Στα τέλη του 2016 ο Ερντογάν έθετε το ποσοστό του 60% ως αναγκαία προϋπόθεση για τη νομιμοποίηση όχι μόνον της καθεστωτικής αλλαγής της, μετατροπής της χώρας σε προσωποπαγή ανεξέλεγκτη προεδρική Δημοκρατία, αλλά και της σκληρής αυταρχικής εκτροπής που ακολούθησε το αποτυχών πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου του 2016.

Σήμερα οι Δημοσκοπήσεις μιλούν στην καλύτερη περίπτωση για ισχνό προβάδισμα του «ναι» και στη χειρότερη (για τον Ερντογάν) για απόρριψη της Συνταγματικής Μεταρρύθμισης, μια εικόνα που από μόνη της συνιστά ένα πρωτοφανές πολιτικό παράδοξο: Μια προκλητική καταπάτηση και των προσχημάτων ακόμη της κοινοβουλευτικής νομιμότητας και πολιτικής ομαλότητας, μια απαγόρευση στην πράξη λειτουργίας του Κουρδικού Κόμματος HDP, μια αυτοριοθέτηση των Κεμαλικών του Κιλιτζάρογλου και του CHP και μια συνεργασία του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ με τους Εθνικιστές (Το κόμμα των Γκρίζων Λύκων) ΜΗΡ του Μπαχτσελί, χωρίς σήμερα μια βδομάδα πριν από το Δημοψήφισμα να υπάρχει εγγύηση νίκης για τον Ερντογάν.
Σε τεντωμένο σκοινί ο Ερντογάν - Τον «αδειάζουν» τα στελέχη του
Αν μη τι άλλο, έτσι μπορούμε να ερμηνεύσουμε ορθολογικά την κατάσταση νευρικής κρίσης στην οποία βρίσκεται ο Ερντογάν, στην προσπάθειά του να διασφαλίσει ή μάλλον καλύτερα να εκβιάσει την ψήφο των Τούρκων που είναι εγκατεστημένοι σε ευρωπαϊκές χώρες.
Ο υποψήφιος Σουλτάνος έχει επιλέξει την ακραία ρητορική κατά κρατών και πολιτικών συστημάτων, με κύριους στόχους τη Γερμανία και την Ολλανδία, επιδιώκοντας συνειδητά τη διόγκωση των ισλαμοφοβικών αντιδράσεων, την περιχαράκωση των τουρκικών κοινοτήτων που θα αναγκασθούν να βλέπουν μια ισχυρή προσωποπαγή εξουσία στην Αγκυρα ως ασπίδα προστασίας τους.
Σε τεντωμένο σκοινί ο Ερντογάν - Τον «αδειάζουν» τα στελέχη του
Ο Ερντογάν ενδυναμώνει την ύφεση
Ο πρώτος παράγοντας που απειλεί τη σταθερή πολιτική ηγεμονία του Ερντογάν και του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ είναι η οικονομία, όπου το θαύμα της συνεχούς επέκτασης με συνεχή και χαλαρή τραπεζική χρηματοδότηση της κατανάλωσης έχει φθάσει εδώ και καιρό στα όριά του.
Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί η πρωτοφανής καθίζηση του τουρισμού, καθώς η χώρα είναι στο στόχαστρο βίαιης δράσης Τζιχαντιστών, Κούρδων και με το ίδιο το αποτυχόν πραξικόπημα να έχει σημειωθεί πέρσι το καλοκαίρι στην αιχμή της τουριστικής περιόδου.
Σε τεντωμένο σκοινί ο Ερντογάν - Τον «αδειάζουν» τα στελέχη του
Δεύτερον, η συνεχής ανάμειξη του Ερντογάν σε κάθε προσπάθεια της Κεντρικής Τράπεζας να σταθεροποιήσει την οικονομία με αύξηση των επιτοκίων, για να υπάρξει και ανάσχεση της συνεχούς διολίσθησης της ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος, της λίρας.
Ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ότι η πολιτική κυριαρχία του στη χώρα στηρίχθηκε στον δυναμισμό της οικονομιας που δημιούργησαν οι παρεμβάσεις του Οζάλ στην περίοδο 1983-1989, που δημιούργησαν μια ευημερούσα μεσαία τάξη στην Ανατολία που διεκδίκησε συμμετοχή στη νομή της εξουσίας, έναν στόχο που πέτυχε σε μεγάλο βαθμό με όχημα το ΑΚΡ.
Σε τεντωμένο σκοινί ο Ερντογάν - Τον «αδειάζουν» τα στελέχη του
Γνωρίζει εξίσου καλά ότι αν δεν καταπνίξει γρήγορα και αποτελεσματικά κάθε αμφισβήτηση, θα προβάλει ως παράγων αστάθειας και αβεβαιότητας, με την επιχειρηματική ελίτ της χώρας να τον βλέπει πλέον ως υποθήκη.
Το φάντασμα των Σεβρών
Ο Ερντογάν έπαιξε και ΄χασε στη Συρία και στο Ιράκ, όπου επιχείρησε να παίξει με ακραίες εκδοχές του Ισλάμ, στην προσπάθειά του να διασπάσει και να περιορίσει τις δυνάμεις των Κούρδων, αλλά και να εγκαθιδρύσει Σουνιτικό Καθεστώς στη Δαμασκό.
Σε τεντωμένο σκοινί ο Ερντογάν - Τον «αδειάζουν» τα στελέχη του
Σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες ετοιμάζονται να καταλάβουν την Ράκα με μοχλό τους Κούρδους των οργανώσεων PYD-YPG, και να ολοκληρώσουν την κατάληψη της Μοσούλης με τη βοήθεα των Κούρδων Πεσμεργκά του Βορείου Ιράκ, ενώ την ίδια στιγμή η Μόσχα ανακοινώνει την ίδρυση Στρατιωτικής Βάσης στην ελεγχόμενη από τους Κούρδους Βορειοδυτική Συρία δυτικά του Ευφράτη.
Τα μηνύματα
Ο Ερντογάν έχει πάρει τα σχετικά μηνύματα από Ουάσιγκτον και Μόσχα και γνωρίζει πολύ καλά ότι όχι μόνον δεν μπορεί να διεκδικήσει ρόλο στην επόμενη μέρα στη Δαμασκό και στη Βαγδάτη, αλλά ότι πρέπει να μεθοδεύσει τα προσχήματα μιας ευπρεπούς αποχώρησης των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων γύρω από τον Ευφράτη στη Συρία και βόρεια της Μοσούλης στο Ιράκ. Για πρώτη φορά μετά το 1923 και την ίδρυση του Κεμλικού Καθεστώτος η Τουρκία βρίσκεται σε ταυτόχρονη εμπλοκή με τους Κούρδους σε τρία μέτωπα ταυτόχρονα: Στη Νοτιοανατολική Τουρκία, στο Βόρειο Βορειοδυτικό Ιράκ, αλλά και στη γειτονική Βορειοανατολική και Βορειοδυτική Συρία.
Στην ουσία το τοπίο παραπέμπει στη Συνθήκη των Σεβρών που πρόβλεπε την ίδρυση Ανεξάρτητου Κουρδιστάν με τους τυχοδιωκτισμούς του Ερντογάν να έχουν σβήσει τις διορθωτικές αλλαγές στα νότια σύνορά της που πέτυχαν οι Κεμάλ- Ινονού με τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επενδύουν στρατηγικά και συγκυριακά στην πλήρη χειραφέτηση των Κούρδων:
Στρατηγικά, γιατί ένα Ανεξάρτητο Κουρδιστάν αποδυναμώνει μελλοντικές περιφερειακές ή έστω ενδοαραβικές ηγεμονικές φιλοδοξίες της Δαμασκού και της Βαγδάτης, ψαλιδίζει την ισχύ του Ιράν και τέλος συνιστά μοχλό πίεσης, χειραγώγησης ή ακόμη και βίαιης αποδυνάμωσης μιας δύστροπης αντιδυτικής Τουρκίας.
Τακτικά, γιατί όσο επεκτείνεται η περιοχή που ελέγχουν οι Κούρδοι στη Συρία και στο Ιράκ τόσο περιορίζεται η επιρροή της Τεχεράνης και των Συμμάχων της (Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν, Σιιτική Πολιτοφυλακή του Ιράκ και Χεζμπολά από τον Νότιο Λίβανο).
Οι φυλακισμένοι της Νέας Υόρκης
Ομως στην περίπτωση που ο διάλογος δεν είναι αρκετός για να τα μαζέψει ο Ερντογάν από τη Συρία και το Ιράκ και να σταματήσει να πιέζει την Ουάσιγκτον για έκδοση του Ιμάμη Γκιουλέν με απειλές ότι δεν θα διστάσει να κλείσει την αμερικανική βάση του Ιντσιρλίκ στη Νοτιοανατολική Τουρκία εστάλη και ένα ακόμη πιο ηχηρό μήνυμα με τη σύλληψη πριν από μήνες Τουρκοϊρανού εμπόρου και πρόσφατα Τούρκου τραπεζίτη στη Νέα Υόρκη. Το μήνυμα είναι χωρίς περιστροφές ότι, δηλαδή, ο Ερντογάν, ο υιός του Μπιλάλ και ο γαμπρός του κινδυνεύουν να κατηγορηθούν για προσωπική με το αζημίωτο εμπλοκή στην παραβίαση των κυρώσεων κατά του Ιράν, αλλά και στο λαθρεμπόριο της πετρελαϊκής παραγωγής των Τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους μέσω Τουρκίας.
Η απειλή στο ίδιο του το κόμμα
Η «Πέμπτη Φάλαγγα» των κορυφαίων στελεχών του ΑΚΡ
Η φράση «Πέμπτη Φάλαγγα» προήλθε από τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, όταν το Ραδιόφωνο των Δυνάμεων του Φράνκο ενημέρωνε για την πολιορκία μιας πόλης από τέσσερις φάλαγγες Εθνικιστών με την προσθήκη στο τέλος «μια Πέμπτη Φάλαγγα είναι ήδη μέσα στην πόλη».
Στην εκστρατεία για το Δημοψήφισμα εντός και εκτός Τουρκίας υπάρχουν ηχηρές απουσίες ιστορικών προσωπικοτήτων που διαδραμάτισαν αποφασιστικό ρόλο στη διακυβέρνηση της χώρας μετά το 2002: Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, πρωθυπουργός και Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γκιούλ, ο πρώην πρωθυπουργός Νταβούτογλου και ο πρώην πρόεδρος της Βουλής Αριντς και σύμφωνα με μια σειρά από αναλύσεις και ρεπορτάζ τουρκικών ΜΜΕ και μια ομάδα εκατό περίπου ανταρτών βουλευτών του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ που έχουν παρόμοια στάση. Αν τα παραπάνω ευσταθούν, τότε είναι εξόχως αποκαλυπτικά για μια ισορροπία τρόμου που φαίνεται να υπάρχει στο εσωτερικό της κυβερνητικής παράταξης:
- Η Αντιπολίτευση είναι σιωπηλή, διότι προφανώς δεν θέλει μόνον να μην ταυτισθεί με την αντιδημοκρατική εκτροπή του Ερντογάν, τους τελευταίους μήνες, αλλά να μην κατηγορηθεί ότι πλήττει την παράταξη, μια εξέλιξη που θα χάριζε στον Σουλτάνο τον πλήρη έλεγχο του κόμματος.
- Ο Ερντογάν δεν παίρνει την πρωτοβουλία ανοικτής ρήξης ή απαξίωσης των σιωπηλών ανταρτών, καθώς προφανώς προσβλέπει στη δυνατότητα που του δίνει η Συνταγματική Μετάρρυθμιση να είναι ταυτόχρονα Πρόεδρος της Δημοκρατίας και αρχηγός του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ.
Το παράδοξο είναι χωρίς προηγούμενο: Ο κίνδυνος για τον Ερντογάν δεν είναι ούτε ο Ιμάμης από τη μακρινή Πενσιλβάνια, ούτε η ξεδοντιασμένη και πολλαπλά απαξιωμένη στρατιωτική ηγεσία, ούτε οι άχρωμοι και άοσμοι Κεμαλικοί του Κιλιτζάρογλου, αλλά η παλαιά φρουρά του ΑΚΡ με μια υπολογίσιμη επιρροή σε μέρος της κοινοβουλευτικής ομάδας.
Ούτε ο Γκιουλέν από τις ΗΠΑ, ούτε οι Σταυροφόροι της Δύσης, αλλά οι παλιοί κομματικοί σύντροφοί του από το μακρινό παρελθόν. Με άλλα λόγια, ο Ερντογάν φοβάται ανακτορικό πραξικόπημα, φοβάται ότι η Νέα Τάξη που διαμορφώθηκε στην πολιτική και την οικονομία τα τελευταία χρόνια τον προορίζει για τον ρόλο της Ιφιγένειας που πρέπει να θυσιαστεί για να εξακολουθεί να πνέει ο ούριος άνεμος που εξασφαλίζει σε ένα κυρίαρχο ιδεολογικά, αξιακά, και πολιτικά ρεύμα τη μακροημέρευση στην εξουσία.

Οι δύο απειλές
Ο πρώτος παράγοντας που απειλεί τη σταθερή πολιτική ηγεμονία του Ερντογάν και του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ είναι η οικονομία, όπου το θαύμα της συνεχούς επέκτασης με συνεχή και χαλαρή τραπεζική χρηματοδότηση της κατανάλωσης έχει φθάσει εδώ και καιρό στα όριά του.

Δεύτερον, η συνεχής ανάμειξη του Ερντογάν σε κάθε προσπάθεια της Κεντρικής Τράπεζας να σταθεροποιήσει την οικονομία με αύξηση των επιτοκίων

Ωρα για αναχώρηση
Ο Ερντογάν έχει πάρει τα σχετικά μηνύματα από Ουάσιγκτον και Μόσχα και γνωρίζει πολύ καλά ότι όχι μόνον δεν μπορεί να διεκδικήσει ρόλο στην επόμενη μέρα στη Δαμασκό και στη Βαγδάτη, αλλά ότι πρέπει να μεθοδεύσει τα προσχήματα μιας ευπρεπούς αποχώρησης των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων γύρω από τον Ευφράτη στη Συρία και βόρεια της Μοσούλης στο Ιράκ.