Σε 467.765 ανέρχονται οι Ελληνες που έφυγαν από τη χώρα μας τα χρόνια της κρίσης (2008-2017) προς αναζήτηση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης, με το 51,4% (σχεδόν ένας στους δύο) να προέρχεται από την, πλέον, παραγωγική ηλικιακή ομάδα των 25-44 ετών.

Αξιοσημείωτο είναι πως το 5,9%-8% των πτυχιούχων (25-64 ετών) που αποχώρησε τη συγκεκριμένη δεκαετία παραμένει στο εξωτερικό. Οι περισσότεροι μετανάστες κατευθύνθηκαν προς τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ από τις υπερπόντιες χώρες προτιμήθηκε η Αυστραλία.

Σε ειδική μελέτη, με τίτλο: «Πώς θα πάμε από το brain drain στο brain gain», ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) υποστηρίζει πως η ανάσχεση αυτής της τάσης, πόσο μάλλον η αντιστροφή της, πρέπει να γίνει εθνικός στόχος, εν όψει των μεγάλων προκλήσεων της εποχής, καθώς οι γνώσεις και δεξιότητες αποτελούν σημαντικό εφόδιο για τον παραγωγικό μετασχηματισμό και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.

«Καθρέφτης»
Ο Σύνδεσμος τονίζει πως το brain drain δεν είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης. Ταυτόχρονα, αντανακλά τις ευρύτερες παραγωγικές και διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας, που δυσκολεύουν τη δημιουργία ποιοτικών και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης. Σε αυτές, προστίθενται παράγοντες όπως η έλλειψη αξιοκρατίας, η διαφθορά, οι χαμηλής ποιότητας κοινωνικές παροχές και το κακό εργασιακό περιβάλλον σε αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις.

Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου συνιστά ολιστική προσέγγιση και συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων φορέων, των επιχειρήσεων, της Πολιτείας και της εκπαιδευτικής κοινότητας. Παράλληλα, σημειώνει πως τρεις αλληλένδετοι στόχοι μπορούν να δημιουργήσουν έναν ενάρετο κύκλο για το ανθρώπινο δυναμικό υψηλών δεξιοτήτων: Η επιστροφή ανθρώπινου δυναμικού (brain regain), η ανάσχεση των μαζικών εκροών (brain retain) και η διασύνδεση των Ελλήνων του εξωτερικού με την εγχώρια επιχειρηματική και ερευνητική κοινότητα (brain circulation).

H επίτευξη αυτών των στόχων περνάει από την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών του προβλήματος, δηλαδή την ανάγκη επέκτασης του παραγωγικού και ανταγωνιστικού τομέα των διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών αυξανόμενης προστιθέμενης αξίας, για την αντιμετώπιση της αδυναμίας της ελληνικής οικονομίας να δημιουργεί και να διατηρεί πολλές και ποιοτικές παραγωγικές θέσεις εργασίας οι οποίες δεν θα αντιμετωπίζουν την υπερφορολόγηση που ήδη υφίστανται, αλλά και την επιβάρυνση με υψηλό μη μισθολογικό κόστος της παραγωγικής εργασίας. Παράλληλα, υπογραμμίζει πως πρέπει να δρομολογηθούν στοχευμένες παρεμβάσεις για τον επαναπατρισμό, τη διακράτηση όσων ήδη σκέφτονται να εγκαταλείψουν τη χώρα, και την ενεργοποίηση αυτών που παραμένουν έξω προς όφελος της ελληνικής οικονομίας.

Σχέδιο δράσης
Με αυτά τα δεδομένα, ο ΣΕΒ προτείνει ανάληψη πρωτοβουλιών σε δύο επίπεδα: Το πρώτο αφορά στον παραγωγικό μετασχηματισμό με αύξηση του μεριδίου της βιομηχανίας στο ΑΕΠ, παραγωγική μεγέθυνση των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων, ψηφιακό μετασχηματισμό και σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες. Μαζί με τη βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος και την άρση στρεβλώσεων (όπως το υψηλό μη μισθολογικό κόστος), είναι απαραίτητα βήματα για τη συνολική αναβάθμιση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας μας.

Το δεύτερο σχετίζεται με ένα εξειδικευμένο σχέδιο που πατάει στους εξής πέντε πυλώνες:

* Δράσεις για την παρακίνηση επιστροφής Ελλήνων υψηλών προσόντων που βρίσκονται στο εξωτερικό.

* Δράσεις για την ανάσχεση των μαζικών εκροών του ανθρώπινου δυναμικού υψηλών προσόντων από την Ελλάδα προς το εξωτερικό.

* Οριζόντιες δράσεις για τη διακράτηση όσο και την παρακίνηση επιστροφής με προτεραιότητα την άρση της υπερφορολόγησης της παραγωγικής εργασίας και τη μείωση του υψηλού μη μισθολογικού κόστους αυτής.

* Δράσεις διασύνδεσης των Ελλήνων του εξωτερικού με την εγχώρια επιχειρηματική και ερευνητική κοινότητα.

* Δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού παρακολούθησης και σχεδιασμού πολιτικών για την αντιμετώπιση του brain drain.

Από την έντυπη έκδοση