«Από πού είσαι;», ρωτάει ο αξιωματικός της Frontex μία νεαρή γυναίκα στο Κέντρο Καταγραφής και Πιστοποίησης στη Μόρια της Λέσβου.

Η δουλειά του αξιωματικού της Frontex είναι profile screener, καλείται δηλαδή να εξακριβώσει μέσω ειδικών συνεντεύξεων την υπηκοότητα των ατόμων που ισχυρίζονται ότι είναι πρόσφυγες, αλλά δεν έχουν διαβατήρια ή κατέχουν πλαστά έγγραφα.«Από τη Συρία», του απαντάει η γυναίκα. «Σε παρακαλώ υπόδειξέ μου στις παρακάτω φωτογραφίες την πινακίδα κυκλοφορίας αυτοκινήτου της Συρίας», της απαντά ο αξιωματικός. Οταν η νεαρή κοπέλα δείχνει λάθος φωτογραφία, τότε ο τόνος της φωνής του αξιωματικού γίνεται αυστηρός και τη ρωτά ξανά από πού είναι.

Η ταυτοποίηση υπηκοότητας είναι για τις Αρχές ίσως η πιο σημαντική διαδικασία. «Πολλοί Σύροι δεν είχαν προλάβει να βγάλουν διαβατήριο ή το έχασαν κατά το ταξίδι. Αντιστοίχως, πολλοί μετανάστες επικαλούνται ότι είναι πρόσφυγες από τη Συρία.

Ριζικές αλλαγές έχουν γίνει στο Κέντρο Καταγραφής και Πιστοποίησης στη Μόρια της Λέσβου, καθώς πραγματοποιούνται εργασίες. Στη Μόρια υπηρετούν 120 αξιωματικοί της Frontex, που απασχολούνται στη λήψη αποτυπωμάτων και στο profile screening

Αν λες ότι είσαι από τη Συρία, αλλά δεν αναγνωρίζεις ένα μνημείο, το διαβατήριο ή πινακίδες κυκλοφορίας, τότε μάλλον δεν είσαι από τη Συρία», εξηγεί στο «Εθνος» η Εύα Μονκιούρ, εκπρόσωπος Τύπου της Frontex.

Πάνω από 810.000 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν καταφθάσει στην Ελλάδα από το 2015 μέχρι σήμερα, με το νησί της Λέσβου να έχει δεχθεί περισσότερους από 500.000.

Το Κέντρο στη Μόρια δέχθηκε σκληρή κριτική κυρίως τους πρώτους μήνες του 2015, καθώς καταγράφηκαν αδυναμίες.

Ελλείψεις
Υπήρχαν αρκετές ελλείψεις σε προσωπικό, ενώ εθελοντικές οργανώσεις και ΜΚΟ βοήθησαν να καλυφθούν τα όποια κενά σε ρουχισμό και σίτιση. Η δράση των ΜΚΟ εξακολουθεί να είναι απαραίτητη και επιθυμητή από τους επικεφαλής του Κέντρου, μολονότι επιχειρείται πλέον να μπουν κανόνες στη δράση τους, για την αποφυγή αρρυθμιών και εικόνες χάους.

Το «Εθνος» βρέθηκε στη Μόρια και κατέγραψε τις ριζικές αλλαγές που έχουν γίνει, καθώς το Κέντρο άλλαξε πρόσωπο και προετοιμάζεται πυρετωδώς για τον ερχομό της άνοιξης, όταν οι ροές θα αυξηθούν δραματικά.

Στο Κέντρο πραγματοποιούνται εργασίες ώστε να μεγαλώσουν οι εγκαταστάσεις για να στεγαστούν περισσότερες υπηρεσίες και προσωπικό, ενώ δίνεται μάχη με τον χρόνο ώστε να μπορεί να λειτουργεί ως ένα πλήρες «Hot Spot», σύμφωνα και με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Μάλιστα, την περασμένη Δευτέρα, σύμβουλος του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ πραγματοποίησε άτυπη επίσκεψη στη Μόρια και συναντήθηκε με τους ιθύνοντες.

Υπεύθυνη λειτουργίας του Κέντρου είναι η Ανθή Καραγγελή, κοινωνιολόγος, νηπιαγωγός και «ψυχή» της Μόριας. Ο αστυνόμος Β' Αμούτζιας είναι υπεύθυνος για τις διαδικασίες ταυτοποίησης και καταγραφής, αλλά και τήρησης της τάξης. Αν και προέρχονται από διαφορετικό μετερίζι, η συνεργασία τους είναι αρμονική και απαραίτητη.

«Τρέχουν» τις εργασίες για την κατασκευή των νέων χώρων, που γίνονται στο πίσω μέρος του Κέντρου, όπου θα εγκατασταθούν μεταξύ άλλων και 10 νέες γραμμές μηχανημάτων Eurodac.

«Εχουμε ήδη 18 γραμμές λήψης αποτυπωμάτων και με την εγκατάσταση των νέων Eurodac θα μπορούμε να αντεπεξέλθουμε σε όλες τις συνθήκες. Τώρα που οι ροές είναι μειωμένες, το προσωπικό επαρκεί, αλλά όταν θα αυξηθούν θα χρειαστούμε επιπλέον άτομα», λέει ο αστυνόμος Αμούτζιας.

Είναι προφανές ότι οι επικεφαλής της Μόριας επιχειρούν να ανασυνταχθεί το Κέντρο, αλλά και να θεσπιστούν κανόνες, ώστε να «συναντήσει» τις προδιαγραφές που θέτουν οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες.

Ηδη από την περασμένη εβδομάδα όλες οι οργανώσεις, οι εθελοντές και όσοι επιχειρούν να εισέλθουν στο Κέντρο χρειάζονται άδεια. Υπάρχει πλέον κλειστή μπάρα στην είσοδο και αστυνομικοί ελέγχουν τους εισερχόμενους στο Κέντρο.

ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
Τα τρία στάδια καταγραφής και πιστοποίησης

Στη Μόρια υπηρετούν περίπου 220 αστυνομικοί και 120 αξιωματικοί της Frontex, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί τον Φεβρουάριο καθώς θα ενισχυθούν οι δυνάμεις της ευρωπαϊκής υπηρεσίας φύλαξης των συνόρων.

Από την περασμένη εβδομάδα έχει εγκατασταθεί αξιωματικός της Europol, ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για τη διασταύρωση των αποτυπωμάτων που λαμβάνονται στο Κέντρο Καταγραφής και Πιστοποίησης με τις βάσεις δεδομένων των ευρωπαϊκών μυστικών υπηρεσιών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται το ενδεχόμενο να εγκατασταθεί και κλιμάκιο της Interpol στη Μόρια. Οι λόγοι παρουσίας εκπροσώπων των διωκτικών Αρχών εντοπίζονται στην πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση των τζιχαντιστών στο Παρίσι και την αποκάλυψη ότι τα διαβατήρια που έφεραν δύο από τους δράστες είχαν καταγραφεί στη Λέρο. «Πρώτο μέλημα στο Κέντρο της Μόριας είναι η σωστή και ολοκληρωμένη ταυτοποίηση και καταγραφή των προσφύγων και μεταναστών», σχολίασε στο «Εθνος» πηγή που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία της.

Το «Εθνος» παρακολούθησε βήμα βήμα και τις διαδικασίες καταγραφής και ταυτοποίησης των προσφύγων. Το πρώτο στάδιο είναι η λήψη φωτογραφίας και η έκδοση υπηρεσιακού σημειωμάτος, που γίνεται εξ ολοκλήρου από άνδρες της ΕΛ.ΑΣ. Δεύτερο στάδιο είναι ο έλεγχος γνησιότητας των διαβατηρίων και το screening, οι συνεντεύξεις δηλαδή όσων δεν έχουν χαρτιά ή είναι πλαστά. Τρίτο και τελευταίο στάδιο είναι η λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων με τα μηχανήματα Eurodac, διαδικασία που διαρκεί περίπου 5 λεπτά.

Μόλις έχει ξημερώσει στο λιμάνι του Μολύβου στη Λέσβο και η επίλεκτη ομάδα του Πορτογαλικού Πολεμικού Ναυτικού που συμμετέχει στις ειδικές επιχειρήσεις της Frontex, με την ονομασία «Poseidon», ετοιμάζεται να ξεκινήσει την περιπολία της.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

Το θερμόμετρο είναι κολλημένο εδώ και τρεις ημέρες στους μηδέν βαθμούς και οι δρόμοι είναι χιονισμένοι. Η θάλασσα είναι ταραγμένη από τα 5 μποφόρ και όλα δείχνουν πως οι δουλέμποροι δεν θα στείλουν σήμερα τις υπερφορτωμένες με οικογένειες και μικρά παιδιά πλαστικές βάρκες.

Καπετάνιος του ειδικά εξοπλισμένου ταχυπλόου που φέρει την πορτογαλική σημαία και τα διακριτικά της Frontex είναι ο 45χρονος Πάολο από τη Λισαβόνα. Πλήρωμα είναι ακόμη δύο αξιωματικοί της πορτογαλικής ομάδας, ο Μανουέλ και ο Φάμπιο, καθώς και ο 39χρονος Γιώργος, αξιωματικός του Λιμενικού, που ήρθε από την Κρήτη.

Οι αξιωματικοί της Frontex φορούν ειδικό εξοπλισμό και κράνη με ενσωματωμένες «κάμερες δράσης», ενώ φέρουν και οπλισμό. Ανήκουν στο επίλεκτο σώμα «Tactical Team Special Operations» του Πορτογαλικού Ναυτικού και είναι πιστοποιημένοι στο Tactical Combat Casualty Care? εκπαίδευση για αντιμετώπιση καταστάσεων σε εμπόλεμη ζώνη.

Αξιωματικός της Frontex ξεκινά την επιχείρηση διάσωσης.

Το «Εθνος της Κυριακής» είναι το πρώτο μέσο ενημέρωσης που προσκλήθηκε να πάρει μέρος και να καταγράψει τις νέες επιχειρήσεις άμεσης έρευνας και διάσωσης (Rapid Intervention) που διενεργεί η Frontex από τις αρχές του έτους στη Λέσβο.

«Με τέτοιον καιρό δεν νομίζω να αντιμετωπίσουμε σήμερα κανένα περιστατικό» λέει σε άπταιστα Αγγλικά, αλλά με πορτογαλική προφορά ο Μανουέλ. «Εχει πολύ κύμα για να μπορέσουν να ταξιδέψουν οι φουσκωτές βάρκες» συμπληρώνει.

Παρά τις άσχημες καιρικές συνθήκες, πολλοί επιχειρούν να περάσουν απέναντι.

Ο καπετάνιος μας δίνει οδηγίες για τους κανόνες επιβίβασης: «Θα πρέπει να φορέσετε τα ειδικά σωσίβια και να κρατιέστε πάντα από τα ειδικά χερούλια. Αν υπάρχει επείγουσα κατάσταση θα πρέπει να σταματήσετε ό,τι κάνετε και να ακολουθήσετε τις εντολές μου». Στη συνέχεια ανοίγει τα ειδικά μηχανήματα του σκάφους και από τα ηχεία ακούγεται η μουσική των «Metal of Honor».

Τομέας ευθύνης του σκάφους της Frontex είναι η περιοχή από τον Μόλυβο μέχρι το ακρωτήρι πριν από τα Τσόνια. Είναι η πιο κοντινή απόσταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και το σημείο που διασχίζουν οι περισσότερες βάρκες. Βρισκόμαστε κοντά στα τουρκικά χωρικά ύδατα και ο Φάμπιο αναζητεί με τα κιάλια βάρκες στον ορίζοντα. Ο Μανουέλ μαζί με τον καπετάνιο και τον Ελληνα αξιωματικό τσεκάρει το ειδικό σύστημα GPS που καταγράφει τις «κουκκίδες» στη θάλασσα, δηλαδή τις βάρκες. Τα κύματα χτυπούν με δύναμη το ταχύπλοο, ενώ ο αέρας παγώνει το πρόσωπο.

Μέλος του πληρώματος προσπαθεί να σώσει τη ζωή μιας γυναίκας. Τελικά δεν τα κατάφερε.

«Προτεραιότητά μας οι ανθρώπινες ζωές»
Ο Φάμπιο είναι ο μικρότερος σε ηλικία της επίλεκτης ομάδας των «κομάντος» της Frontex και ο πιο ομιλητικός. Βρίσκεται στη Λέσβο από τις 15 Νοεμβρίου και θα μείνει μέχρι τον Φεβρουάριο. «Οταν υπάρχει επείγον περιστατικό, προτεραιότητά μας είναι να σώσουμε τον κόσμο που κινδυνεύει. Οφείλουμε και πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να μη χαθεί ούτε μία ζωή» λέει.

Ο καπετάνιος Πάολο αποδεικνύει την εμπειρία του όταν ξαφνικά το Κέντρο Επιχειρήσεων του Λιμενικού ενημερώνει τον Γιώργο, τον ελληνικό σύνδεσμο στο σκάφος, για στίγμα βορειοδυτικά της Σκάλας Συκαμνιάς. Μέσα σε πολύ λίγο χρόνο μπροστά μας βρίσκονται 50 πρόσφυγες που μόλις βλέπουν το σκάφος της Frontex αρχίζουν να φωνάζουν για βοήθεια. Ο καπετάνιος πλευρίζει τη φουσκωτή βάρκα και ο Φάμπιο με τον Μανουέλ ρωτούν τους επιβάτες αν αντιμετωπίζουν πρόβλημα.

Καπετάνιος του ταχυπλόου είναι ο 45χρονος Πάολο από τη Λισαβόνα.

Ταυτόχρονα έρχεται και δεύτερο σήμα για άλλη βάρκα. «Τη βλέπω» φωνάζει ο Μανουέλ στον καπετάνιο. Οι δύο Πορτογάλοι λιμενικοί καλούνται να αποφασίσουν εν ριπή οφθαλμού αν η βάρκα που είναι μπροστά μας διατρέχει άμεσο κίνδυνο. Λένε στον καπετάνιο και τον λιμενικό ότι είναι αξιόπλοο το σκάφος των προσφύγων, η μηχανή τους δουλεύει και κανένας επιβάτης δεν κινδυνεύει.

Και πάλι το πορτογαλικό σκάφος κινείται με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς το στίγμα. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με ακόμη μία υπερφορτωμένη λαστιχένια βάρκα. Τους πλησιάζουμε και το πλήρωμα παίρνει ξανά τις θέσεις του. Ζητούν να τους επιβιβάσουμε στο δικό μας σκάφος. Μέσα στα παγωμένα νερά του Αιγαίου, οι πρόσφυγες σε μια στιγμή απελπισίας βάζουν τα πόδια τους στο νερό.

Μόλις οι πρόσφυγες φτάνουν στη στεριά τούς παρέχονται οι πρώτες βοήθειες.

«Μη μου φωνάζεις. Δεν θα μου μιλάς έτσι» λέει ο Φάμπιο σε έναν άντρα που διαμαρτύρεται εντόνως. Επικρατεί ένταση και ξαφνικά ένας άντρας που κάθεται στο κέντρο της λέμβου σηκώνει ένα μικρό παιδί στον αέρα και το δείχνει στους αξιωματικούς της Frontex. Αυτή η κίνηση δεν τους αρέσει καθόλου και του φωνάζουν να ηρεμήσει και να κατεβάσει το παιδί. Τα πνεύματα ηρεμούν και συνοδεύουμε τη βάρκα των προσφύγων προς την Εφταλού.

Αμεση ανταπόκριση
Λίγο πριν από τη στεριά έρχεται και τρίτο σήμα για άμεση ανταπόκριση σε βάρκα χωρίς μηχανή. Ο καπετάνιος κάνει ελιγμό και κατευθύνεται προς το σημείο που του υποδεικνύει ο Ελληνας λιμενικός. Η εικόνα της ήσυχης ημέρας έχει αλλάξει τελείως. Πάνω από 60 πρόσφυγες παλεύουν με την υποθερμία σε παγωμένα νερά και πολικές θερμοκρασίες, σε μια βάρκα που μπάζει νερά και δεν έχει μηχανή. Επικρατεί χάος, τα παιδιά κλαίνε, οι μητέρες ζητούν απεγνωσμένα βοήθεια.

Αποφασίζεται επιχείρηση διάσωσης και ο καπετάνιος μας ζητά να βοηθήσουμε, λόγω της επείγουσας κατάστασης. Ολοι οι πρόσφυγες σηκώνονται ταυτόχρονα από τη βάρκα. Ο κίνδυνος ανατροπής είναι ορατός. Επεμβαίνουν οι αξιωματικοί της Frontex και ξεκινά πρώτα η επιβίβαση των παιδιών, μετά των μητέρων και στο τέλος των αντρών.

Τα παιδιά μπαίνουν στη μικρή καμπίνα και ο καπετάνιος τα παρηγορεί. «Μην κλαις, όλα θα πάνε καλά» λέει ο Γιώργος του Λιμενικού σε μια 4χρονη που έχει «ασπρίσει» από τον φόβο της. Σε πέντε λεπτά είμαστε στη Σκάλα Συκαμνιάς, όπου βρίσκονται εθελοντικές ΜΚΟ και ιατρικό τιμ. Μόλις φτάνουμε ενημερωνόμαστε ότι πριν από μία ώρα ένα 5χρονο αγόρι είχε πεθάνει από υποθερμία. Η θλίψη είναι ζωγραφισμένη στα πρόσωπα όλων.

Πριν προλάβει το πλήρωμα να τελειώσει με την αποκατάσταση του σκάφους, έχει έρθει νέο σήμα για δύο μίλια βόρεια της Σκάλας Συκαμνιάς. «Φεύγουμε τώρα» λέει με βροντερή φωνή ο καπετάνιος. Τα χειρότερα δεν είχαν έρθει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Πολύ σύντομα είχαμε φτάσει στη βάρκα και μια νεαρή γυναίκα φώναζε ότι υπάρχει μία νεκρή. Οι αξιωματικοί της Frontex αρχίζουν και πάλι επιχείρηση διάσωσης. Ανεβάζουν πρώτα τα παιδιά, πάνω από 25, ηλικίας από 6 μηνών μέχρι 10 ετών. Είναι σε κατάσταση σοκ, φωνάζουν «μάμα».

Ο Μανουέλ κατεβαίνει στη βάρκα των προσφύγων και σηκώνει την 35χρονη που δεν δείχνει να έχει σημάδια ζωής. Το σκάφος της Frontex οριακά χωράει όλους τους πρόσφυγες. Στην πλώρη έχει μεταφερθεί η 35χρονη και ο Μανουέλ με τον Φάμπιο προσπαθούν επί 15 λεπτά να την επαναφέρουν στη ζωή. Ο καπετάνιος πρέπει να έχει αγγίξει το μάξιμουμ της ταχύτητας για να φτάσει στη Σκάλα Συκαμνιάς. Ξανά ιατρικό τιμ περιμένει να βοηθήσει τη γυναίκα, όμως έχει ήδη φύγει από τη ζωή, μάλλον από υποθερμία. Τα παγωμένα νερά, που προμήνυαν μία ημέρα χωρίς αφίξεις προσφύγων, δεν απέτρεψαν τους δουλεμπόρους από το να στείλουν τις βάρκες στα ταξίδια του θανάτου.

ethnos.gr

Σήμερα ξεβράστηκε η σορός ενός μικρού παιδιού στη Λέσβοι ενώ πολλοί μετανάστες αγνοούνται ακόμη, μετά τη νέα τραγωδία στο Αιγαίο με 42 νεκρούς.

Σύμφωνα με την ΕΡΤ, το πτώμα του παιδιού -το οποίο ήταν ηλικίας περίπου τεσσάρων ετών- εντοπίστηκε ακρωτηριασμένο από διασώστες στην παραλία Καγιά.

Οι αρχές εκτιμούν πως το παιδί επέβαινε σε μία από τις βάρκες που βυθίστηκαν πριν μερικές ημέρες ανοιχτά των τουρκικών ακτών.