Λίγο τα «καπρίτσια» της φύσης, λίγο η τύχη και αρκετές... δόσεις γενετικών μεταλλάξεων, συνθέτουν το παζλ που προσπαθούν να συμπληρώσουν οι επιστήμονες για να κωδικοποιήσουν την εξέλιξη του σύγχρονου ανθρώπου.

Οι επιστημονικές έρευνες επικεντρώνονται πλέον στην επανεξέταση όλων των διαθέσιμων στοιχείων, με τη βοήθεια των σύγχρονων τεχνολογιών και της γενετικής. Από τη μια οι ανθρωπολόγοι αντλούν πληροφορίες από οστά και απολιθώματα, από την άλλη οι ερευνητές μελετούν τις επιπτώσεις των κλιματικών μεταβολών και τέλος οι γενετιστές πειραματίζονται προσπαθώντας να αναπαράγουν τις γενετικές μεταλλάξεις που οδήγησαν στον σύγχρονο άνθρωπο.Να εντοπίσουν την καθοριστική στιγμή που ο Homo sapiens έσπασε τα δεσμά της βιολογίας, ξέφυγε από τις λιγότερο εξελιγμένες μορφές και κυρίευσε τον πλανήτη.

Τα μέχρι σήμερα συμπεράσματα συγκλίνουν στο ότι υπήρξαν τρεις φάσεις της ανθρώπινης εξέλιξης: στην πρώτη, η φύση έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο, κάνοντας τους δικούς της «πειραματισμούς». Στη δεύτερη, επικράτησε το μοντέλο του συλλέκτη και κυνηγού, από το οποίο προέκυψε στην τρίτη φάση ο Homo sapiens, ο οποίος κυριάρχησε στον πλανήτη.

Οι κλιματικές αλλαγές
Το μεγάλο όπλο του ανθρώπου είναι ο νους του, η δυνατότητά του να σκέφτεται και να σχεδιάζει, και το εργαλείο είναι ο εγκέφαλος. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει ότι οι σημαντικές κλιματικές αλλαγές έπαιξαν βαρύνοντα ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, ιδιαίτερα πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια, με την υποχώρηση των παγετώνων. Πριν από 2,5 εκατομμύρια χρόνια ο εγκέφαλος άρχισε να μεγαλώνει ταχύτατα, καθώς όσο πιο έξυπνος ήταν ο άνθρωπος τόσο καλύτερα μπορούσε να ανταποκριθεί στα δύσκολα καιρικά φαινόμενα και να προσαρμοστεί στο νέο κλίμα.

Το επόμενο στάδιο, που συμπίπτει περίπου χρονικά, είναι η αλλαγή στη διατροφή και συγκεκριμένα η έναρξη της κρεατοφαγίας. Ο εγκέφαλος καταναλώνει πολλή ενέργεια και το κρέας ήταν μια σημαντική πηγή θερμίδων, που αυξήθηκαν ακόμη περισσότερο όταν ο άνθρωπος ανακάλυψε τη φωτιά και το μαγείρεμα. Μελέτες έχουν δείξει ότι η διατροφή που αποτελείται αποκλειστικά από ωμή τροφή δεν παρέχει ικανοποιητική ενέργεια στον ανθρώπινο εγκέφαλο για να αξιοποιήσει όλες του τις δυνατότητες, οι οποίες τον διακρίνουν από τους λιγότερο εξελιγμένους «προγόνους» του.

Οσο μεγάλωνε ο εγκέφαλος, τόσο συρρικνώνονταν το πεπτικό σύστημα και οι μύες, προκειμένου να εξοικονομηθεί κι άλλη ενέργεια. Ταυτόχρονα, ο ανθρώπινος οργανισμός άρχισε να συσσωρεύει λίπος, με στόχο τη συντήρηση του εγκεφάλου υπό αντίξοες συνθήκες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα βρέφος έχει στο σώμα του ποσοστό λίπους 15%, ενώ ένας νεογέννητος χιμπαντζής μόλις 3%.

Ο τρόπος με τον οποίο, όμως, διαμορφώθηκαν οι συνάψεις του εγκεφάλου, οι νευρώνες και τα κύτταρα, που καθορίζουν τη σκέψη και τη δημιουργικότητα του ανθρώπινου είδους, παραμένει ακόμη μυστήριο για τους επιστήμονες. Οι ερευνητές αναζητούν την απάντηση σε αυτό το ερώτημα στα γονίδια.

Συγκρίνοντας το γονιδίωμα του ανθρώπου και του χιμπαντζή, κατάφεραν να εντοπίσουν ένα ποσοστό της τάξης του 1,4% στο οποίο τα δύο είδη διαφοροποιούνται απόλυτα. Εκτιμούν, λοιπόν, ότι σε αυτό το 1,4% κρύβεται το κλειδί για τις ιδιότητες που ξεχωρίζουν το ανθρώπινο γένος.

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους βιολόγους έχουν τα γονίδια που διαδραμάτισαν ρόλο στην εξέλιξη του εγκεφάλου και γι' αυτό διεξάγονται διάφορα πειράματα από πανεπιστήμια και ινστιτούτα, με αρκετή επιτυχία.

Ανάμεσα στις προκλήσεις για τους επιστήμονες είναι να εντοπίσουν το χρονικό σημείο κατά το οποίο ο άνθρωπος αντέστρεψε τους ρόλους: αντί να προσαρμόζεται εκείνος στο περιβάλλον, άρχισε να προσαρμόζει το περιβάλλον στις δικές του ανάγκες.

imerisia.gr

Η επόμενη διετία μπορεί να είναι η πιο ζεστή από κάθε άλλη φορά στη Γη, σύμφωνα με εκτιμήσεις των επιστημόνων της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας της Βρετανίας.

Ήδη αναμένεται ότι το καλοκαίρι του 2015 θα ανακηρυχθεί το θερμότερο στα μετεωρολογικά χρονικά, πράγμα που πιθανώς θα ισχύσει και για όλο το φετινό έτος. Όμως το θερμόμετρο φαίνεται πως θα χτυπήσει νέο ρεκόρ το 2016. Το 2014 ήταν το πιο ζεστό έτος από το τέλος του 19ου αιώνα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας.

Οι βρετανοί μετεωρολόγοι, σύμφωνα με το BBC και το πρακτορείο Ρόιτερς, προειδοποιούν ότι βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη σημαντικές αλλαγές στο κλιματικό σύστημα του πλανήτη, ιδίως στους ωκεανούς, καθώς τα «αέρια του θερμοκηπίου» συνεχίζουν να επιδεινώνουν την κλιματική αλλαγή.

Ρόλο-κλειδί θα παίξει το φετινό φαινόμενο Ελ Νίνιο στον Ειρηνικό, που θα αυξήσει την παγκόσμια θερμοκρασία περαιτέρω. Το υπό εξέλιξη φετινό Ελ Νίνιο θυμίζει εκείνο του 1998, που είχε προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στα καιρικά συστήματα του πλανήτη.

Το παράδοξο όμως είναι ότι, σύμφωνα με τις βρετανικές εκτιμήσεις, τα καλοκαίρια στην Ευρώπη, ιδίως τη βόρεια, μπορεί να γίνουν πιο ψυχρά για ένα διάστημα, παρόλο που ο υπόλοιπος πλανήτης θα «σκάει». Είναι πιθανό ότι για περίπου μια δεκαετία τα καλοκαίρια στην Ευρώπη θα είναι ελαφρώς πιο κρύα και πιο ξηρά. Φυσικά, προβλέψεις σε τόσο βάθος χρόνου γίνονται με κάθε επιφύλαξη.

Οι βρετανοί επιστήμονες επιβεβαίωσαν εξάλλου ότι το 2015 η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της Γης κινείται κοντά ή πάνω από τα επίπεδα ρεκόρ (0,68 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1961-1990).

«Εκτός και αν συμβεί κάποια μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου (σ.σ. θα σκιάσει, άρα θα κρυώσει τον πλανήτη), φαίνεται πολύ πιθανό ότι παγκοσμίως το 2014, το 2015 και το 2016 θα είναι ανάμεσα στα πιο ζεστά έτη που έχουν ποτέ καταγραφεί», δήλωσε ο καθηγητής Ρόουαν Σάτον του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ.

Την Πέμπτη η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (ΝΟΑΑ) των ΗΠΑ θα δώσει στη δημοσιότητα τα επίσημα παγκόσμια στοιχεία της για τις θερμοκρασίες τον Αύγουστο και το πρώτο οκτάμηνο του έτους. Θεωρείται πιθανό ότι το φετινό καλοκαίρι (Ιούνιος-Αύγουστος) στο βόρειο ημισφαίριο θα έχει τη «σφραγίδα» του πιο ζεστού στα μετεωρολογικά χρονικά μετά το 1895.

Τα νέα στοιχεία έρχονται περίπου δύο μήνες πριν τη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ στο Παρίσι, όπου σχεδόν 200 χώρες θα κληθούν να συντονίσουν τη δράση τους, στο πλαίσιο μιας νέας παγκόσμιας συμφωνίας, προκειμένου να επιβραδύνουν την κλιματική αλλαγή.

Οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξήθηκαν με γρήγορο ρυθμό κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, όμως μετά το 1998 η αύξηση αυτή «φρεναρίστηκε», γεγονός που έδωσε λαβή στους σκεπτικιστές να υποστηρίξουν ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι πια… αλλαγή.

Όμως, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες ενδείξεις, για οποιονδήποτε λόγο και αν υπήρξε ένα διάλειμμα στην άνοδο της θερμοκρασίας στη Γη (κατά πάσα πιθανότητα επειδή οι ωκεανοί απορρόφησαν στα βάθη τους την έξτρα θερμότητα της επιφάνειας), αυτό μάλλον έλαβε τέλος και πλέον φαίνεται να αρχίζει ξανά το θερμόμετρο να τραβά την ανηφόρα με επιταχυνόμενο ρυθμό – πράγμα ασφαλώς καθόλου καθησυχαστικό.

Καθημερινή