Εκκλησιαστική υμνογράφος και μοναχή, γνωστή από το δημοφιλές τροπάριο «Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίας περιπεσούσα γυνή» (Τροπάριο της Κασσιανής), που ψάλλεται κάθε Μεγάλη Τρίτη το βράδυ στις εκκλησίες και συγκινεί τους πιστούς με τη συναισθηματική του φόρτιση. Απαντάται και ως Εικασία, Ικασία, Κασσία και Κασιανή. Η Οσία Κασσιανή είναι πολιούχος της νήσου Κάσου και η μνήμη της εορτάζεται στις 7 Σεπτεμβρίου.

Η Κασσιανή γεννήθηκε γύρω στο 810 στην Κωνσταντινούπολη και καταγόταν από πλούσια οικογένεια. H ζωή της συνδέθηκε με θρύλους και παραδόσεις γύρω από τη σχέση της με τον αυτοκράτορα Θεόφιλο (813-842).

Σύμφωνα με τους βυζαντινούς χρονικογράφους Συμεών Μάγιστρο, Ιωάννη Ζωναρά και Λέοντα Γραμματικό, η Ευφροσύνη, μητέρα του νεαρού αυτοκράτορα Θεόφιλου, ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση για την εκλογή νύφης, προσκάλεσε το 830 μ.Χ. στην Αυλή τις ωραιότερες και επιφανέστερες κόρες της αυτοκρατορίας. Δώδεκα «κάλλιστοι παρθέναι» ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση και πήγαν στο Παλάτι. Η Ευφροσύνη, αφού τις δεξιώθηκε, διαμήνυσε στο Θεόφιλο να προσέλθει και να δώσει το χρυσό μήλο σ' εκείνη που θα επέλεγε για σύζυγό του.

Ο νεαρός αυτοκράτορας θαμπώθηκε από την ομορφιά της Κασσιανής και θέλοντας να δοκιμάσει την ευφυΐα της τη ρώτησε: «Ως άρα δια γυναικός ερρύη τα φαύλα» («Από τη γυναίκα ξεκινούν τα κακά πράγματα», υπονοώντας την Εύα). Η Κασσιανή έδωσε δείγματα του πνεύματός της, ανταπαντώντας «Αλλά και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττω» («Και από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα, τα ευγενέστερα», υπονοώντας την Παναγία). Αυτό ήταν! Ο Θεόφιλος, είτε γιατί η απάντηση του φάνηκε αναιδής, είτε γιατί η ευφυΐα της γυναίκας τον τρόμαξε, δεν άκουσε την καρδιά του και έδωσε το χρυσό μήλο στην ωραία, αλλά σεμνή Θεοδώρα.

Η Κασσιανή, μετά την απόρριψή της από τον αυτοκράτορα, έγινε μοναχή και αφιερώθηκε στη λατρεία του Θεού και την ποίηση. Πέθανε γύρω στο 865.

Το υμνογραφικό έργο της Κασσιανής δεν είναι πλούσιο, αλλά διακρίνεται για το ύφος και την πρωτοτυπία του. Εκτός από το τροπάριο που την έκανε διάσημη συνέθεσε τους τέσσερεις πρώτους ειρμούς του Κανόνα του Μεγάλου Σαββάτου «Άφρων γηραλέε» και το πρώτο δοξαστικό του εσπερινού των Χριστουγέννων «Αυγούστου μοναρχήσαντος επί της γης». Έγραψε, επίσης, γνωμικά και επιγράμματα σε ιαμβικό μέτρο.