Η αναγγελία της προσφυγής της χώρας στο ΔΝΤ από το Καστελόριζο ήταν η στιγμή που από πολλούς θεωρήθηκε και θεωρείται ως η αρχή της μνημονιακής περιπέτειας της χώρας, αν και το υπέρογκο χρέος της δημιουργήθηκε αρκετά χρόνια πριν ο τότε πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, επιλέξει το ακριτικό νησί για φόντο στην κορύφωση της κρίσης χρέους που αντιμετώπιζε η χώρα.

Τις τελευταίες ώρες που οδήγησαν στο Καστελόριζο περιγράφει στο βιβλίο του με τίτλο «Game Over», ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, το οποίο κυκλοφορεί το Σάββατο.

Ο κ. Παπακωνσταντίνου αναφέρεται στο τηλεφώνημα που δέχθηκε από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε λέγοντας ότι «Κατά τη διάρκεια του πρωινού της 22ας Απριλίου του 2010 μου τηλεφώνησε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η Γερμανία δίσταζε να συναινέσει στην ενεργοποίηση του μηχανισμού τόσο δημόσια όσο και σε ιδιωτικές συζητήσεις, έλεγαν ότι είναι ακόμα νωρίς.

Εκείνο το πρωινό όμως, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, ήθελε να μου πει ότι εάν η Ελλάδα αποφάσιζε να ζητήσει την ενεργοποίηση, η Γερμανία δεν θα έφερνε αντίρρηση.

Είχαμε φτάσει στο σημείο "τελευταίας ευκαιρίας" - το περίφημο ultima ratio.

Μίλησα με συναδέλφους μου και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και με τον Ευρωπαίο επίτροπο. Όλοι θεωρούσαν πως είχαμε φτάσει πλέον σε ένα σημείο όπου κάθε περεταίρω καθυστέρηση εγκυμονούσε μεγάλους κινδύνους».

Ακολούθως ο πρώην υπουργός Οικονομικών αναφέρεται στο κρίσιμο Υπουργικό Συμβούλιο της Πέμπτης 22 Απριλίου 2010, στο Μέγαρο Μαξίμου.

Όλοι θεωρούσαν πως είχαμε φτάσει πλέον σε ένα σημείο όπου κάθε περεταίρω καθυστέρηση εγκυμονούσε μεγάλους κινδύνους.
«Τόσο εκείνος (ΓΑΠ), όσο και εγώ παρουσιάσαμε την κατάσταση όπως είχε πλέον διαμορφωθεί. Η ανακοίνωση της Eurostat στην πραγματικότητα έθετε τέλος στις προσπάθειές μας να κρατηθεί η χώρα στις αγορές», γράφει ο κ. Παπακωνσταντίνου και συνεχίζει:

«Εξαιτίας της καθυστέρησης των εταίρων μας, η δημιουργία του μηχανισμού από μόνη της δε είχε τελικά λειτουργήσει αποτρεπτικά για να κατευνάσει τις αγορές και να τις πείσει ότι δεν υπήρχε θέμα χρεοκοπίας της Ελλάδας.

Η συζήτηση κράτησε ώρες. Η προσφυγή στον μηχανισμό στήριξης προέκυψε ως η μόνη επιλογή. Όλοι συμφωνούσαν, με επιμέρους διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς τον χρόνο. Οι περισσότεροι ήταν υπέρ της άμεσης ενεργοποίησης, κάποιοι ήθελαν να περιμένουμε μέχρι να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες ως προς τους όρους και τις προϋποθέσεις, όλοι όμως πίστευαν ότι κάθε μέρα που περνούσε έκανε το πρόβλημα ακόμα πιο δύσκολο».

Ποια ήταν η καταληκτική ημερομηνία

Σύμφωνα με τον κ. Παπακωνσταντίνου «Η καταληκτική ημερομηνία της 18ής Μαΐου, όταν θα έληγε ένα μεγάλο ομόλογο για το οποίο δεν υπήρχαν χρήματα, αναφέρθηκε επανειλημμένα. Όπως χαρακτηριστικά είπε ένας υπουργός, ο μηχανισμός της ΕΕ και του ΔΝΤ αποτελούσε "ασφαλές λιμάνι" για την Ελλάδα. Η χώρα θα είχε τον χρόνο και τις δυνατότητες να ορθοποδήσει. Αλλά υπήρχε προφανώς αγωνία για τα επιπρόσθετα μέτρα που θα ζητούσαν οι επίσημοι πλέον, πιστωτές μας».

Το τηλεφώνημα του Γκάιτνερ

«Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, η Μαίρη Μακριδάκη, υπεύθυνη του ιδιαίτερου γραφείου του πρωθυπουργού, μπήκε στην αίθουσα και μου πέρασε ένα σημείωμα. Με ζητούσε επειγόντως ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών.

Βγήκα από τη σύσκεψη για να του μιλήσω. Ο Τιμ Γκάιτνερ ήθελε να μου μεταφέρει τη στήριξη των ΗΠΑ. Είχαν μιλήσει με τη Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες και όλα ήταν έτοιμα αν αποφασίζαμε να ζητήσουμε την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης. Μου μετέφερε επίσης και ότι το ΔΝΤ θεωρούσε πως έπρεπε να προσφύγουμε στον μηχανισμό άμεσα. Το μήνυμα ήταν απλό και ερχόταν από παντού: "Έχει έρθει η ώρα"».

Πρωτόγνωρη κατάσταση

Σε αυτό το σημείο ο κ. Παπακωνσταντίνου γράφει ότι «Ο πρωθυπουργός έκλεισε τη σύσκεψη λέγοντας πως δεν υπάρχει διεθνής εμπειρία ή συνταγή γι αυτό που θα περνούσαμε. Θύμισε αυτό που ήταν αυτονόητο στο μυαλό όλων μας: είχαμε δύσκολα μπροστά μας, αλλά η ανάγκη να σώσουμε την πατρίδα ήταν μονόδρομος. Δεν χωρούσαν δεύτερες σκέψεις ούτε μικροπολιτικοί υπολογισμοί.

Ότι είχαμε καταφέρει μέχρι εκείνη τη στιγμή και ιδιαίτερα η δημιουργία του μηχανισμού που μπορούσε να αποτρέψει την άτακτη χρεοκοπία της χώρας, ήταν επειδή είχαμε δείξει αποφασιστικότητα και αξιοπιστία. Επέμεινε στην ανάγκη για εθνικό διάλογο και κοινωνική συμφωνία και ζήτησε να επισπεύσουμε τις διαπραγματεύσεις με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και το ΔΝΤ».

Και ο πρώην ΥΠΟΙΚ επί ΓΑΠ καταλήγει:

«Όταν ολοκληρώθηκε η συνεδρίαση τον ακολούθησα στο γραφείο του. Σταθήκαμε όρθιοι κοντά στην πόρτα "Πρόεδρε, πρέπει να ενεργοποιήσουμε τον μηχανισμό αύριο" του είπα "δεν μπορούμε να περιμένουμε περισσότερο". Ήταν της ίδιας άποψης. Σταθήκαμε για λίγο εκεί, σιωπηλοί. Ήταν μία ιστορική στιγμή και το αισθανόμασταν και οι δυο μας. Στη συνέχεια, έμεινε μόνος στο γραφείο του για να κάνει μια σειρά τηλεφωνημάτων στους κυριότερους Ευρωπαίους ηγέτες».

thetoc.gr