Η υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη έφερε στο προσκήνιο ένα πολύ «καυτό» θέμα όπως είναι ο εκφοβισμός, το γνωστό και ως bullying.

Πέραν, όμως, του εκφοβισμού πρόσωπο με πρόσωπο, τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αυξάνονται οι περιπτώσεις του διαδικτυακού εκφοβισμού (cyberbullying).

«Πρόκειται για ένα θέμα που απασχολεί ιδιαίτερα την Ευρωπαϊκή Ένωση και βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα της», σημειώνει στην «ΗτΣ» η Βερόνικα Σαμαρά, συντονίστρια του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου (Safer Internet). «Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το cyberbullying είναι πρώτο στη λίστα των καταγγελιών στις γραμμές βοήθειας για θέματα που σχετίζονται με το Διαδίκτυο, ενώ στην Ελλάδα είναι στη δεύτερη».

Τι είναι το cyberbullying
Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, ο διαδικτυακός εκφοβισμός (cyberbullying) είναι η οποιαδήποτε επαναλαμβανόμενη πράξη εκφοβισμού, επιθετικότητας, παρενόχλησης, τρομοκρατικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς που πραγματοποιείται μέσω του Διαδικτύου, στο οποίο έχουμε πρόσβαση είτε μέσω κινητού τηλεφώνου είτε μέσω υπολογιστή. Ο εκφοβισμός θα μπορούσε να περιλαμβάνει:

Πειράγματα με στόχο τη διασκέδαση σε βάρος του ανηλίκου.
Διάδοση προσβλητικών φημών online.

Δυσφήμιση σε τρίτους μέσω email, SMS, φωτογραφιών ή video που δημοσιεύονται σε ιστοσελίδες ή μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αποστολή ανεπιθύμητων μηνυμάτων
Η πραγματικότητα είναι πως το cyberbullying δεν είναι νέο φαινόμενο και υπάρχει ουσιαστικά από τα μέσα της δεκαετίας του '90 όταν το Internet είχε μόλις αρχίσει να γίνεται ευρέως γνωστό. Όμως, τα τελευταία χρόνια η αυξημένη δημοτικότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ιδίως του Facebook. σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα παιδιά μεγαλώνουν μέσα σε ένα απόλυτα ψηφιακό περιβάλλον. έχει οδηγήσει σε αύξηση των περιπτώσεων cyberbullying.

Το πρόβλημα
Με δεδομένο ότι όπως και στις περιπτώσεις εκφοβισμού πρόσωπο με πρόσωπο έτσι και στο cyberbullying, τα παιδιά δεν θέλουν να συζητήσουν το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν, είναι δύσκολο να καθοριστεί το ακριβές μέγεθος του προβλήματος. Το ερευνητικό δίκτυο EU Kids Online (2007-2014) ερεύνησε τις διαδικτυακές εμπειρίες παιδιών 9-16 ετών, ευχάριστες και δυσάρεστες σε 21 ευρωπαϊκές χώρες. Και ανάμεσα σε αυτά για τα οποία μίλησαν τα παιδιά είναι και ο εκφοβισμός (bullying), διαδικτυακός ή μη.

Με βάση τα ευρήματα του δικτύου σε δείγμα 1.000 παιδιών από κάθε χώρα, το bullying δεν συμβαίνει συχνά. Το 5% των παιδιών λέει ότι κάποιος ενεργεί εναντίον τους με κάποιο επιζήμιο τρόπο εβδομαδιαίως, για το 4% αυτό συμβαίνει μια με δυο φορές τον μήνα και για το 10% αυτό συνέβη σπάνια μέσα στον τελευταίο χρόνο.

Ενδιαφέρον έχει ότι το bullying συμβαίνει στην πραγματική ζωή περισσότερο από ό,τι στο διαδίκτυο: 13% των παιδιών λέει ότι κάποιος ενήργησε επιζήμια ή εχθρικά εναντίον τους, σε αντίθεση με το 6% που είχε αντίστοιχη εμπειρία στο Διαδίκτυο και το 3% που το βίωσε μέσω κινητού τηλεφώνου. Επίσης, το 19% των παιδιών αναφέρει ότι αντιμετώπισε τον εκφοβισμό είτε στο Διαδίκτυο είτε εκτός διαδικτύου και το 12% ενήργησε εναντίον κάποιου με αυτόν τον τρόπο είτε στο διαδίκτυο είτε στην πραγματική ζωή.

Στην Ελλάδα έγινε αναφορά σε περιστατικά bullying στο διαδίκτυο από το 4% των νεαρών συμμετεχόντων στην έρευνα, και σε περιστατικά bullying είτε στο διαδίκτυο είτε εκτός, από το 17%.
Όπως αναφέρουν στην «Η», τα μέλη του δικτύου EU Kids Online, τέτοιας φύσης ευρήματα, σκιαγραφούν μια εικόνα και μόνο για το ποια και πόσα μπορεί να είναι τα περιστατικά εκφοβισμού σε ή από παιδιά 9-16 ετών στην Ευρώπη και την Ελλάδα.

Παρόλα αυτά για τους ερευνητές και ειδικά για την ελληνική ομάδα, το ενδιαφέρον εστιάζεται στο τι ακριβώς τα ίδια τα παιδιά ορίζουν ως εκφοβισμό, και σε ποιο βαθμό η αντίληψη του φαινομένου αυτού είναι μια αντανάκλαση των ενήλικων φόβων και ορισμών ή η αναφορά των πραγματικών καθημερινών τους εμπειριών στη σχολική κοινότητα ή τις κοινότητες συνομηλίκων.

«Επομένως, για να διαμορφωθεί μια ατζέντα με βάση τις φωνές αλλά και τα δικαιώματα των παιδιών ως δυνάμει πολιτών, θεωρούμε πρώτιστης σημασίας την καταγραφή και επεξεργασία των εμπειριών των παιδιών όπως τις αντιλαμβάνονται και τις αξιολογούν τα ίδια και όχι όπως θεωρούμε οι ενήλικες ότι πρέπει να τις αντιμετωπίζουν», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Οι συμπεριφορές που προειδοποιούν
Για τους γονείς αλλά και τους καθηγητές είναι μεγάλο πρόβλημα ότι σε πολλές περιπτώσεις το παιδί δεν μιλάει. Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, υπάρχουν κάποιες συμπεριφορές που θα πρέπει να προβληματίσουν τους γονείς σε περίπτωση που τις εμφανίσει το παιδί τους, όχι μόνο επειδή μπορεί να έχει πέσει θύμα cyberbullying, αλλά επειδή μπορεί αυτό να προβαίνει σε κάτι τέτοιο.

Τέτοιες συμπεριφορές είναι:

-Ξαφνικά σταματάει να χρησιμοποιεί τον ηλεκτρονικό υπολογιστή του.
-Φαίνεται νευρικό ή αναστατωμένο όταν εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή ή του κινητού του ένα μήνυμα.
-Φαίνεται να έχει δυσκολία να πάει σχολείο ή να βγει εκτός σπιτιού γενικότερα.
-Φαίνεται να είναι θυμωμένο, θλιμμένο ή απογοητευμένο μετά τη σύνδεση στο Διαδίκτυο.
-Αποφεύγει συζητήσει γύρω από το τι κάνει, ενώ «σερφάρει» στο Internet.
-Αποσύρεται από τις επαφές με μέλη της οικογένειάς του και τους φίλους του.
-Παρουσιάζει ξαφνική μείωση στη σχολική του επίδοση.
-Αλλάζει γρήγορα την οθόνη του ή κλείνει προγράμματα όταν πλησιάζετε τον υπολογιστή.
-Χρησιμοποιεί τον υπολογιστή οποιαδήποτε ώρα τη νύχτα.
-Γίνεται απροσδόκητα αρνητικό, εφόσον δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τον υπολογιστή ή το κινητό του.
-Γελάει υπερβολικά, ενώ χρησιμοποιεί το κινητό τηλέφωνο ή/και τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
-Χρησιμοποιεί πολλαπλούς λογαριασμούς αποφεύγοντας με αυτό τον τρόπο να γίνει γνωστή η ταυτότητά -του.
-Εκφράζεται υποτιμητικά για τους συμμαθητές του.

24 ΩΡΕΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ
Διαφορές στις μορφές εκφοβισμού
Σύμφωνα με την κ. Σαμαρά, το cyberbullying διαφέρει σε σχέση με τις άλλες μορφές εκφοβισμού. Η βασική διαφορά είναι ότι μπορεί να γίνεται 24 ώρες την ημέρα και 7 ημέρες την εβδομάδα ακόμη και μέσα στο σπίτι ή τον προσωπικό χώρο του θύματος. Το κοινό μπορεί να είναι πολύ μεγάλο, ενώ ο θύτης μπορεί να είναι πιο εύκολα ανώνυμος. Επίσης, ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να συμβεί μεταξύ συνομηλίκων αλλά και ατόμων διαφορετικών ηλικιών.

Συμβουλές
Ένα θέμα που χρήζει προσοχής στο cyberbullying είναι ότι πολλές φορές μία προσπάθεια διαδικτυακού εκφοβισμού ξεκινά από κάτι που έχει αναρτήσει το ίδιο το θύμα σε κάποιο site, blog ή μέσο κοινωνικής δικτύωσης.

«Πριν πατήσουμε το πλήκτρο για τη δημοσίευση θα πρέπει να έχουμε καταλάβει τι πρόκειται να δημοσιεύσουμε», είναι η βασική συμβουλή της κ. Σαμαρά, η οποία προσθέτει ότι για τα σημερινά παιδιά που είναι «ψηφιακοί ιθαγενείς» δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ του online και του offline κόσμου.
Σύμφωνα με το Safer Internet, η σχολική κοινότητα παίζει ρόλο στη διασφάλιση της διαδικτυακής ασφάλειας. Η κατανόηση των online δραστηριοτήτητων των ανηλίκων μπορεί να βοηθήσει τους ενήλικες να ανταποκριθούν σε καταστάσεις εκφοβισμού κατάλληλα και αποτελεσματικά

imerisia.gr