Την επόμενη φορά που θα πιάσετε τον εαυτό σας να υπεραναλύει, προβληματιστείτε για τα βαθύτερα αίτια αυτής σας της τάσης και αναλογιστείτε τις συνέπειές της στη σχέση σας
Hυπερανάλυση χαρακτηρίζεται από νοητική φλυαρία. Μπορεί να εκφραστεί είτε εσωτερικά (μέσα στο κεφάλι μας), είτε εξωτερικά διά του λόγου στον περίγυρό μας και στη σχέση μας. Αποτελείται συνήθως από συναισθηματικά φορτισμένες σκέψεις, σχετικές με γεγονότα παρελθοντικού ή μελλοντικού χρόνου. Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των σκέψεων είναι η εξαντλητική ανάλυση, η οποία όμως δεν οδηγεί ποτέ σε λύση ή κάποια βαθύτερη κατανόηση. Η υπερανάλυση αποτελεί σύμπτωμα, όχι αιτία. Γι’ αυτό τον λόγο, η λύση δεν βρίσκεται στην προσπάθεια περιορισμού της νοητικής πολυλογίας αλλά στην κατανόηση του λόγου για τον οποίο εκδηλώνεται. Θεραπεύοντας την αιτία, εξαλείφεται το σύμπτωμα. Ειδάλλως, ακολουθεί μια αέναη προσπάθεια καταπίεσης της συμπεριφοράς και του ίδιου του εαυτού, φουντώνοντας έτσι οποιαδήποτε λανθάνουσα διαταραχή βρίσκεται από κάτω.

Αίτια υπερανάλυσης:
1 Ψυχική διαταραχή: Άτομα που πάσχουν από φοβίες και γενικευμένο άγχος εκφράζουν συχνά την απόγνωσή τους και την ανάγκη τους για επαφή μέσω της υπερανάλυσης. Εδώ, ο λόγος χρησιμεύει ως μέσο επαφής και ανακούφισης μέσα στη σχέση. Συχνά δε ο λόγος αντικαθιστά πλήρως τη σωματική επαφή στο ζευγάρι. Η επαφή και η αποφόρτιση δεν επιτυγχάνονται πλέον μέσω της ερωτικής πράξης, αλλά μέσα από άκαιρες συζητήσεις και τσακωμούς. Στην περίπτωση που η φλυαρία είναι εσωτερική, το άτομο αποξενώνεται από τον σύντροφό του και βυθίζεται στις σκέψεις του, ελπίζοντας πως ο σύντροφός του κάποτε θα το προσεγγίσει και θα το «θεραπεύσει» μέσω της σχέσης.

2 Θέματα σεξουαλικότητας: Η πολυλογία και η υπερανάλυση μπορούν να λειτουργήσουν ως άμυνες για την αποφυγή της σωματικής επαφής. Η αιτία εδώ μπορεί να είναι κάποια φοβία σχετιζόμενη με τη σεξουαλικότητα, ντροπή ή κάποια σεξουαλική διαταραχή, διαστροφή ή απόκλιση. Μέσω της νοητικής υπερλειτουργίας, το άτομο συγκεντρώνει όλη του την ενέργεια στο κεφάλι και στον λαιμό, αποφεύγοντας έτσι την επαφή με το υπόλοιπο του σώμα και ειδικά με την περιοχή των γεννητικών οργάνων.

3 Αίσθημα ανικανοποίητου: Τα άτομα που υποφέρουν από ένα βαθύ αίσθημα ανικανοποίητου, συχνά υποφέρουν και από νοητική φλυαρία. Μονίμως αναλύουν τη σχέση τους και τον σύντροφό τους, αναζητώντας μια ιδεατή τελειότητα που τελικά δεν έρχεται ποτέ. Η υπερανάλυση εδώ είναι αποτέλεσμα συσσωρευμένου θυμού. Ο θυμός αυτός στην πραγματικότητα προέρχεται από την κριτική που ασκεί το άτομο στον εαυτό του και από τις σκληρές απαιτήσεις που έχει από αυτόν, τις οποίες προβάλλει στους άλλους.

4 Υπερπληροφόρηση: Θέμα των καιρών αποτελεί η απλόχερη πληροφορία που βρίσκεται στο διαδίκτυο. Πολλοί πλέον ανατρέχουν στο Google για συμβουλές σχέσης, υγείας, ψυχικής ισορροπίας, διατροφής. Το μυαλό τους συλλογίζεται πολλά ενώ το σώμα τους, εγκλωβισμένο σε μια μουντή καθημερινότητα, βιώνει λίγα. Η πληροφορία όμως που υπάρχει στο διαδίκτυο είναι πάντοτε ελλιπής, καθώς στερείται βιώματος. Δίχως το απαραίτητο βίωμα, π.χ. μια επίσκεψη στον ιατρό, τον ψυχολόγο, τον διατροφολόγο, δεν μπορεί να επέλθει καμία ουσιαστική αλλαγή.

5 Ψυχοθεραπεία: Όσο σημαντική και αν είναι η προσωπική θεραπεία, χρειάζεται προσοχή στη διαχείριση των καρπών της. Ο κίνδυνος για ψυχολογικοποίηση και υπερανάλυση του συντρόφου και της σχέσης είναι μεγάλος. Μέσω της ανάλυσης στη θεραπεία του, το άτομο επιχειρεί να μεταφέρει τη νέα του αυτή κατανόηση στη σχέση, χωρίς να έχει όμως την αναλυτική και επεξηγηματική ικανότητα του θεραπευτή. Έτσι, σπεύδει να αναλύσει τον σύντροφό του κάνοντας χρήση κριτικής και υπεραναλύοντας τα καθημερινά τους προβλήματα, χωρίς όμως πρακτικά να προχωρά σε κάποια λύση.

Βάλτε STOP στην υπερανάλυση

1. Προβείτε σε θεραπεία του άγχους και των φόβων που το συνοδεύουν. 2. Επιλέξτε συνειδητά να συνδέεστε με τον σύντροφό σας περισσότερο σωματικά αντί μόνο νοητικά. 3. Βάλτε όρια στον χρόνο που θα καταναλώσετε αναλύοντας ένα ζήτημα. Αν δεν καταλήξετε σύντομα κάπου, είναι καιρός να προχωρήσετε! 4. Κατανοήστε πως το θέμα που υπεραναλύετε κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι το πραγματικό σας πρόβλημα. 5. Σταματήστε την ψυχολογικοποίηση του εαυτού, της σχέσης και του συντρόφου σας. Αφήστε τις αναλύσεις ψυχολογικού περιεχομένου για τους ειδικούς, που έχουν την εμπειρία να τις κατευθύνουν κατάλληλα.

[Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Open Life, που κυκλοφόρησε με το Έθνος της Κυριακής, 23 Ιανουαρίου]