Στο νομοσχέδιο για την αναδιάρθρωση της πολιτικής προστασίας που μόλις ψηφίστηκε υπάρχει κι η διάταξη για τους Χώρους Ελεγχόμενης Χρήσης ναρκωτικών ουσιών με απόφαση λειτουργίας από τους δήμους. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη και τι ετοιμάζει άμεσα η κυβέρνηση; Το Dikaiologtika News έχει όλες τις πληροφορίες.

«Όποιος έχει αμφιβολίες τον καλώ να κάνουμε μια βόλτα στη πόλη. Εγώ που αντιμετωπίζω αυτό το θέμα θέλω να πω ότι είναι ένα δράμα. Δεν είναι δυνατόν να σέρνονται ανθρώπινες υπάρξεις στις πλατείες και στους δρόμους. Τουλάχιστον πρέπει να τους προστατεύσουμε υγειονομικά», υπογράμμισε χθες ο Μιχάλης Χρυσοχόϊδης κατά τη διάρκεια της ψήφισης του νομοσχεδίου για την Πολιτική Προστασία επισημαίνοντας ότι XEX (Xώροι Ελεγχόμενης Χρήσης) έχουν φτιάξει όλες οι χώρες της ΕΕ.

Σύμφωνα με τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη η διάταξη (άρθρο 189 στο νόμο για τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και διάφορες άλλες ρυθμίσεις) η οποία προβλέπει τη δημιουργία εποπτευόμενων χώρων για χρήση ναρκωτικών ουσιών και από τους ΟΤΑ, αντιμετωπίζει ένα ανθρωπιστικό ζήτημα προστατεύοντας τόσο τους χρήστες από μολυσματικές ασθένειες, όσο και τη δημόσια υγεία.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Dikaiologotika News, μια νέα τροποποίηση υπουργικής απόφασης σε παλιότερη διάταξη του ΣΥΡΙΖΑ, ετοιμάζεται αυτή τη στιγμή από τον Υπουργό Υγείας Βασίλη Κικίλια και το πολύ σε 2 εβδομάδες θα έχει υπογραφεί. Μετά την υπογραφή κι αυτής θα είναι όλα έτοιμα για τη νόμιμη λειτουργία των ΧΕΧ. Όπως μας είπαν, ήταν για λόγους οικονομίας χρόνου που ο κος Χρυσοχοΐδης πέρασε μια διάταξη που αφορά σε θέματα υγείας. Τους περαιτέρω όρους θα τους καθορίσει άμεσα το Υπουργείο Υγείας.

Το πολιτικό παρασκήνιο και το παρελθόν των ΧΕΧ στη δημόσια κουβέντα
Τη χθεσινή διάταξη καταψήφισαν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ δήλωσε παρών. Με τη ρύθμιση διαφώνησε το ΚΚΕ, το οποίο σταθερά χαρακτηρίζει τους ΧΕΧ «χώρους εποπτευόμενου θανάτου».

Με τη διάταξη διαφώνησε κι η βουλευτής της ΝΔ, Μαριέττα Γιαννάκου, η οποία υποστήριξε ότι δεν υπάρχουν ακόμα ασφαλή συμπεράσματα σε χώρες όπου ήδη εφαρμόζεται το σύστημα των ΧΕΧ. Η ίδια χαρακτήρισε τη ρύθμιση «ιδεολογικά επικίνδυνη».

Την κυβέρνηση συνεχάρη ο αρμόδιος τομεάρχης του Κινήματος Αλλαγής, Γιώργος Καμίνης, επειδή, όπως δήλωσε, «έχει αυτό το θάρρος και φέρνει ως διάταξη το αυτονόητο».

Υπενθυμίζεται σε αυτό το σημείο, ότι ο κος Καμίνης είχε στηρίξει με όλες του τις δυνάμεις μια πρωτοποριακή προσπάθεια του ΟΚΑΝΑ που μπήκε σε εφαρμογή για 8 μήνες το 2013. Τότε είχε δημιουργηθεί μια μικρή αίθουσα ΧΕΧ ο «Οδυσσέας» μέσα στον OKANA.

H προσπάθεια είχε «τρέξει» πιλοτικά και με μεγάλη επιτυχία για οκτώ μήνες αλλά δεν περπάτησε κυρίως εξαιτίας της έλλειψης νομοθετικού πλαισίου τότε. Φυσικά οι αντιδράσεις καταστηματαρχών και κατοίκων στην γύρω περιοχή δεν είχαν λείψει.

Χρήστης σε αναζήτηση ουσίας στο παρκάκι έξω από την Νομική Σχολή

Οι ΧΕΧ ξαναμπήκαν με αποφασιστικότητα στο τραπέζι τον Μάρτιο του 2019 όταν ψηφίστηκε νομοθετική πρόβλεψη για τη λειτουργία τέτοιων χώρων (σ.σ πρόκειται για την τροποποίηση που ετοιμάζει ο κος Κικίλιας).
Σε εκείνη τη φάση, τη δημιουργία τους είχε στηρίξει ο ΣΥΡΙΖΑ, η Νέα Δημοκρατία και το Κίνημα Αλλαγής. H δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας Χώρων Ελεγχόμενης Χρήσης αποφασίστηκε να γίνεται από τους εγκεκριμένους φορείς του άρθρου 51 του Ν. 4139/13 (δηλαδή ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ, ΨΝΑ, ΨΝΘ). Η πρόβλεψη ήταν οι ΧΕΧ να λειτουργούν με απόφαση του υπουργού Υγείας.

Τώρα, τα νέα στοιχεία που φέρνουν η υπάρχουσα διάταξη κι η τροποποίηση που ετοιμάζεται είναι τα εξής: η ανώνυμη καταγραφή των ωφελούμενων για λόγους προστασίας προσωπικών δεδομένων, η δυνατότητα δημιουργίας χώρων από τους OTA κι η δυνατότητα χρήσης καπνιστών ναρκωτικών ( όπως π.χ το διάσημο στις πιάτσες της Αθήνας, σίσα αλλά και ηρωίνη που καπνίζεται).

Τι είναι οι ΧΕΧ και πως θα αποσυμφορήσουν τις πιάτσες του θανάτου

Η διεθνώς δοκιμασμένη πρακτική των fix rooms -Χώροι Ελεγχόμενης Χρήσης (ΧΕΧ) ναρκωτικών ουσιών είναι μια υπηρεσία που στην υπόλοιπη Ευρώπη υφίσταται τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Στους συγκεκριμένους χώρους οι χρήστες μπορούν να κάνουν ελεγχόμενη ενέσιμη χρήση οπιοειδών ή άλλων ουσιών υψηλής επικινδυνότητας, σε καθαρό περιβάλλον, όπου παρέχονται ασφαλή για χρήση υλικά (σύριγγες, τάσια, κιτρικό οξύ και απολυμαντικά). Την ίδια στιγμή πλευρό των χρηστών παρευρίσκονται νοσηλευτές, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι.

Τα συμπεράσματα πάντως, από την πιλοτική χρήση της αίθουσας «Οδυσσέας» το 2013, είναι ενδεικτικά των ευεργετικών τους αποτελεσμάτων κατ’ αρχάς στους ίδιους τους χρήστες.

Όπως μας είπε ο Κωνσταντίνος Κοκκώλης, ψυχίατρος και αναπληρωτής διευθυντής εφαρμογής προγραμμάτων στον ΟΚΑΝΑ τότε η λειτουργία τους βοήθησε επί 8 μήνες στην αποσυμφόρηση στην πιάτσα γύρω από το κτίριο του ΟΚΑΝΑ στην Καποδιστρίου αλλά και στην πλατεία Ομονοίας, όπως και στην πλατεία Βάθη.

Ο Κωνσταντίνος Κοκκώλης στην αίθουσα «Οδυσσέας» στον ΟΚΑΝΑ

Ο ίδιος συμπλήρωσε πως δεδομένου ότι οι χρήστες στην Ελλάδα υπολογίζονται στους 16.000 και το 60% εξ αυτών βρίσκονται κυρίως σε προγράμματα μεθαδόνης και βουπρενορφίνης και λιγότεροι στα «στεγνά» προγράμματα είναι κατανοητό ότι οι χρήστες θα έχουν πια μια ευκαιρία στην ασφαλή χρήση ενώ την ίδια στιγμή θα καταπολεμηθεί κι η κακή κι επικίνδυνη εικόνα στις πιάτσες.
Όπως πρόσφατα γράψαμε στο Dikaiologitika News σε μερικές πιάτσες, όπως αυτή στα Προπύλαια που πια έχει φτάσει στο Κολωνάκι, η κατάσταση είναι ξανά επικίνδυνη τόσο για τους χρήστες όσο και για το κοινό που περνάει από αυτό το τόσο πολυσύχναστο δημόσιο σημείο της Αθήνας.

Παλιότερη διαμαρτυρία των κατοίκων των Εξαρχείων για το θέμα των ναρκωτικών

Πίσω, στις επιτυχίες του προγράμματος «Οδυσσέας», το 2013, μέσα σε οκτώ μήνες έγιναν 1.629 επισκέψεις για χρήση ενέσιμων ουσιών. Συνολικά 320 χρήστες μπήκαν για πρώτη φορά στον ΟΚΑΝΑ. Σε 136 από τις επισκέψεις αυτές οι χρήστες αξιοποίησαν στη συνέχεια τις ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες του ΟΚΑΝΑ (ζήτησαν, π.χ., την έκδοση βιβλιαρίου υγείας).

Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι σε 69 περιπτώσεις χρήστες παρακολουθήθηκαν ύστερα από περιστατικό υπερδοσολογίας και παρέμειναν στην αίθουσα μέχρι να αντιμετωπιστεί από γιατρούς η επιπλοκή που αντιμετώπισαν, ενώ σε δέκα περιπτώσεις έγινε ανάνηψη και χορήγηση αντίδοτου έπειτα από overdose που προκλήθηκε από τη χρήση.

Τι ετοιμάζεται στην Αθήνα

«Για τον ‘Οδυσσέα’ εκκρεμεί η άδεια χορήγησης λειτουργίας της αίθουσας από το Υπουργείο Υγείας» μας λέει ο Κωνσταντίνος Κοκκώλης προσθέτοντας πως η απόφαση του Βασίλη Κικίλια αναμένεται να λύσει το θέμα της λειτουργίας της άμεσα. Όταν ξεκινήσει να λειτουργεί, στην αίθουσα θα μπορούν να κάνουν χρήση 8 άνθρωποι την ώρα και να εξυπηρετούνται χονδρικά 50 χρήστες την ημέρα.

«Είναι θετική πάντως έκπληξη το ότι η συγκεκριμένη κυβέρνηση λειτουργεί έτσι σε αυτό το θέμα γιατί στο παρελθόν αυτό το κόμμα είχε άλλη φιλοσοφία στο παρελθόν» κατέληξε ο ίδιος.

Τι θα πράξει ο Δήμος Αθηναίων άμεσα

«Έχουμε εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση να δημιουργήσουμε τις δικές μας κινητές μονάδες» δήλωσε ο πρόσφατα ο Δήμαρχος Κώστας Μπακογιάννης κι η Φωτεινή Λεομπίλα, κοινωνιολόγος, πρόεδρος των Κέντρων Πρόληψης κι Εξαρτήσεων του Δήμου Αθηναίων «Αθηνά-Υγεία» κι αντιπρόεδρος του ΚΕΘΕΑ μας είπε: «Ο Δήμος θέλει να αξιοποιήσει τη δυνατότητα λειτουργίας ΧΕΧ κυρίως με την ανάπτυξη κινητών μονάδων. Η πρώτη κινητή μονάδα για την οποία έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση θα λειτουργήσει συμπληρωματικά στον XEX που θα λειτουργήσει ο ΟΚΑΝΑ.

Ο σχεδιασμός του Δήμου συμπεριλαμβάνει σταθερούς και κινητούς ΧΕΧ. Στόχος, να λειτουργήσουν σαν μια πύλη εισόδου των χρηστών για να λάβουν ένα σύνολο υπηρεσιών, εκτός από έναν χώρο που θα μπορούν να κάνουν χρήση με ασφάλεια, σε συνθήκες υγιεινής και με αξιοπρέπεια».

Χρήση ναρκωτικών στα Προπύλαια, παραπλεύρως του κτιρίου του Πανεπιστημίου

Σύμφωνα με την κα Λεομπίλα οι ΧΕΧ είναι μια αναγκαία μεν αλλά όχι ικανή από μόνη της συνθήκη, στο να δοθούν αποτελεσματικές λύσεις στο πρόβλημα της ύπαρξης των πιατσών, χρήσης σε κοινή θέα, μετάδοσης ηπατιτιδών και hiv, θάνατοι χρηστών από υπερδοσολογία κλπ. «Μαζί με τους ΧΕΧ χρειάζονται ακόμα βέβαια Κέντρα Ημέρας, χώροι φιλοξενίας αστέγων χρηστών, προγράμματα προσέγγισης στο δρόμο (street work), εύκολη πρόσβαση σε ιατρικές και θεραπευτικές υπηρεσίες, ψυχολογική στήριξη κ.ά. Κάποιες τέτοιες υπηρεσίες ήδη παρέχονται αλλά χρειάζονται να ενισχυθούν (όπως π.χ. το streetwork και κάποια Kέντρα Ημέρας των ΚΕΘΕΑ κι ΟΚΑΝΑ) κάποιες άλλες, όπως οι δομές φιλοξενίας πρέπει να ξεκινήσουν...χθες!» κατέληξε η ίδια.