Δέσμη οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας ως αντίποινα για την κατάρριψη του ρωσικού τζετ εξήγγειλε χθες ο πρωθυπουργός της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ, σε μια εξέλιξη που «τορπιλίζει» τις μέχρι πρότινος στενές οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών.

Το Κρεμλίνο έστειλε πάντως μήνυμα ότι δεν προσανατολίζεται στην επιβολή συνολικού εμπάργκο στα τουρκικά προϊόντα, ενώ θολός είναι ο ορίζοντας για τα μακροπρόθεσμα ενεργειακά projects, όπως ο αγωγός φυσικού αερίου Turkish Stream που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο της Ρωσίας στα ελληνοτουρκικά σύνορα και η μονάδα πυρηνικής ενέργειας στο Ακούγιου της Τουρκίας που κατασκευάζει η Ρωσία, ένα έργο ύψους 20 δισ. δολ.

Μερίδα αναλυτών εκτιμά ότι παρά την κλιμάκωση της έντασης, οι ρωσο-τουρκικές οικονομικές σχέσεις είναι πολύ στενές και βαθιές για να διαταραχτούν ουσιωδώς σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. «Οι διπλωματικές επαφές ανεστάλησαν και ορισμένες εμπορικές κυρώσεις είναι πιθανές, αλλά δεν βλέπουμε διάρρηξη των ενεργειακών δεσμών στη φάση αυτή», εκτιμά η επικεφαλής πολιτική αναλύτρια της Citi, Τίνα Φόρνταμ, σημειώνοντας πως η Τουρκία εισάγει το 55% του φυσικού αερίου και το 30% του πετρελαίου που καταναλώνει από τη Ρωσία.

Βραχυπρόθεσμα, ωστόσο, είναι σαφές ότι η Μόσχα ρίχνει... τροχιοδεικτικές βολές που στοχεύουν στην οικονομία της Τουρκίας. Ενεργοποίησε ήδη ένα... παλιό και δοκιμασμένο όπλο, τους περιορισμούς στις εισαγωγές γεωργικών και αγροτικών προϊόντων από την Τουρκία, με πρόσχημα ότι οι έλεγχοι που διεξήχθησαν έδειξαν ότι μεγάλο μέρος αυτών (15% για την ακρίβεια) δεν τηρούν τις υγειονομικές προδιαγραφές. Στο παρελθόν, η Μόσχα έχει καθυστερήσει ή μπλοκάρει τη μεταφορά κρεάτων από την Πολωνία, κρασιών από τη Γεωργία και σοκολάτας από την Ουκρανία για λόγους «προστασίας της δημόσιας υγείας», εν μέσω πολιτικών διαμαχών.

Σημειώνεται ότι το 4% των συνολικών εισαγωγών τροφίμων της Ρωσίας και το 20% των εισαγόμενων λαχανικών προέρχονται από την Τουρκία, με την αξία τους να εκτιμάται στο 1 δισ. δολ. (για την περίοδο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2015). Ο Ρώσος υπουργός Γεωργίας, Αλεξάντερ Τκάτσεφ δήλωσε ότι τυχόν ελλείψεις φρέσκων φρούτων και λαχανικών μπορούν να αναπληρωθούν μέσω εισαγωγών από άλλες χώρες, όπως το Μαρόκο, το Ισραήλ, το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν. Η διαμάχη «πάγωσε» επίσης τη σύναψη νέων συμβολαίων για προμήθεια σιταριού μεταξύ της Ρωσίας, εκ των μεγαλύτερων εξαγωγέων σίτου στον κόσμο και της Τουρκίας που αποτελεί τον μεγαλύτερο αγοραστή του ρωσικού σιταριού.

Τουρισμός
Το δεύτερο «πεδίο» που αναμένεται να πλήξουν τα ρωσικά οικονομικά πυρά είνα ο τουρισμός της Τουρκίας. Ο επικεφαλής του κρατικού οργανισμού τουρισμού της Ρωσίας, Rostourism, δήλωσε ότι είναι «προφανές» πως η συνεργασία με την Τουρκία θα διακοπεί. Ηδη δυο μεγάλοι tour operators της Ρωσίας σταμάτησαν να πωλούν τουριστικά πακέτα στην Τουρκία, αφότου Ρώσοι αξιωματούχοι σύστησαν στους πολίτες της χώρας να μην ταξιδεύουν στην Τουρκία.

Εκτιμάται ότι οι Ρώσοι τουρίστες «άφησαν» περί τα 4 δισ. δολάρια σε έσοδα στην τουρκική οικονομία και η διαφαινόμενη απώλειά τους θα πλήξει καίρια έναν κρίσιμο κλάδο που το 2014 συνεισέφερε περί τα 100 δισ. δολάρια στο τουρκικό ΑΕΠ και συντηρεί πάνω από 2 εκατ. θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με στοιχεία του ρωσικού πρακτορείου Interfax αυτή τη στιγμή υπάρχουν στην Τουρκία περί τους 10.000 Ρώσους τουρίστες και οι tour operators έχουν πουλήσει 4.000-5.000 τουριστικά πακέτα για την περίοδο έως την Πρωτοχρονιά.

Προειδοποιήσεις Μεντβέντεφ
Το υπόλοιπο «πακέτο» των οικονομικών αντίποινων τελεί υπό κατάρτιση, καθώς ο Ρώσος πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ έδωσε χθες εντολή στην κυβέρνησή του να το οριστικοποιήσει εντός δύο ημερών. Σημείωσε ότι τα μέτρα θα αφορούν το εμπόριο, τις επενδύσεις, τον τουρισμό, τις αερομεταφορές, ακόμα και τον πολιτισμό. Χωρίς να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες, ο κ. Μεντβέντεφ άφησε να εννοηθεί ότι κοινά projects μπορούν να ανασταλούν, να αυξηθούν ορισμένοι δασμοί, να περιοριστεί η χρήση του ρωσικού εναερίου χώρου και των λιμανιών της χώρας για τα τουρκικά αεροσκάφη και πλοία. Τέλος, ο Ρώσος υπουργός Οικονομίας Αλεξέι Ουλουκάγεφ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να «παγώσουν» οι διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών.

Εκτιμήσεις
Μερίδα αναλυτών εκτιμά ότι παρά την κλιμάκωση της έντασης, οι ρωσο-τουρκικές οικονομικές σχέσεις είναι πολύ στενές και βαθιές, για να διαταραχτούν ουσιωδώς σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Δοκιμασμένη συνταγή
Η Μόσχα ενεργοποίησε ήδη ένα... δοκιμασμένο όπλο, τους περιορισμούς στις εισαγωγές γεωργικών και αγροτικών προϊόντων από την Τουρκία, με πρόσχημα ότι οι έλεγχοι έδειξαν ότι μεγάλο μέρος αυτών δεν τηρούν τις υγειονομικές προδιαγραφές.

Τουρισμός
Οι μεγάλοι tour operators της Ρωσίας σταμάτησαν να πωλούν τουριστικά πακέτα στην Τουρκία.