Το 2015 μας αποχαιρέτησε και το SDNA θυμάται τις 15 πιο χαρακτηριστικές στιγμές της χρονιάς σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο όσον αφορά τόσο την Ελλάδα όσο και το εξωτερικό.

Η πρώτη φορά διήρκεσε κάτι λιγότερο από οκτώ μήνες.

Η δεύτερη όμως δεν άργησε να έρθει. Μετά από ένα εξαιρετικά έντονο πολιτικό καλοκαίρι, ο Τσίπρας ανακοινώνει την παραίτηση της κυβέρνησής του και η χώρα οδηγείται στην τρίτη (!) εκλογική αναμέτρηση της χρονιάς. Αν και αρχικά η πλειονότητα της κοινωνίας βαριέται και η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ κατά την πρώτη περίοδο διακυβέρνησης κάνει εξαιρετικά δυσδιάκριτες τις διαφορές ανάμεσα στα κόμματα που διεκδικούν την εξουσία, το ενδιαφέρον δεν πέφτει. Το δίδυμο Τσίπρας-Μεϊμαράκης έχει την πλάκα του, κυρίως εξαιτίας των εκ διαμέτρου αντίθετων... πολιτισμικών αναφορών τους, οι δημοσκοπικές εταιρείες προβλέπουν αμφίρροπο ντέρμπι, υπάρχει και η ΛΑΕ που απειλεί να κλέψει ψήφους του ΣΥΡΙΖΑ από τα αριστερά και τελικά, από το πουθενά, οι εκλογές αποκτούν ενδιαφέρον. Τελικά, ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει περίπατο, καθιστά τους δημοσκόπους ότι πιο αναξιόπιστο υπάρχει στη χώρα, η ΛΑΕ μένει εκτός Βουλής, ακόμα και η συγκυβέρνηση φτιάχνεται με τα ίδια υλικά. Α! Μπήκε και ο Λεβέντης στη Βουλή. Το θρίλερ είχε λίγο... πρόχειρο τέλος αλλά κατά την διάρκειά του είχε πλάκα. Και για bonus, τα πιο αστεία προεκλογικά σποτ όλων των εποχών....

14. Το «άδειασμα» του Βαρουφάκη στον Ντάισελμπλουμ

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ (και των ΑΝΕΛ) μετρούσε μόλις πέντε μέρες ζωής όταν στις 30 Ιανουαρίου, ο τότε νεόκοπος υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης (που εκείνη την περίοδο απασχολούσε τόσο πολύ την επικαιρότητα που ακόμα και το ένα «ν» στο όνομά του είχε γίνει θέμα συζήτησης) κάθισε δίπλα από τον Γερούν Ντάισελμπλουμ αμέσως μετά την λήξη της πρώτης τους συνάντησης στην Αθήνα επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Όταν κάθονται δίπλα-δίπλα για την συνέντευξη Τύπου, ο Ντάισελμπλουμ, ούτε λίγο ούτε πολύ, λέει πως η συνεργασία ανάμεσα στην νέα κυβέρνηση και τους δανειστές της θα συνεχιστεί ως έχει. Όταν όμως ο Βαρουφάκης παίρνει τον λόγο τον «αδειάζει» και λέει τα ακριβώς ανάποδα: τονίζει ότι η κυβέρνηση θα αμφισβητήσει τον τρόπο που λειτουργούσε η συνεργασία ανάμεσα στις δύο πλευρές και αποκαλεί την Τρόικα «σαθρά δομημένη επιτροπή» με την οποία η κυβέρνηση «δεν θα συνεργαστεί». Η αμηχανία ανάμεσα στους δύο άντρες είναι έκδηλη μετά το τέλος των δηλώσεων, η χειραψία τους δεν θα μπορούσε να είναι πιο ψυχρή. Τα λόγια που αντάλλαξαν σε αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα έχουν πυροδοτήσει άπειρες φήμες σχετικά με το περιεχόμενο τους. Η εικόνα, και ειδικά σε αυτή την περίπτωση, είναι χίλιες λέξεις:

13. Φλερτάροντας με έναν... πόλεμο!

Αποκλήθηκε ως η αφορμή για την έναρξη ενός νέου ψυχρού πολέμου. Για άλλους, ως η αφορμή ακόμα και για την έναρξη του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου. Το σίγουρο είναι πως για μερικές μέρες όλος ο πλανήτης ασχολήθηκε με αυτό. Η κατάρριψη του ρώσικου πολεμικού αεροσκάφους από τούρκικα F-16 στις 24 Νοεμβρίου στα σύνορα με τη Συρία και ο θάνατος του ενός εκ των δύο πιλότων, πυροδότησε ένα μπαράζ πολεμικών δηλώσεων ανάμεσα στον Πούτιν και τον Ερντογάν ενώ οικονομικές κυρώσεις ανάμεσα στην Ρωσία και την Άγκυρα «έντυσαν» με πράξεις την κόντρα των δύο πλευρών. Πραγματικός πόλεμος πάντως ανάμεσα στους (ακόμα) δεν ξεκίνησε, κάτι που αν γινόταν μάλλον δεν θα απασχολούσε μόνο αυτές τις δύο χώρες. Ίσως πάλι, στο 2015, η μορφή ενός Παγκοσμίου Πολέμου να είναι ένα σύνολο από χαμηλής έντασης γεγονότα όπως αυτό ανάμεσα στην Τουρκία και την Ρωσία. Θα δείξει...

12. Ο ημίτρελος που θέλει να γίνει πλανητάρχης

Στις 16 Ιουνίου, ένας, κατά τα φαινόμενα, ημίτρελος (μεν) δισεκατομμυριούχος (δε) ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για την προεδρεία των Ρεπουμπλικανών και κατ' επέκταση για την προεδρεία των ΗΠΑ. Το όνομά του: Ντόναλντ Τραμπ. Η συνέντευξη Τύπου για την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του μοιάζει πιο πολύ με τρολιά και όχι με πραγματικότητα για όποιον ουδέτερο την παρακολουθεί αλλά δυστυχώς όχι για τον ίδιο τον Τραμπ, ο οποίος, ανάμεσα σε άλλα, είπε πως τα νούμερα περί 20% για την ανεργία στις ΗΠΑ είναι ένα ψέμα καθώς στην πραγματικότητα η ανεργία στις ΗΠΑ κυμαίνεται μόλις στο 4% . Ταυτόχρονα ενημέρωσε τους αποσβολωμένους δημοσιογράφους πως «οι ΗΠΑ είναι μια τριτοκοσμική χώρα» που «θα την ξανακάνει μεγάλη» ενώ εξήγγειλε ότι θα χτίσει έναν νέο σινικό τείχος στα σύνορα με το Μεξικό για να σταματήσει ροές μεταναστών. Μάλιστα, τόνισε ότι αυτό το «σινικό τείχος» θα χρηματοδοτηθεί και από την ίδια την μεξικάνικη κυβέρνηση. Πως θα γίνει αυτό; Θα «την αναγκάσει» ο ίδιος ο Τραμπ! Αυτή η μέρα ήταν μόνο η αρχή των τραγελαφικών δηλώσεων του τραγελαφικού Ντόναλντ Τραμπ.

11. «Τι είπατε;»

Ας το παραδεχθούμε: άλλες επεξηγήσεις δεν χρειάζονται. Αυτές οι δύο λέξεις, αυτή η ερώτηση έγινε μάλλον η φράση της χρονιάς. Καμιά άλλη τόσο μικρή ερώτηση δεν έγινε τέτοιο hit. Στις 29 Ιουνίου, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε διασπαστεί ακόμα, άλλωστε το ιστορικό δημοψήφισμα δεν είχε λάβει ακόμα χώρα, για την ακρίβεια η διεξαγωγή του απήχε μόλις έξι μέρες. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου, πρόεδρος της Βουλής και πρωτοκλασάτο στέλεχος του ενωμένου τότε ΣΥΡΙΖΑ δίνει συνέντευξη στην Σία Κοσιώνη. Τα υπόλοιπα είναι... ιστορία. Το απόσπασμα που μετέτρεψε αυτή την συνέντευξη σε μύθο ήταν αυτό:

​Φυσικά, αυτό το απόσπασμα είναι απλά το κύριο highlight της συνέντευξης της χρονιάς:

10. Γενοκτονία ή εθνοκάθαρση;

Στις 2 Νοεμβρίου, ο υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης δίνει συνέντευξη στον Νίκο Χατζηνικολάου. Είναι προφανές ότι όταν ερωτάται από τον δημοσιογράφο για τις απόψεις του αναφορικά με το ποντιακό ζήτημα δεν έχει επίγνωση του παροξυσμού που θα ακολουθήσει. Διαφορετικά, μάλλον θα επέλεγε να μην απαντήσει ποτέ. Ο Φίλης λέει πως δεν υπάρχει «ποντιακή γενοκτονία» αλλά «ποντιακή εθνοκάθαρση», η μισή ελληνική κοινωνία προσβάλλεται και... παραλίγο να ξεσπάσει εμφύλιος. Μέσα στον παροξυσμό πάντως, η Χρυσή Αυγή βρίσκει την ευκαιρία και κάνει την επανεμφάνισή της στην δημόσια σφαίρα όπως η ίδια μόνο ξέρει: επιτίθεται και δέρνει τον βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, Γιάννη Κουμουτσάκο στο περιθώριο συλλαλητηρίου στο Σύνταγμα λόγω της δήλωσης του Φίλη. Μια δήλωση δύο λεπτών. Ένας παροξυσμός μιας εβδομάδας.

9. Είναι ο Άρης το επόμενο σπίτι μας;

Ήταν πιο πολύ μια θεωρία που άρμοζε σε ταινία επιστημονικής φαντασίας παρά μια θεωρία που απασχολούσε στα σοβαρά τους επιστήμονες (ή τουλάχιστον αυτή ήταν o political correct τρόπος προσέγγισής της): ένα κομμάτι της ανθρωπότητας μια μέρα δεν θα ζει στην Γη αλλά σε άλλους πλανήτες. Όταν στις 28 Σεπτεμβρίου, η NASA ανακοίνωσε πως έχει βρεθεί νερό στον πλανήτη Άρη, η θεωρία αυτή άρχισε να μοιάζει γοητευτικά κοντινή. Χαρακτηρίστηκε ως μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις όλων των εποχών, η αφορμή για την αναζωπύρωση του σεναρίου πως στο μέλλον ο εν λόγω πλανήτης θα κατοικηθεί από ανθρώπους και φυσικά η αύξηση των πιθανοτήτων να κατοικείται ήδη. Ναι, όλα αυτά απλά με την ανακάλυψη πως στον Άρη υπάρχει νερό!

8. Πρώτη φορά Αριστερά!

Είναι χαρακτηριστικό δείγμα των ιστορικών περιόδων η διαμόρφωση εξ΄ολοκλήρου νέων δεδομένων μέσα σε πολύ λίγο χρόνο ενώ κανονικά θα χρειάζονταν χρόνια. Πολύ πριν ο ΣΥΡΙΖΑ μετατραπεί στο τυπικό ελληνικό κόμμα, το κόμμα των κεντροδεξιών πολιτικών δηλαδή, ήταν όντως ένα αριστερό κόμμα. Πολύ πριν; Λάθος. Μόλις στις αρχές του χρόνου. Η πρώτη φορά που η εκλογική διαδικασία «έβγαλε» ένα κόμμα της Αριστεράς, η «πρώτη φορά Αριστερά» χάρισε ένα τσουβάλι προσδοκιών σε άπειρο κόσμο, ο οποίος βγήκε στους δρόμους να πανηγυρίσει την «μεγάλη αλλαγή». Το γεγονός ήταν ιστορικό ακόμα και αν δεν συνδυαζόταν από αυτό τον πρωτόγνωρο κοινωνικό ενθουσιασμό. Ακόμα και μέσα από μια στείρα και εκλογοκεντρική προσέγγιση. Ένας πολιτικός σχηματισμός που προερχόταν από την παραδοσιακά μειοψηφική αριστερά έπαιρνε την εξουσία. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, οι συσχετισμοί μιας συνεχιζόμενης ιδεολογικής σύγκρουσης στο εσωτερικό της κοινωνίας είχαν μεταβληθεί.

7. Το πρώτα... θεσμικά ομόφυλα φιλιά

Ένα από τα γεγονότα της χρονιάς έλαβε χώρα τις τελευταίες μέρες του 2015: το ελληνικό κράτος αποφάσισε να παραδεχθεί ότι στους υπηκόους του περιλαμβάνονται και ομοφυλόφιλοι. Η διεύρυνση του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια, που επικυρώθηκε από την ψηφοφορία της Βουλής στις 22 Δεκεμβρίου εμπεριείχε φυσικά όλες τις αντίστοιχες κοινωνικές διενέξεις που περιλαμβάνει ένα γεγονός μεγάλης αλλαγής για μια κοινωνία. Τις ημέρες της ψήφισης του σχετικού νόμου δύο αντίρροπες δυνάμεις, μια της προόδου και μια της συντήρησης, συγκρούστηκαν η μία με την άλλη. Η μεγαλύτερη ήττα της τελευταίας ήταν η αντίδραση των εκπροσώπων της ΛΟΑΤ κοινότητας αφού το σύμφωνο συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια ψηφίζεται στη Βουλή. Τα φιλιά στο στόμα των ομόφυλων ζευγαριών μετά το τέλος της διαδικασίας είναι μάλλον πιο ιστορικά (ήδη) και από την ίδια την διαδικασία.

6. Η συγκλονιστική πορεία των προσφύγων

Το καλοκαίρι του 2015 ήταν το καλοκαίρι των προσφύγων. Ένα τρομακτικά μεγάλο προσφυγικό κύμα ανθρώπων, κατά κύριο από την Συρία και το Αφγανιστάν, καθόρισε τις εξελίξεις μέσα στο κατακαλόκαιρο. Ένα κύμα του οποίου η κίνηση δεν έχει σταματήσει, δεν θα σταματήσει άμεσα και είναι ιστορική γιατί διαμορφώνει νέες συνθήκες στο εσωτερικό της Ευρώπης. Η τελευταία στάθηκε ανίκανη να καταλάβει το ιστορικό του πράγματος και δεν προσαρμόστηκε ποτέ στα δεδομένα. Υποτίμησε το θέμα γιατί της ήταν άβολο θεωρώντας πως αν το αγνοήσει θα πάψει να υπάρχει. Αυτό που έγινε στις 4 Σεπτέμβρη ήταν χαρακτηριστικό παράδειγμα του πόσο ιστορικό είναι αυτό το φαινόμενο και του πόσο ανίκανη είναι η Ευρώπη να το διαχειριστεί. Μια σχεδόν βιβλικής αισθητικής «έξοδος» των εγκλωβισμένων προσφύγων στον σταθμό της Βουδαπέστης, οι οποίοι ξεκίνησαν περπατώντας για την Αυστρία. Συνολικά, 20.000 άνθρωποι πέρασαν περπατώντας από την μια χώρα στην άλλη μέσα σε 48 ώρες. Οι φωτογραφίες και τα video της «μεγάλης πορείας» των προσφύγων ήταν απλά η οπτικοποίηση μιας από τις πιο δυνατές στιγμές του 2015.

5. Η τραγωδία στις Άλπεις

Στις 24 Μαρτίου «γράφτηκε» μια από τις πιο μαύρες σελίδες της χρονιάς. Όταν έγινε γνωστή η συντριβή του αεροπλάνου της German Wings στις Άλπεις με θύματα 150 ανθρώπους, όλος ο πλανήτης πάγωσε. Το μεγάλο σοκ όμως ήταν οι λεπτομέρειες του δυστυχήματος, όπως εκφράστηκαν από τον εισαγγελέα που ανέλαβε την υπόθεση. «Το αεροπλάνο έπεσε στο βουνό με ταχύτητα 700 χλμ την ώρα και ο θάνατος των επιβατών ήταν ακαριαίος. Οι σοροί θα δοθούν στους συγγενείς μετά από την ολοκλήρωση της αναγνώρισης DNA», ήταν τα λόγια του. Ένα συλλογικό πένθος ξεκίνησε από την μια πλευρά της Ευρώπης και επεκτάθηκε μέχρι την άλλη. Όσο μεγάλο και αν ήταν ωστόσο τίποτα δεν μπορούσε να φέρει πίσω τις εκατοντάδες ψυχές που χάθηκαν και η αίσθηση πως ακόμα και μέσα στην μεγαλύτερη ασφάλεια ποτέ δεν είσαι απόλυτα ασφαλής ήταν για μια ακόμα φορά παρούσα στα μυαλά των Ευρωπαίων.

4. Je suis Charlie

Το περιοδικό Charlie Hebdo, γνωστό για το σατιρικό του χιούμορ ενάντια σε κάθε θρησκεία και σταθερός πολέμιος του φανατισμού που δημιουργείται εξαιτίας αυτών, στις 7 Ιανουαρίου επιβεβαιώνεται περίτρανα αλλά ταυτόχρονα και τραγικά, όταν ομάδα ισλαμιστών εξτρεμιστών εισβάλλει στα γραφεία του γραφεία του και εκτελεί εν ψυχρώ 12 άτομα. Ο λόγος; Η εκδίκηση για το σατιρικό σκίτσο του Charlie Hebdo για τον Μωάμεθ. Η μεγαλύτερη επιβεβαίωση της γραμμής του περιοδικού για τις θρησκείες: θρέφουν τον φανατισμό. Το σύνθημα «Je suis Charlie» γίνεται παγκόσμιο φαινόμενο αν και το υιοθετούν διάφοροι τύποι που το ίδιο το περιοδικό θα σατίριζε. Το υιοθετούν ακόμα και ηγέτες χωρών και πολιτικοί που έχουν κάνει την ισλαμοφοβία επιστήμη. Μόνο που το ίδιο το Charlie Hebdo το τονίζει με κάθε ευκαιρία: ο φονταμενταλισμός είναι η μια πλευρά του νομίσματος, η ισλαμοφοβία είναι η άλλη. Το συγκλονιστικό πρωτοσέλιδο του αμέσως μετά την τραγωδία είναι μια από τις μεγαλύτερες στιγμές του χρόνου για την δημοσιογραφία. Ένα σκίτσο του Μωάμεθ που κλαίει φοβισμένος κρατώντας μια επιγραφή που γράφει «Je suis Charlie» και ακριβώς από πάνω ο τίτλος: «Όλα συγχωρούνται». Η τέλεια απάντηση τόσο στην μόδα του «Je suis Charlie» όσο και στον φονταμενταλισμό που κόστισε την ζωή 12 ανθρώπων.

3. Η 11η Σεπτεμβρίου της Ευρώπης

Η 13η Νοέμβρη θα μείνει για πάντα μια ημερομηνία ιστορικής σημασίας για όλη την Ευρώπη. Ό,τι σημαίνει για τις ΗΠΑ η 11η Σεπτέμβρη θα είναι για την Ευρώπη η 13η Νοέμβρη. Τρεις συντονισμένες τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, 130 νεκροί και η εξάπλωση του φόβου σε ολόκληρη την Γαλλία. Μια επίδειξη δύναμης από την πλευρά του τζιχαντισμού, ο οποίος επιχείρησε και πέτυχε να αναβαθμίσει τον ανειρήνευτο πόλεμό του με την Δύση. Ο πληθυσμός της Ευρώπης γευόταν για πρώτη φορά έναν τρόμο που πίστευε πως δεν θα γευτεί ποτέ και η ζωή στις -μέχρι εκείνη την στιγμή- ασφαλείς ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις δεν θα ήταν ποτέ ξανά η ίδια.

2. Η τραγωδία του μικρού Αϊλάν

Το 2015 χαρακτηρίστηκε από την είσοδο των προσφύγων στην Ευρώπη. Και οι ανθρώπινες τραγωδίες στα σύνορα ήταν μια καθημερινή υπόθεση. Τόσο καθημερινή που από ένα σημείο και μετά έπαψε να κάνει αίσθηση στους ευρωπαίους πολίτες. Άλλωστε υπάρχει μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε μια τραγωδία όπως αυτή που έγινε στο Παρίσι και σε μια καθημερινή τραγωδία που λαμβάνει χώρα στα σύνορα. Η δεύτερη, όσο κοντά στην Ευρώπη και αν γίνεται, συνεχίζει να φαντάζει μακρινή. Το πένθος για τους νεκρούς πρόσφυγες των ευρωπαϊκών συνόρων -κακά τα ψέμματα- είναι θεωρητικό. Μια και μόνο εικόνα ήταν ικανή για να το σβήσει αυτό. Μια και μόνο εικόνα ήταν αρκετή για να σοκαριστούμε και να καταλάβουμε όλοι πόσο τραγικό είναι αυτό που γίνεται κάθε μέρα στα σύνορα. Κάθε μέρα. Ακόμα και τώρα που γράφεται αυτό το κείμενο. Ακόμα και την στιγμή που θα διαβάζεται. Η φωτογραφία ενός τρίχρονου αγοριού να κείτεται νεκρό στα παράλια της Τουρκίας μετά την αποτυχημένη προσπάθεια της οικογένειάς του να μπει στην Κω. Η φωτογραφία του μικρού Αϊλάν. Η αφορμή για ένα παγκόσμιο πένθος.

1. Όλη η Ελλάδα στα δύο...

Τόσο έντονες κοινωνικές διεργασίες η Ελλάδα είχε να ζήσει από τις πρώτες στιγμές της Μεταπολίτευσης. Όταν το βράδυ της 26ης Ιουλίου, ο Τσίπρας ανακοίνωνε πως θα γίνει δημοψήφισμα στις 5 Ιουλίου, αυτόματα ξεκινούσε μία... κολασμένη εβδομάδα. Δύο μεγάλα κοινωνικά στρατόπεδα έκαναν την εμφάνισή τους. Το στρατόπεδο του «Ναι» και το στρατόπεδο του «Όχι». Μια άνευ προηγουμένου συσπείρωση γύρω από τις δύο επιλογές της ήδη ιστορικής διενέργειας δημοψηφίσματος και συνεχόμενες διαδηλώσεις μια από το ένα στρατόπεδο και μια από το άλλο χαρακτήρισαν μια «διχοτόμηση» που όσο περνάει ο καιρός γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο πως ήταν ξεκάθαρα οικονομική: οι πλούσιοι, κατά πλειονότητα, ήταν υπέρμαχοι του «Ναι», οι φτωχοί, επίσης κατά πλειονότητα, ήταν υπέρμαχοι του «Όχι». Οι προβλέψεις που ήθελαν τις δύο επιλογές να μονομαχούν σε μια αμφίρροπη εκλογική μάχη αποδείχθηκαν ηλίθιες γι' αυτό ακριβώς λόγο. Το «Όχι» νίκησε συντριπτικά γιατί οι φτωχοί είναι περισσότεροι από τους πλούσιους. Σύντομα βέβαια, η κυβέρνηση μετέτρεψε το «Όχι» σε «Ναι» στις διαπραγματεύσεις της με τους Ευρωπαίους. Πολύ περισσότερο όμως από την ίδια την έκβαση του δημοψηφίσματος, ήταν το κοινωνικό κλίμα που καλλιεργήθηκε την εβδομάδα που προηγήθηκε αυτού, οι συνθήκες υπερπολιτικοποίησης σε ολόκληρη την κοινωνία, οι ζυμώσεις και οι αντιθέσεις που γέννησε η διαδικασία του δημοψηφίσματος, όλα αυτά μάλλον θα διδάσκονται στα σχολεία.

sdna.gr