Από 11 μέχρι 13 Οκτωβρίου 2024 πραγματοποιήθηκε στη Νίσυρο το 34ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Πανελληνίου Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝΔΟΙΚΟ) σε συνδιοργάνωση με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), τη Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση Νισύρου (ΔΗΚΕΝ) και το Γεωπάρκο Νισύρου.

Τα θέματα που εξέτασε το Συνέδριο είναι:

«1. Το υποψήφιο Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO της Νισύρου

 2. Διαχείριση Απορριμμάτων σε Μικρά Νησιά»

Το Συνέδριο είχε υψηλού επιπέδου εισηγήσεις και συζήτηση για τα δύο παραπάνω σημαντικά ζητήματα και αποφάσισε να στηρίξει την υποψηφιότητα του Γεωπάρκου Νισύρου στην UNESCO.

Στο πρώτο μέρος «Το υποψήφιο Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO της Νισύρου» έγιναν οι παρακάτω ομιλίες:

Α «Βιώσιμη ανάπτυξη μέσω της ανάδειξης και προστασίας της τοπικής, φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς: Το μοντέλο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων UNESCO»

Δρ. Χαράλαμπος Φασουλάς, Παν Κρήτης/ Πρόεδρος Γεωπάρκου Ψηλορείτη/ Συντονιστής Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων/ Αντιπρόεδρος Συμβουλίου Παγκόσμιων Γεωπάρκων UNESCO

Β. «Διαταραχή του υδρολογικού κύκλου στη Μεσόγειο υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής. Επιπτώσεις στα Γεωπάρκα»

Δρ. Παναγιώτης Νάστος, Καθηγητής ΕΚΠΑ, Διευθυντής Εργαστήριο Κλιματολογίας και Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Γ. «Σύντομη αναδρομή ένταξης του Γεωπάρκου Γρεβενών-Κοζάνης στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων UNESCO και αναφορά στις δράσεις του»

Άννα Μπατσή, Γεωλόγος, Επιστημονική Υπεύθυνη Γεωπάρκου Γρεβενών-Κοζάνης

Δ. «Η σημασία της ένταξης του Γεωπάρκου της Νισύρου στο Δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO»

Δρ. Παρασκευή Νομικού, Καθηγήτρια Εργαστήριο Φυσικής Γεωγραφίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών / Επιστημονική Υπεύθυνη Γεωπάρκου Νισύρου

Ε. «Η πολιτιστική πτυχή του Γεωπάρκου. Η περίπτωση της Νισύρου»

Μαρίνα Νάστου, Υποψ. Διδάκτωρ ΕΑΠ, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ, Ma in Heritage Management (University of Kent-AUEB)

Στ. «Εκπαιδευτικές Δράσεις στο Γεωπάρκο της Νισύρου – Προοπτικές»

Ελισάβετ Νικολή, Msc Γεωλογίας, Εργαστήριο Φυσικής Γεωγραφίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών / Γεωεπιστήμονας Γεωπάρκου Νισύρου

Στο δεύτερο μέρος «Διαχείριση Απορριμμάτων σε Μικρά Νησιά» έγιναν οι παρακάτω ομιλίες:

Α. «Η διαχείριση των απορριμμάτων στην Ελλάδα»

Γιώργος Αλεξίου, Πρόεδρος ΔΕΔΑΠΑΛ ΑΕ, Μέλος Δ.Σ. του Δικτύου ΦοΔΣΑ

B.  «Τοπική Αυτοδιοίκηση και διαχείριση απορριμμάτων»

Γιώργος Καπεντζώνης, Αντιπρόεδρος Επιτροπής Διαχείρισης Υδάτων & Κυκλικής Οικονομίας της ΚΕΔΕ

Γ. «Η εναλλακτική διαχείριση την Ελλάδα και ο  ρόλος του ΕΟΑΝ στην τόνωση της συμμετοχής των νησιωτικών ΟΤΑ»

Μαρίνα Παπαδάκη, Στέλεχος του ΕΟΑΝ, Χημικός Μηχανικός, Msc

Δ. «Η Διαχείριση απορριμμάτων στο Νότιο Αιγαίο»

Δρ. Χρήστος Γαμβρούδης, Γενικός Διευθυντής ΦοΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου

Ε.  «Η διαχείριση απορριμμάτων στη Νίσυρο - Περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική σύγκριση των μεθόδων διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων: Ενεργειακή αξιοποίηση vs Εναπόθεση σε ΧΥΤΑ»

Δρ. Χριστοφής Κορωναίος, Δήμαρχος Νισύρου

Στ. «Η θέση και ο ρόλος του πολίτη στην διαχείριση των απορριμμάτων»

Νίκος Ασλάνογλου, μέλος της Επταμελούς Γραμματείας του ΠΑΝΔΟΙΚΟ

Ζ. «Zero Waste: Προκλήσεις και ευκαιρίες για μικρά νησιά»

Δρ. Σάκης Κούγκολος, Καθηγητής Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Περιβαλλοντικής Μηχανικής, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, ΑΠΘ

Οι σύνεδροι του 34ου Συνεδρίου εξέδωσαν την παρακάτω απόφαση:

Απόφαση 34ου Συνεδρίου

Πανελληνίου Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝΔΟΙΚΟ)

Νίσυρος 11-13 Οκτωβρίου 2024

Θέμα:

«1. Το υποψήφιο Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO της Νισύρου

 2. Διαχείριση Απορριμμάτων σε Μικρά Νησιά»

Απόφαση των Συνέδρων

Οι σύνεδροι του 34ου Συνεδρίου του Πανελληνίου Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝΔΟΙΚΟ), που πραγματοποιήθηκε στη Νίσυρο 11-13 Οκτωβρίου 2024, με συνδιοργανωτές την ΚΕΔΕ, τον ΕΟΑΝ, τη ΔΗΚΕ Νισύρου και το Γεωπάρκο Νισύρου, λαμβάνοντας υπόψη τις εισηγήσεις των προσκεκλημένων ομιλητών, τους φορείς, τις οικολογικές οργανώσεις και τον επιστημονικό χώρο, διαπιστώνουν ότι:

1.       Τα Παγκόσμια Γεωπάρκα είναι το τρίτο και νεότερο πρόγραμμα αναγνώρισης περιοχών της UNESCO με βασικό στόχο τη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη της υπαίθρου. Ο Οργανισμός έχει θεσπίσει αυστηρά ποιοτικά κριτήρια τα οποία πρέπει να πληροί μια περιοχή για να χαρακτηριστεί ως Παγκόσμιο γεωπάρκο ανάμεσα στα οποία η διεθνούς αξίας γεωποικιλότητα και το ανθρώπινο δυναμικό που αλληλοεπιδρά σε αρμονία με το περιβάλλον. Βασικό εργαλείο επίτευξης των στόχων τους είναι η προώθηση του γεωτουρισμού.

Η Νίσυρος αποτελεί νησί της Δωδεκανήσου με μοναδική πολιτιστική και φυσική κληρονομιά που διαμορφώνουν την ταυτότητα του τόπου. Η αναγνώριση και η ανάδειξη του γεωπάρκου αποτελεί αξιόλογο επίτευγμα της επιστημονικής, πολιτιστικής και τοπικής κοινότητας, καθώς ακτινοβολεί τα χαρακτηριστικά αυτής της ταυτότητας. Το γεωπάρκο της Νισύρου αποτελεί μέρος του πολιτιστικού τοπίου με ανάγκη προστασίας από τη σύγχρονη απειλή της κλιματικής αλλαγής.

Το 34ο Συνέδριο του ΠΑΝΔΟΙΚΟ αναγνωρίζει τα οφέλη και τη σημασία της ένταξης του Γεωπάρκου Νισύρου στο Δίκτυο Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO καθώς η ένταξη αυτή ενισχύει τη διεθνή προβολή και προστασία της γεωλογικής κληρονομιάς της Νισύρου και τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής μέσω του τουρισμού, της εκπαίδευσης και της επιστημονικής έρευνας. Η συνεργασία με άλλα παγκόσμια γεωπάρκα, με την ανταλλαγή καλών πρακτικών, θα βοηθήσει την προσπάθεια αυτή.

Ήδη οι εκπαιδευτικές δράσεις που γίνονται στο Γεωπάρκο της Νισύρου καθώς και συνεργασίες με σχολεία και εκπαιδευτικούς οργανισμούς, δημιουργούν μελλοντικές προοπτικές για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής αποστολής του Γεωπάρκου. Υπάρχουν τρόποι περαιτέρω αξιοποίησης της γεωλογικής και πολιτισμικής κληρονομιάς του τόπου για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Καλή πρακτική, που εξετάστηκε στο Συνέδριο, αποτελεί το Γεωπάρκο Γρεβενών-Κοζάνης, που έχει πετρώματα σχεδόν ενός δισεκατομμυρίων  ετών  και λειτουργεί από το 2014, ενώ στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO εντάχθηκε το 2021.

Όμως, όπως αναφέρθηκε στο Συνέδριο η διαταραχή του υδρολογικού κύκλου λόγω της κλιματικής αλλαγής έχει σημαντικές επιπτώσεις στα γεωπάρκα, τα οποία φιλοξενούν ευαίσθητα γεωλογικά και οικολογικά συστήματα. Τα γεωπάρκα, ως περιοχές φυσικής κληρονομιάς, κινδυνεύουν από γεωλογικές αλλοιώσεις, απώλεια βιοποικιλότητας και μείωση της ποιότητας του νερού, ενώ οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν αρνητικά και την τοπική οικονομία μέσω της μείωσης του γεωτουρισμού.

Το 34ο Συνέδριο του ΠΑΝΔΟΙΚΟ εκφράζει την ευχή του για την ένταξη του Γεωπάρου της Νισύρου στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO.

2.       Η διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα (ΑΣΑ) υστερεί σε σχέση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Η μείωση της ποσότητας αλλά και της επικινδυνότητας των απορριμμάτων είναι μια από τις πιο σημαντικές προκλήσεις για τα επόμενα χρόνια. Η ανακύκλωση υλικών και η κομποστοποίηση είναι οι πιο φιλικές μέθοδοι για το περιβάλλον. Ενώ το ζήτημα αυτό βρίσκεται πολλά χρόνια στην επικαιρότητα, το πρόβλημα εξακολουθεί να υφίσταται. Το δίκτυο ΦοΣΔΑ σε όλη τη χώρα επεξεργάζεται και καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις για τη επίλυση των συγκεκριμένων και γενικότερων οριζόντιων προβλημάτων που προκύπτουν στον τομέα διαχείρισης των ΑΣΑ. Ο νεοσύστατος ΦοΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου συναντάει δυσκολίες και λόγω της πολυποίκιλης γεωγραφικής πραγματικότητάς του.

Η τοπική αυτοδιοίκηση είναι πάντα αρμόδια για τη διαχείριση των απορριμμάτων, πρέπει να παραμείνει αρμόδια και να μην αφαιρεθούν αρμοδιότητες με το νέο Νόμο του Υπ. Περιβάλλοντος. Ο νόμος αυτός πρέπει να περιλαμβάνει ειδικές μέριμνες για την διαχείριση των αποβλήτων σε μικρά νησιά, ορεινές περιοχές κλπ. Επίσης πρέπει να ολοκληρωθεί το νομοθετικό πλαίσιο, να εκπονηθούν τα περιφερειακά σχέδια για να υλοποιηθεί ο εθνικός σχεδιασμός.

Στο Συνέδριο αναφέρθηκε η κατάσταση των ΑΣΑ στη Νίσυρο και ο τρόπος διαχείρισης στο νησί. Αναλύθηκαν οι τρόποι παραγωγής ενέργειας από τα ΑΣΑ και συγκρίθηκαν με την εναπόθεσή τους σε ΧΥΤΑ. Παρουσιάστηκε επίσης η ανάλυση των ΑΣΑ στην ΕΕ και την Ελλάδα.

Η διαχείριση των αποβλήτων στη νησιωτική χώρα αποτελεί πρόκληση λόγω της έλλειψης υποδομών, της εποχικότητας των παραγόμενων αποβλήτων και του υψηλού κόστους της θαλάσσιας μεταφοράς. Λύσεις μπορεί να δοθούν με τη μείωση των συσκευασιών, τη διαλογή στην πηγή με ξεχωριστούς κάδους για μέταλλα, γυαλί, χαρτί, πλαστικά και ζυμώσιμα υλικά, με την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, με στόχο τη μετάβαση στο «ZERO WASTE».

Ο ΕΟΑΝ ως ο αρμόδιος φορέας του ΥΠΕΝ για την εφαρμογή και την παρακολούθηση της εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων παρακολουθεί και συντονίζει τις ενέργειες των φορέων Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης επιδιώκοντας την υλοποίηση ενεργειών που θα τονώσουν τη συμμετοχή των νησιωτικών ΟΤΑ. Σχετικά οργανώνονται και υλοποιούνται δράσεις ανάπτυξης και λειτουργίας  συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης στα νησιά Τήνο, Αλόννησο, Θήρα, Πάρο και Αντίπαρο και στον ορεινό δήμο της Ναυπακτίας.

Οι όποιες προσπάθειες σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Ελλάδα δεν πρόκειται να ευοδωθούν χωρίς έλεγχο, εποπτεία και αξιολόγηση.

Για το 34ο Συνέδριο του ΠΑΝΔΟΙΚΟ

       Ο Πρόεδρος της Ο.Ε.                                      Ο Συντονιστής της Ο.Ε.

     Χριστοφής Κορωναίος                                         Κώστας Βολιώτης

Στο περιθώριο του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο Γεωπάρκο Νισύρου όπου οι Σύνεδροι ξεναγήθηκαν και ενημερώθηκαν για την ιστορία του και την αξία του.

Με το τέλος του θεματικού μέρους του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε το εσωτερικό Συνέδριο του ΠΑΝΔΟΙΚΟ με απολογισμούς και εκλογή νέας Επταμελούς Γραμματείας η σύνθεση της οποίας είναι η εξής:

Νίκος Ασλάνογλου (Βέροια), Κώστας Βολιώτης (Βόλος), Θανάσης Θεοδωρόπουλος (Πάτρα), Γιώργος Καλλιαμπέτσος (Αθήνα), Δημήτρης Μίχαλος (Ρόδος), Λίλυ Οικονόμου (Βόλος) και Μαίρη Χουλιέρη (Χαλκίδα).