Του Κώστα Ράπτη

Η συμφωνία δεν πρόκειται να έλθει την ερχόμενη Παρασκευή. Η Σύνοδος Κορυφής που πρόκειται να έχουν οι ηγέτες των "27", η πρώτη διά ζώσης μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, δεν αναμένεται να αποτελέσει παρά ενδιάμεσο σταθμό στη λήψη των αναγκαίων αποφάσεων για το πακέτο των 1,85 τρισ. ευρώ, το οποίο συμπεριλαμβάνει τον επόμενο πολυετή κοινοτικό προϋπολογισμό, αλλά και το υπό συγκρότηση Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ. Η ίδια η Άνγκελα Μέρκελ, επικεφαλής πλέον της γερμανικής προεδρίας στην Ε.Ε. για το τρέχον εξάμηνο, έδωσε το μήνυμα της προσγείωσης των προσδοκιώνγια την επικείμενη Σύνοδο, κατά την εμφάνισή της την Τετάρτη στις Βρυξέλλες, όπου απευθύνθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο, ενώ συμμετείχε και σε κλειστή σύσκεψη με τους επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών. Σε αυτήν, η Γερμανίδα καγκελάριος εξέφρασε, σύμφωνα με διαρροές, την ανησυχία της για την "ακαμψία των τοποθετήσεων ορισμένων χωρών", υπονοώντας την υποομάδα των λεγόμενων "τεσσάρων φειδωλών" (Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία), που δείχνουν αυτήν τη φορά να έχουν αυτονομηθεί από το Βερολίνο. Τη μετάβαση της Μέρκελ στις Βρυξέλλες επέβαλε τρόπον τινά το Ευρωκοινοβούλιο, διά του προέδρου του, Νταβίντ Σασόλι, υπενθυμίζοντας τον ρόλο του Σώματος στην έγκριση του κοινοτικού προϋπολογισμού και επιδιώκοντας μιαν αλλαγή φιλοσοφίας, πέρα από τις συμφωνίες των ηγετών πίσω από κλειστές πόρτες.

Όμως η καθιερωμένη μέθοδος δεν πρόκειται να ανατραπεί ούτε αυτή τη φορά –παρά την αίσθηση του επείγοντος που δημιουργεί η βαθιά ύφεση την οποία έχει δρομολογήσει η πανδημία του κορονοϊού και τα περιοριστικά μέτρα που τη συνόδευσαν. Όμως, από την άλλη, το κατεξοχήν ευρωπαϊκό παιχνίδι των ελιγμών και των διαπραγματεύσεων δεν μπορεί σε τέτοιες συνθήκες να εκτυλίσσεται επ' άπειρον. Εξού και η καγκελάριος κάνει λόγο για "συμφωνία μέσα στο καλοκαίρι", υπαινισσόμενη τη σύγκληση και νέας Συνόδου Κορυφής μετά από αυτήν της 17ης Ιουλίου, που προεξοφλείται μη καταληκτική.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ανάλυση: Μετ' εμποδίων ο δρόμος προς τη Σύνοδο Κορυφής των 27 για τα 750 δις
Σαρλ Μισέλ: Αυτή είναι η συμβιβαστική πρόταση για το Ταμείο Ανάκαμψης και τον προϋπολογισμό της ΕΕ
Τετραγωνισμός του κύκλου

Ως κεντρικό, εκ των πραγμάτων, πρόσωπο των ημερών ο Σαρλ Μισέλ, προχώρησε σε μια άσκηση τετραγωνιμού του κύκλου, αποδεχόμενος από τη μια την πρόταση της Κομισιόν για τον όγκο και τη σύνθεση του Ταμείου Ανασυγκρότησης (500 δισεκατομμύρια σε επιδοτήσεις και 250 δισ. σε δάνεια), ενώ ταυτοχρόνως διατηρεί τις επιστροφές (rebates) των βορείων χωρών από τον κοινοτικό Προϋπολογισμό και παράλληλα εισάγει (σε προφανές μήνυμα προς τους χρηματοδοτικά ευνοημένους Ανατολικοευρωπαίους) νέο, πολιτικό κριτήριο αιρεσιμότητας, διασυνδέοντας τη χρηματοδότηση με την επιτηρούμενη με μόνιμο μηχανισμό συμμόρφωσης των κρατών- μελών με τις ευρωπαϊκές αξίες και το κράτος δικαίου.

Για τους "φειδωλούς" δεν υπάρχει λόγος βιασύνης, όπως το έθεσε ο Ολλανδόςπρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, καθώς αναμένουν πρώτα να διαπιστώσουν τον ρυθμό ανάκαμψης από την πανδημία, προτού προβούν σε θεσμικές παραχωρήσεις, για τις οποίες ενδέχεται να μην υπάρχει ο ίδιος ζήλος το φθινόπωρο, αν όλα πάνε καλά. Και πάντως, αντιμετωπίζουν με καχυποψία την "ελαστική" και "πολιτικοποιημένη" Κομισιόν, ζητώντας όρους και διαδικασίες επιτήρησης πέρα από το "ευρωπαϊκό εξάμηνο".

Αντισταθμίζοντας, έστω και συμβολικά, τις ανησυχίες των δημοσιονομικά συντηρητικών ο Μισέλ φέρεται έτοιμος να προτείνει τον περιορισμότου πολυετούς κοινοτικού προϋπολογισμού από το 1,1 τρισ. ευρώ που ζητά η Κομισιόν στα 1,05 έως 1,094 τρισ. ευρώ, με περικοπή σχεδιαζόμενων, αλλά μη δρομολογημένων προγραμμάτων και διατήρησητων κονδυλίων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και του Ταμείου Συνοχής, για τα οποία τα περισσότερα κράτη-μέλη έχουν προφανές ενδιαφέρον.

Από κοντά, το Ευρωκοινοβούλιο πιέζει για την ενίσχυση των "ίδιων πόρων" της Ένωσης, με τη θέσπιση ψηφιακού φόρου απέναντι στους αμερικανικούς γίγαντες του Διαδικτύου και διασυνοριακού φόρου άνθρακα, που όμως θα δώσει στις σχέσεις της Ευρώπης με τον διεθνή περίγυρο μια περισσότερο προστατευτική και άρα συγκρουσιακή χροιά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ανάλυση: Μετ' εμποδίων ο δρόμος προς τη Σύνοδο Κορυφής των 27 για τα 750 δις - εικόνα 2
Σαρλ Μισέλ: Ο επόμενος προϋπολογισμός της ΕΕ να διαμορφωθεί κάτω από το 1,1 τρισ. ευρώ
"Κλειδί" οι όροι

Ως προς το ίδιο το Ταμείο, σημείο τριβής αποτελεί το "κλειδί" της κατανομήςτης βοήθειας προς τα επιμέρους κράτη-μέλη (με μεγάλους ευνοημένους του Ανατολικοευρωπαίους), η περίοδος χάριτος πριν από την έναρξη της αποπληρωμής των δανείων (πριν ή μετά το 2017), αλλά και η διάρκεια των χρηματοδοτήσεων, καθώς η πρόταση Μέρκελ για περιορισμό της από την τετραετία στη διετία προσκρούει στις δυνατότητες απορροφησιμότητας του ευρωπαϊκού Νότου.

Ακόμη περισσότερο, για τους μεσογειακούς εταίρους προέχει η διαμόρφωση όρων "αιρεσιμότητας" που να μην περιλαμβάνουν μακρο-οικονομικά κριτήρια,καθώς η εκτίναξη του δημοσίου χρέους της Ιταλίας αποτελεί τον "ελέφαντα στο δωμάτιο" για τον οποίο ουδείς επιθυμεί να ομιλεί. Και μολονότι οι πρωθυπουργοί της Ιταλίας και της Ισπανίας, Τζουζέπε Κόντε και Πέδρο Σάντσεθ φρόντισαν ήδη να συναντηθούν, προβάλλοντας την εικόνα "αρραγούς μετώπου", η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Ουδέποτε ο Νότος κατάφερε να συγκροτήσει συμπαγή υποομάδα κρατών-μελών, αντίστοιχη αυτής των "Χωρών Βίζεγκραντ" στα ανατολικά ή της "Νέας Χανσεατικής Ένωσης" στα βόρεια της ηπείρου, με ευθυγραμμισμένα συμφέροντα. Οι όποιες κοινές διαδικασίες των "Επτά" της Μεσογείου είχαν περισσότερο επικοινωνιακό χαρακτήρα, ενώ επί της ουσίας το υποτιθέμενο "μέτωπο" συνήθως λειτουργεί ως ένα διαπραγματευτικό χαρτί της Γαλλίαςστη διμερή της συνεννόηση με τη Γερμανία και κατόπιν εγκαταλείπεται, εφόσον αυτή έχει επιτευχθεί.

Ήδη η Ισπανία (πιθανότατα με την προσδοκία, που δεν επαληθεύτηκε, της ανάδειξης της Νάντια Καλβίνο στην προεδρία του Eurogroup) αποδέχθηκε τη θέσπιση όρωνπου θα συνοδεύουν τη βοήθεια του Ταμείου Ανασυγκρότησης, αποδυναμώνοντας τη θέση του Κόντε.

Συμβολισμοί έναντι ουσίας

Σε κάθε περίπτωση, η συζήτηση στους κόλπους των "27" έχει αποκτήσει μια δική της ζωή, επί τη βάσει των υψηλών πολιτικών συμβολισμών, χωρίς απαραιτήτως να παρακολουθεί την αντικειμενική οικονομική πραγματικότητα.

Ο κοινός δανεισμός στο όνομα του Ταμείου Ανασυγκρότησης χαιρετίστηκε από πολλούς βιαστικούς ως τομή στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης και ως εγκατάλειψη της εμμονής στις περιοριστικές πολιτικές, χωρίς να δίνεται προσοχή στο ότι πρόκειται για "μέτρο άπαξ", το οποίο δεν μεταβάλλει την αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης. Η παρατηρούμενη "στροφή" της Μέρκελ δεν αποτελεί στην πραγματικότητα εγκατάλειψη της μέχρι τώρα προσφιλούς πολιτικής του "τόσο-όσο": επί μία δεκαετία κρίσης η Γερμανία δεν συγκατατέθηκε σε παραχωρήσεις παρά μόνο στον βαθμό και στον χρόνο που θα απέτρεπαν τον μοιραίο κλυδωνισμό της νομισματικής ένωσης. Απλώς, στο φόντο της πανδημίας, η "οριακή" παραχώρηση είναι, δεδομένου του σοκ, πολύ μεγαλύτερη σε μέγεθος.

Ο χρόνος πιέζει

Ήδη το ΔΝΤ προσάρμοσε προς τα κάτω τις εκτιμήσεις του, κάνοντας λόγο για ύφεση κατά 12,2% στη Γαλλία και 12,5% στην Ιταλία και Ισπανία, με ανάκτηση του χαμένου εδάφους μόλις κατά το ήμισυ το 2021 και χωρίς συνυπολογισμό πιθανών σεναρίων δεύτερου κύματος πανδημίας.

Και το κυριότερο: η αρωγή του Ταμείου Ανάκαμψης δεν θα προκύψει παρά βαθιά εντός του 2021, καθώς όχι μόνο πρέπει να υπάρξει η κεντρική συμφωνία για τη συγκρότησή του και η επακόλουθη επικύρωση από τα εθνικά κοινοβούλια, αλλάθα πρέπει κατόπιν και να οικοδομηθεί, με έξοδο στις αγορές, το πακέτο των 750 δισ. ευρώ. Όμως, παρότι τα κατεξοχήν πληγέντα κράτη-μέλη προβάλλουν προς το παρόν εικόνα ψυχραιμίας, επικαλούμενα τα "μαξιλάρια" και τις "αντοχές" τους, οι χρηματοδοτικές ανάγκες τους είναι επείγουσεςκαι οι τρόποι κάλυψής τους διόλου προφανείς.

Λ.χ. η Ιταλία οδεύει προς δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 14% και θα πρέπει μέχρι τον Δεκέμβριο να εξεύρει επιπλέον 120 με 150 δισ. ευρώ, ποσό που ούτε η ΕΚΤ δεν μπορεί να διαθέσει, χωρίς να πυροδοτήσει νέα σύγκρουση με το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας.

Είναι σε αυτό το πλαίσιο που προβάλλει ως αναπόφευκτη ενδιάμεσηλύση η προσφυγή στον ESM. Όμως και μόνο η σκέψη προκαλεί ήδη στη Ρώμη μεγάλη πολιτική αναστάτωση. Οι "φιλικές παραινέσεις" των εταίρων δεν αρκούν για να πείσουν την κυβέρνηση Κόντε να προχωρήσει σε ένα βήμα που η ίδια θεωρεί (δεδομένης της φήμης που απέκτησε ο ESM με την Ελλάδα) ως πολιτικά τοξικό, αν όχι αυτοκτονικό. Με αυτή την έννοια, οι ιδιαιτερότητες της ιταλικής πολιτικής σκηνής μετατρέπονται σε εστία της "μητέρας των ευρωπαϊκών περιπλοκών".

Οι ελπίδες στον Μπερλουσκόνι

Είναι ενδεικτικό των καιρών ότι οι ελπίδες των ευρωπαϊκών πρωτευουσών έχουν στραφεί στον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος, παρά την εκλογική αποδυνάμωση της "Φόρτσα Ιτάλια", διατηρεί τη δυνατότητα να παίξει τον καθοριστικό ρόλο στην εξεύρεση μιας "ευρωπαϊστικής" λύσης στο ιταλικό σίριαλ.

Μολονότι συμμετείχε στη διαδήλωση του Σαββάτου στη Ρώμη που διοργάνωσαν οι λοιποί εταίροι της ευρύτερης δεξιάς παράταξης, δηλ. η Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι και οι "Αδελφοί της Ιταλίας" της Τζόρτζια Μελόνι, με αίτημα τη διενέργεια άμεσων εκλογών, η "Φόρτσα Ιτάλια" τηρεί διακριτήστάση. Κρατά μάλιστα την πόρτα ανοιχτή σε ενδεχόμενη συμμετοχή της σε έναν νέο κυβερνητικό συνασπισμό, με κορμό το νυν συγκυβερνών κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα, καθ' υπέρβαση των παραδοσιακών γραμμών, που στόχο θα έχει ακριβώς την προώθηση της προσφυγής στον ESM, με παραγκωνισμό των λαϊκιστικών δυνάμεων είτε της συμπολίτευσης, δηλ. το Κίνημα Πέντε Αστέρων, είτε της δημοσκοπικά καλπάζουσας αντιπολίτευσης Σαλβίνι και λοιπών.

Πολύ χαρακτηριστικά, ο πρώην πρόεδρος της Κομισιόν και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, Ρομάνο Πρόντι, έσπευσε να πλέξει το εγκώμιο του άλλοτε μεγάλου αντιπάλου του Μπερλουσκόνι, καλωσορίζοντας ενδεχόμενη συμμετοχή του στην κυβέρνηση, καθώς "το γήρας φέρνει και σοφία".

Όμως το σενάριο αυτό, δεν μπορεί να προκύψει αριθμητικά χωρίς διάσπαση των Πέντε Αστέρων και προσεταιρισμό ενός μέρους τους, καθώς, όπως τείνουν να ξεχνούν οι αναλυτές, από τις τελευταίες εκλογές και μετά οι λαϊκιστές κάθε χροιάς πλειοψηφούν, ενώ οι "κεντρώες", ευρωπαϊστικές δυνάμεις βρίσκονται στη μειοψηφία.

Είναι πάντως, η Ισπανία, της συγκυβέρνησης Σοσιαλιστών-Ποδέμος, που πιθανολογείται ότι θα λειτουργήσει πιλοτικά, σπεύδοντας πρώτη να απευθυνθεί στον ESM, ώστε να διευκολυνθούν πολιτικά να ακολουθήσουν και άλλα κράτη-μέλη.

Το συνταξιοδοτικό "καταδιώκει" Ιταλία και Γαλλία'

Ενα από τα θέματα που κατεξοχήν τρομάζει τους ιθύνοντες της Ρώμης στην προοπτική ενός"μνημονίου" με τον ESM είναι η απαίτηση, που ήδη προβάλλουν οι "τέσσερις φειδωλοί" του Βορρά, για μεταρρύθμιση του ιταλικού συνταξιοδοτικού συστήματος. Αλλά είναι το συνταξιοδοτικό που επίσης "καταδιώκει" τον Εμανουέλ Μακρόν, τη στιγμή που αυτός γνωρίζει τη μεγαλύτερη αποδυνάμωσή του στο εσωτερικό της Γαλλίας.

Η έξοδος από τα περιοριστικά μέτρα της πανδημίας σήμανε για τη Γαλλία την επανασύνδεσημε το "νήμα" που κόπηκε απότομα, αρχής γενομένης από τη διεξαγωγή του δεύτερου γύρου των δημοτικών εκλογών. Όμως η κάλπη επιφύλασσε ηχηρή αποδοκιμασία για το κόμμα του Μακρόν, ο οποίος από την πλευρά του επιχείρησε μιαν "επανεκκίνηση", με την αποπομπή (κατά τις γαλλικές πολιτικές παραδόσεις) του πρωθυπουργού Εντουάρ Φιλίπ, φερόμενου ως υποψήφιου για την προεδρία το 2022 και τη συγκρότηση νέου υπουργικού συμβουλίου υπό τον ελάχιστα γνωστό, αλλά υπεύθυνο για τα μέτρα εξόδου από το λοκντάουν, Ζαν Καστέξ.

Το ότι τόσο ο νέος πρωθυπουργός όσο και ένας-δύο από τους υπουργούς του βρίσκονται πολύ κοντά στον πρώην πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί δείχνει και τον τερματισμό των φιλοδοξιών του Μακρόν να κινηθεί "υπερβατικά", περιοριζόμενος πλέον στη διεκδίκηση της ηγεμονίας στον κεντροδεξιό χώρο. Όμως η φιλοδοξία του Καστέξ να προωθήσει τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού επανασυνδέει τη Γαλλία με την προ πανδημίας κοινωνική δυσαρέσκεια και αναταραχή, στη βάση της οποίας βρίσκεται ο κλυδωνισμός της προεδρίας Μακρόν.

Πηγή: Capital.gr