Αυτονομία σε τρεις άξονες με διεύρυνση της ελευθερίας λήψης αποφάσεων από τα πανεπιστήμια και για τους τρεις κύκλους σπουδών τους και παράλληλη κατοχύρωση της πιστοποίησης και της συστηματικής αξιολόγησης των προγραμμάτων σπουδών προβλέπει ρύθμιση στο επερχόμενο νομοσχέδιο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση του υπουργείου Παιδείας.

Γράφει η ΕΛΠΙΔΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ

Η «αποκέντρωση» που επιδιώκει η πολιτική ηγεσία προβλέπει μεταξύ άλλων ελεύθερη ίδρυση μεταπτυχιακών, χωρίς έγκριση από το υπουργείο Παιδείας, δυνατότητα οργάνωσης μεταπτυχιακού αποκλειστικά εξ αποστάσεως, αξιοποίηση εμπειρογνωμόνων και επιστημόνων από την αγορά εργασίας ως διδακτικού προσωπικού, παράταση του εξαμήνου χωρίς περιορισμούς στα προγράμματα προπτυχιακών σπουδών καθώς και επιπλέον εκπαιδευτικές δραστηριότητες πέραν της εκπόνησης διδακτορικής διατριβής για τον γ’ κύκλο σπουδών.

Σε ένα μεγάλο βαθμό, στο νομοσχέδιο επιχειρείται η κατάργηση του ασφυκτικού και συγκεντρωτικού πλαισίου, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί στον νόμο 4485/2017 επί υπουργίας Κώστα Γαβρόγλου και η μετάθεση εξουσιών από το υπουργείο Παιδείας στα πανεπιστήμια. Για τη διασφάλιση των προϋποθέσεων ποιότητας της παρεχόμενης διδασκαλίας αρμόδιο όργανο θα είναι η ανεξάρτητη αρχή της ΕΘΑΑΕ.

Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις που παρουσιάζει αποκλειστικά ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής έρχονται ως συνέχεια προηγούμενων νομοθετημάτων με στόχο να ενισχυθεί η αυτονομία στα πανεπιστήμια και να αποδεσμευτούν οι διοικήσεις τους από τον ασφυκτικό κλοιό της γραφειοκρατίας, χωρίς όμως να απουσιάζουν οι δικλίδες ασφαλείας για την παρεχόμενη ποιότητα σπουδών.

Οι προτάσεις

Οι αλλαγές που προτείνονται προβλέπουν αυτονομία σε επίπεδο οικονομικής διαχείρισης, διαχείρισης και εμπλουτισμού του διδακτικού προσωπικού και οργάνωσης βάσει των αναγκών και των απαιτήσεων των προγραμμάτων σπουδών και στους τρεις κύκλους ανά πανεπιστήμιο.

Προπτυχιακά προγράμματα

Καταργείται το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο όριζε συγκεκριμένα χρονικά όρια για την παράταση του εξαμήνου και την κατανομή διδακτικού χρόνου ανά μάθημα. Το κέντρο λήψης αποφάσεων μετατίθεται από τη Βουλή στις διοικήσεις των πανεπιστημίων και τα αρμόδια όργανα, ώστε να μην υπάρχουν περιορισμοί όπως η παράταση του εξαμήνου μόλις για δύο εβδομάδες (σ.σ.: σε διαφορετική περίπτωση απαιτείται νέα νομοθετική ρύθμιση) ή η διδασκαλία ενός μαθήματος υποχρεωτικά για τουλάχιστον 13 εβδομάδες.
Μεταπτυχιακά προγράμματα

Στον β’ κύκλο σπουδών εντοπίζονται στο επερχόμενο νομοσχέδιο οι σημαντικότερες πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της αυτονομίας και της αποκέντρωσης.

Πρόκειται άλλωστε για τον κύκλο σπουδών που δέχτηκε το ισχυρότερο πλήγμα από τον νόμο Γαβρόγλου το 2017, με ασφυκτικούς περιορισμούς, οι οποίοι καταργούνται στις προτεινόμενες διατάξεις.

Με απόφαση Συγκλήτου και χωρίς έγκριση από το υπουργείο Παιδείας θα ιδρύονται τα μεταπτυχιακά προγράμματα. Η ΕΘΑΑΕ θα είναι ο αρμόδιος φορέας που θα παρέχει την πιστοποίηση, που είναι αναγκαίος όρος για τη λειτουργία του κάθε μεταπτυχιακού. Ειδικότερα, όλα τα προγράμματα σπουδών αξιολογούνται από την ΕΘΑΑΕ πριν από την έναρξη λειτουργίας τους και πιστοποιούνται περιοδικά σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα και Κατευθυντήριες Γραμμές στην Ανώτατη Εκπαίδευση κατά την περιοδική αξιολόγηση της βασικής ακαδημαϊκής μονάδας στην οποία εντάσσονται.
Το κόστος λειτουργίας αλλά και τα τέλη φοίτησης θα είναι αποκλειστική απόφαση του πανεπιστημίου χωρίς τη συνδρομή του υπουργείου Παιδείας, με την προϋπόθεση όμως να έχει κατατεθεί έκθεση βιωσιμότητας και σκοπιμότητας, στην οποία θα αναλύεται το κόστος οργάνωσης. Τα αρμόδια όργανα του ιδρύματος θα αποφασίζουν για τις πηγές χρηματοδότησης του μεταπτυχιακού καθώς και για την τροποποίηση των προϋπολογισμών, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη έγκριση από την πολιτική ηγεσία.
«Ανοιγμα» σε εμπειρογνώμονες και επιστήμονες από την αγορά εργασίας, χωρίς απαραίτητα να είναι κάτοχοι διδακτορικού προβλέπεται στις επερχόμενες ρυθμίσεις. Ιδίως στις περιπτώσεις μεταπτυχιακών που έχουν αμιγώς επαγγελματικό προσανατολισμό δίνεται η δυνατότητα αξιοποίησης εμπειρογνωμόνων και επιστημόνων από την αγορά εργασίας με εμπειρία και εξειδίκευση σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα. Παράλληλα καταργούνται οι ποσοστώσεις στο διδακτικό προσωπικό, με το κάθε ίδρυμα να καθορίζει τους διδάσκοντες αλλά και την αμοιβή αυτών, χωρίς περιορισμούς.
Η θετική εμπειρία από τη χρήση της τηλεκπαίδευσης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση τα δύο προηγούμενα χρόνια αποτυπώνεται στο νομοσχέδιο, το οποίο δίνει τη δυνατότητα οργάνωσης μεταπτυχιακού προγράμματος εξ ολοκλήρου εξ αποστάσεως. Με τη συγκεκριμένη ρύθμιση διευκολύνονται οι συνεργασίες με ιδρύματα του εξωτερικού και διευρύνεται η δυνατότητα διδασκαλίας από άτομα με τεχνογνωσία ή διδάσκοντες που δεν θα είχαν μέχρι τώρα το προνόμιο της φυσικής παρουσίας. Η ΕΘΑΑΕ θα αξιολογήσει εάν τα τμήματα πληρούν όλα τα αναγκαία κριτήρια: τεχνικές υποδομές, επιμόρφωση του διδακτικού προσωπικού σε θέματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, καταλληλότητα του ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού που θα διασφαλίσει το αδιάβλητο για τις εξετάσεις που θα πραγματοποιούνται εξ αποστάσεως.
Διδακτορικές σπουδές

Τα θεσμικά κενά στη λειτουργία των διδακτορικών σπουδών έρχεται να καλύψει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, ορίζοντας ένα σαφές πλαίσιο της οργάνωσης και της λειτουργίας τους.

Σε αυτό προβλέπεται να δοθεί η δυνατότητα ενός διακριτού κύκλου μαθημάτων ή συναφείς εκπαιδευτικές δραστηριότητες όπως η μεθοδολογία έρευνας στους διδακτορικούς, για τους οποίους μέχρι σήμερα προβλέπεται μόνο εκπόνηση της διατριβής τους, χωρίς παράλληλο κύκλο σπουδών.
Τέλος, δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής στις τριμελείς και επταμελείς επιτροπές καθώς και στην αξιολόγηση σε μέλη ΔΕΠ που έχουν αφυπηρετήσει, καθώς και σε μέλη ΔΕΠ πανεπιστήμιων στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.

https://eleftherostypos.gr/ellada/918813-apokleistiko-panepistimia-metaptyxiaka-eleythera-ekpaideysi-ex-apostaseos-aytes-einai-oi-allages-sto-neo-nomosxedio-tou-yp-paideias/

Δωρεάν μεταπτυχιακές σπουδές -υπό προϋποθέσεις- σε οικονομικά αδύναμους φοιτητές προαναγγέλλει το υπουργείο Παιδείας, μέσω σχεδίου νόμου που θα κατατεθεί σύντομα στη Βουλή.

Ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου προωθεί σημαντικές βελτιώσεις στο καθεστώς ίδρυσης και λειτουργίας των μεταπτυχιακών προγραμμάτων των ΑΕΙ δίνοντας τη δυνατότητα της δωρεάν πρόσβασης οικονομικά αδύναμων φοιτητών, προσφέροντας «οικονομικά μπόνους» μέσω των κρατικών πιστώσεων στα Ιδρύματα που θα παρέχουν δωρεάν μεταπτυχιακά στους φοιτητές τους, ενώ θα δοθεί προτεραιότητα στις προσλήψεις νέων επιστημόνων.

Το σχέδιο νόμου θα παρουσιάσει αύριο στη Σύνοδο των πρυτάνεων ο κ. Γαβρόγλου, προκειμένου να κάνουν και αυτοί τις προτάσεις τους (μαζί με τα ΤΕΙ και τους ερευνητές) και στη συνέχεια -πιθανότατα τον Φεβρουάριο- θα κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση, ώστε να εφαρμοστεί από την ερχόμενη ακαδημαϊκή χρονιά. Τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου -που παρουσιάζει σήμερα το «Εθνος»- εστιάζονται στα εξής:
1 Την αποκλειστική ευθύνη για την ίδρυση, λειτουργία και οικονομική διαχείριση των ΠΜΣ έχουν τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Το πλαίσιο ίδρυσης, λειτουργίας και οικονομικής διαχείρισης των ΠΜΣ καθορίζεται από την πολιτεία.
2 Κάθε Τμήμα καταθέτει στην Κοσμητεία μία αναλυτική μελέτη σκοπιμότητας στην οποία αναλύονται οι επιστημονικοί, επιστημολογικοί και κοινωνικοί λόγοι για τους οποίους καθίσταται αναγκαία και σημαντική η λειτουργία του συγκεκριμένου ΠΜΣ. Η Κοσμητεία με αιτιολογημένη απόφασή της, σε περίπτωση διαφωνίας αναπέμπει στο Τμήμα ή σε περίπτωση συμφωνίας στέλνει στη Σύγκλητο την απόφασή της σχετικά με το προτεινόμενο ΠΜΣ. Αν υπάρχει και δεύτερη αναπομπή από την Κοσμητεία, το Τμήμα έχει το δικαίωμα να στείλει κατευθείαν στη Σύγκλητο την πρότασή του.
3 Η Σύγκλητος του κάθε Πανεπιστημίου και η Συνέλευση κάθε ΤΕΙ αποφασίζουν την ίδρυση νέων ή τη συνέχιση των υπαρχόντων ΠΜΣ.
4 Τα ΠΜΣ είναι μονοετή (μπορεί να προβλεφθεί ένα επιπλέον εξάμηνο για τη διπλωματική) ή διετή.

5 Κάθε μέλος ΔΕΠ αν θέλει να διδάξει σε δεύτερο μεταπτυχιακό (ΠΜΣ) είναι υποχρεωμένο να διδάξει σε ΠΜΣ του Τμήματός του χωρίς αμοιβή. Αν το Τμήμα στο οποίο ανήκει δεν έχει ΠΜΣ, τότε μπορεί να διδάξει σε άλλο, χωρίς να αμείβεται. Εφόσον πληροί αυτή την προϋπόθεση, δικαιούται επίσης να διδάξει κατά μέγιστο σε ένα ΠΜΣ αμειβόμενος. Τα Τμήματα, σε περίπτωση που έχουν δυνατότητες αμοιβής, θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα την πρόσληψη νέων επιστημόνων, και μόνον αν δεν υπάρχουν τέτοιες δυνατότητες, θα μπορούν να διδάσκουν το μάθημα μέλη ΔΕΠ αμειβόμενα με ποσό που να μην υπερβαίνει το 25% του μισθού τους.
6 Κάθε ΠΜΣ καθορίζει τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες εισαγωγής των υποψηφίων σε αυτό. Με ευθύνη των Τμημάτων θα πρέπει να γίνονται συνεννοήσεις ανάμεσα σε Τμήματα με ομοειδή γνωστικά αντικείμενα, ώστε να ακολουθούνται κατά το δυνατόν οι ίδιες διαδικασίες εισαγωγής στα ΠΜΣ.

7 Κάθε ΠΜΣ καταθέτει αναλυτικό και αιτιολογημένο κόστος λειτουργίας του. Οι κατηγορίες κόστους θα πρέπει να αποτυπώνονται στον γενικό κανονισμό ΠΜΣ του κάθε Ιδρύματος.
8 Θα πρέπει να γίνει κάθε δυνατή προσπάθεια όχι μόνο να συνεχίσουν τη λειτουργία τους τα ΠΜΣ που δεν έχουν τέλη εγγραφής αλλά και να αυξηθεί ο αριθμός τους σε κάθε Ιδρυμα. Η ύπαρξη δωρεάν ΠΜΣ θα συνυπολογίζεται «θετικά» στην κατανομή των κρατικών πιστώσεων από το υπουργείο στα Ιδρύματα.

9 Οι αποφάσεις των Συγκλήτων και Συνελεύσεων θα πρέπει να συνεκτιμήσουν και το γεγονός ότι μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της επιτροπής για τον καθορισμό των οικονομικών της Εκπαίδευσης, θα υπάρχει δημόσια δέσμευση της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση όλων των ανελαστικών δαπανών όλων των βαθμίδων της Εκπαίδευσης εντός τριετίας.
10 Το 1/3 των μελών ΔΕΠ ενός Τμήματος έχουν το δικαίωμα πριν από την έναρξη του ΠΜΣ να καταθέσουν εγγράφως στις Συγκλήτους και Συνελεύσεις ΤΕΙ αιτιολογημένες αντιρρήσεις σε περίπτωση που θεωρούν ότι το ύψος των τελών εγγραφής είναι υψηλό. Η Σύγκλητος και η Συνέλευση εντός 15 ημερών από την παραλαβή του εγγράφου θα πρέπει να αποφασίσουν αν συμφωνούν ή όχι με τις αντιρρήσεις και να λάβουν την οριστική απόφαση.
11 Ολα τα ΑΕΙ έχουν την υποχρέωση να δημοσιεύουν ετησίως και απολογιστικά εκθέσεις με το ύψος των εσόδων και την κατανομή των δαπανών των ΠΜΣ ανά κατηγορία. Στις εκθέσεις θα συμπεριλαμβάνονται όλες οι κύριες δαπάνες, καθώς και το ύψος των αμοιβών κι ο αριθμός των διδασκόντων που τις εισέπραξαν. Η πρώτη έκθεση θα αφορά απολογιστικά τα παραπάνω στοιχεία για την περίοδο 2012-16. ?

Προτεραιότητα η συμμετοχή νέων επιστημόνων

«Τα μεταπτυχιακά αποτελούν ένα από τα πλέον θετικά στοιχεία των ΑΕΙ. Συνεπώς δεν μπορούμε να ενοχοποιήσουμε όλα τα μεταπτυχιακά επειδή κάποια έχουν προβλήματα στη λειτουργία τους», τονίζει ο Κώστας Γαβρόγλου και υπογραμμίζει ότι στόχος είναι να περιοριστεί η αυθαιρεσία στα ΠΜΣ και να διωχθούν «παρασιτικές καταστάσεις».

Οπως εξηγεί ο υπουργός Παιδείας, πρόσβαση στα μεταπτυχιακά πρέπει να έχουν όλοι, ανεξάρτητα από την οικονομική τους δυνατότητα. Παράλληλα, τονίζει ότι βασικές προτεραιότητες αποτελούν η ακαδημαϊκότητα των ΠΜΣ και η δυνατότητα εμπλοκής σε αυτά νέων επιστημόνων.

Ο κ. Γαβρόγλου σημειώνει ότι «έχει μεγάλη σημασία πρώτα να συμφωνηθούν οι αρχές και οι άξονες δράσεις και στη συνέχεια να διευθετηθούν άμεσα οι λεπτομέρειες υλοποίησης. Η χρονική διάρκεια ανάμεσα στη συμφωνία επί των αρχών και στη διευθέτηση της υλοποίησης πρέπει να είναι η ελάχιστη δυνατή.

Η βασική φιλοσοφία των ρυθμίσεων για τα ΠΜΣ θα πρέπει να αναδεικνύει τη διασφάλιση της ποιότητας, την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση, την ανταποδοτικότητα, την κοστολόγηση των προγραμμάτων, την πλήρη διαφάνεια και δημόσια λογοδοσία, καθώς και την εξασφάλιση της πρόσβασης οικονομικά αδύναμων φοιτητών σε αυτά».
Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, στη μελέτη σκοπιμότητας του κάθε ΠΜΣ θα καταγράφονται αναλυτικά η συνάφεια του ΠΜΣ με το αντικείμενο σπουδών του Τμήματος, η δυνατότητα υποστήριξής του από μέλη ΔΕΠ του τμήματος με ανάλογο ερευνητικό και δημοσιευμένο έργο και οι διαδικασίες αυτοαξιολόγησης του κάθε προγράμματος. Η Σύγκλητος, ύστερα από εισήγηση των Τμημάτων, αποφασίζει τις διαδικασίες αξιολόγησης του κάθε ΠΜΣ από εξωτερικούς φορείς.

735 ΠΜΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Δίδακτρα μέχρι και 15.000 ευρώ
Συνολικά στην Ελλάδα έως και πέρυσι λειτουργούσαν 735 Μεταπτυχιακά (ΠΜΣ), από τα οποία 627 σε Πανεπιστήμια και 108 σε ΤΕΙ. Το σύνολο των ΠΜΣ στα ΤΕΙ έχουν δίδακτρα, ενώ στα Πανεπιστήμια υπάρχουν 211 ΠΜΣ χωρίς δίδακτρα και 416 με δίδακτρα (εκ των οποίων 29 στο ΕΑΠ και 21 στο Διεθνές Πανεπιστήμιο). Τα δίδακτρά τους κυμαίνονταν από 300 έως 15.000 ευρώ.
Οι αριθμοί αυτοί δεν περιλαμβάνουν το σύνολο των ΠΜΣ που προσφέρουν εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το ΕΜΠ, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο δεν είχαν έσοδα από ΠΜΣ, τα έτη 2013-2015. Σε 10 από τα 22 Πανεπιστήμια το ποσοστό ΠΜΣ με δίδακτρα είναι πάνω από 90% των προσφερομένων και σε 14 από τα 22 είναι από 70% και πάνω.

Από αυτά, 7 πανεπιστήμια δεν προσφέρουν κανένα ΠΜΣ χωρίς δίδακτρα. Επίσης υπάρχουν 14 Τμήματα (εξαιρουμένων Σχολών του Διεθνούς Πανεπιστημίου) με προϋπολογισμό άνω του 1 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2 στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, τα 3 στο ΕΚΠΑ (μαζί και το τμήμα Ιατρικής), 1 στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (Τμήμα Ιατρικής), 4 στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, 1 στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθήνας, 1 στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Τμήμα Ιατρικής) και 1 στο ΤΕΙ Πειραιά.

Προϋπολογισμός
Εκτός των Τμημάτων Ιατρικής, στο σύνολο των άλλων Τμημάτων έχουμε ΠΜΣ σχετιζόμενα με Οικονομικές Επιστήμες και Επιστήμες της Διοίκησης. Με προϋπολογισμό μεταξύ 500.000 και 1 εκατ. ευρώ βρίσκονται 23 Τμήματα, εκ των οποίων 20 σε Πανεπιστήμια και 3 σε ΤΕΙ. Με Οικονομικές Επιστήμες και Επιστήμες της Διοίκησης έχουν σχέση 10 από τα 23 ΠΜΣ.
Από τα 25 ΠΜΣ της κλίμακας διδάκτρων από 7.000 έως 15.000 ευρώ, τα 18 αφορούσαν ΠΜΣ σε Τμήματα με γνωστικά αντικείμενα συναφή των Οικονομικών Επιστημών και της Διοίκησης και τα υπόλοιπα αφορούσαν γνωστικά αντικείμενα Παιδαγωγικών Επιστημών (2 ΠΜΣ) και από 1 ΠΜΣ σε Τμήματα Οδοντιατρικής (15.000 ευρώ), Ιατρικής, Ψυχολογίας, Πληροφορικής, Πολιτικών Μηχανικών. Οσο για το ποσοστό αμοιβών προσωπικού προς τον συνολικό προϋπολογισμό λειτουργικών εξόδων του ΠΜΣ, η πλειονότητα των ΠΜΣ έχει ποσοστό ίσο ή άνω του 60%.

ethnos.gr