Ενα νέο παράλληλο σύστημα ασφάλισης για όσους δεν είναι κοντά στη συνταξιοδότηση που θα δίνει χαμηλότερες συντάξεις σε όλους στο μέλλον, προβλέπει το σχέδιο της δομικής «μεταρρύθμισης» του Ασφαλιστικού το οποίο προωθείται για... μετεκλογική αξιοποίηση,

ανάλογα με τη σύνθεση και τον «προσανατολισμό» της νέας κυβέρνησης (αν δηλαδή θα εφαρμόσει πλήρως ή μερικώς το 3ο Μνημόνιο).

Το σχέδιο ανατροπής του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, όπως ισχύει επί πολλές δεκαετίες στην Ελλάδα και τη μετάβαση από το διανεμητικό σύστημα των εγγυημένων παροχών (ως ένα βαθμό, λόγω των γνωστών περικοπών), σε ένα κεφαλαιοποιητικό (εξατομικευμένο) σύστημα με μια εθνική σύνταξη για όλους, χαμηλότερες εισφορές ακόμη και σε συνάρτηση με το φορολογητέο εισόδημα του κάθε πολίτη και τη συμπλήρωση του εισοδήματος είτε από αναλογικές - κυμαινόμενες συντάξεις (χωρίς εγγυημένα από το κράτος ποσοστά) είτε από πρόσθετες επαγγελματικές ή ιδιωτικές συντάξεις, βρίσκεται στο τραπέζι της Επιτροπής «σοφών» για το Ασφαλιστικό.

Και θα συμπεριληφθεί στο τελικό πόρισμα που θα δημοσιοποιηθεί μετά τις εκλογές με τρεις διαφορετικές εκδοχές-σενάρια, στα συνολικά τέσσερα που έχουν ήδη κατατεθεί. Πολλά μέλη της Επιτροπής (συμπεριλαμβανομένων και κορυφαίων δικαστικών) θεωρούν, πάντως, ότι τα «μοντέλα» εξατομίκευσης των κύριων συντάξεων προσκρούουν στο ελληνικό σύνταγμα, το οποίο «θεμελιώνει» την κοινωνική ασφάλιση (άρθρο 22 παρ. 5).

Επιπλέον διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την... επάρκεια της χρηματοδότησης των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων αν αλλάξει το σύστημα καθώς και για τις ομάδες που, τελικά, θα κληθούν να «σηκώσουν» το κύριο φορολογικό βάρος για τη χρηματοδότηση της εθνικής σύνταξης (μόνο οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι δεν μπορούν να «κρύψουν» εισόδημα).

Το 1ο σενάριο
Το πρώτο σενάριο το οποίο παρουσίασε «κεκλεισμένων των θυρών» ο πρώην υπουργός Γ. Κατρούγκαλος ταυτόχρονα με τη συγκρότηση της Επιτροπής, προβλέπει την ενοποίηση της κύριας και της επικουρικής σύνταξης (παρά το γεγονός ότι το επίσημο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει ότι θα λειτουργεί ένα Ταμείο για την κύρια σύνταξη και ένα Ταμείο για την επικουρική σύνταξη) και την απονομή, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, μιας εθνικής σύνταξης συνδεδεμένης με το «κατώφλι» κινδύνου φτώχειας (60% του μέσου εισοδήματος) και μιας ανταποδοτικής, με βάση τις εισφορές που θα έχουν καταβληθεί στις ατομικές μερίδες κάθε ασφαλισμένου σύμφωνα με τους κανόνες του συστήματος της νοητής κεφαλαιοποίησης.

Η εθνική σύνταξη θα χρηματοδοτείται από τη γενική φορολογία και η ανταποδοτική από τις εισφορές εργαζομένου και εργοδότη, ενώ κατά τη μεταβατική περίοδο και μέχρις ότου «ισορροπήσει» χρηματοδοτικά το σύστημα θα πρέπει να δίνεται κρατική χρηματοδότηση.

Στη μεταβατική περίοδο θα χορηγείται τμήμα σύνταξης για τον χρόνο ασφάλισης έως την ημερομηνία εφαρμογής του νέου Ασφαλιστικού (θα υπολογίζεται με ενιαίο τρόπο λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές του παλαιού συστήματος και τα διαθέσιμα ιστορικά δεδομένα) και δεύτερο τμήμα (με νοητή κεφαλαιοποίηση) για τον χρόνο ασφάλισης με το νέο σύστημα.

Το 2ο σενάριο
Το δεύτερο σενάριο που υποστηρίζει ο καθηγητής Μιλτ. Νεκτάριος (πρώην διοικητής του ΙΚΑ και παλαιότερα πρόεδρος της Εθνικής Ασφαλιστικής), προβλέπει την εξασφάλιση αναπλήρωσης, μέσω της σύνταξης, του 50% του μισθού ύστερα από 35χρόνια στους ασφαλισμένους που ασφαλίστηκαν μετά το 1992. «Και οι πολίτες θα πρέπει με δικά τους μέσα να φροντίσουν για την εξασφάλιση ενός επιπλέον ποσοστού αναπλήρωσης 25%» είτε από πρόσθετη ασφάλιση (π.χ. επαγγελματική).
Οι συντάξεις του 50% θα απονέμονται από το ΙΚΑ στο οποίο θα συγχωνευτούν, ως «υποδιευθύνσεις» όλα τα Ταμεία, με το σύστημα ατομικών μερίδων και προκαθορισμένες χαμηλές εισφορές επί του φορολογητέου εισοδήματος (10% για τις κύριες και 5% για τις επικουρικές).

Με βάση το μοντέλο αυτό (παραλλαγή του σουηδικού) το κράτος θα μπορούσε να διατηρήσει το ΕΚΑΣ, με εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, για τους πιο φτωχούς συνταξιούχους.

Το 3ο σενάριο
Την απονομή μιας εθνικής σύνταξης σε όλους με βάση κλίμακα εισφορών στο (προ φόρου) εισόδημα που θα «δηλώνεται» στην εφορία, προβλέπει, αντί της καταβολής ασφαλιστικών εισφορών για κύρια σύνταξη, η πρόταση του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Κρήτης Δ. Γράβαρη. Οπως εξηγεί στην «Ημερησία», το σημερινό σύστημα δεν είναι βιώσιμο μετά τις μεγάλες ανατροπές που έχουν γίνει στην οικονομία και στην αγορά εργασίας (υψηλή ανεργία, μειωμένες ασφαλιζόμενες αποδοχές λόγω των μειωμένων μισθών και των ευέλικτων μορφών εργασίας). Με βάση την πρόταση αυτή, οι συντάξεις μέσω της γενικής φορολογίας θα μπορούσαν να είναι από 600 ευρώ η κατώτερη έως 1.300 ευρώ η ανώτατη, ανάλογα με το εισόδημα, για όποιον «βγαίνει» στα 65, το ΕΚΑΣ θα μπορούσε να διατηρηθεί, ενώ θα αυξάνονταν τα φορολογικά έσοδα και οι προοπτικές για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Το 4ο σενάριο
Η τέταρτη πρόταση που έχει υποβληθεί στην Επιτροπή, διατηρεί το διανεμητικό χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης προβλέποντας, όμως, την «ταχύτερη» εφαρμογή του ν. 3863/10 για όλους τους ασφαλισμένους ανεξαρτήτως του χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση (σύνταξη με βάση τις εισφορές ολόκληρου του εργασιακού βίου και εγγυημένα ποσοστά αναπλήρωσης). Η απελθούσα κυβέρνηση, στο πλαίσιο των προαπαιτούμενων, έχει ήδη επεκτείνει τον υπολογισμό των συντάξεων για όσους συνταξιοδοτούνται φέτος με βάση τον 3863/10 (βασική + αναλογική) για τον χρόνο ασφάλισης από την 1/1/2011.

Με τον υπολογισμό, βάσει του ν. 3863, των νέων συντάξεων για ολόκληρο τον εργασιακό βίο, θα υπάρξουν σημαντικές μειώσεις σε σχέση με τα ποσά τα οποία ανέμεναν οι υποψήφιοι συνταξιούχοι, όμως, αυτές θα δίνουν σε κάθε περίπτωση μεγαλύτερα ποσοστά αναπλήρωσης σε σύγκριση με το υποσχόμενο 50% ή την εθνική σύνταξη.

Εγγυημένες παροχές 55% για την κύρια και 12% για την επικουρική, δηλαδή αναπλήρωση του εισοδήματος συνολικά σε ποσοστό 67% για όλους και χωρίς την εφαρμογή της «ρήτρας» του μηδενικού ελλείμματος, προβλέπει μελέτη που έχει εκπονήσει ομάδα εργασίας υπό τον ομότιμο καθηγητή της Παντείου Σ. Ρομπόλη. Η μελέτη στηρίζεται στην παραδοχή ότι το ΑΕΠ θα αυξάνεται με ρυθμό 2% ετησίως κατά μέσο όρο έως το 2050 και ενσωματώνει τις υποχρεώσεις για «κάλυψη» των ελλειμμάτων των Ταμείων κρατώντας τη συνταξιοδοτική δαπάνη στο 16% του ΑΕΠ. Προτάσεις που επιδιώκουν να συνδέσουν ακόμη και την... κύρια σύνταξη με το σύστημα της νοητής κεφαλαιοποίησης σημαίνουν ουσιαστικά «την ανατροπή της κοινωνικής ασφάλισης» σημειώνει ο Σ. Ρομπόλης.

imerisia.gr

Μεικτό σύστηµα εφαρµόζεται αναδροµικά από την 1η Ιανουαρίου για τον υπολογισµό των συντάξεων, µε τις αλλαγές να αγγίζουν το σύνολο των εργαζοµένων.

Σε όλα τα Ταµεία και στο Δηµόσιο τα χρόνια ασφάλισης που έχουν διανυθεί µετά την 1η Ιανουαρίου 2011 υπολογίζονται µε ενιαίο τρόπο.

Το τελικό ποσό για τα χρόνια αυτά προκύπτει από το άθροισµα της βασικής και της αναλογικής σύνταξης.

Διαφορετικές ταχύτητες ισχύουν για τα χρόνια που έχουν διανυθεί µέχρι το τέλος του 2010.

Ο κάθε φορέας έχει το δικό του «µοντέλο» και ανάλογα υπολογίζεται και η σύνταξη.

Στο τέλος αθροίζεται το ποσό που αντιστοιχεί στα χρόνια µέχρι και το 2010 µε αυτό που αναλογεί στα έτη ασφάλισης από το 2011 και µετά.

Η εφημερίδα "Έθνος" παρουσιάζει έναν αναλυτικό οδηγό για τον υπολογισμό των συντάξεων στο ΙΚΑ, στον ΟΑΕΕ, στο Δημόσιο και στα ειδικά ταμεία. Αναλυτικά, για τα χρόνια που έχουν διανυθεί μέχρι και το 2010 ισχύουν τα εξής:

IKA

Mε την καλύτερη πενταετία της τελευταίας δεκαετίας υπολογίζεται η σύνταξη για τον χρόνο ασφάλισης, που έχει διανυθεί μέχρι το τέλος του 2010. Ο συντάξιμος μισθός υπολογίζειται με την παρακάτω διαδικασία: Οι μεικτές αποδοχές κάθε έτους, χωρίς το δώρο εορτών και το επίδομα αδείας, αναπροσαρμόζονται σε αποδοχές του τελευταίου πριν από τη σύνταξη έτους.

Παροχές όπως ετήσια bonus ή μηνιαίες προσαυξήσεις τύπου "κίνητρων" ή "ποσοστών" επί των οποίων γίνονται οι σχετικές κρατήσεις και αποτελούν κομμάτι των τακτικών αποδοχών του ασφαλισμένου λαμβάνονται κανονικά υπ΄ όψιν για τον υπολογισμό των ετήσιων αποδοχών. 'Οπως τονίζει ο Διονύσης Ρίζος, που είναι ειδικός σε θέματα ασφαλιστικού δικαίου, η αναπροσαρμογή γίνεται με συντελεστές που ξεκινούν από 1,4661 το 2011 και σταδιακά πέφτουν στο ένα το 2010. Στη συνέχεια τα ποσά που προκύπτουν διαιρούνται με τις ημέρες εργασίας που έχουν πραγματοποιηθεί σε κάθε έτος, προκειμένου να βρεθεί το μέσο τεκμαρτό ημερομήσθιο. Με βάση αυτό το τεκμαρτό ημερομίσθιο γίνεται και η επιλογή της συμφερότερης πενταετίας.

Μετά την επιλογή των πέντε καλύτερων ετών, το σύνολο των αναπροσαρμοσμένων πλέον αποδοχών διαιρείται με το σύνολο των ημερών εργασίας των αντίστοιχων ετών. Με τον τρόπο αυτόν προκύπτει το λεγόμενο "τεκμαρτό ημερομίσθιο του ασφαλιστικού βίου".

Με βάση αυτό το τεκμαρτό ημερομίσθιο ο μισθωτός θα καταταγεί σε μία από τις 28 ασφαλιστικές κλάσεις που υφίστανται. Ανάλογα με την ασφαλιστική κλάση θα γίνει ο τελικός υπολογισμός του ποσού της σύνταξης.

Με διπλό τρόπο ο υπολογισμός για τους δημοσίους υπαλλήλους

Με διπλό τρόπο υπολογίζονται τα έτη ασφάλισης που έχουν διανυθεί μέχρι το τέλος του 2010. Συγκεκριμένα το ένα τμήμα αφορά τον χρόνο μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2007 και το δεύτερο το διάστημα από το 2008 έως και το 2010. Οι συντάξιμες αποδοχές διαφέρουν ανάλογα με τις κατηγορίες των υπαλλήλων, αλλά και τους οργανισμούς στους οποίους ανήκουν. Ειδικότερα στις συντάξιμες αποδοχές περιλαμβάνονται:

-Ο βασικός μισθός

-Το χρονοεπίδομα (όπου καταβάλλεται)

-Το επίδομα θέσης ευθύνης για όσους το λαμβάνουν. Προσοχή καθώς για τον υπολογισμό του επιδόματος χρειάζεται διετής υπηρεσία στη θέση κατόπιν απόφασης υπηρεσιακού συμβουλίου.

-Το επίδομα ειδικής απασχόλησης για τους εργαζομένους των ΟΤΑ που υπάγονται στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.

-Το επίδομα εξωδιδακτικής προετοιμασίας και βιβλιοθήκες για τα μέλη ΔΕΠ και πολλές άλλες ειδικότερες περιπτώσεις επιδομάτων για συγκεκριμένες κατηγορίες υπαλλήλων.

Στις περισσότερες, όμως, περιπτώσεις οι αποδοχές που υπολογίζονται είναι ο βασικός μισθός, το χρονοεπίδομα και το επίδομα των 140,80 ευρώ. Ο υπολογισμός γίνεται με την εξής διαδικασία:

-Το ποσό της σύνταξης που αντιστοιχεί στα χρόνια ασφάλισης που έχουν συμπληρωθεί μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2007. Υπολογίζεται με τις συντάξιμες αποδοχές του Οκτωβρίου 2011 και με ποσοστό αναπλήρωσης 80%.

- Το ποσό σύνταξης που αντιστοιχεί στα χρόνια ασφάλισης που συμπληρώνονται μετά την 1η Ιανουαρίου 2008 και μέχρι το 2010. Υπολογίζεται με τις συντάξιμες αποδοχές του Οκτωβρίου 2011 και με ποσοστό αναπλήρωσης 72% για το 2015.

Αναλυτικά το ποσό της σύνταξης για τον χρόνο ασφάλισης στο Δημόσιο υπολογίζεται ως ακολούθως:

-Ποσό σύνταξης για τα έτη που συμπληρώθηκαν μέχρι τις 31-12-2007= έτη ασφάλισης Χ συντάξεις αποδοχές Χ 80%/35

-Ποσό σύνταξης για τα έτη που συμπληρώθηκαν από 1ης-1-2008 μέχρι την 31η-12-2010=έτη ασφάλισης Χ συντάξιμες αποδοχές Χ συντελεστής κατ΄ έτος και μέχρι 70% /35.

Οι ασφαλιστικές κατηγορίες καθορίζουν το ποσό στον ΟΑΕΕ

Καθοριστικός παράγοντας για τον ΟΑΕΕ είναι οι κατηγορίες που έχει ασφαλιστεί ο ελεύθερος επαγγελματίας. Η σύνταξη είναι ευθέως αναλογική των κατηγοριών αυτών και υπολογίζεται με βάση το σύνολο του ασφαλιστικού βίου. Φυσικά όσο υψηλότερη η κατηγορία τόσο μεγαλύτερη είναι και η σύνταξη που λαμβάνει ο δικαιούχος. Ο ασφαλισμένος μπορεί να επιλέξει τον υπολογισμό με βάση τις καταστατικές διατάξεις των Ταμείων ή τις ενοποιημένες του ΟΑΕΕ. Με βάση τις κατηγορίες στις οποίες έχει καταβάλει είναι συμφέρουσα αναλόγως είτε η πρώτη είτε η δεύτερη επιλογή.

Τα τελευταία χρόνια με τις περικοπές που έχουν επέλθει στις παροχές των συντάξεων δεν συμφέρει η ασφάλιση σε προαιρετικές κατηγορίες μια και τα ποσά που λαμβάνονται είναι αρκετά μικρότερα σε σχέση με εκείνα που καταβάλλονται ως εισφορές.

Και η σύνταξη του ΟΑΕΕ θα υπολογίζεται πλέον σε τμήματα. Μέχρι το τέλος του 2010 διατηρείται ο παλαιός τρόπος και λαμβάνονται υπόψη οι ασφαλιστικές κατηγορίες.

Με μοντέλο Δημοσίου τα ειδικά ταμεία

Στα ειδικά ταμεία ακολουθείται ανάλογο μοντέλο με το Δημόσιο. Ο υπολογισμός της σύνταξης γίνεται με την εξής διαδικασία:

-Το ποσό της σύνταξης που αντιστοιχεί στα χρόνια ασφάλισης που έχουν συμπληρωθεί μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2007. Υπολογίζεται με ποσοστό αναπλήρωσης 80% (2,286% για κάθε χρόνο ασφάλισης).

-Το ποσό της σύνταξης που αντιστοιχεί στα χρόνια ασφάλισης που συμπληρώνονται μετά την 1η Ιανουαρίου 2008 και μέχρι το 2010. Το ποσό της σύνταξης για τα χρόνια που συμπληρώνονται τη συγκεκριμένη περίοδο υπολογίζεται με ποσοστό αναπλήρωσης 72% για το 2015. Αναλυτικά το ποσό της σύνταξης για τον χρόνο ασφάλισης υπολογίζεται ως ακολούθως:

-Ποσό σύνταξης για τα έτη που συμπληρώθηκαν μέχρι τις 31-12-2007= έτη ασφάλισης Χ συντάξιμες αποδοχές Χ 80% /35

-Ποσό σύνταξης για τα έτη που συμπληρώθηκαν από 1-1-2008 μέχρι την 31η-12-2010= έτη ασφάλισης Χ συντάξιμες αποδοχές Χ συντελεστής κατ΄ έτος και μέχρι 70% /35.

Συντάξιμες αποδοχές στις ΔΕΚΟ είναι οι αποδοχές των προηγούμενων 5 ετών και όπως έχουν διαμμορφωθεί κατά την ημερομηνία αποχώρησης του υπαλλήλου.

Πηγή: Έθνος