Ξεκάθαρα αποκαλύπτεται πλέον, ακόμη και διά γυμνού οφθαλμού, τι έχει στήσει ο Ταγίπ Ερντογάν με τις διαδοχικές Navtex από τον Αύγουστο και τις έρευνες του Oruc Reis στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ της Ρόδου και του Καστελόριζου.

Στο διάγραμμα φαίνονται οι Navtex, βάσει των οποίων οι Τούρκοι, από τις 10 Αυγούστου, κάνουν σεισμικές έρευνες με το Oruc Reis και τα βοηθητικά του πλοία Ataman και Cengiz Han, συνοδεία τουρκικών πολεμικών πλοίων. Αφού αρχικώς κινήθηκαν σε ένα οριζόντιο μοτίβο από Νότο προς Βορρά (δηλαδή ξεκίνησαν από την θαλάσσια περιοχή εγγύτερα της Αιγύπτου), συνεχίζουν τώρα κινούμενοι κάθετα.

Μέχρι τα μεσάνυχτα της Τετάρτης έκαναν ερευνητικές εργασίες στη ζώνη που αποτυπώνεται με κόκκινο χρώμα και από σήμερα το Oruc Reis «ιχνηλατεί» την περιοχή που είναι ζωγραφισμένη με σκούρο μπλε ή μαύρο χρώμα. Σε αυτή την ζώνη θα κινηθεί το τουρκικό ερευνητικό πλοίο μέχρι τα μεσάνυχτα της 23ης Νοεμβρίου, κάνοντας δισδιάστατες σεισμικές έρευνες.

Γι’ αυτή την φάση των εργασιών του Oruc Reis μάλιστα, οι Τούρκοι έχουν ζητήσει να μην προσεγγίσει κανένα πλοίο εγγύτερα μιας ζώνης έξι ναυτικών μιλίων, προειδοποιώντας εμμέσως την ελληνική πλευρά.

Τι άλλο αποκαλύπτεται από την αποτύπωση όλων των Navtex που δείχνουν τις περιοχές στις οποίες κινείται το Oruc Reis από τις 10 Αυγούστου μέχρι και σήμερα; Είναι προφανές ότι η Άγκυρα θέλει να «πνίξει» το Καστελόριζο σε μια ζώνη τουρκικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Ποια είναι αυτή η ζώνη είναι προφανές, απλώς κοιτάζοντας τις περιοχές ερευνών του Oruc Reis.

Η παράνομη τουρκική Navtex βάσει της οποίας κινείται το Oruc Reis από τα μεσάνυχτα της Τετάρτης απέχει μόλις 12 ναυτικά μίλια από το νησί της Ρόδου και 18 ναυτικά μίλια από το νησί της Ρω, στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου.

Τι επιχειρούν οι Τούρκοι;

– Να αποκόψουν το Καστελόριζο από τον κορμό των άλλων νησιών του Αιγαίου.

– Να εγκλωβίσουν το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης σε μια ζώνη τουρκικής υφαλοκρηπίδας.

– Να αποκτήσουν δικαιώματα χρησικτησίας δημιουργώντας τετελεσμένα, παρά το γεγονός ότι τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός κράτους, εν προκειμένω της Ελλάδας, στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη που της ανήκει προκύπτουν ipso facto και ab initio, είναι δηλαδή απαράγραπτα, ακόμη κι αν ένα άλλο κράτος εκτελεί εργασίες προσπαθώντας να παραχαράξει το Διεθνές Δίκαιο.

– Να προετοιμάσουν τα πράγματα για την επόμενη φάση της κρίσης, που θα μπορούσε να σηματοδοτήσει η αποστολή πλωτού γεωτρύπανου την οποία θα επιχειρήσουν να δικαιολογήσουν προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι στην περιοχή υπάρχουν πολλά υποσχόμενα κοιτάσματα υδρογονανθράκων.

Ο χρόνος που επελέγη από το καθεστώς Ερντογάν για την ανακοίνωση της νέας Navtex δεν μπορεί παρά να μην θεωρηθεί τυχαίος. Ο πρόεδρος της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, είναι στην Αθήνα, επισφραγίζοντας την στρατηγική εταιρική σχέση της χώρας του με την Ελλάδα. Η Άγκυρα στέλνει το μήνυμα ότι δεν θα κάνει εύκολα πίσω, διεκδικώντας στο πεδίο όλα όσα νομίζει ότι της ανήκουν.

«Μπαμπεσιά» ή γκάφα του State Department;

Την ίδια στιγμή, η δημοσιοποίηση της νομικής τοποθέτησης του State Department για τον ελληνικό εναέριο χώρο και το εύρος των ελληνικών χωρικών υδατων στο Αιγαίο, μοιάζει σαν να ρίχνει νερό στον μύλο της Τουρκίας.

Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών επισημαίνει ότι ο εναέριος χώρος είναι ο υπερκείμενος των χωρικών υδάτων και άρα δεν αναγνωρίζει τον ελληνικό εναέριο χώρο των 10 ναυτικών μιλίων, επαναφέροντας την άποψη περί δήθεν ελληνικού παράδοξου (greek perception) όταν το σημερινό εύρος των χωρικών υδάτων είναι 6 ναυτικά μίλια.

Οσο κι αν αυτή η αμερικανική θέση ήταν γενικά γνωστή, η χρονική περίοδος που επαναλμβάνεται δημιουργεί προβληματισμό. Κι αυτό όχι μόνο επειδή οι νομικές υπηρεσίες του State Department δεν αναγνωρίζουν ως παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου τις πτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών μεταξύ 10 και 6 ναυτικών μιλίων από τις ακτές των νησιών.

Οι νομικές υπηρεσίες του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών μοιάζουν να αμφισβητούν την ύπαρξη θαλασσίων συνόρων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στις περιοχές που η απόσταση μεταξύ ενός ελληνικού νησιού και των μικρασιατικών ακτών είναι μικρότερη των 12 νμ. Οπως αναφέρεται στην έκθεση του State Department «παρ’ όλο που η Ελλάδα διεκδικεί μέχρι και 6 νμ στο Αιγαίο, η χώρα και οι γείτονές της δεν έχουν συμφωνήσει σε συνοριακή οριοθέτηση σε εκείνες τις περιοχές που επικαλύπτονται τα νόμιμα θαλάσσια δικαιώματά τους».

Και προστίθεται: «Η απουσία μιας τέτοιας οριοθέτησης σημαίνει ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα σε ό,τι αφορά την έκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας και τον αντίστοιχο εναέριο χώρο στις περιοχές αυτές, καθιστώντας αδύνατη οποιαδήποτε αξιολόγηση των παραβιάσεων». Το σχετικό σημείο της έκθεσης του State Department που συντάχθηκε τον προηγούμενο Μάρτιο αναφέρει επίσης: «Οι ΗΠΑ παροτρύνουν την Ελλάδα και την Τουρκία να επιλύσουν τα εκκρεμή διμερή ζητήματα σε ό,τι αφορά τα θαλάσσια σύνορά τους με ειρηνικό τρόπο και με βάση το Διεθνές Δίκαιο».

Η λανθασμένη προσέγγιση της αμερικανικής πλευράς έρχεται σε μία ρευστή περίοδο, όχι μόνο λόγω της αλλαγής της αμερικανικής ηγεσίας αλλά και λόγω της κλιμακούμενης επιθετικότητας του καθεστώτος Ερντογάν που αμφισβητεί ανοιχτά τα οριζόμενα σε διεθνείς συνθήκες επιδιώκοντας να γκριζάρει θαλάσσιες περιοχές τις οποίες σχεδιάζει να σφετεριστεί.

Οι νομικές υπηρεσίες που συνέταξαν την έκθεση φαίνεται ότι λησμόνησαν την ιταλοτουρκική Συμφωνία του 1932 για παραχώρηση των Δωδεκανήσων στην Ιταλία αλλά και την πάγια ελληνική θέση πως όπου η απόσταση μεταξύ των ελληνικών ακτών και της Τουρκίας είναι μικρότερη των 12 ναυτικών μιλίων ισχύει ο κανόνας της μέσης γραμμής.

Η απάντηση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών

Απαντώντας στην έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, η οποία διαβιβάστηκε στο αμερικανικό Κογκρέσο, στο πλαίσιο των διατάξεων του “Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act” και που σημειωτέον απεστάλη στο Κογκρέσο πριν από περίπου 8 μήνες (στις 18 Μαρτίου 2020), διπλωματικές πηγές από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επισημαίνουν ότι τα όρια των ελληνικών χωρικών υδάτων, όπως και τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας είναι ξεκάθαρα καθορισμένα εδώ και χρόνια στη βάση του συμβατικού και του εθιμικού διεθνούς δικαίου και δεν τυγχάνουν ουδεμίας αμφισβήτησης.

Συγκεκριμένα, τονίζουν από την ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών: «Όσον αφορά το Νοτιο-Ανατολικό Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, τα θαλάσσια σύνορα έχουν καθορισθεί από τη συμφωνία Ιταλίας-Τουρκίας που υπογράφηκε στην Άγκυρα στις 4 Ιανουαρίου 1932, καθώς και το πρακτικό που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εν λόγω συμφωνίας και υπεγράφη στην Άγκυρα στις 28 Δεκεμβρίου 1932. Η Ελλάδα, ως διάδοχο κράτος, βάσει της συνθήκης των Παρισίων του 1947, απέκτησε την κυριαρχία επί των Δωδεκανήσων χωρίς καμία αλλαγή στα θαλάσσια σύνορα, όπως αυτά είχαν συμφωνηθεί μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας.

Αναφορικά με τα θαλάσσια σύνορα στη Θράκη (μέχρι το σημείο σε απόσταση τριών ναυτικών μιλίων από το Δέλτα του Έβρου), αυτά ορίσθηκαν από τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και το Πρωτόκολλο των Αθηνών του 1926.

Τέλος, αναφορικά με τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των ανωτέρω δύο περιοχών (από Θράκη έως Δωδεκάνησα), όπου τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και της Τουρκίας τέμνονται, τα θαλάσσια σύνορα ακολουθούν τη μέση γραμμή μεταξύ των ελληνικών νήσων και νησίδων και των απέναντι τουρκικών ακτών.

Τα εξωτερικά σύνορα της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών της υδάτων, τα οποία έχουν αποτυπωθεί επανειλημμένως, αποτελούν ταυτόχρονα και εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης».