Για όλους τους κατοίκους της ηπειρωτικής Ελλάδας, τα νησιά μας έχουν συχνά μυθικές διαστάσεις, συνδεδεμένες με διακοπές και αναμνήσεις.

Ομως ποια είναι πραγματικά η νησιωτική Ελλάδα, μακριά από ταξιδιωτικούς οδηγούς αλλά και τοπικισμούς; Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου δημιούργησε τον πρώτο άτλαντα των νησιών μας, ένα πόνημα που, πέρα από το εγκυκλοπαιδικό του ενδιαφέρον, δίνει χρήσιμες πληροφορίες για τον χαρακτήρα και την εξέλιξη της νησιωτικής Ελλάδας, τις δυνατότητες και τα σημεία υστέρησης. Τον άτλαντα δημιούργησε το Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης, με επικεφαλής της συγγραφικής ομάδας τον Γιάννη Σπιλάνη, αναπλ. καθηγητή στο Τμήμα Περιβάλλοντος, και τον Θανάση Κίζο, αναπλ. καθηγητή στο Τμήμα Γεωγραφίας. Ο άτλαντας καλύπτει και τα 114 κατοικημένα νησιά της χώρας, προσεγγίζοντάς τα γεωγραφικά, δημογραφικά και οικονομικά. Ας δούμε ορισμένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του άτλαντα, ξεκινώντας από την οικονομία:

Οικονομία

Ο Νομός Λασιθίου έχει το υψηλότερο ποσοστό (10,77%) συμμετοχής του πρωτογενούς τομέα, όταν ο μέσος όρος της χώρας ήταν 3,69%. Η μεταποίηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη σε όλα τα νησιά, με τη συμμετοχή της να κυμαίνεται από 1,42% του ΑΕΠ στον Ν. Κεφαλληνίας μέχρι το 6,05% στον Ν. Ηρακλείου. Η παρουσία του δημόσιου τομέα είναι ιδιαίτερα υψηλή ειδικά στη Λέσβο (με 35,2%) και δευτερευόντως σε Ηράκλειο και Χανιά.

Τον μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων ανά 100 κατοίκους έχουν η Πάτμος (42,7), οι Παξοί (29,3), η Σίφνος (26,5) και η Ιος (25,6). Αντίθετα, τον μικρότερο έχουν το Αγαθονήσι (4,3), τα Ψαρά (4,8), οι Οινούσσες (4,9), η Νίσυρος (5). Την έκπληξη κάνει η Σαμοθράκη, που έχει τον υψηλότερο τζίρο ανά επιχείρηση και ακολουθεί η Μύκονος και η Ρόδος.

Απασχόληση

Τα πέντε νησιά με το μεγαλύτερο ποσοστό απασχολουμένων είναι τα Κουφονήσια (49,6%), η Μύκονος (48,7%), η Κως (46%) και η Ηρακλειά (45%). Αντίθετα, την υψηλότερη ανεργία έχουν το Μαθράκι (61%), τα Αντικύθηρα (50%), οι Οθωνοί (27%) και η Νίσυρος (25%).

Τουρισμός

Η πλειονότητα των κλινών συγκεντρώνεται σε περιορισμένο αριθμό νησιών: στην Κρήτη βρίσκονται 164.249 κλίνες, στη Ρόδο 84.942, στην Κω 45.097, στην Κέρκυρα 43.940, στη Ζάκυνθο 28.837 και ακολουθούν η Εύβοια, η Θήρα, η Μύκονος, η Θάσος και η Κεφαλονιά, που είναι τα νησιά με περισσότερες από 10.000 κλίνες. Στον αντίποδα υπάρχουν 12 νησιά με λιγότερες από 100 ξενοδοχειακές κλίνες και άλλα 12 νησιά χωρίς κανένα ξενοδοχείο.

Η αύξηση των κλινών είναι πολύ μεγάλη στα μικρά νησιά που γνώρισαν τουριστική ανάπτυξη στη δεκαετία του 2000, όπως είναι το Κουφονήσι, το Μεγανήσι, η Αστυπάλαια, η Τήλος, οι Λειψοί και το Καστελλόριζο (πάνω από 200%) και σε ένα μεγάλο νησί, τη Ζάκυνθο (+116%). Στον αντίποδα, υπάρχει ένας μικρός αριθμός νησιών με μείωση των κλινών όπως οι Οινούσσες, τα Ψαρά, η Κύθνος, ο Πόρος, η Νίσυρος, η Αίγινα, το Αγκίστρι, αλλά και η Σάμος, όπου οι μονάδες που έπαψαν να λειτουργούν είναι περισσότερες από αυτές που δημιουργήθηκαν την ίδια περίοδο.

Χρήσεις γης

Το 52,1% της συνολικής έκτασης των νησιών χαρακτηρίζεται θαμνώνες (μακί, φρύγανα ή συνδυασμοί τους), η κύρια χρήση των οποίων είναι η βόσκηση. Δεύτερη σε έκταση κάλυψη είναι η γεωργική γη με 22,6%, στην οποία περιλαμβάνονται μεικτές εκτάσεις καλλιέργειας ετήσιων φυτών και μόνιμων καλλιεργειών. «Αυτό το μικρο-μωσαϊκό διαφορετικών καλύψεων είναι ενδεικτικό του τοπίου των νησιών με τα μικρά σε έκταση αγροτεμάχια», αναφέρεται στον άτλαντα. Το 38,7% της έκτασης των νησιών είναι καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις. Ξεχωρίζουν 19 νησιά, ανάμεσα στα οποία η Κέρκυρα με 79% (με ελαιώνες και εσπεριδοειδή), η Θήρα με 59,9% (με αμπελώνες), η Κέα με 55,15% (με ελαιώνες και βελανιδιές), η Νάξος με 53,1% (με ετήσιες καλλιέργειες και ελαιώνες) και η Κως με 53% (με αμπελώνες, ελαιώνες και ετήσιες καλλιέργειες).

Εκρηξη κατασκευών σε Τήνο, Αντίπαρο, Μύκονο

Πόσο έχουν αλλάξει τα νησιά μας; Ποια έχουν ενισχυθεί πληθυσμιακά και ποια οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια στην εγκατάλειψη; Ο άτλαντας του Πανεπιστημίου Αιγαίου αναδεικνύει την ανάγκη για έναν σχεδιασμό βιώσιμο, τόσο από οικονομικής όσο και από περιβαλλοντικής άποψης, που θα «κρατήσει» τον κόσμο στα νησιά και θα εμπλουτίσει την τουριστική «μονοκαλλιέργεια» με νέες, σύγχρονες δραστηριότητες.

Ας δούμε τα νησιά από πληθυσμιακής άποψης. Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στον άτλαντα των νησιών, μόνο η Κρήτη υπάγεται στα πολύ μεγάλα νησιά, με πληθυσμό άνω του μισού εκατομμυρίου. Ακόμα 5 νησιά, η Εύβοια, η Ρόδος, η Κέρκυρα, η Λέσβος και η Χίος, θεωρούνται «μεγάλα νησιά», με πληθυσμό από 50.000 έως 500.000 κατοίκους. Από 5.000 έως 50.000 κατοίκους έχουν 21 νησιά, ενώ 32 έχουν πληθυσμό από 750 έως 5.000 κατοίκους. Τα πολύ μικρά νησιά, δηλαδή με πληθυσμό μικρότερο των 750 κατοίκων, είναι 46, ενώ μόλις 20 έχουν πληθυσμό πάνω από 100 κατοίκους. Από τα νησιά αυτά, μόνο ένα, η Τέλενδος, δεν είναι αυτοτελής δήμος (υπάγεται στην Κάλυμνο). Από τα 35 νησιά που έχουν λιγότερους από 100 κατοίκους, μόνο 7 έχουν μόνιμο πληθυσμό όλο τον χρόνο. Το πιο πυκνοκατοικημένο νησί της Ελλάδας είναι η Σαλαμίνα (413,5 κάτοικοι ανά τ.χλμ.), καθώς λειτουργεί ως προάστιο της πρωτεύουσας, και ακολουθούν τα υπόλοιπα νησιά του Αργοσαρωνικού πλην της Υδρας, η Σύρος (257,1 κάτοικοι ανά τ.χλμ.), η Σαντορίνη (200,9), η Κέρκυρα (170,3). Πάντως τη μεγαλύτερη πυκνότητα πληθυσμού στα μικρά νησιά έχει η Τήλος.

Αλλαγές στον πληθυσμό

Μεγαλύτερο πληθυσμό το 2011 σε σχέση με το 1951 έχουν μόνο η Κρήτη, η Εύβοια, η Ζάκυνθος και ακόμα 8 νησιά. Τη μεγαλύτερη μείωση πληθυσμού στα τελευταία 60 χρόνια καταγράφει ο Νομός Λέσβου (-33%).

Τα νησιά με τον υψηλότερο ρυθμό γεννήσεων είναι η Μύκονος (+8,2%), η Σαντορίνη (+7,7%), η Ρόδος (+5,98%), η Kως (+5,9%), το Καστελλόριζο (+4,05%) και η Κάλυμνος (+5%). Αντίθετα, τα μεγαλύτερα ποσοστά υπογεννητικότητας έχουν το Μεγανήσι (-22,3%), οι Οθωνοί (-18,6%), τα Τριζόνια (-18,1%), τα Αντικύθηρα (-17,6%) και ο Κάλαμος (-17,5%).

Οσον αφορά την τελευταία 30ετία, τα πέντε νησιά με τη μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού ήταν η Τήλος με 15,9%, οι Οθωνοί με 13,9%, το Καστελλόριζο με 12,1%, η Ερεικούσα με 11,7% και η Σαντορίνη με 11,5%. Αντίθετα, τη μεγαλύτερη μείωση πληθυσμού το ίδιο διάστημα είχαν τα Αντικύθηρα (-4%), η Υδρα (-2,8%) και το Μεγανήσι (-2,2%).

Κατοικία

Τη μεγαλύτερη αύξηση κατοικιών το 1971-2011 είχε η Τήνος (130%), η Αντίπαρος (128%) και η Μύκονος (114%). Το 50% των κατοικιών στην Αντίπαρο είναι νέες κατασκευές (43% στην Κέα, 42% στη Μύκονο).

Τις περισσότερες κενές κατοικίες σε σχέση με τον μόνιμο πληθυσμό διαθέτουν η Νίσυρος (1,52 κατοικία ανά κάτοικο), η Σέριφος (1,47), η Κύθνος (1,43), η Ανάφη (1,24) και η Κέα (1,12).

Το πιο «αστικοποιημένο» νησί της χώρας είναι η Σαλαμίνα, όπου το 41,8% της έκτασής της καλύπτεται από κτίρια, δρόμους κ.λπ. Ακολουθεί η Σαντορίνη με 18,6%, η Αίγινα με 12,5%, οι Σπέτσες με 8% και η Κέρκυρα με 7,7%.

Ποιο είναι το κύριο θέμα που αναδεικνύεται μέσα από αυτή τη σφαιρική προσέγγιση της νησιωτικής Ελλάδας; «Αυτό που καθορίζει τη βιωσιμότητα των νησιών είναι η ύπαρξη δραστηριοτήτων που θα κρατήσουν τους κατοίκους. Στα νησιά, περίπου όπως και στην ορεινή Ελλάδα, όταν φύγεις δύσκολα επιστρέφεις», λέει ο κ. Σπιλάνης, αναπλ. καθηγητής στο Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. «Η αναζήτηση μιας στρατηγικής είναι ιδιαίτερα επιτακτική για ορισμένα νησιά όπως τα Αντικύθηρα, που βρίσκονται πολύ κοντά στην οριστική εγκατάλειψη.

Αντίθετα, σε άλλα νησιά το κύριο ζήτημα είναι το περιβαλλοντικό και συνδέεται με τη δόμηση και τον τουρισμό. Για παράδειγμα, η Σαντορίνη, λόγω της φυσικής της ομορφιάς και της ελκυστικότητάς της, έχει αναδειχθεί σε πολύ σημαντικό τουριστικό προορισμό, ευρισκόμενη όμως σε οριακό σημείο στην επάρκεια του νερού, στη διαχείριση των απορριμμάτων, του θορύβου κ.λπ.

Τέλος, ακόμα ένα σημαντικό ζήτημα είναι το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης σε πολλά νησιά, που δημιουργεί πρόβλημα στην ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού και στις αναπτυξιακές του δυνατότητες. Αυτή είναι μια συζήτηση που έχει ανοίξει πλέον σε ευρωπαϊκό επίπεδο».

Πηγή: Καθημερινή

Πρωτοβουλία για τη σύσταση Εθνικού Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης που θα δίνει συμπληρωματικές συντάξεις στους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα έναντι της οικειοθελούς καταβολής χαμηλών εισφορών -οι οποίες θα υπολογίζονται επί του εκάστοτε κατώτατου μισθού- αναλαμβάνουν η ΓΣΕΕ και οι εργοδοτικές οργανώσεις (ΣΕΒ, ΕΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ και ΣΕΤΕ).

Το σχέδιο σύστασης Εθνικού Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης θα τεθεί επί τάπητος την ερχόμενη Δευτέρα στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης των κοινωνικών εταίρων για την ανανέωση της ισχύος της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες της «Ημερησίας», το θέμα έχει ήδη συζητηθεί ανεπισήμως σε συναντήσεις κορυφαίων συνδικαλιστικών στελεχών ως «απάντηση» στη συνεχιζόμενη υποβάθμιση των, κατά τα άλλα, «εγγυημένων» από το κράτος συνταξιοδοτικών παροχών και ως μια «ασπίδα» προστασίας του εισοδήματος μετά την «έξοδο» από την αγορά εργασίας.

Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ Γιάννης Παναγόπουλος, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω δεδομένα αλλά και την ήδη ακολουθούμενη πρακτική από τα ευρωπαϊκά και κάποια ελληνικά συνδικάτα τα οποία έχουν δημιουργήσει επαγγελματικά ταμεία, υποστηρίζει ότι η σύσταση Εθνικού ΤΕΑ μπορεί και πρέπει να γίνει χωρίς χρονοτριβή, κατόπιν μελέτης και με την παροχή φορολογικών κινήτρων, όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.
ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Η διαδικασία για τη σύσταση του Εθνικού ΤΕΑ, εφόσον «κλειδώσει» η συμφωνία με τις εργοδοτικές οργανώσεις (σ.σ. απαιτείται η καταβολή εργοδοτικής εισφοράς), θα ξεκινήσει με τη δημιουργία μεικτής επιτροπής που, σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα εξετάσει το σχετικό πλαίσιο, τις μορφές χρηματοδότησης και τα τυχόν φορολογικά ή άλλα κίνητρα που, από κοινού, θα ζητήσουν η ΓΣΕΕ και οι εργοδοτικές οργανώσεις να θεσπιστούν.
Αποκάλυψη: Νέο εθνικό ταμείο για «έξτρα» σύνταξη
Το Εθνικό ΤΕΑ, ακόμη κι αν λειτουργήσει σε εθελοντική βάση, εκτιμάται ότι θα αποτελέσει τον βασικό «κορμό» για την προσχώρηση σε αυτό ακόμη και κλαδικών (ανάλογα με το επάγγελμα) οργανώσεων αναπτύσσοντας, έτσι, ένα ισχυρό συμπληρωματικό συστήματα του δεύτερου πυλώνα της ασφάλισης - δίπλα στην κοινωνική ασφάλιση για την οποία τα συνδικάτα δεν θα σταματήσουν να δίνουν «μάχες», λένε κορυφαία συνδικαλιστικά στελέχη.
Η λειτουργία των επαγγελματικών ταμείων, άλλωστε, δεν αντιστρατεύεται την κοινωνική ασφάλιση (δίνουν έξτρα παροχές επιπλέον των παροχών από την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση). Και, με βάση τη διεθνή εμπειρία, φαίνεται ότι διασφαλίζουν περισσότερο το τελικό ύψος του εισοδήματος μετά τη συνταξιοδότηση απ’ ό,τι τα αμιγώς διανεμητικά συστήματα που βρίσκονται σε κρίση λόγω του δημογραφικού, της κακής διαχείρισης (από το κράτος) των αποθεματικών, των ελλειμμάτων κ.ά.
Σε αντιδιαστολή με την ιδιωτική ασφάλιση, η επαγγελματική δεν έχει σκοπό το κέρδος, λειτουργεί με βάση τις συμφωνίες των κοινωνικών εταίρων, το ασφάλιστρο δεν εξατομικεύεται, οι εργαζόμενοι ασφαλίζονται προαιρετικά και υπάρχει συνεχής έλεγχος και εποπτεία.
Τι ισχύει για τα επαγγελματικά ταμεία
Η κρίση εμπιστοσύνης στην κύρια και στην επικουρική κοινωνική ασφάλιση, μετά τις μεγάλες περικοπές και τις ανατροπές στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, συνέβαλε στη δημιουργία Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης σε αρκετούς κλάδους. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η ίδρυση ταμείων επαγγελματικής ασφάλισης μπορεί να γίνεται προαιρετικά ανά επιχείρηση, ανά κλάδο ή κλάδους εργαζομένων με πρωτοβουλία των εργαζομένων ή των εργοδοτών ή και με συμφωνία μεταξύ τους.
Από τις διατάξεις του νόμου, μάλιστα, προκύπτει με σαφήνεια η πρόθεση του νομοθέτη να χορηγήσει τη δυνατότητα σύστασης επαγγελματικών ταμείων σε όλες τις κατηγορίες εργαζομένων, είτε παρέχουν εξαρτημένη εργασία είτε ανεξάρτητη είτε είναι αυτοαπασχολούμενοι, καθώς και οι αγρότες.
Βασική προϋπόθεση για την ίδρυση ΤΕΑ είναι ο αριθμός των ασφαλιζόμενων ανά επαγγελματικό κλάδο ή επιχείρηση να υπερβαίνει τους 100.
Η νομική τους μορφή είναι Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου.
Το καταστατικό τους δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μετά από εγκριτική απόφαση του υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης η οποία εκδίδεται ύστερα από σύμφωνη γνώμη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής.
Χρηματοδοτούνται από τους εργαζομένους ή και τους εργοδότες.
Τα αποθεματικά είναι υποχρεωτικά και πρέπει να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις του ταμείου.
Υπόκεινται στην εποπτεία του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ως προς τη νομιμότητα ,φερεγγυότητα και την προστασία των συμφερόντων των ασφαλισμένων. Επιπλέον έχουν τον έλεγχο της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής ως προς την οικονομική λειτουργία και τη βιωσιμότητα σε σχέση με το πρόγραμμα παροχών και επενδύσεων
Να σημειωθεί ότι στη χώρα μας λειτουργούν ήδη «Ταμεία Προαιρετικής Επαγγελματικής Ασφάλισης» (υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, Οικονομολόγων, Προσωπικού ΕΛ.ΤΑ, Γεωτεχνικών, Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας Ελλάδος, εταιρειών κ.ά.) αλλά και «Υποχρεωτικής Ασφάλισης» (Ασφαλιστών και Προσωπικού Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων, Φαρμακευτικών Εργασιών, Υπαλλήλων Εμπορίου Τροφίμων, Προσωπικού Εταιρειών Πετρελαιοειδών).

ΤΑ ΤΕΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Πάνω από το 25% του ενεργού πληθυσμού της Ευρώπης έχει «κάλυψη» από επαγγελματικά ταμεία, ενώ σε όλες τις χώρες το κράτος ασκεί εποπτεία χωρίς να εμπλέκεται στη διοίκηση ή να διαχειρίζεται τις εισφορές. Σε Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο την εποπτεία έχουν τα υπουργεία Οικονομικών, στην Ιταλία, στο Λουξεμβούργο, στη Φινλανδία τον έλεγχο ασκεί ειδική ανεξάρτητη αρχή, στη Γαλλία λειτουργεί ειδικό σώμα εποπτείας, στην Ολλανδία την εποπτεία έχει το υπουργείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

imerisia.gr