Σε κομβικό σημείο έχει περιέλθει η ελληνική ακτοπλοΐα.

Η επιστροφή των μεγάλων και μικρότερων ομίλων σε καθαρή κερδοφορία κινητοποιεί το επενδυτικό ενδιαφέρον, όπως δείχνει τόσο η προσπάθεια εξαγοράς της Hellenic Seaways από τη Minoan όσο και η χρηματιστηριακή συμπεριφορά των εισηγμένων, που κινούνται όλες με θετικό πρόσημο για το 2016.

Πρόκειται για ένα μεγάλο στοίχημα, που συνδέεται όμως με την πορεία της εθνικής οικονομίας. Εξ αυτού του λόγου, ελλοχεύει ο κίνδυνος να αποδειχθεί μαγική εικόνα η ανάκαμψη του κλάδου πέρυσι, καθώς απειλείται: α) από την αναμενόμενη περαιτέρω κάμψη του εσωτερικού τουρισμού, β) το ενδεχόμενο αυξήσεων στις τιμές των καυσίμων, γ) την είσοδο στην αγορά πλεονάζουσας μεταφορικής δυναμικότητας, αλλά και δ) το προσφυγικό.

Και ενώ σε μεγάλο βαθμό η ανάκαμψη στηρίχθηκε στον εξορθολογισμό των δρομολογίων και των στόλων, νέα πλοία εισέρχονται τώρα στο Αιγαίο, καθώς τα βελτιωμένα μεγέθη του κλάδου προσελκύουν το επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Μικρότερες, μονοβάπορες έως τώρα ακτοπλοϊκές, αποκτούν δεύτερα και τρίτα πλοία, η Seajets έχει μεγεθύνει τον στόλο της σε πάνω από 10, έχοντας εξελιχθεί στη μεγαλύτερη διαχειρίστρια ταχυπλόων στην Ανατολική Μεσόγειο, και η Hellenic Seaways μετά την εξαγορά του «Σάμος» το δρομολογεί στο Αιγαίο.

Οι ανησυχίες

Μπορεί η αγορά να αντέξει περισσότερα πλοία; Τι θα γίνει εάν οι τιμές των καυσίμων που αποτελούν διαχρονικά περίπου το 50% του λειτουργικού κόστους ξαναπάρουν την ανιούσα;

Τις ανησυχίες αυτές, που διατυπώνουν κορυφαίοι παράγοντες της αγοράς, υποδαυλίζει το γεγονός πως εάν εξαιρεθούν οι εξαιρετικές επιδόσεις του εξωτερικού τουρισμού και η απρόβλεπτα υψηλή ζήτηση για μεταφορές που δημιουργεί το προσφυγικό, η επιβατική κίνηση το προηγούμενο έτος ήταν μειωμένη. Η αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να βγει από την κρίση και το συνεχώς συρρικνούμενο διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων περιορίζει την εγχώρια ζήτηση, καθώς μειώνονται οι μεταφορές του Σαββατοκύριακου και ματαιώνονται διακοπές σε μακρινούς προορισμούς, εξηγεί στην «Κ» ο επικεφαλής του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, Μιχάλης Σακέλλης. Η πραγματική επιβατική κίνηση το 2015, χωρίς δηλαδή τους πρόσφυγες, εκτιμάται πως μειώθηκε κατά περίπου 7%.

Ανεμος αισιοδοξίας

Από την άλλη πλευρά, οι εκτιμήσεις για νέα αύξηση των ξένων επισκεπτών φέτος και ο εξορθολογισμός των επιχειρήσεων που έχει ήδη γίνει εκτιμάται πως δημιουργούν τις προϋποθέσεις για διατήρηση και μεγέθυνση της λειτουργικής αλλά και της καθαρής κερδοφορίας της ελληνικής ακτοπλοΐας. Ετσι δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως αργά αλλά σταθερά η Minoan Lines, συμφερόντων του ιταλικού ομίλου Grimaldi, έχει αυξήσει το ποσοστό της στο μετοχικό κεφάλαιο της HSW, πάνω από τα επίπεδα του 45%. Αναμένει πλέον, σύμφωνα με κύκλους του ομίλου, την έτερη μεγαλομέτοχο, Τράπεζα Πειραιώς, να προχωρήσει σε αξιοποίηση του ποσοστού της τάξης του 40% που κατέχει για την εξαγορά του οποίου δηλώνει πως ενδιαφέρεται.

Η ευρύτερη αισιοδοξία γα τον κλάδο έχει άλλωστε οδηγήσει σε σημαντικά κέρδη τις μετοχές των εισηγημένων ομίλων κόντρα στην πτώση της ευρύτερης αγοράς το 2016. Οι μετοχές της Minoan Lines, σε συντριπτικό ποσοστό συγκεντρωμένες σε εταιρείες συμφερόντων Grimaldi, εμφανίζουν κέρδη της τάξης του 15% από τις αρχές του έτους, την ώρα που ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. καταγράφει απώλειες μεγαλύτερες του 10%. Οι τίτλοι της Attica Group, θυγατρικής του ομίλου Marfin Investment Group, έχουν κέρδη της τάξης του 40% φέτος, ενώ και αυτοί της ΑΝΕΚ έχουν ανατιμηθεί κατά 10%.

Επιστροφή σε κέρδη

Τα μεγέθη που ανακοίνωσαν για τη χρήση του 2015 είναι άλλωστε βελτιωμένα σημαντικά. Αθροιστικά, οι τέσσερις μεγάλες ακτοπλοϊκές, δηλαδή η Attica (Blue Star και Superfast Ferries), η Minoan, η Hellenic Seaways και η ANEΚ κατέγραψαν λειτουργική κερδοφορία της τάξης των 170 εκατ. ευρώ και καθαρή κερδοφορία που αγγίζει τα 60 εκατ. Η αξία του στόλου των 46 ιδιόκτητων πλοίων τους υπερβαίνει το 1,2 δισ. ευρώ, την ώρα που οι δανειακές τους υποχρεώσεις έχουν περιοριστεί στα 940 εκατ. και οι πωλήσεις τους κινούνται κοντά στα 750 εκατ. Αν και τα νούμερα αυτά μπορεί να μην προκαλούν εντύπωση στους αμύητους, έρχονται μετά την κρίση της περιόδου 2009-2014, οπότε και οι ζημίες των εταιρειών μέσα σε μία πενταετία ξεπέρασαν το 1,2 δισ. Εννέα ελληνικές εταιρείες είτε πτώχευσαν είτε δεν δραστηριοποιούνται πλέον στην ακτοπλοΐα, αποσύροντας ή πουλώντας τα πλοία τους.

Οι κινήσεις των μεγάλων και η δυναμική των μικρών παικτών

Οι θετικές οικονομικές επιδόσεις των ακτοπλοϊκών ομίλων, που καταγράφηκαν στα αποτελέσματα της οικονομικής χρήσης 2015, οφείλονται κυρίως στη μείωση του κόστους καυσίμων συνεπεία της πτώσης των διεθνών τιμών πετρελαίου, στη μείωση των χρηματοοικονομικών εξόδων, στη συνεχή προσπάθεια για περιορισμό του λειτουργικού κόστους και στην αποτελεσματικότερη διαχείριση του στόλου. Ομως χρειάστηκε να εισρεύσουν σημαντικά κεφάλαια για να αντέξουν οι εταιρείες κατά την κρίση της προηγούμενης εξαετίας. Αυτά έγιναν είτε με τη μορφή αυξήσεων κεφαλαίου όπως στην περίπτωση της Minoan που ενισχύθηκε με άνω των 80 εκατ. ευρώ από τον όμιλο Grimaldi είτε με τη μορφή έκδοσης ομολόγων όπως στην περίπτωση της Attica, όπου το αμερικανικό private equity Fortress Group επένδυσε 75 εκατ. ευρώ είτε με τη μορφή της εκτεταμένης αναδιάρθρωσης του δανεισμού όπως στην περίπτωση της Hellenic Seaways. Παράλληλα, μεγάλος αριθμός πλοίων πωλήθηκε στο εξωτερικό.

Η «γεωγραφία» της ελληνικής ακτοπλοΐας άλλαξε έτσι σημαντικά και συνεχίζει να αλλάζει. Μεγάλες κάποτε εταιρείες, όπως η Ναυτιλιακή Εταιρεία Λέσβου και πριν από αυτήν η GA Ferries, χάθηκαν εντελώς από την αγορά. Παράλληλα, η λειτουργία της κοινοπραξίας της ΑΝΕΚ με την Attica στις γραμμές της Κρήτης και της Αδριατικής –στην οποία τα μερίδια της ελληνικής ακτοπλοΐας έχουν πάντως συρρικνωθεί δραστικά– απέδειξε τα οφέλη που μπορούν να εξαχθούν από τις συνέργειες και τις οικονομίες κλίμακας. Ανάλογα είναι άλλωστε τα κίνητρα του ομίλου Grimaldi που επιδιώκει να εξαγοράσει μέσω της Minoan τη Hellenic Seaways.

Ομως σε αυτό το διάστημα επιβίωσαν ή και μεγεθύνθηκαν και κάποιοι μικρότεροι παίκτες όπως η Aegean Speed Lines, η Ionian Group και ειδικά η Seajets. Η Ionian Group δημιουργήθηκε με τη συνέργεια των εταιρειών Levante Ferries, Ionissos Ferries και Zante Ferries, που με τρία πλέον πλοία δραστηριοποιείται στο Ιόνιο. Κύκλοι της Aegean Speed Lines επισημαίνουν πως μετά την πώληση του «Speedrunner 2», η ακτοπλοϊκή ενδυναμώνει την παρουσία της στις Δυτικές Κυκλάδες με το αναβαθμισμένο «Speedrunner 4».

Το «Speedrunner 3» ναυλώθηκε στη Levante Ferries. Οι ίδιες πηγές υπογραμμίζουν πως «μέτοχοι της Aegean Speed Lines παρακολουθούν με εξαιρετικό ενδιαφέρον τα όσα συμβαίνουν, τόσο στην ακτοπλοΐα όσο και στη χώρα γενικότερα, ώστε να τοποθετηθούν έγκαιρα στις όποιες εξελίξεις σημειωθούν στον κλάδο».

Αξιοπρόσεκτα μεγέθη έχει αποκτήσει η Seajets, συμφερόντων Μάριου Ηλιόπουλου, που με την προσθήκη ακόμα τριών ταχυπλόων ελέγχει πλέον στόλο έντεκα πλοίων, λειτουργώντας το μεγαλύτερο δίκτυο ταχύπλοων στο Αιγαίο με επίκεντρο τις Κυκλάδες και την Κρήτη.

Υψηλός ανταγωνισμός

Η έλευση νέων πλοίων στις ελληνικές θάλασσες αναμένεται να ευνοήσει τον ανταγωνισμό αυξάνοντας τις επιλογές των επιβατών και πιέζοντας ενδεχομένως σε χαμηλότερα επίπεδα τις τιμές των εισιτηρίων. Ομως όλοι ανησυχούν κατά πόσον είναι βιώσιμη περαιτέρω αύξηση των πλοίων με δεδομένο το υφεσιακό περιβάλλον.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Hellenic Seaways, Αντώνης Αγαπητός, άλλωστε, μιλώντας στην «Κ», σημειώνει πως «η φετινή χρονιά μπορεί να είναι οριακά καλύτερη και από το 20015 χάρη στην πτώση της τιμής του πετρελαίου, εφόσον διατηρηθεί, αλλά και στην προβλεπόμενη αύξηση του τουρισμού». Προειδοποιεί όμως πως το προσφυγικό θα πλήξει την επιβατική κίνηση προς πολλούς από τους νησιωτικούς προορισμούς, κυρίως στο Ανατολικό Αιγαίο.

Νέα πλοία, δρομολόγια

Στην ακτοπλοΐα έχουν προστεθεί 4 νέα μεγάλα πλοία, ενώ παρατηρείται και αύξηση των δρομολογίων λόγω επέκτασης της περιόδου λειτουργίας των ταχυπλόων. Το 2016 υπολογίζεται ότι θα εκτελεστούν 41.000 δρομολόγια με δυνατότητα αύξησής τους, εάν παραστεί ανάγκη, είτε για εκτάκτους είτε για οργανικούς λόγους. Παράλληλα, οι ενδείξεις για τον εισερχόμενο τουρισμό είναι θετικές και πιθανόν να ξεπεράσουν και αυτές του 2015. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τον εγχώριο τουρισμό.

Το προσφυγικό ζήτημα

Στις γραμμές του Β. Αιγαίου και στα Δωδεκάνησα διακινήθηκε το 2015 σημαντικός αριθμός μεταναστών και προσφύγων. Πέραν από τη ναύλωση πλοίων από την κυβέρνηση, οι εταιρείες οικειοθελώς σχεδόν τριπλασίασαν τα δρομολόγιά τους. Ομως το προσφυγικό επιδρά αρνητικά στην τουριστική ανάπτυξη των νησιών, κυρίως στη Μυτιλήνη. Τα οικονομικά οφέλη είναι πρόσκαιρα και οι κοινωνικές και οικονομικές ζημίες σοβαρές, μέρος των οποίων θα επωμισθεί και η ακτοπλοΐα.

Οι άγονες γραμμές

Οι κρατικές επιχορηγήσεις για την εκτέλεση δρομολογίων δημόσιας υπηρεσίας για τις θαλάσσιες μεταφορές ανέρχονται σε 75 εκατ. ευρώ ενώ για τις χερσαίες σε 260 εκατ. Η ανακατανομή των επιχορηγήσεων για να ενισχυθεί η ακτοπλοΐα κρίνεται απαραίτητη. Ο αριθμός των διακινουμένων επιβατών σε περισσότερα από 100 νησιά είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη. Ηδη διαφαίνονται προβλήματα διαθεσιμότητας πλοίων για την εξυπηρέτηση άγονων γραμμών.

Καθημερινή

Σε μείωση της τιμής των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων από σήμερα Παρασκευή 21 Αυγούστου προχωρά η ΑΝΕΚ LINES.

Η εταιρεία με ανακοίνωσή της ενημερώνει το επιβατικό κοινό ότι ως αποτέλεσμα της κατάργησης της επιβάρυνσης του «επίναυλου 3%», από τις 21/8 θα ισχύσουν αντίστοιχα μειωμένες τιμές στα εισιτήρια επιβατών και οχημάτων στις γραμμές εσωτερικού.

www.dikaiologitika.gr

Βασικός λόγος για την παρατηρούμενη αποεπένδυση στην ακτοπλοΐα είναι η αστάθεια του οικονομικού περιβάλλοντος που προέρχεται από ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο νομικό, φορολογικό και κανονιστικό πλέγμα που αιφνιδιάζει και αποτρέπει τους επενδυτές.

Η υπάρχουσα κατάσταση διακρίνεται για την έλλειψη μακροπρόθεσμης στρατηγικής διαχείρισης του συστήματος εσωτερικών συγκοινωνιών και με δεδομένη την κατάσταση του κλάδου, με τραπεζικό δανεισμό που πλησιάζει το 1 δισ. ευρώ, το επενδυτικό ρίσκο είναι μεγάλο, με αποτέλεσμα ένα περιβάλλον επισφάλειας χωρίς να παρέχονται επαρκείς θεσμικές εγγυήσεις.

Στο ερώτημα «Ποιος μπορεί να παράσχει ουσιαστικές εγγυήσεις;» η ειλικρινής απάντηση είναι απλή: «Μόνο το Δημόσιο». Με δύο όμως κρίσιμες προϋποθέσεις: τον συνολικό επανασχεδιασμό του δικτύου επιδοτούμενων δρομολογίων και τη δομική αναδιάρθρωση του τρόπου διαχείρισης των άγονων γραμμών από το κράτος.
Το πώς και το γιατί οι «άγονες» γραμμές μπορεί να διεγείρουν «γόνιμες» ιδιωτικές επενδύσεις για ποιοτική συγκοινωνιακή αναβάθμιση επιχειρεί να αναλύσει το άρθρο αυτό.

Φαίνεται ίσως απίθανο, αλλά το Ελληνικό Δημόσιο δεν δημιούργησε και δεν διαθέτει πραγματικό πλάνο κάλυψης των συγκοινωνιακών αναγκών μιας χώρας με μοναδικά χαρακτηριστικά νησιωτικότητας. Οι ευαίσθητες νησιωτικές μεταφορές αντιμετωπίστηκαν με αποσπασματική λογική που διαχώρισε τις ακτοπλοϊκές και τις αεροπορικές μεταφορές, χωρίς να συνδυάζει τη χρήση πλοίων και αεροσκαφών στο πλαίσιο μιας ενιαίας και συνδυασμένης συγκοινωνιακής αντίληψης.

Ετσι οι άγονες γραμμές, ενώ ετησίως επιδοτούνται, με 80 εκατ. και 40 εκατ. ευρώ για την ακτοπλοϊκή και την αεροπορική κάλυψη, διαχειρίζονται ξεχωριστά από δύο δημόσιους φορείς: το υπουργείο Ναυτιλίας και το υπουργείο Μεταφορών. Οι δύο φορείς δεν συνεργάζονται για να σχεδιάσουν και να συντονίσουν δρομολόγια, να προκηρύξουν και να αναθέσουν την εκτέλεση των άγονων γραμμών σε ακτοπλοϊκές και αεροπορικές εταιρείες. Η έννοια συγκοινωνιακή κάλυψη με συνδυασμένες μεταφορές, που σημαίνει στην πράξη βέλτιστη εξυπηρέτηση με μειωμένο κόστος, δεν φαίνεται να απασχολεί τους διαχειριστές του συστήματος.

Μόνο ως παράδειγμα διαχείρισης αξίζει να αναφερθεί ότι ενώ ο τακτικός προϋπολογισμός επιδοτεί την αεροπορική διασύνδεση της Ζακύνθου με τα Κύθηρα, δρομολόγιο με αντικειμενικά ανύπαρκτη ζήτηση, πολλά νησιά πάσχουν από ζωτικής σημασίας ακτοπλοϊκή σύνδεση. Ακόμη και αν δεχθούμε ότι «τα κακώς κείμενα είναι καλώς καμωμένα», σίγουρα το Δημόσιο δεν διαθέτει πλέον οικονομικά μέσα διατήρησης του status quo και με βεβαιότητα οδηγούμαστε σε σταδιακή ερημοποίηση του ακτοπλοϊκού δικτύου.

Το Ελληνικό Δημόσιο, αντί να παρεμβαίνει πυροσβεστικά στο πρόβλημα, οφείλει άμεσα να εκπονήσει και να εγγυηθεί ένα μεσοπρόθεσμο σχέδιο συνδυασμένων μεταφορών, για την κάλυψη των ελάχιστων απαιτούμενων συγκοινωνιακών αναγκών της χώρας.

Δομική αναδιάρθρωση

Για λόγους διαχειριστικής επάρκειας, το Ελληνικό Δημόσιο ως πάροχος δημόσιας υπηρεσίας οφείλει να δημιουργήσει έναν κεντρικό φορέα για την ενιαία αντιμετώπιση των επιδοτούμενων ακτοπλοϊκών και αεροπορικών δρομολογίων. Ο φορέας, στη βάση ενός στρατηγικού σχεδιασμού του δικτύου, αναλαμβάνει τη συνολική διαχείριση, τη διαμόρφωση προκηρύξεων εκτέλεσης διαγωνισμών για την ανάθεση επιδοτούμενων αεροπορικών και ακτοπλοϊκών γραμμών, τη στατιστική καταγραφή και ποιοτική παρακολούθηση καλής εκτέλεσης των δρομολογίων, και βεβαίως διαχειρίζεται πόρους του τακτικού προϋπολογισμού που προβλέπονται για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας.

Ο δημόσιος φορέας διαχείρισης, διαθέτοντας ετήσιο προϋπολογισμό επιχορηγήσεων άνω των 100 εκατ. ευρώ, κατέχει το απόλυτο οικονομικό εργαλείο για την άσκηση πολιτικής. Ομως πρέπει να λειτουργεί έξυπνα, στη βάση μιας στρατηγικής και σε άμεση συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Στην πράξη, ως αποκλειστικός χρηματοδότης και διαχειριστής ενός «δημόσιου» δικτύου επιδοτούμενων δρομολογίων, προτείνεται να λειτουργεί με διαφορετική από την τρέχουσα αντίληψη.

Ο φορέας αντί για γενικός χρηματοδότης των άγονων γραμμών πρέπει να μετεξελιχθεί σε ναυλωτή μεταφορικών μέσων, πλοίων και αεροσκαφών, για την εξυπηρέτηση του δικτύου, αναλαμβάνοντας το συνολικό λειτουργικό κόστος των άγονων δρομολογίων. Μπορεί να συμβάλλεται μέσω ετήσιων διεθνών μειοδοτικών διαγωνισμών, με τη μορφή «wet lease» ναύλωσης, για όλα τα δρομολόγια του επιχορηγούμενου δικτύου. Ετσι καθορίζει τον τύπο των μεταφορικών μέσων, την εβδομαδιαία συχνότητα, τα ωράρια δρομολογίων, ώστε να συντονίζονται αεροπορικές και ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες. Η επιχειρησιακή λειτουργία των δρομολογίων ανήκει στην αποκλειστική ευθύνη των επιλεγμένων μεταφορικών εταιρειών (αεροπορικών και ακτοπλοϊκών), που πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή δημόσιων μεταφορών. Οι εταιρείες διεκδικούν τον διαγωνισμό με εκπτώσεις επί του προϋπολογισμού, αφού αντισταθμίζουν μέρος του επιχορηγούμενου κόστους με τα έσοδα που καρπούνται από την εκτέλεση των δρομολογίων.

Αυτή η «αιρετική» πρόταση αποτελεί μια κομβική αλλαγή που τελικά, όπως θα δούμε, αποδεικνύεται οικονομικά συμφέρουσα και παραγωγική τόσο για το Δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα και τελικά αειφόρος για το συγκοινωνιακό σύστημα.

Ακτοπλοϊκό δίκτυο με ανταποκρίσεις

Απαραίτητη προϋπόθεση για μια ποιοτική και οικονομική λειτουργία είναι ο πλήρης δομικός και λειτουργικός ανασχεδιασμός των επιδοτούμενων ακτοπλοϊκών δρομολογίων, με βάση το ακτινωτό πρότυπο (HUB and Spokes), σε επίπεδο Περιφέρειας.

Το ακτινωτό πρότυπο έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον στις αερομεταφορές και μπορεί να συνεισφέρει στην οργάνωση της ακτοπλοΐας, διότι προσφέρει ευελιξία, οικονομία κλίμακας και μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Για την εφαρμογή και την αξιολόγηση της παραπάνω πρότασης, θα αναφερθούμε συνοπτικά στα αποτελέσματα μιας ευρείας επιχειρησιακής και κοστολογικής ανάλυσης για το νησιωτικό σύμπλεγμα της Δωδεκανήσου, με καλές υποδομές, που όμως ως σήμερα δεν συνεργούν ως συγκοινωνιακό μεταφορικό σύστημα συνδυασμένων μεταφορών.

Σύμφωνα με τη μελέτη με το ακτινωτό πρότυπο για το σύμπλεγμα της Δωδεκανήσου, έχουν οριστεί δύο περιφερειακοί συγκοινωνιακοί κόμβοι (ΠΣΚ), η Ρόδος και η Κως, γεωγραφικά και διοικητικά κέντρα της ευρύτερης Περιφέρειας. Ενα «πρότυπο» πλοίο με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά για την εκτέλεση των ενδοπεριφερειακών δρομολογίων της Δωδεκανήσου (βλ. Πίνακα 1) διεξάγει μέσω των περιφερειακών κόμβων Ρόδου και Κω ημερήσια ενδοπεριφερειακά, κυκλικά ακτοπλοϊκά δρομολόγια για την κάλυψη όλης της Περιφέρειας (βλ. Πίνακα 2). Παράλληλα οι κόμβοι συνδέονται ακτοπλοϊκά, απευθείας και χωρίς επιδοτήσεις, με τον Πειραιά.

Ως συμπέρασμα προκύπτει ότι τα Δωδεκάνησα θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν με 1.250 ακτοπλοϊκά δρομολόγια ετησίως, με κόστος επιχορηγήσεων μειωμένο κατά 50% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα. Απαιτούνται 3 πλοία που διεξάγουν κυκλικά ενδοπεριφερειακά ακτινικά δρομολόγια από τους κόμβους Ρόδου και Κω, με συνολική ετήσια απασχόληση 12.000 ωρών. Ετσι, εκτός από εξοικονόμηση ναυτιλιακών και οικονομικών πόρων, υπάρχει και σημαντικό περιβαλλοντικό όφελος από τη θεαματική μείωση ανάλωσης καυσίμων.

Ας σημειωθεί ότι η συνδυασμένη διαχείριση ωραρίων πλοίων και αεροσκαφών από έναν ενιαίο συντονιστικό φορέα θα βελτίωνε θεαματικά τη συνεκτικότητα των δικτύων και τη συνολική συγκοινωνιακή κάλυψη της Περιφέρειας. Ενδεικτικά και μόνο δίνουμε τον παρακάτω πίνακα ωραρίων (Timetable), ως αποτέλεσμα συνδυασμένων μεταφορών πλοίων και αεροσκαφών, στους κόμβους της Ρόδου και της Κω.

Συστημική αλλαγή

Η υπάρχουσα κατάσταση από άποψη σχεδιασμού δικτύου και διαχείρισης επιδοτούμενων δρομολογίων είναι επιεικώς ανεπαρκής και δεν μπορεί να διεγείρει ιδιωτικές επενδύσεις. Ως προς τα δημόσια οικονομικά, αν αποτυπωθεί η διακύμανση του ύψους των κρατικών επιχορηγήσεων ανά ναυτικό μίλι στα ακτοπλοϊκά δρομολόγια θα διαπιστωθεί ότι η σημερινή διαχείριση επιδοτούμενων δρομολογίων είναι πέρα από κάθε έννοια ορθολογισμού. Γι’ αυτό η χρηματοδότηση του υπάρχοντος συστήματος είναι αφερέγγυα και μη βιώσιμη.

Ο στρατηγικός ανασχεδιασμός του ακτοπλοϊκού δικτύου μέσω περιφερειακών κόμβων, η ανάπτυξη συνέργειας αεροπορικών και ακτοπλοϊκών μεταφορών σε ένα ενιαίο συγκοινωνιακό περιφερειακό σύστημα ανταποκρίσεων και η νέα προσέγγιση διαχείρισης του συστήματος από έναν ενιαίο φορέα, όπως προτείνουμε, προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα εγγυοδοσίας και συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Το ύψος της απαιτούμενης κρατικής επιχορήγησης, ακόμη και αν καλύπτει το σύνολο του λειτουργικού κόστους των άγονων δρομολογίων, είναι μειωμένο και μπορεί να μειωθεί περισσότερο ως αποτέλεσμα ενός μειοδοτικού διαγωνισμού που θα διεξάγει ο δημόσιος φορέας διαχείρισης. Θα ήταν εφικτό να επιδοτηθεί τελικά το 70% του αντικειμενικού συνολικού λειτουργικού κόστους, αφού το υπόλοιπο 30% του πραγματικού κόστους, για τις προσφέρουσες έκπτωση ακτοπλοϊκές εταιρείες, θα αντισταθμιστεί από ένα μέρος των εισπράξεων των εσόδων των επιδοτούμενων δρομολογίων. Ετσι:

Ο δημόσιος φορέας, ως μισθωτής ακτοπλοϊκών μέσων και στρατηγικός διαχειριστής ενός ενιαίου αεροπορικού και ακτοπλοϊκού επιχορηγούμενου δικτύου, προκηρύσσει και χρηματοδοτεί το αντικειμενικό λειτουργικό κόστος δρομολογίων στη βάση ενός κλειστού προϋπολογισμού, επιτυγχάνοντας σημαντικές οικονομίες κλίμακας ενώ μπορεί να ανταποκριθεί με επάρκεια και ευελιξία σε τακτικές, εποχικές και έκτακτες ανάγκες δρομολόγησης.

Οι ακτοπλοϊκές εταιρείες εξασφαλίζουν επαρκείς εγγυήσεις εφόσον επιχορηγείται το αντικειμενικό λειτουργικό κόστος εκτέλεσης των άγονων δρομολογίων και δίνουν την έμφαση στην εξυπηρέτηση και στην εμπορική εκμετάλλευση των γραμμών, από την οποία αντλούν έσοδα και ικανά πλέον κέρδη.
Οι ιδιωτικές επενδύσεις πραγματοποιούνται με θεσμικές εγγυήσεις, που προέρχονται από συγκεκριμένη δημόσια στρατηγική δικτύου και κρατικών επιδοτήσεων, η οποία επιτρέπει νέες επενδύσεις κεφαλαίου και πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό.

Η μεγάλη πρόκληση έγκειται στη σωστή χάραξη του δικτύου επιδοτούμενων συγκοινωνιών, το οποίο με ετήσιο προϋπολογισμό 100 εκατ. ευρώ θα αποτελέσει τον καμβά στον οποίο θα περιπλεχθεί και το υπόλοιπο συνολικό δίκτυο εσωτερικών, μη επιχορηγούμενων, ακτοπλοϊκών και αεροπορικών συγκοινωνιών. Γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή, διότι όπως πάντα «ο Διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες».

Το ΒΗΜΑ Πέτρος Στεφάνου