Μαζί με το άνοιγμα των συνόρων για την είσοδο τουριστών, η χώρα άνοιξε και τα σύνορά της για την έξοδο μεταναστών.

Από τα μέσα Ιουλίου, ξεκίνησαν δειλά δειλά οι απελάσεις και επιστροφές μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους. Την επόμενη εβδομάδα περίπου 140 μετανάστες θα ταξιδέψουν εθελοντικά στο Ιράκ, με την πτήση αυτή να σηματοδοτεί την επανέναρξη του εθελοντικού προγράμματος επιστροφών, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα ξεκίνησαν και οι πτήσεις απελάσεων, με πρώτο προορισμό το Μπανγκλαντές για 30 άτομα στα οποία είχαν επιβληθεί διοικητικές κυρώσεις είτε είχε απορριφθεί τελεσίδικα το αίτημα ασύλου τους.

Στόχος του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου είναι μέχρι το τέλος του 2020 να έχουν επιστραφεί 10.000 άτομα και, παρά την παύση των επιστροφών από τον Μάρτιο μέχρι τις αρχές Ιουλίου λόγω Covid-19, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί περίπου 3.600 επιστροφές, δηλαδή το 37% των αφίξεων που καταγράφηκαν στη χώρα από τον Ιανουάριο και μετά. Φέτος, στο διάστημα από τον Ιανουάριο έως και τον Ιούνιο οι επιστροφές στην Τουρκία αυξήθηκαν κατά 75,95%, καθώς πραγματοποιήθηκαν 139 επιστροφές, ενώ πέρσι είχαν γίνει στο ίδιο διάστημα 79 επιστροφές.

Οπως ανακοινώθηκε, άμεσα θα ξεκινήσουν και οι εθελούσιες επιστροφές μεταναστών που έφτασαν και παραμένουν στα νησιά του Αιγαίου με κίνητρο την παροχή 2.000 ευρώ ως μέτρο αποσυμφόρησης των νησιών. «Ενεργοποιήσαμε το πρόγραμμα των 5.000 εθελοντικών επιστροφών, τις οποίες χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Ενωση. Στόχος μας η περαιτέρω ουσιαστική αποσυμφόρηση των νησιών μας. Σε συνέχεια της επανέναρξης των αναγκαστικών απελάσεων, στοχεύουμε τις επόμενες εβδομάδες να πραγματοποιηθούν οι πρώτες πτήσεις των εθελοντικών επιστροφών. Εφαρμόζουμε μια αυστηρή αλλά δίκαιη μεταναστευτική πολιτική και στόχο έχουμε την αποσυμφόρηση και των νησιών, αλλά και όλης της χώρας, από την έξαρση των μεταναστευτικών ροών τα προηγούμενα χρόνια», ανέφερε ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης.
Οι επιστροφές μεταναστών είναι μία εξαιρετικά περίπλοκη και σύνθετη διαδικασία με πολλές κατηγορίες: Απελάσεις, επιστροφές μεταναστών με βάση το Πρωτόκολλο Επανεισδοχής Ελλάδας- Τουρκίας και τη Συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας, εθελούσιες επιστροφές, που κυρίως πραγματοποιούνται μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ), επανενώσεις με βάση τη Συμφωνία Δουβλίνου, μετεγκατάσταση ασυνόδευτων ανηλίκων σε κράτη-μέλη της Ευρώπης μετά και τη νέα συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης για μεταφορά 1.600 παιδιών.

› Αναγκαστικές απελάσεις

Το α’ εξάμηνο του 2020 πραγματοποιήθηκαν 1.343 αναγκαστικές απελάσεις μεταναστών προς τρίτες χώρες, βάσει συμφωνιών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και διμερών συμφωνιών της χώρας μας. Τον Ιούλιο, έπειτα από παύση αρκετών μηνών, πραγματοποιήθηκε η επιστροφή 30 Πακιστανών.

› Κοινή Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας

Στις 18 Μαρτίου του 2016 υπογράφηκε η Κοινή Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας, η εφαρμογή της οποίας ξεκίνησε δύο μέρες αργότερα. Με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όλοι οι νέοι παράτυποι μετανάστες που φθάνουν στα ελληνικά νησιά μέσω Τουρκίας από τις 20 Μαρτίου 2016 και έπειτα θα επιστρέφονται σε αυτήν.

Το α’ εξάμηνο του 2020 πραγματοποιήθηκαν, βάσει της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας, 139 επιστροφές μεταναστών. Αριθμός αυξημένος κατά 75,95% σε σύγκριση με τις επιστροφές που έλαβαν χώρα το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2019 (συνολικά 79).

› Επιστροφές στην Τουρκία

Βάσει του διμερούς Πρωτοκόλλου Επανεισδοχής Ελλάδας-Τουρκίας και της Συμφωνίας Επανεισδοχής Ε.Ε.-Τουρκίας, έχουν πραγματοποιηθεί για το α’ εξάμηνο συνολικά 21 επιστροφές Τούρκων υπηκόων.

› Οικειοθελείς αναχωρήσεις

Το α’ εξάμηνο του 2020, πραγματοποιήθηκαν συνολικά 420 οικειοθελείς αναχωρήσεις μεταναστών από τη χώρα μας.

› Υποβοηθούμενες εθελούσιες επιστροφές, συμπεριλαμβανομένων μέτρων επανένταξης (AVRR)

Το πρόγραμμα προσφέρει διοικητική, υλικοτεχνική ή οικονομική στήριξη, συμπεριλαμβανομένης της βοήθειας για επανένταξη, σε μετανάστες που δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να παραμείνουν στην Ελλάδα, οι οποίοι επιθυμούν να επιστραφούν εθελοντικά στις χώρες προέλευσής τους. Το α’ εξάμηνο του 2020 επεστράφησαν στις χώρες καταγωγής τους, οικειοθελώς, 948 αλλοδαποί υπήκοοι τρίτων χωρών.

› Μεταφορές μέσω του Κανονισμού του Δουβλίνου

Ο Κανονισμός του Δουβλίνου έχει ως στόχο «τον ταχύ προσδιορισμό του κράτους-μέλους που είναι υπεύθυνο για αίτηση ασύλου» και προβλέπει τη μεταφορά του αιτούντος άσυλο στο εν λόγω κράτος-μέλος για τη συνέχιση της διαδικασίας του. Συνολικά, στο πλαίσιο του Κανονισμού του Δουβλίνου, έχουν πραγματοποιηθεί, το α’ εξάμηνο του 2020, 609 μεταφορές προς κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Υπό το ίδιο νομικό καθεστώς, κατόπιν αιτημάτων οικογενειακής επανένωσης, έλαβαν χώρα 68 μεταφορές ασυνόδευτων ανηλίκων.

› Μετεγκαταστάσεις ασυνόδευτων ανηλίκων

Αν και η κατηγορία αυτή δεν σχετίζεται με την «κλασική» έννοια των επιστροφών, από το υπουργείο Μετανάστευσης έχει τεθεί σε προτεραιότητα η άμεση βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ασυνόδευτων παιδιών. Γι’ αυτό από τον Μάρτιο του 2020 τέθηκε σε εφαρμογή το Σχέδιο Δράσης Αμεσης Στήριξης της Ελλάδας, μέρος του οποίου αποτελεί η μετεγκατάσταση 1.600 ανηλίκων, στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι ασυνόδευτα παιδιά, αλλά και ανήλικα με σοβαρές ιατρικές παθήσεις ή άλλες ευαλωτότητες. Από τον Απρίλιο έχουν ξεκινήσει οι συστηματικές μετεγκαταστάσεις παιδιών μέχρι στιγμής σε 11 χώρες, ενώ το ενδιαφέρον για να ενταχθούν στο πρόγραμμα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι μεγάλο. Σήμερα, έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 73 μετεγκαταστάσεις ασυνόδευτων ανηλίκων σε 5 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Με γεμάτες τσέπες στις πατρίδες τους…

Οπως ανακοινώθηκε από το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, ξεκίνησαν και οι αιτήσεις για το «ανανεωμένο» πρόγραμμα υποβοηθούμενων εθελούσιων επιστροφών (AVRR), το οποίο υλοποιεί ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης. Η χρηματοδότηση είναι από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έπειτα από διαπραγμάτευση του υπουργείου, το οποίο εξασφάλισε ότι τουλάχιστον 5.000 μετανάστες που βρίσκονται στα νησιά και θέλουν να επιστρέψουν στις πατρίδες τους θα λάβουν έξτρα βοήθημα 2.000 ευρώ. Συνολικά το πρόγραμμα στοχεύει στην υποβοηθούμενη εθελοντική επιστροφή 12.800 μεταναστών. Από αυτούς:

5.000 επωφελούμενοι θα λάβουν οικονομική βοήθεια των 2.000€ σε μετρητά, εάν έχουν φτάσει και διαμένουν στη Λέσβο, στη Χίο, στη Σάμο, στη Λέρο ή την Κω πριν από τις 31.12.2019 (συμπεριλαμβανομένης) και ΔΕΝ κατάγονται από την Γκάνα, τη Σενεγάλη, το Τόγκο, την Γκάμπια, το Μαρόκο, την Αλγερία, την Τυνησία, τη Γεωργία, την Ουκρανία, την Ινδία ή την Αρμενία.
5.900 επωφελούμενοι θα λάβουν οικονομική βοήθεια των 500€ σε μετρητά, εάν έχουν φτάσει και διαμένουν στη Λέσβο, στη Χίο, στη Σάμο, στη Λέρο ή την Κω μετά την 01.01.2020 (ανεξαρτήτως εθνικότητας), κατάγονται από τις χώρες που αναφέρθηκαν παραπάνω ή διαμένουν στην ενδοχώρα.
1.900 επωφελούμενοι έχουν ήδη λάβει οικονομική βοήθεια των 370€.
Βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων επιλεξιμότητας, 2.000 από τους επωφελουμένους του προγράμματος θα λάβουν πέρα από την οικονομική βοήθεια και βοήθεια επανένταξης, αφού γυρίσουν στη χώρα καταγωγής τους, η οποία αντιστοιχεί σε 1.500€ και δίνεται σε είδος μέσω πλάνων επανένταξης.
Τα πλάνα αυτά στοχεύουν στη βιωσιμότητα της επανένταξης και περιλαμβάνουν την έναρξη μίας μικρής επιχείρησης (ατομικά ή σε συνεργασία), προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, προσωρινή στέγαση, ψυχοκοινωνική/νομική υποστήριξη, ιατρική και υλικοτεχνική βοήθεια, εύρεση εργασίας.