Την ώρα που Ευρωπαϊκή Ένωση και Γερμανία λένε «ναι» σε όλες (σχεδόν) τις απαιτήσεις που έχει προβάλει ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν,

προκειμένου να αναχαιτίσει τα κύματα των «προσφυγικών ροών» προς την Ευρώπη, ανοίγοντας ταυτόχρονα μείζον θέμα εδαφικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, με την «πρόταση» για «κοινές περιπολίες» της ελληνικής και τουρκικής ακτοφυλακής, η κατάσταση στα βόρεια σύνορα των βαλκανικών χωρών βρίσκεται εκτός ελέγχου.

Μετά το νέο κλείσιμο των συνόρων από την κυβέρνηση της Ουγγαρίας, χιλιάδες πρόσφυγες συνωστίζονται στα σύνορα της Σλοβενίας, της Κροατίας και της Σερβίας περιμένοντας επί μέρες, σε εξαιρετικά άσχημες καιρικές συνθήκες, να περάσουν προς την Αυστρία και τη Γερμανία, ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας ανακοίνωσε την ενεργοποίηση του στρατού για τη φύλαξη των συνόρων, ζητώντας παράλληλα βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Ένωση ωστόσο, προς το παρόν, παραμένει στα λόγια σχετικά με τη δημιουργία κέντρων καταγραφής στην Ελλάδα και την Ιταλία, με την παράλληλη μετεγκατάσταση 160.000 προσφύγων στα 28 κράτη – μέλη της Ε.Ε. έως τα τέλη του 2015.

Από τα μέσα Σεπτεμβρίου, οπότε θεωρητικά τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο, έχουν μεταφερθεί μόλις… 19 πρόσφυγες από την Ερυθραία, από το κέντρο υποδοχής στη Λαμπεντούζα. Άλλοι… 100 πρόκειται να μετεγκατασταθούν τις επόμενες μέρες, υποστηρίζουν οι αρμόδιοι φορείς.

Αρκεί βεβαίως να δεχθούν να το κάνουν, αφού, όπως παραδέχθηκε πριν από λίγες ημέρες και ο Έλληνας αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών για θέματα Μεταναστευτικής Πολιτικής Γ. Μουζάλας, ο καθορισμός της χώρας μετεγκατάστασης των προσφύγων από επιτροπές στα κέντρα υποδοχής συναντά την έντονη αντίδραση των τελευταίων.

Με το «σταγονόμετρο» γίνεται και η εκροή των περίπου 2,7 δισ. ευρώ της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης από την Κομισιόν στην Ελλάδα και την Ιταλία για τη διαχείριση των προσφύγων.

Σύμφωνα με τα έως τώρα οικονομικά στοιχεία, το ποσό που έχει δοθεί στις δύο χώρες, έναν μήνα μετά την έγκριση της έκτακτης βοήθειας, δεν ξεπερνά τα 474 εκατομμύρια ευρώ.

500.000 φέτος στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, για το 2015, ο αριθμός των αφίξεων μέσω θαλάσσης μόλις ξεπέρασε το μισό εκατομμύριο. Με τις χθεσινές αφίξεις σχεδόν 8.000 ανθρώπων στα νησιά του Αιγαίου, το σύνολο των αφίξεων έφτασε περίπου τις 502.500. Ο συνολικός αριθμός των αφίξεων μέχρι στιγμής στην Ευρώπη μέσω της Μεσογείου έχει πλέον ξεπεράσει τις 643.000. Η απότομη άνοδος στην Ελλάδα αυξάνει και την πίεση στην υποδοχή των νεοαφιχθέντων στα νησιά.

Πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες είναι τόσο απελπισμένοι, ώστε θέλουν να προχωρήσουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα προς την Ευρώπη, γιατί φοβούνται μην κλείσουν τα σύνορα από τα οποία θέλουν να περάσουν. Έως την Τρίτη το πρωί βρίσκονταν πάνω από 27.500 άνθρωποι στα νησιά – που είτε περίμεναν να καταγραφούν ή να μεταφερθούν ώστε να συνεχίσουν το ταξίδι τους στην ηπειρωτική Ελλάδα. Χρειάστηκαν επιπλέον αστυνομικοί την Κυριακή και τη Δευτέρα προκειμένου να ελέγξουν τη χαοτική κατάσταση που επικρατούσε.

Τις αμέσως επόμενες ημέρες εκφράζονται φόβοι ότι οι ροές των προσφύγων από τα τουρκικά παράλια θα ξεπεράσουν κάθε προηγούμενο, ενώ ταυτοχρόνως οι καιρικές συνθήκες αυξάνουν ακόμη πιο πολύ την επικινδυνότητα του ταξιδιού με τα σαπιοκάραβα των δουλεμπόρων προς τα ελληνικά νησιά.

Είναι μείζονος σημασίας οι συνθήκες υποδοχής ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες. Χωρίς το ουσιαστικό αυτό στοιχείο, το πρόγραμμα επανεγκατάστασης (relocation) που έχει συμφωνηθεί από την Ευρώπη τον Σεπτέμβριο βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο και μπορεί να αποτύχει.

Το δράμα της Λέσβου

Την περασμένη Παρασκευή ο επίτροπος για θέματα Μεταναστευτικής Πολιτικής Δ. Αβραμόπουλος εγκαινίασε το πρώτο κέντρο καταγραφής «hotspot» στην Ελλάδα, στη Μόρια της Λέσβου.

Εκεί καθημερινά συγκεντρώνονται περισσότεροι από 7.000 πρόσφυγες και μετανάστες περιμένοντας επί ημέρες για να ταυτοποιηθούν.

«Βρήκαμε πολλούς ανθρώπους να κοιμούνται στο έδαφος, πάνω σε βρόμικες κουβέρτες. Γυναίκες με μικρά παιδιά, εγκύους και ανθρώπους με κινητικά προβλήματα ή χρόνιες ασθένειες, οι οποίοι χρήζουν άμεσης ιατρικής περίθαλψης, η οποία φυσικά είναι ανύπαρκτη», αναφέρει στο «Ποντίκι» η εκπρόσωπος του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Human Rights Watch Εύα Κιοσσέ.

3.000 οι νεκροί στη Μεσόγειο

Οι πολύ κακές συνθήκες, σε συνδυασμό με τις μεγάλες καθυστερήσεις που παρατηρούνται στις διαδικασίες καταγραφής των προσφύγων, έχουν συνέπεια τη δημιουργία εντάσεων, που καταλήγουν σε συμπλοκές μεταξύ των μεταναστών ή με τους αστυνομικούς, σχεδόν σε καθημερινή βάση,

«Ελπίζουμε πως με τη λειτουργία των νέων δομών στο κέντρο υποδοχής της Ε.Ε., όσον αφορά τόσο τις συνθήκες προσωρινής φιλοξενίας τους όσο και την επιτάχυνση των διαδικασιών ταυτοποίησης, η ταλαιπωρία αυτών των ανθρώπων θα μειωθεί και θα μπορέσουν να φθάσουν με μεγαλύτερη ασφάλεια στον τελικό τους προορισμό.

Φέτος, μέχρι στιγμής, τουλάχιστον 123 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους ή αγνοούνται στα ελληνικά θαλάσσια ύδατα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (συνολικά τουλάχιστον 3.135 άνθρωποι έχουν χαθεί στη Μεσόγειο μέχρι σήμερα για το 2015). Ανησυχούμε ιδιαιτέρως για την πιθανότητα να αυξηθεί κι άλλο ο αριθμός αυτός, καθώς οι άνθρωποι προσπαθούν να προλάβουν την άφιξη του χειμώνα και επίσης φοβούνται για νέο κλείσιμο των συνόρων. Η Ύπατη Αρμοστεία απευθύνει έκκληση να ενισχυθούν περαιτέρω οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην περιοχή αυτή προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι», ανέφερε, κατά τη διάρκεια της εβδομαδιαίας ενημέρωσης των δημοσιογράφων, ο εκπρόσωπος Τύπου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, ο οποίος συνέχισε με μια δραματική περιγραφή της κατάστασης στην Ελλάδα και τόνισε ιδιαίτερα το καθήκον των υπόλοιπων χωρών της Ευρώπης:

«Στο Αιγαίο μάς προκαλεί τεράστια θλίψη το πρόσφατο κύμα θανάτων στη θάλασσα ανθρώπων που προσπαθούσαν να περάσουν από την Τουρκία στην Ελλάδα. Τις τελευταίες εννέα ημέρες έχουν χάσει τη ζωή τους 19 άνθρωποι σε πέντε ξεχωριστά περιστατικά, από τους οποίους οι μισοί πέθαναν μέσα στο Σαββατοκύριακο.

Μεταξύ των νεκρών βρίσκονταν και βρέφη και παιδιά. Οι πρόσφυγες με τους οποίους μιλήσαμε κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου μας είπαν ότι οι διακινητές ρίχνουν τις τιμές για το πέρασμα σε κακές καιρικές συνθήκες και συνωστίζουν περισσότερο κόσμο μέσα στις βάρκες.

Προτεραιότητα αποτελεί η βελτίωση των συνθηκών στις χώρες πρώτης υποδοχής. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η παρούσα κατάσταση στην Ευρώπη, απαιτούνται διάφορα σταθεροποιητικά μέτρα στις πρώτες χώρες ασύλου, καθώς επίσης και όλες οι χώρες στις οποίες οι πρόσφυγες μετακινούνται θα πρέπει να αυξήσουν τους νόμιμους τρόπους μετακίνησης.

Σε αυτούς περιλαμβάνεται η ενίσχυση της στήριξης στις χώρες που φιλοξενούν την πλειοψηφία των Σύρων, Ιρακινών και Αφγανών προσφύγων, μια εκστρατεία ενημέρωσης που θα πληροφορεί για τους κινδύνους του θαλάσσιου ταξιδιού και η ανάπτυξη νόμιμων εναλλακτικών οδών για την αναζήτηση της προστασίας στην Ευρώπη.

Στις χώρες της Ευρώπης πρέπει να καταβληθούν ουσιαστικές προσπάθειες για την ανάπτυξη μιας ισχυρής ικανότητας υποδοχής και καταγραφής προκειμένου να επιτύχει το πρόγραμμα επανεγκατάστασης (relocation)».

Χωρίς στέγη

Μετά τις χαοτικές και θλιβερές εικόνες που έχουμε δει τις τελευταίες ημέρες, τα σύνορα κατά μήκος των βαλκανικών χωρών διέλευσης έχουν ξανανοίξει. Στα σύνορα της Σερβίας με την Κροατία περίπου 3.000 άνθρωποι περίμεναν μέσα στην αβεβαιότητα και τη βροχή από την Κυριακή μέχρι αργά τη Δευτέρα το απόγευμα, χωρίς στέγη και με την ελάχιστη διαθέσιμη βοήθεια.

Μέλη του προσωπικού της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και άλλων εταίρων της παρείχαν μέσα σε ελάχιστο χρόνο κάθε στήριξη που μπορούσαν, όπως φαγητό, νερό και κουβέρτες, μεταξύ άλλων. Αλλά πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων ηλικιωμένων, εγκύων και αρκετών ατόμων με σωματικές αναπηρίες, ήταν βρεγμένοι και αναφέρθηκαν περιστατικά υποθερμίας. Παρόμοια θλιβερή κατάσταση επικρατούσε και στα σύνορα Κροατίας – Σλοβενίας.

Παρότι οι συνθήκες εξακολουθούν να είναι δυσμενείς σε ορισμένες περιοχές και υπάρχει συσσώρευση προσφυγικού πληθυσμού, υπήρξε επανεκκίνηση της μετακίνησης καθώς 4.300 άνθρωποι έφτασαν στην Αυστρία από τη Σλοβενία. Στο μεταξύ, στην Αυστρία και τη Γερμανία δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες κοιμούνται σε σκηνές και προσωρινά καταλύματα λόγω ελλείψεων στις δομές στέγασης.

topontiki.gr