Οι χθεσινές έντονες πολιτικές εξελίξεις με το θέμα της αδικαιολόγητης απεργίας των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας και τελικά η αναστολή της υπό το βάρος των πολιτικών πιέσεων, αν πέτυχαν να αναδείξουν κάτι, αυτό είναι η ψύχραιμη, ταχεία και μεθοδική αντιμετώπιση από τη κυβέρνηση του ζητήματος. 

Το 2016 κύλησε γενικά ομαλά για τη κυβέρνηση Τσίπρα,  δίχως τις μεγάλες κινητοποιήσεις ή  τις πολυήμερες απεργίες των προηγούμενων χρόνων. Η αναπάντεχη απόφαση των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας – ενός εκ των πλέον ευνοημένων κλάδων του δημοσίου – να αποκλείσουν την χώρα για 4 ημέρες δίχως ουσιαστικά αιτήματα ήταν η μόνη παραφωνία.

Το γεγονός μάλιστα ότι αυτή η κίνηση δεν είχε αιτήματα προς την κυβέρνηση ήταν η αιτία να γραφτεί στον τύπο ότι η κίνηση των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας είχε κομματική σκοπιμότητα, στοχοποιώντας τον πρώην υπουργό μεταφορών Μάκη Βορίδη για την υπόθαλψή της.

Το θέμα μπορεί να θεωρήθηκε λήξαν από χθες το απόγευμα με την απόφαση αναστολής της απεργίας, αλλά ανέδειξε και την αντιπολιτευτική γραμμή της ΝΔ από εδώ και πέρα. Για παράδειγμα οι της ΝΔ δεν έχουν πρόβλημα να υποσκάψουν την επιτυχία του τουρισμού, αρκεί να εξυπηρετείται το κομματικό τους συμφέρον, δημιουργώντας συνεχή προβλήματα και πονοκεφάλους στο Μαξίμου.

Ειδικά στο ζήτημα του τουρισμού τώρα όσο ποτέ άλλοτε, πρέπει να γίνει κατανοητό από όλα τα κόμματα ότι ο τουρισμός είναι εθνική υπόθεση!

Και πως μπορεί να είναι διαφορετικά όταν την τελευταία διετία (2015-2016) σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, νέες αγορές ανοίγουν για την Ελλάδα, περιθωριοποιημένοι ελληνικοί προορισμοί τα προηγούμενα χρόνια αναπτύσσονται πλέον ραγδαία και η τουριστική σεζόν έχει αγγίξει τους 10 μήνες! Η Αθήνα το 2015 είχε πληρότητα όλο τον χρόνο 70%. Ο φετινός Οκτώβριος αναμένεται να είναι καλύτερος όσο ποτέ, τα μεγάλα ξενοδοχεία σε Κρήτη, Ρόδο, Κω και άλλες αμιγώς τουριστικές περιοχές έχουν κρατήσεις έως και 80%.

Αυτός ήταν και ο λόγος που άπαντες οι φορείς του τουρισμού στήριξαν την πρωτοβουλία της αναπληρώτριας υπουργού Τουρισμού Έλενας Κουντουρά και από την Παρασκευή το βράδι κράτησαν από κοινού σκληρή στάση κατά των απεργών.

Ο ΣΕΤΕ, η ΠΟΞ, η HATTA, ΥΠΑ και οι κατά τόπους Ενώσεις Ξενοδόχων στοιχήθηκαν στη γραμμή Κουντουρά και με ομοβροντία ανακοινώσεων πίεσαν να ανασταλεί η προγραμματιζόμενη απεργία στα αεροδρόμια της χώρας και να “χαθεί” ένας εξαιρετικός Οκτώβριος.

Κάτι που ανέδειξε τον αναγκαίο συντονιστικό ρόλο του υπουργείου τουρισμού ! Στο κτίριο της Λεωφ. Αμαλίας άπαντες έμειναν ξάγρυνποι το βράδι της Παρασκευής έως ότου εξασφαλιστεί μία κοινή στάση όλων των φορέων του κλάδου. Αλλά πολύ περισσότερο για να συντονιστούν οι επικοινωνίες μεταξύ tour operators, αεροπορικών εταιρειών και δεκάδων πρεσβειών ξένων κρατών με την κυβέρνηση για να μην ανατραπεί ο σχεδιασμός του Οκτωβρίου εν όψει της απεργίας.

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι το υπουργείο τουρισμού - όπως κι αν αποφασίζει η εκάστοτε κυβέρνηση να το αποκαλεί, οι αρμοδιότητές του θα υπάρχουν – θα είναι πάντοτε το στρατηγείο του ελληνικού τουρισμού,  και θα λαμβάνει όλες τις καίριες αποφάσεις για θέματα που επηρεάζουν τον τουρισμό αλλά αποτελούν αρμοδιότητα άλλων υπουργείων, όπως χθες με την απεργία των  ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας.

Ο τουρισμός είναι ο μόνος κλάδος της ελληνικής οικονομίας που εξακολουθεί να της δίνει “ζωή”, είτε με τη μορφή άμεσων εσόδων (συνάλλαγμα), είτε με την αύξηση των εσόδων του ΦΠΑ λόγω της κατανάλωσης. 

Δεν χωρούν πολιτικές και μικροκομματικές  αντιπαραθέσεις στον τουρισμό !

Η χώρα μας είναι η μόνη πολυνησιακή στην Ε.Ε. και έχει τα 2/3 των νησιών της (της Ε.Ε.)

Υπάρχουν 6000 νησιά εκ των οποίων τα 117 κατοικημένα. Απ’ αυτά 56 έχουν κάτω από χίλιους κατοίκους και 48 από 1000 έως 10.000 κατοίκους.
Υπάρχει ισχυρό εθνικό θεσμικό πλαίσιο για την εφαρμογή νησιωτικής πολιτικής αλλά και Ευρωπαϊκό πλαίσιο. Όμως δεν εφαρμόζεται όλα αυτά τα χρόνια.
Γιατί; Είναι θέμα δημοσιονομικό; Τότε γιατί δεν εφαρμόζεται σε περιόδους άνθησης της οικονομίας;
Μήπως είναι θέμα πολιτικό και εν τέλει ταξικό;
Τα κύρια χαρακτηριστικά των νησιών είναι ο αποκλεισμός και η απομόνωση λόγω της θάλασσας αλλά και ο ιδιόμορφος μικρόκοσμος (πεπερασμένος) που έχει το καθένα.
Αυτά τα χαρακτηριστικά δημιουργούν ανισότητες
• Οικονομικές: αφού το κόστος ζώνης αυξάνει σε σχέση με την ενδοχώρα λόγω αυξημένου μεταφορικού κόστους
• Στέρηση των κατοίκων, που ποικίλει βέβαια ανάλογα με το μέγεθος, την απόσταση από την ενδοχώρα και τον βαθμό ανάπτυξης από βασικά κοινωνικά αγαθά όπως:
Παιδεία:
Σε πολλά νησιά δεν μπορούν τα παιδιά να συνεχίσουν σε Γυμνάσιο- Λύκειο αφού πρέπει να μεταναστεύσουν. Δεν έχουν τη δυνατότητα εξειδικευμένων-ειδικών σχολείων.
Πρέπει να ταξιδεύουν για μέρες σε μεγάλα νησιά για να δίνουν εξετάσεις κ.ά.
Υγεία:
Δεν υπάρχουν πλήρεις μονάδες Υγείας και μεταφέρονται στο Κέντρο με ό,τι κινδύνους και κόστος αυτό συνεπάγεται. Υπάρχουν ελλείψεις σε γιατρούς-φαρμακεία κ.λ.π. Πρέπει να ταξιδέψουν και να λείψουν μέρες για
• εξετάσεις αίματος
• εμβολιασμό παιδιών
• εξέταση από επιτροπές υγείας
Το ίδιο πρέπει να ταξιδεύουν για πρόσβαση σε Υπηρεσίες που δεν υπάρχουν είτε σε μεγαλύτερα νησιά είτε στο κέντρο. Κι αυτό σημαίνει πολυήμερα ταξίδια, ανάλογα με τα δρομολόγια των πλοίων και τον καιρό.
Νερό:
Πολλά νησιά είναι άνυδρα και μπορούν να έχουν νερό ή με μεταφορά ή έργα (αφαλάτωση, υδατοδεξαμενές κ.ά.) Υπάρχει πρόβλημα πρόσβασης και σε άλλα αγαθά βέβαια όπως σε ενέργεια, πολιτισμό κ.ά.

Η αποκατάσταση αυτών των ανισοτήτων αφορά την αριστερά;
Φυσικά κύριος στόχος είναι η αποκατάσταση των ανισοτήτων., προς όφελος των τμημάτων εκείνων του λαού που αδυνατούν να έχουν πρόσβαση στα παραπάνω αγαθά.
Η εφαρμογή καθολικών και μόνο οικονομικών μέτρων, όπως ισχυρίζονται πολλοί αποκαθιστά από μόνη της τις ανισότητες αυτές;
Μήπως το ζητούμενο είναι η καθολικότητα στην πρόσβαση όλων στα κοινωνικά αγαθά;
Αν η Αριστερά δεν αναγνωρίσει την νησιωτικότητα κι επομένως την εφαρμογή εξειδικευμένης νησιωτικής πολιτικής, τότε:
• διατηρεί τις ανισότητες, αφού τα εισοδήματα προσφέρουν άλλες δυνατότητες στην ενδοχώρα και άλλες στα νησιά.
• στηρίζεται σ’ ένα στείρο οικονομισμό.
• αποκλείει τους νησιώτες από βασικά κοινωνικά αγαθά.
Η εφαρμογή νησιωτικής πολιτικής έχει κόστος;
Ναι, γιατί χρειάζονται παραπάνω δάσκαλοι και καθηγητές από τις αναλογίες προς μαθητές, παραπάνω γιατροί και παραπάνω υπάλληλοι.
Όμως: Πώς αίρονται οι ανισότητες; Η αριστερά δεν στοχεύει στην αναδιανομή εισοδημάτων πόρων, πλούτου;
Αυτό για κάποιους έχει κόστος.
Πως κοστολογούμε την ισότητα; τις ίσες ευκαιρίες; τη δικαιοσύνη;
Γι’ αυτό δεν πρόκειται ποτέ να εφαρμόσει νησιωτική πολιτική ο νεοφιλελευθερισμός.
Αλλά θα διευκολύνει, όπως έκανε ως τώρα την εκμετάλλευση του όποιου πλούτου των νησιών στο όνομα της επιχειρηματικότητας, όπως αυτός την εννοεί.
Άρα η νησιωτικότητα έχει ταξικό πρόστιμο.
Είναι δυνατή η εφαρμογή νησιωτικής πολιτικής μέσα σε ασφυκτικά δημοσιονομικά πλαίσια;
Tελικά το κόστος δεν είναι τεράστιο ούτε άπιαστο αν γίνουν οι σωστές κινήσεις. Υπάρχουν λύσεις. Επιγραμματικά και μόνο σαν βάση για προβληματισμό.
• Για τις μεταφορές
Ο στόχος του Μεταφορικού ισοδύναμου στην πλήρη εφαρμογή του, στην εξίσωση δηλαδή του μεταφορικού κόστους σε στεριά και θάλασσα, μπορεί να είναι δύσκολος στην πλήρη εφαρμογή του, όμως πρέπει να είναι στόχος στον οποίο θα συγκλίνουν και θα πλησιάζουν μέτρα και ενέργειες.
Υπάρχουν λύσεις εφικτές
• Συνδυασμός μεταφορών
• Ίδρυση δημόσιου φορέα για την διαμόρφωση γραμμών, μέτρων κ.ά. όπως είναι η αγορά πλοίων για παραχώρηση η ενίσχυση τοπικών ακτοπλοϊκών επιχειρήσεων με την συμμετοχή Τ.Α. και φορέων κ.ά.
Όσο για τις απαιτούμενες επιδοτήσεις ρωτάμε: Ποιές επιδοτήσεις δίνονται για της αστικές και μη συγκοινωνίες στην ενδοχώρα; Πολλαπλάσιες από τις θαλάσσιες στις οποίες δίδονται μόλις πάνω από 80 εκατ. Αρκετά όμως για την αγορά ενός μεγάλου πλοίου ή 6-7 μικρότερων σύγχρονων για τοπικές γραμμές.
Όσο για την υγεία και την παιδεία, το κόστος είναι πολύ μικρό ποσοστό του γενικού προϋπολογισμού στους αντίστοιχους τομείς, και μπορεί να καλυφθεί σταδιακά από ιδίους πόρους των νησιών αν αναπτυχθούν με κοινωνικές παραμέτρους.
Εντέλει πρέπει να καταλήξουμε στο σχήμα που θέλει η αριστερά για την εφαρμογή της νησιωτικής πολιτικής.
Είναι λάθος η άποψη που εκφράζεται ότι «φορολογούμε» τους τουρίστες και κοντά σ’ αυτούς και τους κατοίκους, ώστε αυξάνοντας τα έσοδα να δώσουμε μετά δυνατότητα ν’ αναπτυχθούν και να ωφεληθούν οι κάτοικοι.
Αυτό θυμίζει τον γάιδαρο που πάνω που έμαθε να μην τρώει ψόφησε.
Το βιώσιμο και αριστερό σχήμα είναι να ενισχύουμε τα νησιά ν’ αναπτυχθούν με αειφορία και σε όφελος των κατοίκων, ώστε να έχουν την δυνατότητα να καλύπτουν τις διαφορές και τις ανισότητες μόνα τους χωρίς να χρειάζονται την βοήθειά μας.
Μόνο τότε ισχύει: «Τους μαθαίνουμε να ψαρεύουν για να μη χρειάζονται να τους δίνουμε συνέχεια ψάρια».
Θα πρέπει τέλος να απαντηθεί το επιχείρημα ότι «δεν μπορούν να υπάρξουν εξειδικευμένες πολιτικές (εξαιρέσεις) γιατί θ’ ανοίξει η όρεξη και άλλων περιοχών ή ομάδων.
Κατ’ αρχήν είναι αριστερή αυτή η άποψη;
Πώς θα χτυπήσεις τις ανισότητες αν δεν δεις ξεχωριστά τις ιδιαιτερότητες που τις δημιουργούν; Και είναι μόνο οικονομικές; Και οι φυσικές;
Ακόμα και ο νεοφιλελευθερισμός αναγνωρίζει κάποιες απ’ αυτές. (ανάπηροι, ασθενείς, πολύτεκνοι κ.λ.π.)

Ηλίας Καματερός
Βουλευτής Ν. Δωδεκανήσου
Συντονιστής ΕΠΕΚΕ Ναυτιλίας
& Νησιωτικής Πολιτικής