Πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, συμπεριλαμβανομένων 162.000 υπηκόων τρίτων χωρών. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) με σημερινή ανακοίνωσή του εκφράζει την ανησυχία του για τον κίνδυνο εμπορίας ανθρώπων, σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης ατόμων στην Ουκρανία και την ευρύτερη περιοχή, την ώρα ο αριθμός των ευάλωτων ατόμων που φεύγουν εξαιτίας του πολέμου συνεχίζει να αυξάνεται.

Η επιδείνωση της ανθρωπιστικής κατάστασης λόγω των πολύπλοκων μετακινήσεων των προσφυγικών ροών συσχετίζεται με την αύξηση της απειλής για την προσωπική ασφάλεια, θέτοντας τους ανθρώπους σε κίνηση σε αυξημένο κίνδυνο εκμετάλλευσης. Και μπορεί οι περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων να μην είναι εύκολο να εντοπιστούν αμέσως μετά τον μαζικό εκτοπισμό, οι αρχικές αναφορές ωστόσο εντός και εκτός της Ουκρανίας είναι ενδεικτικές για τη δυνατότητα των διακινητών να εκμεταλλευτούν τις ευαλωτότητες όσων φεύγουν από τον πόλεμο.

Περιστατικά σεξουαλικής βίας έχουν ήδη αναφερθεί στις χώρες υποδοχής, ενώ μεταξύ ατόμων που υπόσχονται μεταφορά ή ανάλογες υπηρεσίες, υπήρξαν ενδείξεις πιθανής εκμετάλλευσης. Για αυτό το λόγο, άτομα και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών που παρέχουν βοήθεια μεταφοράς και διαμονής, θα πρέπει είναι σε συντονισμό με τοπικές υπηρεσίες προστασίας και να διευκολύνουν την καταγραφή με το να μοιράζονται με επίσημους φορείς στοιχεία επικοινωνίας και τοποθεσίες διαμονής των ανθρώπων, για να καταστεί δυνατή η κατάλληλη επίβλεψη και προστασία.

Κίνδυνος εμπορίας ανθρώπων
«Αναφορές του ΔΟΜ δείχνουν ότι οι άνθρωποι που διαφεύγουν από την Ουκρανία προέρχονται κυρίως από μονογονεϊκές οικογένειες, συμπεριλαμβανομένων γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων – ορισμένοι από τους οποίους είναι ασυνόδευτοι και χωρισμένοι από τους γονείς τους και υπήκοοι τρίτων χωρών», λέει ο Γενικός Διευθυντής του ΔΟΜ, Αντόνιο Βιτορίνο. «Αυτές οι ομάδες μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στον κίνδυνο της εμπορίας ανθρώπων καθώς εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, διακόπτοντας ταυτόχρονα την καθημερινότητά τους, διαταράσσοντας σοβαρά τα οικογενειακά τους δίκτυα και την οικονομική τους ασφάλεια».

Το 2021, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) στην Ουκρανία εντόπισε και βοήθησε πάνω από 1.000 θύματα εμπορίας ανθρώπων. Ανταποκρινόμενος στον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Οργανισμός έχει κλιμακώσει τις προσπάθειές του για τη δημιουργία πόρων και παρεμβάσεων με στόχο την πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων στην Ουκρανία και όσων κινούνται στην ευρύτερη περιοχή.

Ο ΔΟΜ συνεργάζεται με συνοριακούς φορείς και κυβερνητικούς εταίρους για την εφαρμογή
μηχανισμών πρόληψης της εμπορίας ανθρώπων, όπως η διάδοση και συμπερίληψη μηνυμάτων προστασίας, η παροχή επαληθευμένων και ασφαλών πληροφοριών και η αύξηση της ευαισθητοποίησης ώστε οι πρόσφυγες και οι υπήκοοι τρίτων χωρών να λαμβάνουν
τεκμηριωμένες αποφάσεις και να γνωρίζουν τους κινδύνους.

Ο Οργανισμός έχει επίσης ενισχύσει τις περιφερειακές τηλεφωνικές γραμμές του για να παρέχει στους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνηση σημαντικές πληροφορίες για την ασφάλεια και τις πηγές ενημέρωσης. Ο ΔΟΜ στην Ουκρανία, τη Ρουμανία και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας έχει αναπτύξει διαδικτυακό υλικό που σχετίζεται με την ασφαλή μετανάστευση και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, με το οποίο ενημερώνει άτομα που φεύγουν από την Ουκρανία για στέγαση, υπηρεσίες μεταφοράς και πλατφόρμες καταγγελίας περιστατικών εμπορίας ανθρώπων.

Ο ΔΟΜ ενθαρρύνει τα κράτη να δέχονται ανθρώπους από την Ουκρανία χωρίς διακρίσεις, με
σεβασμό στο φύλο και τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά, χωρίς προκαταλήψεις λόγω εθνικότητας, ιθαγένειας ή του καθεστώτος των εγγράφων που μπορεί να έχει κάποιος.
Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να τηρείται. Τονίζουμε την ανάγκη συλλογικής ανταπόκρισης για την ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού, τη σωστή συλλογή αποδεικτικών στοιχείων, την παροχή τεχνικής καθοδήγησης και κυρίως την άμεση βοήθεια σε όλα τα θύματα και σε όσους είναι ευάλωτοι στη βία, την εκμετάλλευση και την κακοποίηση.

Ο ΔΟΜ συνιστά την παροχή προστασίας στους υπηκόους τρίτων χωρών και τη διευκόλυνση
πρόσβασής τους στις αντίστοιχες προξενικές αρχές. Ο Οργανισμός είναι έτοιμος να υποστηρίξει τις προσπάθειες για τη διασφάλιση προστασίας και ασφάλειας όλων όσων διαφεύγουν από τον πόλεμο.