Σε εφαρμογή του άρθρου 17 του Ν.3013/2002, που ρυθμίζονται τα σχετικά με την κατάρτιση των σχεδίων πολιτικής προστασίας και τους υπόχρεους, προς τούτο, αρμόδιους κεντρικούς και περιφερειακούς φορείς και οργανισμούς κοινής ωφέλειας, εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση 1299/7-4-2003 «Έγκριση του από 7.4.2003 Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας με τη συνθηματική λέξη ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ».
Στο πλαίσιο εφαρμογής της παραπάνω υπουργικής απόφασης συντάχθηκε και το Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης/Βραχείας Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Σεισμών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου που συζητήθηκε κατά την τελευταία συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή. Το σχέδιο συντάχθηκε από την Αυτοτελή Δ/νση Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Ειδικότερα, στη σύνταξη και έκδοσή του συμμετείχαν οι εξής:
• Θανάσης Δρόσος, Γεωλόγος MSc, Προϊστάμενος Δ/νσης Πολιτικής Προστασίας Π.Ν.Αι.
• Νίκος Χατζηγεωργίου, ΠΕ Τοπογράφος Μηχανικός, Προϊστάμενος Τμήματος Πολιτικής Προστασίας Δωδεκανήσου.
Όπως επισημαίνεται στο σχέδιο, ο σεισμός είναι φαινόμενο το οποίο εκδηλώνεται συνήθως χωρίς σαφή προειδοποίηση, δεν μπορεί να αποτραπεί και παρά τη μικρή χρονική διάρκειά του, μπορεί να προκαλέσει μεγάλες υλικές ζημιές στις υποδομές και στον δομικό πλούτο της χώρας με επακόλουθα τραυματισμούς και απώλειες ανθρώπινων ζωών.
Εκδηλώνεται με τη μορφή βίαιης κίνηση του εδάφους, ή και την εμφάνιση σεισμικού ρήγματος στην επιφάνεια του εδάφους και εντάσσεται στην κατηγορία των φυσικών καταστροφών. Οι κύριες κατά κανόνα επιπτώσεις που μπορεί να προκληθούν από σεισμό σύμφωνα με το Γενικό Σχέδιο «Ξενοκράτης» είναι καταρρεύσεις κτηρίων, ζημιές σε κτήρια, εργοστάσια-βιομηχανίες, αρχαιολογικούς χώρους-μουσεία, εγκαταστάσεις παραγωγούς ενέργειας και δίκτυα μεταφοράς, διακοπή συγκοινωνιών, αποκλεισμός περιοχών, πυρκαγιές, εγκλωβισμός ατόμων, τραυματισμός και θάνατος πολιτών. Οι περισσότεροι σεισμοί οφείλονται στις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών, και κατά συνέπεια οι ζώνες έντονης σεισμικής δράσης ουσιαστικά ταυτίζονται με τις παρυφές των πλακών.
Ο Ελληνικός χώρος βρίσκεται στα όρια επαφής και σύγκλισης της Ευρασιατικής πλάκας με την Αφρικανική, γι' αυτό και είναι χώρος μεγάλης σεισμικότητας. Η σεισμικότητα ενός τόπου καθορίζεται από τη συχνότητα εμφάνισης των σεισμών και από τα μεγέθη τους. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, η Ελλάδα, από άποψη σεισμικότητας, κατέχει την πρώτη θέση στη Μεσόγειο και στην Ευρώπη καθώς και την έκτη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το Ελληνικό τόξο, είναι δημιούργημα σύνθετων φαινομένων που προέρχονται από την σύγκλιση των λιθοσφαιρικών πλακών Ευρώπης και Αφρικής. Με τη σύγκλιση αυτή λαμβάνει χώρα βύθιση της πλάκας της Αφρικής κάτω από την Ευρώπη, ή ακριβέστερα την υποπλάκα του Αιγαίου, το ενεργό περιθώριο της οποίας αποτελεί ο Ελληνικός χώρος.
Η διεύθυνση της βύθισης της Αφρικανικής πλάκας υπολογίζεται ότι είναι ΒΒΑ, ενώ η ταχύτητα της βύθισης 2,5 - 3,5 cm/έτος. Το όριο σύγκλισης των δύο λιθοσφαιρικών πλακών διέρχεται από το Ιόνιο Πέλαγος δυτικά των Ιονίων Νήσων, από τα νότια παράλια της Κρήτης και συνεχίζει νοτιοανατολικά της νήσου Ρόδου. Το ηφαιστειακό τόξο έχει μήκος 500 km και πλάτος 20-40 km και εκτείνεται από την ηπειρωτική Ελλάδα μέχρι την Τουρκία.
Από το γεγονός αυτό συμπεραίνεται ότι η περιοχή του Νοτίου Αιγαίου είναι από τις πιο ενεργές τεκτονικά περιοχές της Δυτικής Ευρασίας. Η βύθιση της Αφρικανικής πλάκας κάτω από το χώρο του Αιγαίου έχει σαν αποτέλεσμα τη γένεση σεισμών: σε μικρά εστιακά βάθη και με μέγεθος που ξεπερνάει τα Μ: 8,3 στο σημείο της σύγκλισης, σε μεσαία εστιακά βάθη με μέγεθος μεγαλύτερο από Μ: 7,6 και τέλος στο επάνω μέρος της υποβυθιζόμενης Αφρικανικής πλάκας σε μικρά εστιακά βάθη και με μέγεθος μεγαλύτερο από Μ:7,6 στον κεντρικό χώρο της μικροπλάκας του Αιγαίου.
Οι τεκτονικές κινήσεις οριζόντιας ολίσθησης, σε συνδυασμό με τις κινήσεις εφελκυστικού τύπου, που απελευθερώνονται με τη δημιουργία κανονικών ρηγμάτων, συνθέτουν το καθεστώς των τάσεων της περιοχής και φαίνεται να είναι ο επικρατέστερος μηχανισμός γένεσης σεισμών. Τέτοιοι μικροί επιφανειακοί σεισμοί, είναι δυνατόν να προξενήσουν μεγάλες τοπικές οριζόντιες εδαφικές επιταχύνσεις και να δημιουργήσουν αστάθεια και κατάρρευση στα ιζήματα των απότομων πρανών των περιοχών μελέτης.
Σύμφωνα με όσα περιλαμβάνονται στο σχέδιο για την Περιφερειακή Ενότητα ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ,
- Στην Ι ζώνη σεισμικής επικινδυνότητας εντάσσονται, η Πάτμος, οι Αρκιοί, οι Λειψοί, η Λέρος, η Κάλυμνος και η Ψέριμος, με τιμές εδαφικών επιταχύνσεων σχεδιασμού 0,16g.
- Στην ΙΙ ζώνη σεισμικής επικινδυνότητας εντάσσονται η Αστυπάλαια, η Κως, η Νίσυρος, η Σύμη, η Χάλκη, η Ρόδος, η Τήλος, η Κάρπαθος, η Κάσος και το Καστελόριζο, με τιμές εδαφικών επιταχύνσεων σχεδιασμού 0,24g.
Επίσης, οι μεγαλύτεροι σεισμοί που εκδηλώθηκαν στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου την περίοδο 1800-2018, ανέρχονται σε επτά ο μεγαλύτερος από τους οποίους έντασης 8,2 Ρίχτερ σημειώθηκε στη Ρόδο στις 12 Οκτωβρίου 1856. Σημειώνεται ότι οι τρεις από τους επτά μεγάλους σεισμούς αυτών των 200 ετών κατεγράφησαν στο νησί μας και οι δύο στο νησί της Κω.
Συγκεκριμένα:
α/α Νησί Ημερομηνία Μέγεθος
1. Χάλκη 30/10/1840 6,5 R
2. Ρόδος 12/10/1856 8,2 R
3. Ρόδος 26/6/1926 8,0 R
4. Κως 23/4/1933 6,6 R
5. Αμοργός 9/7/1956 7,5 R
6. Ρόδος 25/4/1957 7,2 R
7. Kως 21/7/2017 6,7 R
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο στην εκδήλωση σεισμού είναι τα τσουνάμι φαινόμενα, που δημιουργούνται κατά την απότομη μετατόπιση μεγάλων ποσοτήτων νερού, σε ένα υδάτινο σχηματισμό.
Η αρχική απότομη μετατόπιση του νερού, που προκαλεί τη γένεση ενός τσουνάμι, μπορεί να είναι αποτέλεσμα κυρίως ενός ισχυρού σεισμού (π.χ. Μ>6), μιας κατολίσθησης ή ηφαιστειακής έκρηξης. Έχει περίοδο από μερικά λεπτά έως και 2 ώρες, ενώ το μήκος κύματος εξαρτάται από τις διαστάσεις της πηγής. Συνήθως το 2ο ή το 3ο κύμα είναι το ισχυρότερο, επίσης παρατηρείται (όχι πάντα) αρχική απόσυρση της θάλασσας.
Προϋποθέσεις δημιουργίας τσουνάμι:
• Υποθαλάσσιος ισχυρός σεισμός (Μ>6)
• Επιφανειακός σεισμός (h < 60 km)
• Κατακόρυφη μετακίνηση του βυθού
• Iκανό πάχος στήλης νερού (π.χ. μεγαλύτερο των 200 μ.).
RSS