Αποτελεί πάθηση; Η οσφυαλγία είναι σύμπτωμα και όχι πάθηση, που χαρακτηρίζει τον πόνο στη μέση.

Αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό σύμπτωμα μετά την κεφαλαλγία. Υπολογίζεται ότι 4 στους 5 ανθρώπους θα παρουσιάσουν κάποια στιγμή της ζωής τους ένα ισχυρό επεισόδιο οσφυαλγίας.

Πως προκαλείται; Ποιες ειναι οι παθήσεις που εκδηλώνονται με οσφυαλγία;

Συνηθέστερο αίτιο είναι ο έμμεσος τραυματισμός από καταπόνηση της μέσης, η οποία προκαλεί διάταση ή ρήξη μυϊκών ινών ή συνδέσμων της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, αλλά και ο οξύς τραυματισμός.

Η δισκοπάθεια (δισκοκήλη) αποτελεί τη συχνότερη αιτία οσφυαλγίας σε ποσοστό 70%.

Άλλες συχνές αιτίες στη σπονδυλική στήλη είναι η εκφυλιστική σπονδυλαρθρίτιδα, η εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση (μετατόπιση σπονδύλου) που προκαλεί αστάθεια στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης και η σπονδυλική στένωση (στενός σπονδυλικός σωλήνας).

ΣΠΟΝΔΥΛΙΣΘΗΣΗ

Οι τραυματισμοί, επίσης, μπορεί να προκαλέσουν διάταση ή ρήξη μυϊκών ινών ή συνδέσμων, κατάγματα ή τραυματική σπονδυλόλυση-σπονδυλολίσθηση. Τα οστεοπορωτικά κατάγματα μπορούν να εκδηλωθούν με ήπια ή έντονη οσφυαλγία.

Λιγότερο συχνά, μία μικροβιακή ή άλλη φλεγμονή (σπονδυλοδισκίτιδα, οστεομυελίτιδα, φυματιώδης σπονδυλίτιδα) ή μία νεοπλασία μπορεί να είναι η αιτία μιας οσφυαλγίας. Συγγενείς ανωμαλίες στους σπονδύλους, όπως η δισχιδής ράχη ή η ιεροποίηση του Ο5 σπονδύλου, οι οποίες "ανακαλύπτονται" σε μία απλή ακτινογραφία, μπορεί να ευθύνονται για πόνο στη μέση.

Σε άλλες περιπτώσεις, ο πόνος στη μέση μπορεί να έχει ως προέλευση τις ιερολαγόνιες αρθρώσεις, που βρίσκονται αμέσως χαμηλότερα, τη λεκάνη ή τα ισχία, συχνότερα λόγω εκφυλιστικών αλλοιώσεων.

Δεν πρέπει ωστόσο να παραβλέπουμε και πιθανή πάθηση γειτονικών οργάνων ως αιτία του πόνου, ειδικά όταν η κλινική εξέταση δεν δείχνει μυοσκελετική πάθηση. Τέτοιες περιπτώσεις αφορούν παθήσεις των νεφρών (λιθίαση, φλεγμονή, όγκοι), του εντέρου αλλά και των αγγείων (ανεύρυσμα ή απόφραξη αορτής-λαγονίων αρτηριών).

Όταν ο πόνος είναι χρόνιος, επαναλαμβάνεται συχνά και οι εξετάσεις δεν αναδεικνύουν μια σοβαρή αιτία μυοσκελετικής ή άλλης προέλευσης, πρέπει πάντα να μπαίνει στη διαφορική διάγνωση και η ψυχογενής προέλευση του πόνου. Αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά  και σε περιπτώσεις ινομυαλγίας, όπου ο ασθενής παρουσιάζει συγκεκριμένα επώδυνα σημεία κατά την κλινική εξέταση (tender points) ενώ συχνά υπάρχει διαταραχή του ύπνου.

Πώς εμφανίζεται;

Η πόνος στη μέση  μπορεί να εκδηλωθεί ξαφνικά μετά από σήκωμα βάρους, μετακίνηση βάρους (πχ επίπλου) ή μια απότομη κίνηση. Ωστόσο, μερικές φορές μπορεί και η απλή κάμψη της σπονδυλικής στήλης, ο βήχας ή το φτάρνισμα να προκαλέσουν μια δισκοκήλη και την αρχή μιας οσφυαλγίας.  Σε άλλες περιπτώσεις, εμφανίζεται ήπιος πόνος στην αρχή, μετά από παρατεταμένη ορθοστασία ή καθιστική θέση στην ίδια στάση, που επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Συχνά, σε περιπτώσεις δισκοκήλης, πόνος ή μούδιασμα μπορεί να επεκτείνεται και στην εξωτερική ή οπίσθια επιφάνεια του μηρού ή και την έξω επιφάνεια της κνήμης μέχρι τα δάκτυλα των ποδιών (ισχιαλγία).

Πότε χρειάζεται να γίνουν εξετάσεις και ποιες;

Ένα επεισόδιο οσφυαλγίας που παρατείνεται πέρα των 3-4 ημερών χωρίς κλινική βελτίωση πρέπει να διευρευνάται καταρχήν με απλή ακτινογραφία. Σε περίπτωση που ο πόνος επεκτείνεται στο πόδι (ισχιαλγία), απαιτείται επιπλέον έλεγχος με αξονική ή μαγνητική τομογραφία για να αναζητηθεί η αιτία που προκαλεί πίεση σε νευρική ρίζα (πιθανή κήλη με σπονδύλου δίσκου, σπονδυλική στένωση κλπ.). Σπανιότερα, σε περιπτώσεις που από το ιστορικό και την κλινική εξέταση  υποπτευόμαστε μικροβιακή φλεγμονή ή νόσο κολλαγόνου μπορεί να χρειαστούν εργαστηριακές εξετάσεις.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Καταρχήν απαιτείται ανάπαυση και κλινοστατισμός που πλέον θεωρούμε ότι πρέπει να περιορίζεται στις 2-3 πρώτες ημέρες. Αναλόγως με τη βαρύτητα των ενοχλημάτων, η χορήγηση μυοχαλαρωτικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων αλλά και η εφαρμογή θερμών επιθεμάτων και θερμαντικών αλοιφών θα βοηθήσει στην ύφεση του πόνου. Η έγερση από το κρεβάτι πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και προτιμότερο με την εφαρμογή ορθοπαιδικής ζώνης οσφύος. Στη συνέχεια, μπορεί να ακολουθήσει φυσιοθεραπεία και σταδιακή ενδυνάμωση των κοιλιακών και ραχιαίων μυών. 

Χειρουργική θεραπεία

Σε περίπτωση που η συντηρητική θεραπεία δεν καταφέρει να αποδόσει και ο ασθενής παρουσιάζει οσφυοϊσχιαλγία η οποία προκαλεί νευρολογικά ελλείμματα στο κάτω άκρο (μυϊκή αδυναμία η οποία συνδυάζεται με μείωση τενόντιων αντανακλαστικών και μειωμένη αισθητικότητα στο πόδι) η αντιμετώπιση είναι χειρουργική.

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την αιτία του προβλήματος και μπορεί να περιλαμβάνει εκτομή του ρηγμένου μεσοσπονδύλιου δίσκου στην περίπτωσης κήλης με μικροεπεμβατική τεχνική (μικροδισκεκτομή)

μέχρι σπονδυλοδεσία σε περιπτώσεις που οι κήλες είναι περισσότερες, υπάρχει σπονδυλική στένωση ή αστάθεια στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (όπως στην σπονδυλολίσθηση).  

Γράφει ο Αντώνιος Παρτσινέβελεος, Ορθοπεδικός- boro.gr