είχε 20 έτη ασφάλισης θα έπαιρνε 288 ευρώ (384 Χ 75%).

Προσοχή, καθώς πλασματικοί χρόνοι που έχουν αναγνωριστεί χωρίς εξαγορά συνυπολογίζονται στη διαμόρφωση της εθνικής σύνταξης, όχι όμως και της ανταποδοτικής. Αντίθετα, οι πλασματικοί που εξαγοράζονται συνυπολογίζονται για εθνική και ανταποδοτική. Οπως εξηγεί ο κ. Ρίζος: «Ο συνυπολογισμός γίνεται λαμβάνοντας υπόψη ότι η καταβληθείσα εισφορά αντιστοιχεί σε τεκμαρτό μισθό. Ετσι για μισθωτό του ΙΚΑ που εξαγόρασε πλασματικό χρόνο με κόστος 168 ευρώ / μήνα θεωρείται ότι εργάστηκε με αποδοχές 840 ευρώ / μήνα για τον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών».

Η ανταποδοτική σύνταξη αντιστοιχεί στο ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξιμων αποδοχών από το 2002 και μετά. Οι συντελεστές αναπλήρωσης υπολογίζονται κλιμακωτά. Για 40 χρόνια η αναπλήρωση φτάνει στο 42,8% του μισθού (π.χ. με 40 χρόνια και συντάξιμο μισθό 1.000 ευρώ η ανταποδοτική σύνταξη είναι 428 ευρώ), ενώ για 35ετία στο 34,5%. Οπως και για την εθνική σύνταξη το ποσοστό αναπλήρωσης, όταν δεν υπάρχει ακέραιο έτος, υπολογίζεται ως αναλογία με μαθηματική ακρίβεια ημέρας ασφάλισης (π.χ. για 35,45 έτη ασφάλισης, δηλαδή 10.635 ημέρες, η ανταποδοτική βγαίνει 345,3 ευρώ με μισθό στα 1.000 ευρώ). Οι επίμαχες εγκύκλιοι εκδόθηκαν χωρίς τον δείκτη ετήσιας μεταβολής μισθών που αναμένεται ακόμη από την ΕΛΣΤΑΤ και όταν εκδοθεί θα αλλάξει τα δεδομένα. Οι συντάξιμες αποδοχές καθορίζονται από τις εισφορές που έχουν καταβληθεί από 1-1-2002 μέχρι την ημερομηνία εξόδου. Προσοχή, καθώς στις συντάξιμες αποδοχές των μισθωτών συμπεριλαμβάνονται τελικά και τα δώρα και τα επιδόματα!

Θεωρητικές
Για τους ελεύθερους επαγγελματίες/αυτοαπασχολούμενους ως συντάξιμες αποδοχές νοούνται οι θεωρητικές αποδοχές που προκύπτουν από τη μετατροπή των τεκμαρτών κατηγοριών στις οποίες κατέβαλλαν εισφορές σε μισθό. Προσοχή, καθώς σε περίπτωση καταβολής μειωμένων εισφορών (π.χ. μείωση κατά 30% των νέων ασφαλισμένων του ΤΕΒΕ ή του ΟΑΕΕ) αντίστοιχα μειώνεται το ποσό της ασφαλιστικής κατηγορίας επί της οποίας υπολογίζονταν οι εισφορές. Προβλέπεται επίσης πως οι αποδοχές θα προσαυξάνονται αν υπάρχουν κοινωνικοί πόροι. Για τους «παλαιούς» μισθωτούς στο ΤΣΜΕΔΕ η καταβληθείσα εισφορά ανάγεται σε μηνιαίες αποδοχές θεωρώντας μηνιαίο ασφάλιστρο 20%, ενώ στο ΤΣΑΥ, δεδομένου ότι ο ασφαλισμένος καταβάλλει σταθερό ποσό και ο εργοδότης ποσοστιαία εισφορά, αθροίζονται τα δύο ποσά και το άθροισμα ανάγεται σε μηνιαίες αποδοχές με ασφάλιστρο 20%. Ως χρόνος ασφάλισης πλέον νοείται το σύνολο των ημερών ασφάλισης από την πρώτη ημέρα ένταξης στο σύστημα μέχρι την προηγούμενη της ημερομηνίας εξόδου.