Άλλη μία επιστημονική έρευνα έρχεται να καταδείξει τις συνέπειες της κρίσης στην ψυχική υγεία των Ελλήνων.

Ερευνητές από την Ελλάδα και τη Βρετανία ανέλυσαν τα διαθέσιμα στοιχεία και επισημαίνουν ότι κατά τα «μνημονιακά» έτη 2011 - 2012, υπήρξε αύξηση 35% στις αυτοκτονίες, σε σχέση με την περίοδο έως το 2010, κυρίως λόγω της αύξησης της ανεργίας και της απόγνωσης που αυτή προκαλεί. Πιο σοβαρές ήσαν οι συνέπειες για τους εργαζόμενους άνδρες που έχασαν τη δουλειά τους σε σχέση με τις γυναίκες, ενώ αύξηση αυτοκτονιών υπήρξε και μεταξύ των ηλικιωμένων συνταξιούχων.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Γεώργιο Ραχιώτη, επίκουρο καθηγητή Επιδημιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο βρετανικό ιατρικό περιοδικό "BMJ Open", ανέλυσαν στοιχεία αυτοκτονιών για την περίοδο2003 - 2012 και διαπίστωσαν ένα σημαντικό «άλμα» στη θνησιμότητα από αυτοκτονίες μετά το 2010, έτος «ορόσημο» για την εφαρμογή του μνημονίου και των πολιτικών λιτότητας στην χώρα μας.

Ο δείκτης αυτοκτονιών στην Ελλάδα από 3,37 ανά 100.000 κατοίκους το 2010αυξήθηκε σε 4,56 ανά 100.000 το 2012. Ενώ την περίοδο 2003 - 2010 ο μέσος δείκτης αυτοκτονιών ήταν 3,35 ανά 100.000, αυξήθηκε σε 4,42 ανά 100.000 κατά τη διετία 2011 - 2012.

Ανάμεσα στα δύο φύλα, χειρότερη αποδείχτηκε η κρίση για τους άνδρες, στους οποίους ο δείκτης αυτοκτονιών από 5,75/100.000 έως το 2010 ανέβηκε στο 7,43/100.000 στη συνέχεια. Στις γυναίκες υπήρξε επίσης αύξηση αυτοκτονιών, αλλά μικρότερη αναλογικά, από1,17 πριν την κρίση, σε 1,55 μετά.

Οι θάνατοι από αυτοκτονίες αυξήθηκαν σε όλες ουσιαστικά τις ηλικιακές ομάδες (και των δύο φύλων), ιδίως όμως στους άνδρες παραγωγικής ηλικίας 20 έως 59 ετών, όπου η αύξηση ήταν 34% (από 6,58 σε 8,81 ανά 100.000 άτομα). Μικρότερη, περίπου 20%,ήταν η αύξηση στους άνδρες άνω των 60 ετών (από 8,58 σε 10,3). Σταθερές παρέμειναν οι αυτοκτονίες πριν και μετά την κρίση στους νέους έως 19 ετών. Αύξηση υπήρξε και στις γυναίκες 20 έως 59 ετών, από 1,37/100.000 προ κρίσης σε 1,84 κατά την περίοδο2011 - 2012.

Σύμφωνα με την μελέτη, κάθε πρόσθετη ποσοστιαία μονάδα αύξησης της ανεργίας στην Ελλάδα (η οποία σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2010 - 2012) συσχετιζόταν κατά προσέγγιση με μια αύξηση του δείκτη αυτοκτονιών κατά 0,19 ανά 100.000 κατοίκους ή με20 περισσότερους θανάτους από αυτοκτονία. Δεν υπήρξε αντίστοιχη συσχέτιση μεταξύ γυναικείας ανεργίας και αύξησης των αυτοκτονιών γυναικών.

Θα πρέπει να αναφερθεί ότι ιστορικά τα ποσοστά αυτοκτονιών στην Ελλάδα, προ της κρίσης, υπήρξαν χαμηλά για τα διεθνή δεδομένα. Από την άλλη, οι ερευνητές επεσήμαναν πως έχουν εκφρασθεί ορισμένες αντιρρήσεις, ιδίως στην ίδια την Ελλάδα, αναφορικά με τον βαθμό στον οποίο η κρίση όντως ευθύνεται για την αύξηση των αυτοκτονιών τα τελευταία χρόνια.

Όμως, οι ερευνητές χαρακτηρίζουν «απροσδόκητες» και χωρίς επαρκή τεκμηρίωση αυτές τις αμφιβολίες. Όπως τονίζουν, μάλιστα, έχει υποτιμηθεί η γενικότερη επίπτωση της κρίσης και της λιτότητας στην ψυχική και σωματική υγεία των Ελλήνων.

Υπογραμμίζουν ακόμη ότι στοιχεία και από άλλες χώρες δείχνουν την ίδια συσχέτιση ανάμεσα στην κρίση και στις αυτοκτονίες. Έτσι, μεταξύ 1989 - 1994, στην περίοδο του Μπόρις Γιέλτσιν, αυξήθηκαν κατά 39% οι αυτοκτονίες ανδρών στη Ρωσία μετά την εφαρμογή οικονομικών προγραμμάτων «σοκ» κατά την μετάβαση από την κατευθυνόμενη οικονομία στην ελεύθερη αγορά.

Οι ερευνητές, ανέφεραν επίσης, ότι υπάρχουν και παραδείγματα χωρών (Φινλανδία και Σουηδία) όπου στις αρχές της δεκαετίας του '90 η λήψη των κατάλληλων μέτρων τόνωσης της απασχόλησης περιόρισε αποτελεσματικά τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και έτσι απέτρεψε την αύξηση στις αυτοκτονίες.

Στην έρευνα, συμμετείχαν επίσης, ο καθηγητής του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Ντέηβιντ Στάκλερ, ο καθηγητής της Σχολής Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου Μάρτιν Μακ Κι και ο καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Χρήστος Χατζηχριστοδούλου.

Μια άλλη πρόσφατη έρευνα επιστημόνων από την Ελλάδα, τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, που δημοσιεύθηκε επίσης στο περιοδικό "BMJ Οpen", με επικεφαλής τον καθηγητή επιδημιολογίας Τσαρλς Μπράνας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, μελέτησε την εξέλιξη των αυτοκτονιών σε βάθος 30ετίας, από το 1983 έως το 2012. Στο διάστημα αυτό στην Ελλάδα συνέβησαν συνολικά 11.505 αυτοκτονίες, 9.079 από άνδρες και 2.426 από γυναίκες.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι η υιοθέτηση των νέων μέτρων λιτότητας τον Ιούνιο του 2011σηματοδότησε μια απότομη αύξηση στις αυτοκτονίες, οι οποίες έφθασαν στο αποκορύφωμά τους μέσα στο 2012 (έτος που υπάρχουν τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία). Η αύξηση άγγιξε το 36%.

Άλλες περίοδοι αύξησης των αυτοκτονιών, ιδίως μεταξύ των ανδρών, ήταν μετά τον Οκτώβριο 2008, όταν άρχισε η ύφεση στην Ελλάδα. Αντίθετα, μετά την εισαγωγή του ευρώ τον Ιανουάριο του 2002 είχε καταγραφεί μια απότομη αλλά παροδική μείωση των αυτοκτονιών στη χώρα μας.

Άλλες πρόσφατες έρευνες προειδοποιούν ότι οι αυτοκτονίες δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου στον τομέα της επιδείνωσης της ψυχικής υγείας λόγω της κρίσης και της λιτότητας. Τα περιστατικά κατάθλιψης και άγχους εμφανίζουν σημαντική αύξηση στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη Νότια Ευρώπη.

Πολλές φορές οι συγκρίσεις δίνουν τον τόνο σε ένα υπόδειγμα.

Η Ευρώπη βρίσκεται εν μέσω μια πολιτικής και οικονομικής κρίσης που ενδέχεται να την πλήξει δομικά και να απειλήσει την ολοκλήρωσή της, σκορπώντας ύφεση και λιτότητα.

Το CNN φέρνει το παράδειγμα δύο χωρών για να καταδείξει πως η στερεοτυπική άποψη ότι ο «κακός» της Ευρωκρίσης είναι μόνο η Ελλάδα, συνιστά μέγιστο λάθος. Το παράδειγμα έχει ως εξής:

Έχουμε τη χώρα Α και τη χώρα Β. Η χώρα Α είναι ένα μικρό έθνος με μακρά ιστορία στη φοροδιαφυγή, σε υψηλά δημόσια χρέη και σε δυσλειτουργικό κλίμα στον επιχειρηματικό και ρυθμιστικό τομέα. Επιτρέπει στους εργαζόμενους να συνταξιοδοτούνται στα 50 τους και πληρώνει διπλές συντάξεις. Επιπλέον, μαγείρεψε τα στοιχεία του προϋπολογισμού της για να μπει στην Ευρωζώνη.

Η χώρα Β, από την μεριά της, είναι ένα μεγάλο, ιστορικά ισχυρό έθνος, με ρεκόρ χαμηλού δημόσιου χρέους. Κατάφερε, δε, να τρέξει ακόμη και πρωτογενή πλεονάσματα στο ύψος του 2% πριν από το καίρια χτύπημα της οικονομικής κρίσης το 2008. Παράλληλα, εισήλθε στην Ευρωζώνη με μια ειλικρινή αποτίμηση των λογιστικών δεδομένων της.

Για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία, ο συντάκτης του CNN αποκαλύπτει ευθύς εξαρχής ότι η χώρα Α δεν είναι άλλη από την Ελλάδα. Σπεύδει, όμως, να συμπληρώσει πως είναι λάθος να πιστεύει κανείς πως η κρίση στην Ευρώπη προκλήθηκε από τη συγκεκριμένη χώρα.

Όσο για τη δεύτερη χώρα, ενδεχόμενα, κάποιοι να πιστέψουν ότι πρόκειται για τη Γερμανία. Κι όμως, είναι η Ισπανία. Η οποία μπορεί να μην ακολούθησε το δρόμο της Ελλάδας, εντούτοις έπεσε σε μια δίνη. Το ποσοστό ανεργίας αυτή τη στιγμή είναι στο 23,7%, ενώ το 2013 έφτασε ακόμη και στο 27%. Και στις δύο χώρες άπαντες κάνουν λόγο για μια χαμένη γενιά. Και στις δύο χώρες εμφανίστηκε μια επενδυτική φούσκα που στη συνέχεια έσκασε, ρίχνοντας τους λαούς στα δίχτυα της οικονομικής κρίσης. Ήτοι: είδαν το δημόσιο χρέος τους να εκτοξεύεται δραματικά σε σχέση με το ΑΕΠ και οι οικονομίες τους να συρρικνώνονται.

Τι φταίει;

Από τη στιγμή που η Ελλάδα και η Ισπανία αναζήτησαν μέσω διαφορετικών προσεγγίσεων τη δημοσιονομική τους σύνεση, πώς μπορεί να εξηγηθεί το τελικό αποτέλεσμα; Η απάντηση του άρθρου είναι ότι το όλο θέμα δεν έχει να κάνει με τη δημοσιονομική σύνεση, αλλά με τη δομή του ευρώ.

«Η ένταξη στο ευρώ υποχρέωσε και τις δύο χώρες να τυπώνουν το δικό τους χρήμα, να το υποτιμούν όταν έπρεπε και να καθορίζουν τα επιτόκια. Αυτές δεν είναι ασήμαντες παραχωρήσεις, ειδικά σε μια νομισματική ένωση όπου υπάρχουν αυστηροί δημοσιονομικοί κανόνες που αρνούνται στις χώρες την όποια ευελιξία. Έτσι δεν μπορούν να αντιδράσουν σε μια κρίση, ενώ το εμπόριο εντός των χωρών της Ευρωζώνης είναι σοβαρά ανισόρροπο», αναφέρει το άρθρο.

Τα επιτόκια

Τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο δεσμευτικά από τη στιγμή που αμφότερες οι χώρες δεν μπορούσαν να ρυθμίσουν τα επιτόκιά τους. Ως εκ τούτου, στη συνέχεια «υπερθερμάνθηκαν» με τους φρενήρεις και απερίσκεπτους ρυθμούς που δανείζονταν (από γερμανικές και άλλες τράπεζες της Ευρώπης). Έτσι έφτασαν στο ασύμφορο σημείο να μην μπορούν να παρακολουθήσουν την επιτόκια της ΕΚΤ που είχαν διαμορφωθεί βάσει των οικονομικών συνθηκών της Γερμανίας και της Γαλλίας. Η αδυναμία της Ελλάδας και της Ισπανίας να τυπώσουν δικό τους χρήμα τις οδήγησε να δανειστούν κι άλλο χρήμα, οι τράπεζες πλησίασε στην κατάρρευση, ενώ τα προγράμματα διάσωσης τους οδήγησε σε μια κρίση χρέους. Τέλος, βρέθηκαν μπροστά στο φάσμα μια εξευτελιστικής εξόδου από την ΕΕ.

Εσωτερική υποτίμηση

Τι επακολούθησε (λιτότητα, ανεργία, ύφεση) είναι γνωστά. Όπως είναι γνωστή και η μέγγενη του δημόσιου χρέους που σφίγγει και τις δύο χώρες – ιδιαιτέρως την Ελλάδα (175% του ΑΕΠ η Ελλάδα, 100% του ΑΕΠ η Ισπανία). Επειδή, λοιπόν, το «μαξιλάρι» δεν μπορούσε να υπάρξει, συνέβη το φαινόμενο της εσωτερικής υποτίμησης – ήταν ο μόνος τρόπος να παραμείνουν οι χώρες ανταγωνιστικές. Με το αποτέλεσμα να είναι κοινωνικά και οικονομικά καταστροφικό.

Για να καταλήξει το άρθρο: «Μπορεί ο Μάριο Ντράγκι να είπε πως θα κάνει τα πάντα για το ευρώ, εντούτοις αυτό δεν σημαίνει πως η Ελλάδα και η Ισπανία θα μείνουν για πάντα στο ευρώ. Μπορεί οι περισσότεροι να πιστεύουν πως η κρίση προκλήθηκε από την ελληνική δημοσιονομική ανευθυνότητα (άρα έχει ηθική διάσταση), όμως τα γεγονότα δείχνουν το αντίθετο».

Πηγή: CNN

Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου στο πλαίσιο του έργου «Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, βασικός παράγοντας για την Οικονομική και Κοινωνική Ανάπτυξη του Αιγαιοπελαγίτικου χώρου» και συγκεκριμένα μέσω της Δράσης 4 «Εκπαίδευση και υποστήριξη προς τις Τοπικές Κοινωνίες», διοργανώνει Ειδικό Θεματικό Πρόγραμμα με θέμα την «H σημασία της Καινοτομίας στην Τρέχουσα οικονομική κρίση και η επίδραση της στην οικονομία των ελληνικών νησιών».

Το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί στην πόλη της Κω (Ξενοδοχείο «Κως», Αίθουσα συνεδριάσεων, Χαρμύλου 2) από 13-17 Μαρτίου 2015.

Στόχος του προγράμματος είναι να προσφέρει συστηματική ανάλυση και επιστημονική γνώση στη νησιωτική επιχείρηση ώστε να ενισχύσει τη δυνατότητά της να ανταποκριθεί στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον της μέσω από την εισαγωγή της καινοτομίας στην επιχείρηση. Η ελληνική επιχείρηση, το παραγωγικό κύτταρο της αναπτυξιακής δυναμικής της χώρας μας, υφίσταται σοβαρά πλήγματα στον καιρό της κρίσης.

Οι αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο της επιχειρηματικής δραστηριότητας, η συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος και η κρίση ρευστότητας επαναπροσδιορίζουν εκ βάθρων την καθημερινότητα αλλά και τις προοπτικές της επιχειρηματικότητας, ειδικά στην οικονομική δραστηριότητα της νησιωτικής περιφέρειας. Σ' αυτό το οικονομικό περιβάλλον, αποκτά ιδιαίτερη σημασία η ανθεκτικότητα της ελληνικής επιχείρησης στην κρίση, ο επαναπροσδιορισμός της στρατηγικής και η ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς της. Αυτό είναι αναγκαίο όχι μόνο για την ελληνική επιχείρηση, αλλά και για την επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε στελέχη επιχειρήσεων που επιθυμούν να προωθήσουν και να εδραιώσουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα με την εισαγωγή της καινοτομίας στην επιχειρηματική τους πρακτική. Απευθύνεται επίσης σε δημόσιους φορείς και σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Ταυτόχρονα, είναι ανοιχτό στον γενικό πληθυσμό που επιθυμεί να ενημερωθεί για την συμβολή της καινοτομίας στην επιχειρηματικότητα..

Πληροφορίες, ωρολόγιο πρόγραμμα και αίτηση συμμετοχής, θα βρείτε στο σύνδεσμο http://action4learning.aegean.gr/program_details.asp?id=194

Εισηγητές:
Σάμιτας Αριστείδης, Αναπλ. Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων, Διευθυντής του Μεταπτυχιακού ΜΒΑ του Παν. Αιγαίου
Μπουρλετίδης Κωνσταντίνος, Οικονομολόγος, Συντονιστής της Μονάδας Διασφάλισης Ποιότητας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών

Επικοινωνία –Πληροφορίες
Σάμιτας Αριστείδης, Αναπλ. Καθηγητής του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Παν. Αιγαίου
Τηλ: 2271035122 -121 e-mail: a.samitas@aegean.gr
Φλατσούση Μαρία, Συνεργάτης Δράσης 4, Τηλ: 22710 35120 (10.00 πμ - 14.00 μμ)

Με εκτίμηση,

H ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Κωνσταντίνα Σβύνου Μαίρη Τριανταφυλλοπούλου