ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΡΩΝΑΙΟ
Με ένα νέο βιβλίο, το τρίτο της σειράς, ο καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και βουλευτής της Δημοκρατικής Συμπαράταξης Δημήτρης Κρεμαστινός απευθύνεται στο ευρύ κοινό, παρουσιάζοντας ένα πλαίσιο προστασίας από τον υπ’ αριθμό ένα εχθρό όλων: τις καρδιοπάθειες. Χωρίς δυσνόητους όρους, απλά και κατανοητά, ο καθηγητής εξηγεί πώς μπορούμε να προφυλαχθούμε, συμβουλεύει τους γιατρούς πώς να σταθούν δίπλα στους ασθενείς και περιγράφει τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα σύστημα-δίχτυ επαρκούς προστασίας απέναντι στον αιφνίδιο θάνατο.

Αυτό είναι το τρίτο βιβλίο σας για τις καρδιοπάθειες που απευθύνεται στο ευρύ κοινό…

Είναι το τρίτο μιας σειράς. Πρώτο ήταν το «Αναζητώντας τα μυστικά της καρδιάς», δεύτερο το «Μπορούμε να νικήσουμε τις καρδιοπάθειες» και σήμερα έρχεται το «Τώρα νικάμε τις καρδιοπάθειες». Οι καρδιοπάθειες βρίσκονται στην πρώτη θέση της λίστας θανάτων του πληθυσμού, επομένως είναι ένα θέμα που αφορά όχι μόνο στους γιατρούς, αλλά και στον κόσμο συνολικά. Ουσιαστικά είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του σύγχρονου ανθρώπου.

Πού εστιάζει το βιβλίο;

Το βιβλίο εστιάζει στον σημερινό τρόπο συμπεριφοράς, στο λεγόμενο lifestyle, στον τρόπο που ο σύγχρονος άνθρωπος κινείται, διατρέφεται ή κάνει τσεκάπ. Μέσα από το βιβλίο ο αναγνώστης ενημερώνεται γι’ αυτό τον τρόπο πρόληψης, όμως δεν μένει μόνο σε αυτό. Προχωρά και στα σύγχρονα μέσα της καρδιολογίας, γιατί σήμερα το οπλοστάσιο που έχουμε στη διάθεσή μας είναι καταπληκτικό: τα φάρμακα, οι επεμβατικές πράξεις, το κοινώς λεγόμενο «μπαλονάκι», η αγγειοπλαστική με το στεντ δηλαδή, οι εγχειρήσεις καρδιάς, οι μεταμοσχεύσεις καρδιάς, οι τεχνητές βαλβίδες, οι βηματοδότες, το περιθώριο των απινιδωτών να επαναφέρουν τις καρδιές σε λειτουργία… Με όλα αυτά τα μέσα θα έπρεπε τουλάχιστον να είχαμε καταφέρει οι καρδιοπάθειες να μην είναι η πρώτη αιτία θανάτου.

Γίνονται ιατρικά λάθη, κύριε καθηγητά;

Μελέτη του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς έδειξε ότι τα ιατρικά λάθη είναι η τρίτη αιτία θανάτου στις ΗΠΑ μετά τις καρδιοπάθειες και τους καρκίνους. Οταν λέμε «ιατρικά λάθη», δεν εννοούμε ότι ο γιατρός αντί για το δεξί πόδι ακρωτηρίασε το αριστερό. Εννοούμε τα λάθη του γιατρού στη συμπεριφορά και στον τρόπο φροντίδας του ασθενούς με τα σύγχρονα μέσα που διαθέτει. Οι σύγχρονες μέθοδοι έχουν ενδείξεις, αντενδείξεις και παρενέργειες. Το νόημα του βιβλίου είναι αυτό: να γνωρίζει και ο ασθενής ακαδημαϊκά, πέραν του γιατρού, πότε χρειάζεται μια θεραπεία, σε τι δοσολογία και πότε η λήψη φαρμάκων γίνεται επικίνδυνη. Δεν είναι, λοιπόν, ένα κλασικό βιβλίο πρόληψης για τον πολίτη – τι πρέπει να τρώει, τι να πίνει ή πώς να περνά τη μέρα του. Συμπυκνωμένα θα έλεγα ότι το βιβλίο συμβουλεύει τον αναγνώστη πώς πρέπει να σταθεί γενικώς απέναντι στον νούμερο ένα εχθρό του, την καρδιοπάθεια.

Στο βιβλίο αναφέρεστε στην πρωτογενή, τη δευτερογενή και την τριτογενή πρόληψη…

Η πρωτογενής πρόληψη είναι τι πρέπει να κάνει o άνθρωπος στην καθημερινότητά του. Αυτό αφορά σε διατροφή, κίνηση, συμπεριφορά εν γένει: τι πρέπει να αποφεύγει, τι απαγορεύεται, δηλαδή, στην καθημερινότητά του για να μην προσβληθεί από καρδιοπάθειες. Η δευτερογενής αφορά στους ανθρώπους που θέλουν να προφυλαχθούν αν βρίσκονται στην κατηγόρια υψηλού κινδύνου, όπως και στο κομμάτι των φαρμάκων: ποιοι άνθρωποι πρέπει να λαμβάνουν προληπτικά φαρμακευτική αγωγή, με ποιον τρόπο πρέπει να «υπακούει» ο άνθρωπος -αλλά και ο γιατρός- σε αυτά που προκύπτουν από το τσεκάπ και, βέβαια, προτού εκδηλωθεί πρόβλημα καρδιάς. Η τριτογενής πρόληψη είναι ουσιαστικά η ευθύνη της πολιτείας. Οταν σήμερα, για παράδειγμα, το ασθενοφόρο κάνει μια ώρα για να φτάσει στον εμφραγματία κι αυτός καταλήγει πριν λάβει τις πρώτες βοήθειες, αυτό είναι ευθύνη της πολιτείας. Οι περισσότεροι συμπολίτες μας που πεθαίνουν από έμφραγμα είναι γιατί δεν έφτασαν εγκαίρως στο νοσοκομείο.

Τι θα μπορούσε, κατά τη γνώμη σας, να γίνει;

Η δημιουργία ενός δικτύου κινητών μονάδων, κυρίως δίτροχων, που κινούνται γρήγορα και μπορούν να φτάσουν άμεσα, στα πέντε λεπτά μετά το τηλεφώνημα, γιατρός και νοσηλευτής στον εμφραγματία, είναι ευθύνη της πολιτείας. Πρέπει οι μοτοσικλέτες να κατανεμηθούν γεωγραφικά έτσι ώστε η περιοχή που καλύπτουν να τους επιτρέπει να βρίσκονται στο περιστατικό μέσα στο πεντάλεπτο στην Αθήνα και τις μεγάλες πόλεις. Αυτό θα μειώσει το ποσοστό των θανάτων από καρδιακά επεισόδια στο 100%! Ως υπουργός εισήγαγα τις δίτροχες μονάδες άμεσης βοήθειας, ένα πρόγραμμα που, δυστυχώς, κατάπεσε, φυλλορρόησε.

Η πρωτογενής πρόληψη, αυτό που ορίζετε ως lifestyle, είναι αποκλειστικά δική μας ευθύνη. Ποιες είναι οι βασικές συμβουλές σας;

Βασικές και πολύ απλές. Καταρχάς, ο σύγχρονος άνθρωπος πρέπει να κινείται όπως ο πρόγονός του, δηλαδή να κινείται πολύ και να αποφεύγει την καθιστική ζωή. Δεύτερον, ο σύγχρονος άνθρωπος πρέπει να τρώει τα λιγότερο επιβλαβή τρόφιμα για τον οργανισμό του. Και επειδή αναφερόμαστε στην Ελλάδα, η μεσογειακή διατροφή είναι σύμμαχος κατά της καρδιοπάθειας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να τρώμε και κάτι άλλο, να μην πάμε στο άλλο άκρο. Τρίτον,

ο σύγχρονος άνθρωπος δεν νοείται να καπνίζει. Το κάπνισμα είναι από τους πρώτους παράγοντες προσβολής των στεφανιαίων αρτηριών.

Ας πάμε στην πολιτεία και στις ευθύνες της για την πρόληψη των καρδιοπαθειών…

Η πολιτεία πρέπει να λειτουργεί επικουρικά και στα δύο άλλα κομμάτια της πρόληψης. Να παρέχει χώρους άθλησης και περιπάτου για τους πολίτες, να έχει νομοθετήσει σχετικά, να έχει ετοιμάσει την άμυνα κατά του αιφνίδιου θανάτου. Τα υγειονομικά προηγμένα κράτη, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Αυστραλία και οι σκανδιναβικές χώρες, έχουν νομοθετικό πλαίσιο που τιμωρεί όσους συμπεριφέρονται σε βάρος της ίδιας της υγείας τους, στη λογική ότι τη βεβαρημένη υγεία την πληρώνει το κράτος με τα ασφαλιστικά ταμεία. Μέσα από τη νομοθεσία προτρέπουν τον πολίτη να ακολουθήσει έναν υγιή τρόπο ζωής: βαριά φορολογία στα προϊόντα που κάνουν κακό στην καρδιά και χαμηλή στα καλά. Εμείς πόρρω απέχουμε από κάτι τέτοιο.

Σε αυτό το πλαίσιο, κι έχοντας διατελέσει υπουργός Υγείας, τι θα συμβουλεύατε, κύριε Κρεμαστινέ, τη σημερινή ηγεσία του υπουργείου;

Σήμερα έχει αλλάξει ο υγειονομικός χάρτης της χώρας. Στις μεγάλες πόλεις καλπάζει η ιδιωτική πρωτοβουλία -διαγνωστικά κέντρα, θεραπευτήρια, κλινικές-, συρρικνώνεται ο δημόσιος χαρακτήρας. Για οικονομικούς λόγους, να το δεχτώ. Το υπουργείο πρέπει να στραφεί στη δημιουργία ενός υβριδικού μοντέλου που η ιδιωτική πρωτοβουλία θα εντάσσεται στα επείγοντα. Σε καμία περίπτωση αυτό το μοντέλο να μην επιτρέψει η ιδιωτική υγεία να εκμεταλλευτεί τη δημόσια. Ο στόχος είναι να εξυπηρετείται ο πολίτης, ο ασθενής, αυτός που χρήζει άμεσης ιατρικής φροντίδας. Και, στο πλαίσιο που το επιτρέπουν τα δημοσιονομικά, να προσεχτούν τα δημόσια νοσοκομεία σε επίπεδο υποδομών, όπως και νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού. Είναι αυτονόητα όλα αυτά, αλλά, δυστυχώς, λείπουν.

Ο ρόλος της εξατομικευμένης ιατρικής

Στο αντί προλόγου σημείωμα του «Τώρα νικάμε τις καρδιοπάθειες» επισημαίνεται η σπουδαιότητα της εξατομικευμένης ιατρικής. «Είναι το νέο κεφάλαιο της ιατρικής», εξηγεί ο καθηγητής. «Στο πέρασμα του χρόνου και βάσει μελετών έγινε αντιληπτό ότι κάθε ασθενής είναι μια ξεχωριστή περίπτωση. Εχει τις ιδιομορφίες του, τους πολυμορφισμούς, τα γονίδια που τον κάνουν να διαφέρει από έναν άλλο ασθενή. Ετσι διαφοροποιείται και η αντιμετώπιση – και στο κομμάτι της φαρμακευτικής αγωγής αλλά και στη θεραπεία γενικότερα. Ο σύγχρονος γιατρός δεν πρέπει να περιορίζεται στις γενικές κατευθυντήριες οδηγίες που καλύπτουν το 70% του πληθυσμού. Υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 30% που διαφοροποιείται. Εκεί είναι η ευθύνη του γιατρού να ψάχνει τις παραμέτρους που εξατομικεύουν τον ασθενή -το οικογενειακό ιστορικό, τη γονιδιακή ταυτότητα- και να προσαρμόζει αναλόγως τη θεραπεία».