«Η συνεργασία μεταξύ, τουλάχιστον, του Λιμενικού, της Πυροσβεστικής και της Αστυνομίας γινόταν μέσω του συντονιστικού επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής», υποστήριξε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Δημήτρης Τζανακόπουλος, το απόγευμα της περασμένης Τρίτης, ωστόσο όλα συνηγορούν στο αντίθετο. Εκατοντάδες πυροσβέστες, αστυνομικοί και λιμενικοί έδωσαν μία από τις σκληρότερες μάχες για να διαχειριστούν τη δεύτερη φονικότερη πυρκαγιά του 21ου αιώνα και αναμετρήθηκαν με την παντελή έλλειψη συντονισμού και προετοιμασίας, τις λίγες ώρες που διήρκησε το καταστροφικό φαινόμενο.

Αν και η κυβέρνηση προσπαθεί να βρει άλλοθι στις ακραίες καιρικές συνθήκες, τα αυθαίρετα και τους στενούς δρόμους, κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει το ρόλο και τη σημασία της Πολιτικής Προστασίας: την έγκαιρη αναγνώριση του κινδύνου και την αποτελεσματική δράση της παρά τις όποιες δυσκολίες.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Ο φορέας που επέδειξε τα πιο μειωμένα αντανακλαστικά ήταν η γενική γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Αφαντος ήταν ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας Ιωάννης Καπάκης από τον πρώτο απολογισμό της διαχείρισης της πυρκαγιάς, αν και θα έπρεπε, βάσει νόμου, να είναι ο ενορχηστρωτής όλης αυτής της επιχείρησης.

Παρά τις προειδοποιήσεις από την προηγούμενη μέρα για τα ακραία φαινόμενα με τους ισχυρούς ανέμους, ουδείς κινητοποιήθηκε και ουδείς ενημέρωσε τους πολίτες που βρίσκονταν σε κατοικημένες περιοχές.

Με το χαρακτηρισμό σε επίπεδο «4», ο κρατικός μηχανισμός θα έπρεπε να είναι στο κόκκινο, όσες φωτιές και αν ξεσπούσαν την ημέρα εκείνη. Με τις πυρκαγιές να είναι διεθνές φαινόμενο, η Ελλάδα φαίνεται να είχε μια ακόμα πρωτοτυπία: επλήγη ο αστικός ιστός δίπλα από την πρωτεύουσα, μια περιοχή με χιλιάδες σπίτια και πολλαπλάσιους κατοίκους και λουόμενους να παραθερίζουν εκείνη την ημέρα, σε ελάχιστη απόσταση από ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του «Ε.Τ.» της Κυριακής, δύο ώρες έψαχνε ο αρχηγός του Λιμενικού Σώματος τον κ. Καπάκη στην προσπάθειά του να γίνει σαφές με ποιον τρόπο μπορούν να βοηθήσουν, με εκείνον αλλά και τους επικεφαλής του συντονιστικού κέντρου της Πολιτικής Προστασίας να είναι άφαντοι.

ΕΛ.ΑΣ.

Αν και η ΕΛ.ΑΣ. είχε επικουρικό ρόλο στη διαχείρισης της φωτιάς, με το κλείσιμο της λεωφόρου Μαραθώνος στο πιο κρίσιμο χρονικό σημείο να κρίνεται επιτυχές, ωστόσο, κυρίως ως αποτέλεσμα του κακού συντονισμού της με την Πυροσβεστική και την Πολιτική Προστασία, δεν βοήθησε αποτελεσματικά στο κλείσιμο άλλων δρόμων που οδηγούσαν προς το Μάτι. Αν και δόθηκαν διαταγές για τη διακοπή της κυκλοφορίας, δεν τηρήθηκαν αυστηρά. Το γεγονός αυτό μαρτυρούν και δεκάδες δηλώσεις στελεχών της ΕΛ.ΑΣ., με πιο χαρακτηριστική αυτή του Γιάννη Κατσιαμάκα, προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αξιωματικών Ελλάδος: «Δεν υπήρχε έγκαιρη ενημέρωση και ως προς την επικινδυνότητα της φωτιάς. Δεν υπήρχε δυστυχώς συνεργασία. Οι συνάδελφοί μου, που ήταν στον τόπο της πυρκαγιάς, όχι στο κέντρο επιχειρήσεων, με ενημέρωσαν ότι στις 18.20 τροχονόμος ενημέρωσε το διοικητή της Τροχαίας και τον επικεφαλής ταξίαρχο ότι ήδη η φωτιά είναι στη λεωφόρο Μαραθώνος. Απ’ ό,τι γνωρίζω, δίπλα στον τροχονόμο δεν υπήρχαν πυροσβεστικά αυτοκίνητα και να βγει κάποιος να με διαψεύσει να μου πει πού ήταν», σημείωσε μιλώντας στον «Αθήνα 9,84».

Ταυτόχρονα, με την Αττική να βρίσκεται σε «υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς», η ΕΛ.ΑΣ., αν και πραγματοποίησε περιπολίες, δεν σταμάτησε -πριν από τη φωτιά- την κυκλοφορία στους δρόμους που είχαν οριστεί ως επικίνδυνοι, ενώ, παρά τις περιπολίες, δεν έγινε γρήγορα ο εντοπισμός της αρχικής εστίας της φωτιάς.

Από τις 17.30, τα στοιχεία όλα συνηγορούσαν ότι η φωτιά δεν μπορεί να σβηστεί. Τότε η ΕΛ.ΑΣ., μετά από εισήγηση-εντολή της Πυροσβεστικής, εκτιμάται ότι θα έπρεπε να ειδοποιήσει τους κατοίκους να απομακρυνθούν από την περιοχή ή να τους κατευθύνει προς το ασφαλέστερο σημείο της περιοχής, τη θάλασσα. Η σωτήρια επέμβαση λίγων στελεχών της Τροχαίας και των ομάδων ΔΙΑΣ στο παρά πέντε της καταστροφής έσωσε δεκάδες πολίτες, ωστόσο ήταν αποτέλεσμα αυτενέργειας.

ΛΙΜΕΝΙΚΟ

Οι χειρισμοί του Λιμενικού Σώματος, οι οποίοι τελικά οδήγησαν στη διάσωση άνω των 700 πολιτών, αποδεικνύουν την παντελή απουσία οργάνωσης και συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων κρατικών φορέων. Με τη φωτιά από τις 18.00 να φαίνεται από το Κεντρικό Λιμεναρχείο Ραφήνας, το Λιμενικό Σώμα ξεκίνησε την επιχείρηση διάσωσης στις 18.50, μετά από τηλεφώνημα ιδιώτη! Μία εντολή που αρχικά θα έπρεπε να έχει δοθεί από τα δύο κέντρα επιχειρήσεων, Πολιτικής Προστασίας και Πυροσβεστικής, προς το Λιμενικό, αν τηρούνταν τα δέοντα στο κομμάτι του συντονισμού.

Με βάση τα δεδομένα που έχουν κατά καιρούς δημοσιοποιηθεί από επιστημονικούς φορείς, όπως και ο χάρτης του Αστεροσκοπείου Αθηνών (που δείχνει την τεράστια ταχύτητα και την πρόβλεψη προς τα πού θα κατευθυνόταν η φωτιά με βάση τους ανέμους, ότι δηλαδή θα κατέβαινε στη θάλασσα), θα έπρεπε να έχει δοθεί εντολή στο Λιμενικό να βρίσκεται στις παραλίες με τα σκάφη του και να παραλαμβάνει τον κόσμο.

Η καθυστέρηση είχε ως αποτέλεσμα όσοι ανοίχτηκαν στη θάλασσα μη μπορώντας να αντέξουν το υψηλό θερμικό φορτίο να παρασυρθούν από τα ρεύματα. Είναι τραγικό ότι αρκετοί πολίτες και τουρίστες, ανάμεσά τους και παιδιά, ενώ γλίτωσαν από την πύρινη λαίλαπα είχαν δραματικό τέλος από πνιγμό.

Η καθυστερημένη εισήγηση εκκένωσης και η υποτίμηση του πύρινου μετώπου

Μαζί με την Πολιτική Προστασία, το Πυροσβεστικό Σώμα είχε τη βασική ευθύνη της επιχείρησης. Τα γκρίζα σημεία θα διαλευκανθούν από τα στοιχεία που θα συγκεντρώσουν οι εισαγγελικές αρχές και θα δώσουν τις κρίσιμες απαντήσεις για το τι έγινε τελικά στα 2 συντονιστικά και ποιο επιχειρησιακό σχέδιο προσπάθησαν να ακολουθήσουν.

Γκρίζο σημείο 1: Ο αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας έχει παραδεχτεί στη συνέντευξη Τύπου της περασμένης Πέμπτης ότι όσοι εγκατέλειψαν το Μάτι (λόγω τύχης προφανώς, καθώς η φωτιά μέχρι τότε δεν είχε περάσει στην περιοχή τους) μέχρι τις 17.45 σώθηκαν, οι υπόλοιποι εγκλωβίστηκαν μέσα στα σοκάκια, τους αδιέξοδους δρόμους και τους γκρεμούς της περιοχής.
Αρα η εισήγηση της Πυροσβεστικής για την εκκένωση μετά τις 18.00, όπως υποστήριξε ο αρχηγός της Πυροσβεστικής, ήταν εγκληματικά καθυστερημένη και για τον Νέο Βουτζά, ο οποίος είχε ήδη καεί, και για το Μάτι, καθώς έγινε όταν είχε παρέλθει η σωτήρια ώρα έγκαιρης διαφυγής.

Αρα θα μπορούσε να γίνει κάτι διαφορετικό, να γίνει εισήγηση προληπτικής εκκένωσης στις 17.00, μαζί με την έναρξη της φωτιάς, προσφέροντας 45 σωτήρια λεπτά στους κατοίκους.

Γκρίζο σημείο 2: Αν και στη συνέντευξη Τύπου όλοι ανέφεραν ότι επιχειρησιακά δεν μπορούσε να γίνει κάτι διαφορετικό, η υποτίμηση του μετώπου φαίνεται από τις λιγότερες δυνάμεις που επιχείρησαν αλλά και από τις συνθήκες που επικρατούσαν εκεί, σε μία περιοχή πυκνοκατοικημένη, που τη σάρωναν ισχυροί άνεμοι. Στην πυρκαγιά στα Γεράνεια επιχείρησαν 68 οχήματα, 160 πυροσβέστες και 60 άτομα πεζοπόρο τμήμα, ενώ από αέρος διαδοχικά 5 αεροσκάφη Canadair και 5 ελικόπτερα. Οπως αναφέρει η Πυροσβεστική, «οργανωμένα απομακρύνθηκαν οι κάτοικοι των οικισμών Γαλήνη, Μαρούλα και Πανόραμα», κάτι που δεν έκαναν στο Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι. Στο μέτωπο της Πεντέλης την κρίσιμη ώρα έλαβαν μέρος 60 πυροσβέστες με 24 οχήματα, 15 εθελοντικά πυροσβεστικά οχήματα, 2 πεζοπόρα τμήματα, ενώ από αέρος επιχείρησαν καθυστερημένα 3 αεροσκάφη Canadair και 1 ελικόπτερο.
Ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΛΑΘΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Αφαντος ο γενικός γραμματέας.
Κανένας συντονισμός και καταμερισμός εντολών-δράσεων σε άλλους φορείς.
Μη εφαρμογή της εισήγησης-εντολής του Πυροσβεστικού Σώματος για εκκένωση.
Κανένα προληπτικό μέτρο προετοιμασίας του κρατικού μηχανισμού την προηγούμενη μέρα.
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΣΩΜΑ

Υποτίμηση της φωτιάς.
Καθυστερημένη εισήγηση-εντολή εκκένωσης.
Καμία επαφή με ΕΛ.ΑΣ.-Λιμενικό Σώμα.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ

Δεν τηρήθηκαν αυστηρά οι εντολές για διακοπή κυκλοφορίας.
Δεν ειδοποιήθηκε για να συνδράμει στην εκκένωση της περιοχής.
Δεν υπήρξε ενημέρωση των πολιτών για το πού βρίσκεται η φωτιά και τους κινδύνους.
ΛΙΜΕΝΙΚΟ ΣΩΜΑ

Περίμενε κλήση από ιδιώτη για να στείλει δυνάμεις στην περιοχή, ενώ από τις 18.00 είχε εικόνα της φωτιάς.
Κακός συντονισμός με το επιχειρησιακό κέντρο της Πολιτικής Προστασίας.
Δεν υπήρχε ετοιμότητα, αν και η Αττική ήταν «σε υψηλό κίνδυνο», για την εφαρμογή του σχεδίου προληπτικής εκκένωσης μέσω θαλάσσης.