Εικόνες ντροπής έρχονται από τη Λέρο με τους πρόσφυγες που καθημερινά καταφθάνουν στο νησί να διαβιούν υπό άθλιες συνθήκες στην αυλή του λιμεναρχείου και του αστυνομικού τμήματος, τη στιγμή που ένα δημόσιο κτίριο που έχει παραχωρηθεί από το Κρατικό Θεραπευτηρίο για την προσωρινή φιλοξενία τους παραμένει κλειδωμένο από... την αδιαφορία.

Στο tvxs.gr περιγράφει την κατάσταση η συντονίστρια της Επιτροπής Συμπαράστασης Μεταναστων και Προσφυγων αλλά και του Δικτύου Αλληλεγγύης του νησιού, Ματίνα Κατσιβέλη.

Προσφυγικά ρεύματα έφταναν πάντα στα νησιά του Βορείου Αιγαίου, οι εξελίξεις όμως στη Μέση Ανατολή που έχουν θέσει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης την περιοχή, έχουν αυξήσει τον αριθμό των ανθρώπων που εισέρχονται από τα υδάτινα σύνορα της χώρας. «Στη Λέρο ζούμε μια ανθρωπιστική κρίση μεγάλου μεγέθους, όπως και στα άλλα νησιά του Βορείου Αιγαίου», υπογραμμίζει η κα Κατσιβέλη.

Καθημερινά καταφθάνουν στη Λέρο αλλά και στα άλλα νησιά του Βορείου Αιγαίου πρόσφυγες που αναγκάζονται να αφήσουν πίσω τους τις βυθισμένες στο αίμα πατρίδες τους, αναζητώντας ένα μέλλον στις χώρες της Ευρώπης. Ανέστιοι, τρομαγμένοι, εξαθλιωμένοι, αλλά με την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή.

Υπολογίζεται πως μόνο από το καλοκαίρι από το λιμάνι του μικρού νησιού πέρασαν περισσότεροι από 2.600 πρόσφυγες. Η διαδρομή των δουλεμπόρων γνωστή... Τους πετούν στη θάλασσα προκειμένου να περισυλλεχθούν από το λιμενικό. Ευάλωτες ομάδες όπως ηλικιωμένοι και παιδιά, αλλά ακόμα και τραυματίες είναι ανάμεσα σε αυτούς.

Έχοντας επιβιώσει από ωμότητες στις πατρίδες τους, κι έχοντας καταφέρει με κίνδυνο της ζωής τους να φτάσουν στο Αιγαίο, οδηγούνται στην αυλή του λιμεναρχείου της Λέρου όπου διαβιούν για 2 έως 4 μέρες υπό άθλιες συνθήκες. Βρεγμένοι, χωρίς υπάρχοντα, σε μια αυλή χωμάτινη με μπάζα από τις πρόσφατες εργασίες που έγιναν στο σημείο και μία μόλις χημική τουαλέτα, καλούνται να διανυκτερεύσουν σε αυτή την κατάσταση που δεν πληροί τις στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής, δημιουργώντας εστίες μολύνσεως τόσο για τους ίδιους, όσο και για τους λιμενικούς και τους κάτοικους του νησιού.

«Δεν μπορούν οι λέξεις να αποδώσουν τι είναι να βλέπεις έναν άνθρωπο τραυματία –πολέμου, με ανοιγμένο το πόδι του, να είναι πάνω στα χώματα και στα λύματα και οι πληγές του να μολύνονται. Κι όλα αυτά μέσα στο κρύο που έχει ήδη κάνει αισθητή την παρουσία του», περιγράφει η Ματίνα Κατσιβέλη.

Η συνέχεια του «δράματος» τους γράφεται στο αστυνομικό τμήμα του νησιού όπου μεταφέρονται για  τις απαραίτητες διαδικασίες έκδοσης ασύλου. Σε ένα κελί χωρητικότητας 6 ατόμων καλούνται να χωρέσουν 50 ή και περισσότερα άτομα κάθε φορά. Όσοι δεν χωρούν στο κελί στοιβάζονται στις σκάλες, στην αυλή ή όπου αλλού βρουν κενό χώρο.

«Η κρατική μέριμνα είναι απούσα», καταγγέλλει η κα Κατσιβέλη. «Η μόνη μέριμνα είναι να φροντίζουν να γίνονται όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τα έγγραφα της εξάμηνης παραμονής που προβλέπονται για τους πρόσφυγες», λέει.

Είναι και ο τρόπος για τις τοπικές αρχές άλλωστε να ξεφορτωθούν αυτή την «καυτή πατάτα» όσο το δυνατόν πιο γρήγορα από τα χέρια τους.

Κτίριο υπάρχει, βούληση δεν υπάρχει

Μέχρι το 2010 το πρόβλημα δεν ήταν τόσο οξύ, καθώς η τότε νομαρχία είχε εκμισθώσει ένα παλιό ξενοδοχείο του νησιού, στο οποίο οι πρόσφυγες που έφταναν στο νησί φιλοξενούνταν προσωρινά με αξιοπρέπεια και σεβασμό. Η οικονομική κρίση έφερε περικοπές, ακόμα και στο σεβασμό των όσων ορίζει η συνθήκη της Γενεύης και το σύνολο των κανόνων δικαίου για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και τη βοήθεια των προσφύγων. Παρόλ’αυτά, το πρόβλημα θα μπορούσε να έχει επιλυθεί αν δεν προσέκρουε στην αδιαφορία των αρμοδίων.

Το άλλοτε κατάμεστο Κρατικό Θεραπευτηρίο Λέρου έχει πια λίγους τρόφιμους, με μεγάλη πλειοψηφία των -δημόσιου χαρακτήρα- εγκαταστάσεων του να παραμένουν ανεκμετάλλευτες. «Υπάρχει κρατικό κτίριο. Βούληση δεν υπάρχει», θα πει χαρακτηριστικά η συντονίστρια της Επιτροπής Συμπαράστασης. Το ίδρυμα έχει παραχωρήσει τη χρήση στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης, για την εξυπηρέτηση της προσωρινής παραμονής των προσφύγων στο νησί. «Είναι τρελό. Υπάρχει έστω αυτό το μικρό αλλά ανακαινισμένο κτίριο. Αν κι έχει μικρή χωρητικότητα έχει τουαλέτες, ζεστό νερό, και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τις ευάλωτες έστω ομάδες, δηλαδή τους ηλικιωμένους, τα γυναικόπαιδα και τους τραυματισμένους», σχολιάζει. Η μόνη μέριμνα αυτή τη στιγμή είναι ένα δωμάτιο στο Γηροκομείο. «Πάμε εκεί τα μωρά για να μην μας πεθάνουν», λέει η Ματίνα Κατσιβέλη.

«Την Κυριακή εντοπίστηκαν 56 άνθρωποι στο Φαρμακονήσι. Λόγω του καιρού το λιμενικό μπόρεσε να φέρει μόλις τους 16 στη Λέρο οι οποίοι ήταν μάλιστα τραυματίες. Υπήρχε ανάμεσα τους κι ένα μωρό έξι μηνών», είναι η τελευταία καραβιά που η κα Κατσιβέλη είδε.

Άνθρωποι που είχαν μια κανονική ζωή

Οι άνθρωποι που καταφτάνουν κατά δεκάδες καθημερινά στη Λέρο είναι κυρίως από την Συρία. Δεν είναι μετανάστες αλλά πρόσφυγες που έφυγαν εξαιτίας του πολέμου και αναζητούν έναν τρόπο να φτάσουν στις ευρωπαϊκές χώρες, όχι μόνο για να γλιτώσουν αλλά και για να αξιοποιηθούν ανάλογα με τα προσόντα τους. Είναι στην πλειοψηφία τους άνθρωποι μορφωμένοι, που μέχρι πρότινος είχαν μια τακτοποιημένη ζωή. «Έχουμε γνωρίσει γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς, ακόμα και έναν δικαστή», θυμάται η κα Κατσιβέλη, συνταξιούχος Ειρηνοδίκης και η ίδια.

«Έχω ακούσει πολλές συγκλονιστικές ιστορίες. Ένας δικηγόρος μου έλεγε ότι επί δέκα χρόνια έμπαινε κάθε τόσο στη φυλακή για αναρτήσεις που έκανε στο διαδίκτυο. Ένας άλλος μας έλεγε για το πως στο χωρίο του αποκεφάλισαν τους νέους που δεν ήθελαν να ενταχθούν στους τζιχαντιστές», διηγείται.

Η ιστορία που την συγκλόνισε όμως είναι αυτή ενός 27χρονου Σύρου που έφτασε με την καραβιά της Κυριακής. «Είχε σπουδάσει μηχανικός με ειδίκευση στην εξόρυξη πετρελαίου και όταν τον ρώτησα τι θα κάνει από εδώ και στο εξής, μου είπε ότι θα περπατήσει μέχρι τη Γερμανία», λέει η κα Κατσιβέλη. «Τι εννοείς θα περπατήσεις;» τον ρώτησε. «Θα περπατάω, θα περπατάω, θα περπατάω μέχρι να φτάσω», ήταν η απάντηση του. «Δεν μου έχουν αφήσει άλλη επιλογή».

«Όταν βλέπεις ένα παλικάρι 27 χρονών, που έχει τελειώσει το Πολυτεχνείο της χώρας του, που μιλάει τρεις ξένες γλώσσες, να σου λέει ότι η μόνη του επιλογή είναι "να περπατάει, να περπατάει, να περπατάει" για να φτάσει στη Γερμανία, γιατί εκεί έχει πιθανότητες να βρει μια δουλειά στο αντικείμενο του τι μπορείς να του πεις;», αναρωτιέται η συντονίστρια του Δικτύου Αλληλεγγύης Λέρου.

Όχι στον «αναπληρωματικό» εθελοντισμό

Απέναντι στην έλλειψη κρατικής πρωτοβουλίας, στέκεται η Επιτροπή Συμπαράστασης Μεταναστών και Προσφύγων αλλά και το Δίκτυο Αλληλεγγύης της Λέρου. Οι κάτοικοι του νησιού με τις όποιες δυνάμεις διαθέτουν συγκεντρώνουν είδη πρώτης ανάγκης για τους πρόσφυγες. Το καλοκαίρι δεν υπήρχε καν νερό με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να ψωνίζουν από το απόθεμα τους εμφιαλωμένο νερό προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες των ανθρώπων που έφταναν εκεί. Μεγάλες είναι επίσης οι ανάγκες σε φάρμακα, παιδικά γάλατα και τροφές αλλά και πάνες.

«Ο εθελοντισμός δεν είναι για να αναπληρώνει την ανικανότητα ενός κράτους, το οποίο δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του που προκύπτουν από το εσωτερικό και διεθνές δίκαιο», σημειώνει η Ματίνα Κατσιβέλη. «Οφείλει να υποδέχεται τους πρόσφυγες με αξιοπρέπεια κι όχι να τους πετάει στις λάσπες», θα καταλήξει.