Συνεχίζοντας μια σειρά ερευνών, θεωρήσαμε σκόπιμο, με αφορμή τις βουλευτικές εκλογές που προκηρύχθηκαν για τις 20 Σεπτεμβρίου 2015, να επαναλάβουμε σχετική έρευνα που είχαμε εκπονήσει στις δεύτερες εκλογές του 2012.

Κρίνεται σκόπιμο εδώ να τονίσουμε την υπάρχουσα «ειδοποιό διαφορά» μεταξύ των συνηθισμένων δημοσκοπικών ερευνών, τα πρώτα αποτελέσματα των οποίων έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας και συνεχίζουν να διεξάγονται σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου από διάφορες Εταιρείες και της εν λόγω έρευνας: το επιστημονικό πλαίσιο της συγκεκριμένης έρευνας είναι μάλλον στατιστικο-ψυχολογικό και η βάση της είναι η έννοια της «φρόνησης του πλήθους».

Με απλά λόγια, σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, μία ομάδα ατόμων, αδιαφόρως ιδιαίτερων χαρακτηριστικών μορφωτικού επιπέδου ή εξειδίκευσης, μπορεί να κάνει καλύτερες προβλέψεις για κάποιο γεγονός από ένα μόνο άτομο, έστω και ειδικό. Αν εξειδικεύσουμε στην προκειμένη περίπτωση το γεγονός με τις επερχόμενες εκλογές, σύμφωνα με τη θεωρία της «φρόνησης του πλήθους», τότε εφόσον φυσικά ισχύει αυτή η θεωρία, αν ερωτηθεί ένα μεγάλο ετερογενές πλήθος ατόμων σχετικά με το ποιο «φρονεί» ότι θα είναι το αποτέλεσμα των εκλογών και όχι τι θα ψηφίσει (αδιαφόρως από την πρόθεση ψήφου του) τότε θα πρέπει η πληροφόρηση αυτή να είναι καλύτερη από την αντίστοιχη που θα προκύψει αν ερωτηθεί μικρή ομάδα ειδικών σχετικά με την πρόθεση ψήφου και την πρόβλεψη του εκλογικού αποτελέσματος για κάθε κόμμα.

Η έρευνα αυτή άρχισε να διενεργείται από τις 26 Αυγούστου έως τις 3 Σεπτεμβρίου –αρκετά νωρίς πριν τις εκλογές- μέσω Διαδικτύου και συμμετείχαν με την ταυτοποίηση του ηλεκτρονικού τους ταχυδρομείου.

Για να υπάρχει και κάποιο ενδιαφέρον για όσους επιθυμούσαν να συμπληρώσουν το ειδικό ερωτηματολόγιο, θεσπίστηκε ως «έπαθλο» για τις καλύτερες προβλέψεις ένα εισιτήριο ταξιδιού μετ’ επιστροφής στην Κρήτη.

Τελικά, το δείγμα διαμορφώθηκε στα 513 άτομα, που σημειωτέων απάντησαν σε όλες τις ερωτήσεις του ερωτηματολογίου.

Κατά την άποψή σας, οι εθνικές εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου μπορούν να δώσουν λύση στα τεράστια προβλήματα της χώρας; 

Παρά τα ψέματα των πολιτικών αλλά και την πονηριά τους, που δεν καταφέρνουν να λύσουν τα μεγάλα προβλήματα της χώρας, οι Έλληνες πολίτες σε ποσοστό 68,6% (αθροιστικά: «δεν το πιστεύω» + «δεν το πιστεύω καθόλου»), φρονούν ότι οι εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου, δεν μπορούν να δώσουν λύση στα προβλήματα της χώρας.

Η απόφαση της Κυβέρνησης Τσίπρα είχε ως στόχο να «πετάξει τη μπάλα» στην εξέδρα. Οι πολίτες λοιπόν απαντούν, επτά στους δέκα, ότι τα προβλήματα της χώρας δε μπορούν να επιλυθούν δια μέσου της κάλπης. 

Πιστεύετε ότι το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα κάτω από την πίεση δεν μπορεί να διαχειριστεί τα μεγάλα προβλήματα της χώρας και μεταθέτει τις ευθύνες στις πλάτες του Ελληνικού Λαού; 

Το πολιτικό σύστημα έχει εισέλθει τώρα σε μία φάση αναποτελεσματικής αντιμετώπισης των προβλημάτων της χώρας. Η υπογραφή του 3ου Μνημονίου, κατέστησε σαφές ότι το πολιτικό σύστημα υπέστη οδυνηρή ήττα, που την πληρώνει όμως η Ελλάδα και ο Ελληνικός Λαός. Για άλλη μία φορά, κρίσιμα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν από το πολιτικό σύστημα. Οι Έλληνες πολίτες δηλώνουν σε ποσοστό 78% (αθροιστικά: «το πιστεύω πολύ» + «το πιστεύω») ότι το πολιτικό σύστημα μεταθέτει τις ευθύνες του στις πλάτες του Ελληνικού Λαού

Σε ποια επίπεδα πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015; 

Από τα στοιχεία του Γραφήματος, οι προβλέψεις των πολιτών δίνουν ένα45,8% ότι το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι μεταξύ 21 και 25,9%. Επίσης, ένα 24,8% των ερωτηθέντων πολιτών θεωρεί ότι το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ θα κυμανθεί μεταξύ 26 και 30,9%. Πολύ μικρό είναι το ποσοστό εκείνων των πολιτών που προβλέπουν ποσοστό πάνω από 31% στο ΣΥΡΙΖΑ. Με άλλα λόγια είναι όνειρο άπιαστο η αυτοδυναμία, σύμφωνα με τις προβλέψεις των πολιτών.

Σε ποια επίπεδα πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί το ποσοστό της Ν. Δημοκρατίας στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015; 

Τι προβλέπουν για τη Νέα Δημοκρατία οι πολίτες; Το 41,7% προβλέπει ότι το ποσοστό της θα κυμανθεί μεταξύ 21 και 25,9%, ενώ ένα 17,7%προβλέπει ότι το ποσοστό της θα είναι μεταξύ 26 και 30,9%. Ένα πολύ μικρό ποσοστό, περίπου 2% προβλέπει ότι θα ξεπεράσει το 31%. Με άλλα λόγια ούτε η Νέα Δημοκρατία μπορεί να ελπίζει σε αυτοδυναμία.Όμως, όλες οι κινήσεις της ηγεσίας της Νέας Δημοκρατίας δείχνουν ότι δεν προτιμήθηκε η απλή συνέχεια της εποχής Σαμαρά.

Αν υπολογίσουμε το μέσο όρο των προβλέψεων των πολιτών δια το ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Δημοκρατία, θα διαπιστώσουμε ότι πολλά έχουν αλλάξει.

Ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να είναι τραυματισμένο κόμμα μετά την αποχώρηση της Αριστερής Πλατφόρμας. Ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να μπαίνει προς μια «νέα πορεία» αδύναμος. Η οικονομική κρίση έφθειρε σε ένα βαθμό και το ΣΥΡΙΖΑ

Η Νέα Δημοκρατία, όπως έδειχναν οι δημοσκοπήσεις πριν από την προκήρυξη των εκλογών, ήταν αρκετά πίσω – διψήφιο ποσοστό – από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Όπως δείχνουν οι προβλέψεις των πολιτών και μετά τα γεγονότα των ουρών και των capital controls, που ήταν πρωτόγνωρα, σμίκρυναν σημαντικάτην μεταξύ τους διαφορά.

Έτσι, η Νέα Δημοκρατία με τον «προσωρινό» αρχηγό της Ε. Μεϊμαράκη, χάρη στα μεγάλα λάθη του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται ότι αποκτά μια στοιχειώδη δυναμική που με κάποια πιθανότητα μπορεί να προηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ με το να αρνείται να συνεργασθεί με τα άλλα κόμματα για να σχηματίσει συγκυβέρνηση, προσφέρει εύκολο «δώρο» στη Νέα Δημοκρατία.

Φαίνεται από τις εκτιμήσεις των προβλέψεων των πολιτών -όπου δεν υπάρχει στην έρευνα αυτής της μορφής η αδιευκρίνιστη ψήφος- ότι η διαφορά μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Δημοκρατίας είναι σήμερα της τάξης του 1,47%.

Οι πολίτες που συμμετείχαν στην έρευνα, έδωσαν τις προβλέψεις τους, έχοντας σχηματίσει μια εικόνα κυρίως των δύο κομμάτων, ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Δημοκρατίας, χωρίς να έχουν πληροφορηθεί 

Επειδή μάλιστα ζούμε σε ένα ρευστό τοπίο, θεωρούμε ότι οι προβλέψεις των πολιτών θα μπορούσαν να βελτιωθούν αυξανομένης της δεξαμενής της γνώσεώς τους, δηλαδή αν είχαν πληροφόρηση για όσα παραπάνω επισημάναμε.

Σε ποια επίπεδα πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί το ποσοστό της Λαϊκής Ενότητας στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015; 

Ο ΣΥΡΙΖΑ με τις ασυνέπειές του αναπόφευκτα έγινε στόχος εσωκομματικής κριτικής. Η αποδυνάμωση του ΣΥΡΙΖΑ είχε αρχίσει. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν διχασμένος και οι επίγειες ή υπόγειες εσωκομματικές συγκρούσεις, οδήγησαν στην αποχώρηση της Αριστερής Πλατφόρμας και τη δημιουργία του Κόμματος της Λαϊκής Ενότητας (ΛΑΕ). Ως «νέο κόμμα» και παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για το στίγμα του, οι πολίτες προβλέπουν σε ποσοστό 78% ότι θα κινηθεί ανάμεσα στο 5 με 10,9%. Πάντως και ο μέσος όρος 9,36% που προβλέπουν οι πολίτες, θα είναι ένα μεγάλο σοκ για τον ΣΥΡΙΖΑ.

Σε ποια επίπεδα πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί το ποσοστό της Χρυσής Αυγής στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015; 

Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει μια επισήμανση που αφορά τη Χρυσή Αυγή: παρά τις διώξεις, την μη-πρόσβασή της στα ΜΜΕ καταγράφει υψηλά ποσοστά σύμφωνα με τις προβλέψεις των πολιτών. Το 66,9% των προβλέψεων των πολιτών δείχνουν ότι το ποσοστό της Χρυσής Αυγής κυμαίνεται από 5 έως 10,9%, ενώ το 25,3% των προβλέψεων δίνουν για τη Χρυσή Αυγή ένα ποσοστό μεταξύ του 11% και του 15,9%.

Σε ποια επίπεδα πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί το ποσοστό του «Ποταμιού» στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015; 

Για το «Ποτάμι» οι προβλέψεις του 83,4% των πολιτών δίνουν ότι το εκλογικό ποσοστό θα κυμανθεί μεταξύ 5% και 10,9%. Μόλις το 10,5% των προβλέψεων των πολιτών εκτιμά ότι το ποσοστό του Ποταμιού θα βρίσκεται μεταξύ 11% και 15,9%. 

Σε ποια επίπεδα πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί το ποσοστό του ΚΚΕ στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015; 

Εννιά στους δέκα πολίτες προβλέπουν ότι το εκλογικό ποσοστό του ΚΚΕ θα βρίσκεται μεταξύ του 5% και του 10,9%.

Σε ποια επίπεδα πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί το ποσοστό των ΑΝΕΛ στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015; 

Το 92,2% των ψηφοφόρων προβλέπουν ότι το εκλογικό ποσοστό των ΑΝΕΛ θα είναι κάτω από 4,9%. Και ο μέσος όρος διαμορφώνεται στο 2,92%, που σημαίνει ότι θα δώσει μάχη για να μπει στη Βουλή. 

Σε ποια επίπεδα πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ στις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015; 

Το ΠΑΣΟΚ με νέα ηγεσία αγωνίζεται να ξεπεράσει το φράγμα του 3%. Ο μέσος όρος είναι γύρω στο 4%.

Πιστεύετε ότι κάποιο άλλο κόμμα, εκτός αυτών της Βουλής έχει τη δυνατότητα να εισέλθει στη Βουλή; 

Στο ερώτημα αν πιστεύουν ότι κάποιο άλλο, των εκτός Βουλής κομμάτων, έχει τις προοπτικές να εισέλθει στη Βουλή, οι πολίτες σε ποσοστό 65,3% (πολλαπλή απάντηση) θεωρούν ότι μόνο το κόμμα της Ένωσης Κεντρώων έχει σοβαρές πιθανότητες εισόδου στη Βουλή. Σημειώνουμε ότι ούτε ο ΛΑ.Ο.Σ., ούτε η Τελεία θα συμμετάσχουν στις εκλογές. Οι ανακοινώσεις τους έγιναν στα μέσα της χρονικής περιόδου που διεξήγετο η έρευνα.

Συμπέρασμα

Ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου, βρέθηκε σε αρκετά πλεονεκτικότερη θέση έναντι της Νέας Δημοκρατίας. Μάλιστα, σε μία περίοδο έντονης αμφισβήτησης του Σαμαρά, δε μπήκε η Νέα Δημοκρατία σε μια τροχιά κρίσης μέχρι της ανάδειξης νέου αρχηγού. Ο προσωρινός αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, Ευάγγελος Μεϊμαράκης, με την εμπειρία του και ως Προέδρου της Βουλής, μπόρεσε να προστατεύσει μια πιθανή εσωστρέφεια. Βέβαια του προσέφερε αρκετά δώρα ο Τσίπρας.

Οι πολίτες που προέβλεψαν, με ελλειπή πληροφόρηση, τα αποτελέσματα για κάθε κόμμα, δείχνουν ότι:

ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε σε τροχιά πτώσης σε σχέση με το ποσοστό των εκλογών του Ιανουαρίου 2015 (36,34%). Έχασε την άνετη κυριαρχία του έναντι της Νέας Δημοκρατίας.
Καταγράφεται ορατή φθορά για το ΣΥΡΙΖΑ
Σε απόσταση αναπνοής από τον ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται η Νέα Δημοκρατία. Το απόλυτο ντέρμπι δείχνουν οι προβλέψεις των πολιτών.
Δεν προβλέπεται αυτοδυναμία, ούτε για τον ΣΥΡΙΖΑ, ούτε για τη Νέα Δημοκρατία.
Έντονη αίσθηση προκαλεί το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης. Πιθανόν να χρεωθεί για τα τελευταία γεγονότα ο ΣΥΡΙΖΑ.
Βεβαίως ο μετασχηματισμός του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος από το «ΟΧΙ» στο «ΝΑΙ» ήταν καθοριστικός για τη φθίνουσα πορεία του ΣΥΡΙΖΑ.
Η δημιουργία της Λαϊκής Ενότητας που εμφανίζεται ως μία αντι-Μνημονιακή πολιτική δύναμη, φαίνεται και από τις έρευνες της κοινής γνώμης, να κερδίζει την είσοδό της στη Βουλή.
Εάν κανείς θεωρήσει ότι οι ψηφοφόροι τιμωρούν την Κυβέρνηση, αυτό έχει επίπτωση όχι μόνο στο ΣΥΡΙΖΑ αλλά και στον άλλο εταίρο, τους Ανεξάρτητους Έλληνες. Η άποψη αυτή μπορεί να είναι απλοϊκή αλλά να μην ξεχνάμε την εξαφάνιση του ΛΑΟΣ και της ΔΗΜΑΡ.
Μήπως οι ΑΝΕΛ θα ακολουθήσουν τη μοίρα των μικρών κομμάτων που συμμετείχαν στις Κυβερνήσεις που υιοθέτησαν μνημονιακές πολιτικές; Γι’ αυτό οι προβλέψεις των πολιτών δίνουν ένα ποσοστό οριακό ως προς το κατώφλι του 3%.

Η Χρυσή Αυγή, αν και στόχος της Κυβέρνησης Σαμαρά, αποδεικνύει και με τις προβλέψεις των πολιτών ότι η αντοχή της δεν είναι αμελητέα. Παραμένει σύμφωνα με τις προβλέψεις των πολιτών τρίτο κόμμα.
Το «Ποτάμι» είναι ένα μνημονιακό ευρωπαϊκό κόμμα, που είναι αποφασισμένο να συμπράξει σε μια κυβερνητική συνεργασία. Οι προβλέψεις των πολιτών το κατατάσσουν στην πέμπτη θέση.
Το ΠΑΣΟΚ, με χαμηλό δείκτη εμπιστοσύνης και με νέα αρχηγό, χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια σύμφωνα με τις προβλέψεις των πολιτών αν μπει στη Βουλή.
Το ΚΚΕ μπορεί να κερδίσει κάποιο μικρό ποσοστό από τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι προβλέψεις του δίνουν ένα μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό που είχε στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015.
Επαμεινώνδας Ε. Πανάς

Συντ. Καθηγητής

Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών