Αυξημένο καταγράφεται το ενδιαφέρον για τα φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της στροφής του ανθρώπου, τα τελευταία χρόνια, προς την υγιεινή διατροφή και τη βιολογική γεωργία.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δρ. Ελένη Βογιατζή- Καμβούκου, αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος Τεχνολόγων Γεωπόνων στο ΤΕΙ Θεσσαλίας, εη ελληνική αγορά έχει κατακλυστεί από μίγματα διαφόρων "θεραπευτικών" βοτάνων εγχώριων αλλά κυρίως εισαγόμενων από Ελβετία, Γερμανία, Βουλγαρία κ.ά. Στη χώρα μας, όπως λέει, η συστηματική και εκτεταμένη καλλιέργεια των φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών είναι πολύ περιορισμένη και αυτό οφείλεται, αφενός μεν στη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί για τη διάθεση των προϊόντων τους στις αγορές του εσωτερικού και κυρίως του εξωτερικού τις οποίες δεν γνωρίζουν, αφετέρου δε στην έλλειψη γνώσεων πάνω στην τεχνική καλλιέργειάς τους.

Ποια χαρακτηρίζουμε, όμως, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά; Αρωματικά φυτά είναι τα φυτά, τα οποία έχουν ελαιοφόρους αδένες, στους οποίους υπάρχουν τα αιθέρια έλαια, που χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη για διάφορα παρασκευάσματα στην κοσμετολογία, αρωματοποιία και στη βιομηχανία τροφίμων και ειδών υγιεινής.

Φαρμακευτικά φυτά κατά τον διεθνή υγειονομικό οργανισμό είναι τα φυτά, τα οποία σε ένα η περισσότερα όργανά τους περιέχουν κάποια συστατικά, τα οποία χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς ή αποτελούν πρώτη ύλη για φαρμακευτικά παρασκευάσματα. Στην Γερμανία, το 50% των φαρμακευτικών παρασκευασμάτων έχουν φυτική προέλευση.

Το να γνωρίζει ο παραγωγός την ποιότητα του προϊόντος που παράγει, δηλ. την επί τοις εκατό περιεκτικότητα της δρόγης σε αιθέριο έλαιο, καθώς και την αναλογία των δραστικών ουσιών, είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να κατευθυνθεί στην ανάλογη αγορά και να διαπραγματευθεί την ανάλογη τιμή. Ορισμένα αποτελέσματα τα οποία ενισχύουν την παραπάνω άποψη είναι: Από τα πειραματικά αποτελέσματα εργαστηρίου Αρωματικών & Φαρμακευτικών φυτών σχετικά με τη ρίγανη Ολύμπου διαπιστώθηκε, όπως εξηγεί η κ. Βογιατζή-Καμβούκου, ότι ο πληθυσμός Λεπτοκαρυάς είναι ποιοτικά ο καλύτερος γιατί έχει σταθερές αποδόσεις και περιέχει, πέραν της καρβακρόλης και θυμόλη 50,2% που τον καθιστούν κατάλληλο για βιολογική καταπολέμηση παθογόνων εδάφους.

Έτσι μπορεί να κατευθυνθεί στις γεωργικές φαρμακοβιομηχανίες για παραγωγή βιολογικών σκευασμάτων. Επίσης, το είδος του φασκόμηλου Salvia officinalis, σε μικρή ποσότητα δρα ανασταλτικά στην ανάπτυξη τροφοπαθογόνων οργανισμών στα αποθηκευμένα ζωικά τρόφιμα. Κατά την καλλιέργεια μέντας δε, το προϊόν που προορίζεται για ξηρή δρόγη πρέπει να προέρχεται από την πρώτη συλλογή γιατί το αιθέριο έλαιο είναι πλούσιο σε μενθόλη, 35-40%, ενώ συγχρόνως είναι μικρή η περιεκτικότητα σε μενθοφουράνη, άρα είναι κατάλληλο για αφέψημα. Το εργαστήριο των Αρωματικών και Φαρμακευτικών φυτών του ΤΕΙ Θεσσαλίας διαθέτει ISO και έχει τη δυνατότητα αναλύσεων ώστε ο καλλιεργητής να γνωρίζει τι προϊόν διαθέτει, διεκδικώντας την ανάλογη τιμή στο εμπόριο, και ο καταναλωτής τι προϊόν αγοράζει.

Τελευταία, ωστόσο, σύμφωνα με την αναπληρώτρια καθηγήτρια, παρατηρείται κίνηση αναθέρμανσης της καλλιέργειας των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, κυρίως ως εναλλακτική λύση σε παλιές και φθίνουσες καλλιέργειες. Η καλλιέργεια των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών πρέπει να είναι μια "έξυπνη" καλλιέργεια ώστε να είναι μια επιχειρηματική καλλιέργεια. "Ο στόχος της καλλιέργειας πρέπει να είναι η παραγωγή συγκεκριμένου προϊόντος( ξηρή δρόγη, αιθ. έλαιο) και αναγνώριση πιστοποιημένου προϊόντος (αναγραφή στοιχείων π.χ. περιεκτικότητα σε αιθ. έλαιο, δραστικές ουσίες κλπ).

Ας αναρωτηθεί κανείς σε πόσες συσκευασίες από αυτές που ανεξέλεγκτα κυκλοφορούν στην αγορά αναγράφονται αυτά τα στοιχεία" τονίζει η κ. Βογιατζή-Καμβούκου. Ο τρίτος στόχος, σημειώνει, πρέπει να είναι η διάθεση σε σταθερή αγορά. Όταν το προϊόν πρόκειται να διατεθεί στην αγορά ως ξηρή δρόγη πρέπει να πληροί συγκεκριμένες προδιαγραφές.

Περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο και δραστικές ουσίες, σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές και μακροσκοπικά, ολόκληρα τα άνθη, όχι κονιορτοποιημένη η δρόγη ή αλλοιωμένο χρώμα και ο χρόνος αποθήκευσης να είναι Για τη συλλογή αυτοφυών αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, ο συλλέκτης, σύμφωνα με την ίδια, θα πρέπει να είναι σίγουρος ότι μπορεί να αναγνωρίσει μορφολογικά το φυτό, να γνωρίζει ποια φυτά είναι δηλητηριώδη, να γνωρίζει ποια είδη προστατεύονται και ως εκ τούτου απαγορεύεται η συλλογή τους, να γνωρίζει ότι το περιβάλλον που τα μαζεύει δεν είναι μολυσμένο, να γνωρίζει πότε ακριβώς πρέπει να συλλεχθεί το συγκεκριμένο είδος, να γνωρίζει ποιο τμήμα του φυτού πρέπει να συλλεχθεί (άνθη, καρποί, βλαστοί, ρίζες ή ολόκληρο το φυτό). Επίσης, κατά την αλόγιστη συλλογή των αυτοφυών ελοχεύει ο κίνδυνος εξαφάνισης ειδών.

Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνται ως αρτυματικά - καρυκεύματα καθώς στα διάφορα τμήματα του φυτού περιέχονται αρωματικές, πικρές και καυστικές δραστικές ουσίες. Χρησιμοποιούνται χλωρές ή αποξηραμένες δρόγες, με σκοπό να βελτιώσουν τη γεύση των φαγητών ή να τα κάνουν πιο ευκολοχώνευτα.

Τα αρτυματικά υποστηρίζουν την υγεία και υπό την έννοια αυτή το αλάτι δεν κατατάσσεται σ' αυτά. Ως αφέψημα το οποίο προκύπτει είτε από ένα μόνο φυτό είτε από μίξεις και ως εκχύλισμα ή απόσταγμα. Χρησιμοποιούνται κατ' εξοχήν στη βιομηχανία τροφίμων, ποτοποιία φαρμακοβιομηχανία, κοσμετολογία. Βασικής σημασίας είναι οι τιμές των δραστικών ουσιών.

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε, καταλήγει η κ. Ελένη Βογιατζή-Καμβούκου, πως η "έξυπνη" καλλιέργεια των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών πρέπει να αποσκοπεί σε συγκεκριμένη αγορά, να διαθέτει πιστοποιημένο πολλαπλασιαστικό υλικό και οπωσδήποτε πιστοποιημένο προϊόν- τόσο ξηρή δρόγη όσο και αιθέριο έλαιο.

www.dikaiologitika.gr