Φ. Θαλλασινός: Ψωλεκτασία. Ένας Έλληνας που ξέχασες. Ο Τσέζαρε Λομπρόζο. Η Κατερίνα Γώγου.

Ιούνιος 13, 2015
jumbo-banner

Δεν ξέρω πώς ταξιδεύουν οι λέξεις μέσα στη σκέψη του Ζουράρι για να φτάσουν όταν εκφέρονται να μοιάζουν αληθοφανείς και να ψαχνόμαστε οι λεξιθήρες να τις εντοπίσουμε στα λεξικά. Ο Ζουράρις έχει πλασαριστεί σαν επαΐων. Όχι μόνο από δική του θέληση αλλά και από την αγορά.

Το διανοουμενίστικο κύρος του κατά την ταπεινή μου γνώμη βάλλεται όταν προσπαθεί να μπει στην ουσία των θεμάτων των προβληματισμών του. Δεν με καλύπτουν οι απαντήσεις και οι αργόσυρτες ανταπαντήσεις του.  Προτιμώ τις ευέλικτες τοποθετήσεις της Μαλβίνας Κάραλη παρά τις αρτηριοσκληρωτικές δικές του. Σαν αγορητής, όταν είναι προετοιμασμένος για κάτι τέτοιο, για να μιλήσει δηλαδή, καταφεύγει στην ελαφράδα του εντυπωσιασμού και προσπαθεί μέσα απ’ τη χρήση αρχαιόπρεπων λέξεων να δημιουργήσει ένα αρραγές ρητορικό οικοδόμημα που καταστέλλει την ετοιμότητα του συνομιλητή του να τοποθετηθεί. Στις ζωντανές τηλεοπτικές συζητήσεις ο Ζουράρις φαίνεται πιο ανέτοιμος να έρθει σε επικοινωνιακή γειτνίαση με τον άλλον.  Είναι προφανές ότι στην πολιτική σκηνή χρησιμοποιείται η εριστική διαλεκτική και όχι η γλώσσα της αλήθειας.

Ο αβανταδόρικος λόγος εκείνου που αμφιβάλλει για το αίσθημα του δικαίου του δεν παύει να είναι και ναρκισσιστικός. Η αγωνία για κάτι που ίσως δεν έχουμε προκαλεί παραληρηματικές αντιδράσεις μεγαλείου και αυτιστικές μεθοδεύσεις δημιουργίας ενός κάποιου τύπου αλάθητου. Η άμυνα μας απέναντι στον φόβο του ανοίκειου αντί να μας παρωθεί σε πράξεις οικειοποίησης μας ενσταλάζει φθόνο γι’ αυτό που δεν γνωρίζουμε. Ο φθόνος αντιδρά μέσα από ψευδείς επινοήσεις. Είναι αδύναμος στην παραδοχή της ύπαρξης του.  Το τελευταίο χτύπημα του αναγνωρισμένου πνευματικού ανθρώπου ήταν με την «βορβορώδη ψωλεκτασία».  Για λίγο θέλησα να μάθω αν υπάρχει σαν όρος η Ψωλεκτασία.

Ψάχνοντας ή μάλλον αναδιφώντας (έτσι θα το έγραφε κι ο Ζουράρις) σε γραπτά κείμενα στο διαδίκτυο δεν κατάφερα παρά να κουραστώ.  Αποσύρθηκα στο κρεβάτι αποκαμωμένος μετά από ένα αστείο διάλογο στο Facebook με φίλους μου, ευφάνταστους οπαδούς της αργκό, για την υπόθεση η λέξη να ερμηνεύεται κάπου σε κάποιο λεξικό.  Βγήκαν τα μάτια μας στις οθόνες. Οι περισσότεροι συγκλίναμε στην γνώμη ότι ο άγνωστος όρος «ψωλεκτασία» ίσως ερμηνεύεται σαν επεκτατισμός ή σαν χώρος που συνάζονται δημόσιοι άντρες.  
unnamed

Στις δύο πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα παρουσιάστηκε μια ιδιαίτερα δημιουργική λογοτεχνική ομάδα στην Κωνσταντινούπολη. Τα μέλη της ήταν συσπειρωμένα γύρω απ’ το πολίτικο περιοδικό λόγου και τέχνης Λόγος. Ανάμεσα τους ήταν ο ποιητής και μεταφραστής Λύσανδρος Πράσινος. Γεννήθηκε το 1888 και πέθανε το 1936. Εκτός από λογοτέχνης ήταν ζωγράφος και ασχολούταν ερασιτεχνικά με το πιάνο. Από το 1909 ξεκίνησε να μελετά και να μεταφράζει την Κόλαση του Δάντη. Η μετάφραση δουλεύτηκε τρεις φορές απ’ τον ρομαντικό ποιητή πριν αρχίσει να δημοσιεύεται το 1919 στο περιοδικό Λόγος και έγινε με τη χρήση ανομοιοκατάληκτου δεκαπεντασύλλαβου. Ο Αντώνης Γιαλούρης εκθειάζει (στο εν λόγω περιοδικό) την άοκνη αφοσίωση του Πράσινου για την παρουσίαση στους Έλληνες ενός εκ των σπουδαιότερων επών όλων των εποχών. Επισημαίνει ως ελάττωμα της προσπάθειας την αδυναμία του μεταφραστή να αποδώσει μεγαλειωδώς την υποβλητική ατμόσφαιρα του έργου. Ο Πράσινος μετά την Κόλαση καταπιάστηκε με το Καθαρτήριο της Θείας Κωμωδίας. Αυτοεξόριστος στο Παρίσι, μια μέρα του 1922, αποκαμωμένος απ’ τον ξεπεσμό , αφηρημένος σε δύστηνες και ασφυκτικές σκέψεις , έχασε απ’ τα χέρια του τα χειρόγραφα και μαζί το κουράγιο για μια νέα δύστοκη προσπάθεια αναδημιουργίας του χαμένου.

Το 1922 είναι το θυμωμένο έτος του φευγιού του από την Πόλη στη Γαλλία. Ο Λύσανδρος παντρεύτηκε υπό την πίεση των πραγμάτων σε ηλικία είκοσι έξι ετών και δεν έμελλε να πάρει χαρά πάρα μόνο από τα δυο παιδιά του. Ο γιος του και η κόρη του εγκλιματίστηκαν γρήγορα στην πόλη του φωτός και εξελίχθηκαν σε γνωστούς καλλιτέχνες της εποχής της ωριμότητας τους. Ο Λύσανδρος δεν θεωρούσε τον ρομαντισμό ένα απλό λογοτεχνικό ρεύμα αλλά μια συνθήκη σύμφυτη με την ανθρώπινη ύπαρξη. Η οδύνη, η αδυναμία επίλυσης ανθρωποκεντρικών ζητημάτων, η ανημποριά κάποιου να βρει συνοδοιπόρους δεν ήταν απότοκα μιας εποχής. Ήταν αρχέγονα άχθη και βασανιστικά προσκόμματα της ζωής χωρίς ιστορική αρχή και χωρίς τέλος. Η καθημερινότητα του ποιητή στο Παρίσι ήταν αποκαρδιωτική. Δούλεψε σαν εργάτης και τα πτυχία του περιήλθαν σε αχρηστία. Δεν στερούταν οράματος αλλά αισθανόταν μια εγγενή αδυναμία που τον εμπόδιζε στην προσπάθεια του να βγει απ’ τον φαύλο κύκλο των αρνητικών σκέψεων. Όταν αρρώστησε δεν ήταν παρά από απόγνωση. Έστηνε μόνος του εμπόδια στα σχέδια του , χάνοντας πιθανόν ένα πιο ανθρώπινο μέλλον. Πέθανε από τις κακουχίες πικραμένος και κατατεθλιμμένος.

4 Ιουνίου 2015. Στη δημοσιότητα έδωσε η ΕΛΑΣ, στο πλαίσιο της διάταξης της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών, τις φωτογραφίες του 22χρονου, ο οποίος συνελήφθη στις 13 Μαΐου από τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, σε περιοχή της Αττικής, κατηγορούμενος για πορνογραφία ανηλίκων και πορνογραφικές αναπαραστάσεις ανηλίκων. Στις φωτογραφίες που πήρε η ΕΛΑΣ ο νεαρός εμφανίζεται φοβισμένος με βλέμμα θολό, σκοτισμένο και σίγουρα ενοχικό. Ο ένοχος, κουρασμένος από τις ανακριτικές διαδικασίες, δεν θα μπορούσε παρά να μοιάζει με κάποιον εξαντλημένο ή διεστραμμένο. Ο παρατηρητής των φωτογραφιών ψάχνει να ανιχνεύσει τη διαστροφή και τη βρίσκει. Δεν είναι τυχαίο ότι στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι φωτογραφίες της ΕΛΑΣ απεικονίζουν πρόσωπα με παρόμοια εξωτερικά χαρακτηριστικά. Δεν γίνεται ο ένοχος που έχει συλληφθεί να μην απαθανατίζεται σαν ένοχος.

Το πρόσωπο του ασχημαίνει, το σώμα του καμπουριάζει και τα μάτια του καθρεφτίζουν την καταισχύνη της ψυχής. Έχουμε εδώ την παλιννόστηση στην κοινωνία τού ανυπόστατου τρόμου των πολιτών απέναντι σε συμπολίτες τους με υποβλητική θωριά. Πριν πέντε χρόνια περίπου, στην Αθήνα, όταν κυκλοφορούσα με μούσι και μακριά ατημέλητα σαν άπλυτα μαλλιά αν ήθελα να ενημερωθώ από κάποιον περαστικό για κάτι συναντούσα τη σιωπή και τη βιασύνη του να φύγει μακριά μου. Στα πλαίσια της εποικοδόμησης της νεοφιλελεύθερης αυτονομίας ο καθένας οπλίζεται με τις απαιτούμενες γνώσεις για να ζήσει την κίβδηλη ευδαιμονία του. Πόσο μάλλον οι οπλισμένοι Έλληνες και έτοιμοι ακόμη και για να σχηματίσουν ψυχιατρικές πραγματογνωμοσύνες. Όλες αυτές οι δυναμικές συνυφαίνουν με μανία θεωρίες που απορρίφθηκαν στο παρελθόν ως αφελείς και αναποτελεσματικές. Μία απ’ αυτές είναι και η σχετική θεωρία του Λομπρόζο.

Ο Τσέζαρε Λομπρόζο ήταν εισηγητής της γραφικής εγκληματολογικής φυσιογνωμικής. Δεν ήταν μόνο αυτό και σίγουρα στο έργο που άφησε υπάρχουν και λαμπρές σελίδες για να εντρυφήσει κανείς. Η νομικός Μαίρη Μαρούλη γράφει ότι ο Λομπρόζο βασιζόμενος σε παρατηρήσεις του από την συμπεριφορά των ζώων, των αρχαίων λαών και των άγριων φυλών, απέδωσε το έγκλημα σε αταβισμό, δηλαδή σε επαναστροφή του ατόμου σε παλαιότερη άγρια κατάσταση. Οι επιστήμονες σήμερα έχουν θέσει στο περιθώριο τα συμπεράσματα αυτού του ανθρώπου. Οι στατιστικές έρευνες του δαιμόνιου Ιταλού γιατρού ήταν ελλειμματικές και ρατσιστικές. Προσπάθησε να φέρει σε συνάφεια τα εξωτερικά χαρακτηριστικά ενός προσώπου με την ροπή στο έγκλημα. Δημιούργησε έναν εσμό δυνάμει εγκληματιών και προχώρησε στην περαιτέρω προσαύξηση της επικινδυνότητας του ήδη καταδικασμένου.

75 χρόνια πέρασαν από τη γέννηση της Κατερίνας Γώγου. Της Μαγιακόφσκι των Εξαρχείων. Από πολύ μικρή γνώρισε τη σκληρότητα της ζωής στην συμπεριφορά του πατέρα της. Εξομολογείται πολλά για τη σχέση τους σε κείμενα και ποιήματα της. Είναι δύσκολο να γράψεις για κάποιον που δεν ξέρεις προσωπικά. Και πάντα παρακινδυνευμένο. Ο Ταρκόφσκι είχε πει πως το μεγαλύτερο όνειρο του ήταν να του δινόταν κάποτε κινηματογραφημένη η ζωή ενός ανθρώπου από τη γέννηση μέχρι και τον θάνατο του. Μόνον τότε ίσως να μπορούσε να φτιάξει μια βιογραφία λιγότερο ψεύτικη απ’ αυτές που δίνουν μέχρι τις μέρες μας οι καλλιτέχνες στον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία. 


Η βιογραφία είναι μια επινοημένη αλήθεια και ως εκ τούτου μια μυθιστορία. Δεν θα ενδώσω στον πειρασμό να ανασκαλεύσω τα στοιχεία της ζωής της Γώγου για να φτάσω σε κάποιο ενδεχόμενο πυρήνα τεκμηριωμένων συμπερασμάτων. Ο φενακισμός διαλύεται απ’ όσους έχουν γράψει γι’ αυτή με αγάπη. Η Κατερίνα είναι μετά θάνατο πρόσωπο αγαπώμενο από πολλούς και οι ζώντες σύντροφοι της ή οι μελετητές του έργου της όταν καταγίνονται και με τη ζωή της είναι για να υπερτονίσουν τις πλευρές της που λάτρεψαν. Η λατρεία είναι ένα συναίσθημα και ο επηρεασμός του στην αντίληψη μας δεν είναι αμελητέος. Περισσότερο βλέπουμε παρά νοούμε.

Η ποιήτρια μας άφησε ποιήματα που διαχρονικά αφυπνίζουν την ανθρώπινη συνείδηση. Η διαδρομή απ’ τον εφησυχασμό στην αμφισβήτηση και τη ρήξη περιγράφεται με ενάργεια στους στίχους τους. Το τίμημα που πληρώνει ο επαναστάτης είναι η διαρκής αίσθηση της ήττας. Κι αυτό η Κατερίνα το γνώριζε πολύ καλά. Οι πράξεις της υποκινούνταν από την προφητεία της πως θα πέθαινε μέσα σε κάποιον αγώνα της. Θυσία για τους σημερινούς απελεύθερους. Οι επιγενόμενοι της ποιήτριας πορευόμαστε με μια δράκα δικών της παρακαταθηκών. Μόνο αγάπη για τους νεκρούς που με φτωχά μέσα υποσχέθηκαν πως θα ‘ρθει ένας άλλος καλύτερος καιρός.

*Στη φωτογραφία εξωφύλλου ο Τσέζαρε Λομπρόζο.
**Στη φωτογραφία, ποίημα του Λύσανδρου Πράσινου.

 

ferriesingreece2

kalimnos

sportpanic03

 

 

eshopkos-foot kalymnosinfo-foot kalymnosinfo-foot nisyrosinfo-footer lerosinfo-footer mykonos-footer santorini-footer kosinfo-foot expo-foot