Χιλιάδες πρόσφυγες εμπιστεύονται καθημερινά τη ζωή τους σε διακινητές για να φθάσουν στην Ευρώπη – και πολλοί πεθαίνουν καθ’ οδόν. Οι λαθρέμποροι όμως κερδίζουν αμύθητα ποσά και δεν τους απασχολεί καθόλου η ασφάλεια των «πελατών» τους.

Το «Spiegel» επισκέφθηκε το σπίτι του Μετόντι Γκ., γνωστού και ως Μίτκο, στο Λομ της Βορειοδυτικής Βουλγαρίας. Ο Μίτκο οδηγούσε το φορτηγό-ψυγείο που βρέθηκε στα τέλη Αυγούστου παρατημένο στην άκρη ενός αυτοκινητοδρόμου της Αυστρίας, 50 χλμ. από τη Βιέννη, ενώ μέσα ήταν σε αποσύνθεση τα πτώματα 71 προσφύγων (ανάμεσά τους τεσσάρων παιδιών) που είχαν πεθάνει από ασφυξία. Προφυλακισμένος σήμερα, ο Μίτκο έγινε διακινητής ανθρώπων γιατί, όπως εξηγεί η μητέρα του στο γερμανικό περιοδικό, οι φτωχοί Βούλγαροι βοηθούν τους εύπορους Σύρους να περάσουν τα σύνορα της Ευρώπης.

Ανθρωποι χάνουν τη ζωή τους καθημερινά λόγω της πολιτικής που προϋποθέτει πρώτα να φθάνουν οι πρόσφυγες στην Ευρώπη και μετά να καταθέτουν αίτημα για άσυλο. Και λόγω του ότι είναι αναγκασμένοι να παραμείνουν στη χώρα εισόδου στην ΕΕ, όπου κατέθεσαν το αίτημα για άσυλο, και δεν τους επιτρέπεται να πάνε σε άλλη.
Η πολιτική αυτή καθιστά εξαιρετικά προσοδοφόρα τη δουλειά των διακινητών και τους επιτρέπει να χρεώνουν 300 ευρώ το κεφάλι για το ταξίδι από τη Βουδαπέστη στη Βιέννη, στριμωγμένοι σαν σαρδέλες μέσα σε ένα φορτηγό-ψυγείο τη στιγμή που το εισιτήριο του τρένου δεν κοστίζει ούτε 50 ευρώ.

Μία εβδομάδα μετά την τραγωδία στον αυτοκινητόδρομο της Αυστρίας εμφανίστηκε μια νέα φουρνιά φρικιαστικών εικόνων, με κορυφαία του τρίχρονου Αϊλάν από τη Συρία να κείται άψυχος σε παραλία της Τουρκίας, έχοντας πνιγεί στο ταξίδι προς την Κω. Και η οικογένεια του Αϊλάν είχε εναποθέσει την τύχη της στους διακινητές.

16 δισ. ευρώ από το 2000 ως σήμερα

Το ταξίδι από τη Συρία στη Γερμανία κοστίζει σήμερα γύρω στα 2.500 ευρώ το άτομο. Η οργάνωση The Migrant’s Files υπολογίζει ότι πρόσφυγες και μετανάστες έχουν πληρώσει στους λαθρεμπόρους 16 δισ. ευρώ από το 2000 ως σήμερα.

Η άνοδος των διακινητών είναι ευθέως αποτέλεσμα της αποτυχίας της ΕΕ να αντιμετωπίσει την κρίση. Το πολιτικό χάος αφήνει πρόσφορο έδαφος στους λαθρεμπόρους οι οποίοι, αντίθετα προς την ΕΕ, έχουν σχέδιο. Προσφέρουν στους πελάτες τους τρεις διαδρομές: από τη Βόρεια Αφρική στην Ιταλία ή στην Ισπανία διαμέσου της Μεσογείου, οδικώς από την Τουρκία στην ΕΕ μέσω Βουλγαρίας και ακτοπλοϊκώς και οδικώς από την Τουρκία στην Ουγγαρία μέσω Ελλάδας, πΓΔΜ και Σερβίας. Η τελευταία διαδρομή είναι σήμερα η δημοφιλέστερη διότι έχουν ανοίξει τα σύνορα πΓΔΜ και Σερβίας. Η διαδρομή μέσω Βουλγαρίας έγινε λιγότερο ελκυστική όταν η Σόφια έστειλε 1.500 αστυνομικούς για να ενισχύσει τα σύνορα με την Τουρκία.

Η ιστορία του Μετόντι Γκ. δείχνει πόσο εύκολο είναι να κερδίσει κάποιος χρήματα μέσα στο χάος που βασιλεύει. Ο ίδιος μεγάλωσε σε γειτονιά Ρομά σε μια από τις φτωχότερες περιοχές της ΕΕ. Οι τρεις από τους πέντε υπόπτους που έχουν προφυλακιστεί για την υπόθεση των 71 προσφύγων που πέθαναν από ασφυξία κατάγονται από αγροτικές, πάμπτωχες περιοχές στις παρυφές της Ευρώπης.

Ο Μετόντι άρχισε να εργάζεται ως οδηγός νταλίκας αμέσως μόλις πήρε το δίπλωμα οδήγησης. Ετρωγε και κοιμόταν στην νταλίκα και οδηγούσε γρήγορα, πράγμα που του στοίχισε πολλές κλίσεις τις οποίες άφηνε συνήθως απλήρωτες. Στο Μπόχουμ της Γερμανίας πριν από έξι χρόνια λήστεψε βενζινάδικο παίρνοντας 1.000 ευρώ. Στη συνέχεια στράφηκε στη διακίνηση ανθρώπων.

Οι Αρχές δεν πιστεύουν ότι ο Μετόντι ήταν από τα αφεντικά της σπείρας. Ο 28χρονος Σαμσουριαμάλ Λ., γνωστός ως Σαμσούρ, από το Αφγανιστάν, που ζει στη Βουδαπέστη, πιστεύεται ότι είναι ο αρχηγός της σπείρας. Είναι και αυτός προφυλακισμένος για την υπόθεση των 71. Μαζί του και ο 50χρονος Κασίμ Σ., Βούλγαρος με ρίζες από τον Λίβανο, ο οποίος φαίνεται ως ιδιοκτήτης του φορτηγού-ψυγείου.

Η σπείρα χρησιμοποίησε το μοιραίο φορτηγό πρώτη φορά, αλλά έχει και άλλα μικρά φορτηγά στην ιδιοκτησία της που δείχνουν ότι φιλοδοξούσε να στήσει έναν στόλο φορτηγών για να διακινούν πρόσφυγες από τη Βουδαπέστη στη Βιέννη.

Το φορτηγό διαθέτει ψυγείο το οποίο λειτουργεί μόνο αν η καρότσα είναι ερμητικά κλειστή. Τα 71 άτομα που μετέφερε μοιράζονταν έναν χώρο 15 τετρ. μέτρων. Ηταν αδύνατον να ανοίξουν τις πόρτες από μέσα. Ενας ενήλικος αναπνέει περίπου έξι λίτρα αέρα το λεπτό και η καρότσα περιείχε περίπου 45 κυβικά μέτρα αέρα. Οι 71 πρόσφυγες είχαν ζωή περίπου μιας ώρας, ίσως ελαφρώς παραπάνω.

«Γραφεία ταξιδίων», ταρίφες και πλαστά έγγραφα

Οι διακινητές των Βαλκανίων λειτουργούν σαν γραφεία ταξιδίων. Πουλούν ολοκληρωμένα πακέτα που περιλαμβάνουν διανυκτέρευση σε ξενοδοχείο για τους πιο εύπορους ή χρεώνουν τη διαδρομή κομμάτι-κομμάτι σε όσους είναι πιο προσεκτικοί με τα λεφτά τους.

Η διαδρομή ξεκινάει πάντα από την Κωνσταντινούπολη, όπου το «Spiegel» συνάντησε τον 28χρονο Γιασίν από τη Δαμασκό ο οποίος αναζητεί «πελάτες» προς διακίνηση. Η σπείρα για την οποία εργάζεται εδώ και έναν χρόνο προσφέρει τόσο τη διαδρομή μέσω Βουλγαρίας όσο και μέσω Ελλάδας και χρεώνει 500 ευρώ το κεφάλι για το πέρασμα των τουρκοβουλγαρικών συνόρων με φορτηγάκι ή 1.000 ευρώ για το πέρασμα στην Ελλάδα με φουσκωτό και 3.000 ευρώ το κεφάλι για καλύτερο πλεούμενο. Ενα αεροπορικό εισιτήριο από την Κωνσταντινούπολη στη Φρανκφούρτη μαζί με τα πλαστά ταξιδιωτικά έγγραφα στοιχίζει 15.000 ευρώ.

Ο Γιασίν δεν έχει συναντήσει ποτέ τα αφεντικά του που απασχολούν δεκάδες σαν τον Γιασίν στην Τουρκία, στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Στη Σμύρνη τη διακίνηση ελέγχει ένας μεσήλικος Τουρκογερμανός που έχει το παρατσούκλι «Φάλαινα». Στο παρελθόν έκανε έναν χρόνο φυλακή στη Γερμανία και όταν επέστρεψε στην Τουρκία, αναμείχθηκε στη διακίνηση ανθρώπων.

Στην Αλικαρνασσό, απέναντι από την Κω, δραστηριοποιούνται πολλοί μικροδιακινητές. Συνεννοούνται μεταξύ τους συχνά στο τηλέφωνο και μόλις το πεδίο «καθαρίσει» από την τουρκική ακτοφυλακή, ρίχνουν στο νερό ως και 15 φουσκωτά μαζεμένα με κατεύθυνση την Κω.

Το ΒΗΜΑ