Γράφει ο
Νίκος Χαραλάμπης
Ναυπηγός
Μηχανολόγος Μηχανικός

Τα λιμάνια είναι χώροι που εδώ και αιώνες εξυπηρετούν την ανθρωπότητα για τη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών. Η λιμενική υποδομή κάθε τόπου είναι συνάρτηση των πλωτών μέσων (πλεούμενα) που χρησιμοποιούνται. Δηλαδή οι άνθρωποι κατασκεύαζαν και έχτιζαν τα χωριά και τις πόλεις τους πάντα σε σημεία που είχαν καλή πρόσβαση με το θαλάσσιο περιβάλλον.

Και τα λιμάνια τους ήταν ανάλογα με το είδος του σκάφους, μικρού, μεγάλου ή της βάρκας, που προσέγγιζαν το λιμάνι.
Έτσι δημιούργησαν θαλάσσιες λεκάνες με μικρό βάθος για μικρά σκάφη όπου μπορούν να προφυλάσσονται.
Σταδιακά μεγάλωσαν τα βάθη για να μπορούν να ελλιμενιστούν μεγαλύτερα πλοία με περισσότερες υποδομές (κρηπιδώματα) κατάλληλα διαμορφωμένες.

Το κόστος κατασκευής ενός λιμανιού είναι συνήθως ανάλογο με την ιδιομορφία της ακτής και του βυθού. Υπάρχουν σημεία όπου εύκολα κατασκευάζεται λιμενική υποδομή και περιοχές όπου είναι δύσκολο και πολυδάπανο να κατασκευαστεί ένα λιμάνι.
Το λιμάνι της Ρόδου π.χ. είναι από τα πιο πολυδάπανα στην Μεσόγειο για την προέκταση του γιατί πρέπει κανείς να υπολογίσει, να δουλέψει σε βάθη 35 με 40 μέτρα που σημαίνει ακριβή κατασκευή.

Η Ρόδος και τα Δωδεκάνησα γενικότερα έχουν πολλές ιδιομορφίες.
Υπάρχουν ακτές όπου είναι αδιανόητο να καταστρέψεις μια παραλία για να δημιουργήσεις λιμενική υποδομή.
Υπάρχουν επίσης περιοχές με βραχώδες έδαφος που και εκεί είναι πολύ δαπανηρή οποιαδήποτε κατασκευή. Οι νησιώτες όμως εκείνη την εποχή έχτιζαν τα χωριά και τις πόλεις τους πάντα σε σημεία που είχαν καλή πρόσβαση με το θαλάσσιο στοιχείο.
Έτσι τα λιμάνια της Δωδεκανήσου έχουν κατασκευαστεί τα περισσότερα με σχετικά καλή προστασία από ανέμους και καιρικές συνθήκες για τις ανάγκες που είχαν τότε.
Αλλά όλα αυτά είχαν προγραμματιστεί με δεδομένα της εποχής εκείνης δηλαδή σκάφη πολύ μικρά σε σχέση με τα σημερινά, και το σπουδαιότερο, σκάφη με μικρές ιπποδυνάμεις, μικρές προπέλες.

Σήμερα οι ιπποδυνάμεις των πλοίων είναι τεράστιες και οι προπέλες δημιουργούν τέτοιες δυνάμεις μέσα στο νερό που κάθε μέρα προσπαθούμε να θωρακίσουμε τα κρηπιδώματα των λιμανιών από τις υποσκαφές.
Έτσι δυστυχώς ή ευτυχώς τα τελευταία χρόνια η εξέλιξη της ναυπηγικής έχει προχωρήσει σε τέτοια επίπεδα που βρίσκεται σε δυσαρμονία με τα υπάρχοντα λιμάνια.
Εννοώ το εξής: Πριν 20 χρόνια ήταν σχεδόν αδύνατον να κατασκευασθεί ένα καράβι μήκους 100 ή 150 μέτρων και να έχει ταχύτητα 40 ή 45 μίλια την ώρα. Σήμερα αυτή η τεχνολογία είναι πλέον κάτι συνηθισμένο.

Αυτές όμως οι ταχύτητες από την μια εξυπηρετούν καλύτερα το κοινωνικό σύνολο, από την άλλη δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στα μέχρι σήμερα δεδομένα για την κατασκευή λιμενικών υποδομών.

Θέλω να πω ότι οι μεγάλες ιπποδυνάμεις που χρησιμοποιούν αυτά τα μεγάλα ταχύπλοα πλοία προκαλούν υποσκαφές στα υπάρχοντα ανέτοιμα κρηπιδώματα των λιμανιών μας
Την ίδια στιγμή όλο και μεγαλύτερα πλοία ναυπηγούνται, οι βιομηχανίες κατασκευής μηχανών θαλάσσης πειραματίζονται και κατασκευάζουν μεγαλύτερες ιπποδυνάμεις σε μηχανές με μικρότερη κατανάλωση και με καλύτερη καύση του πετρελαίου και σεβασμό στο περιβάλλον.

Σε όλα αυτά εάν προσθέσει κανείς ότι τα πλοία είναι πλέον εξειδικευμένα για συγκεκριμένο φορτίο το καθένα, ΚΟΝΤΕΙΝΕΡΣ, ΕΠΙΒΑΤΗΓΑ,ΦΟΡΤΗΓΑ, ΤΑΝΚΕΡ, ΧΥΔΗΝ ΦΟΡΤΙΟΥ, ΞΥΛΑΔΙΚΑ, και τόσα άλλα, που αναγκάζουν σιγά σιγά να δημιουργούνται λιμάνια ξεχωριστά για το κάθε ένα.

Με αυτά τα δεδομένα γίνονται σοβαρές μελέτες για να ελέγξουν την κυματική ενέργεια με διάφορους τρόπους. Η σκέψη είναι να σβήσουν την δύναμη του κύματος σταδιακά πριν φτάσει στο κρηπίδωμα του λιμανιού και όχι απότομα να κτυπά πάνω σε τοίχο ή ακρόποδα ή ότι άλλο προστατεύει εξωτερικά το λιμάνι. Έτσι η προστασία του λιμανιού θα είναι φτηνότερη και πιο ασφαλής.
Είμαι σίγουρος ότι η τεχνολογία της πληροφορικής θα βοηθήσει σε αυτό τον τομέα.
Ένα άλλο στοιχείο που παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των λιμανιών είναι η οικονομική και εμπορική κατάσταση κάθε τόπου.
Υπάρχουν περιοχές όπου οι ανάγκες τους σε εμπορεύματα είναι συγκεκριμένες.

Ετσι π.χ. σε κάποια μέρη δεν χρειάζονται γεωργικά προϊόντα ή δεν χρειάζονται κτηνοτροφικά προϊόντα, σε άλλες περιοχές αυτά είναι απαραίτητα. Σε άλλα μέρη υπάρχει ανάγκη για πολλά αγαθά ταυτόχρονα την ίδια στιγμή μπορεί να είναι και τουριστικός τόπος όπως τα Δωδεκάνησα που έχει ανάγκη από όλα σχεδόν τα προϊόντα.
Με αυτές τις ιδιαιτερότητες όπως καταλαβαίνετε και με αυτά τα δεδομένα, όλες οι λιμενικές υποδομές σιγά σιγά ξεχωρίζουν τις χρήσεις που θα έχουν.
Άρα χρειάζεται ένας προγραμματισμός 20ετίας σε κάθε τόπο,
Τι ανάπτυξη ακολουθούμε;
Για να κατασκευάσουμε και την λιμενική υποδομή;
Αυτό πρέπει να γίνει σε όλη την Ελλάδα.
Όταν μάλιστα στα περισσότερα μέρη δεν υπάρχει χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, έτσι σε όλα σχεδόν τα νησιά κατασκευάζονται κοντά στην θάλασσα ξενοδοχεία με συνέπεια να είναι σχεδόν αδύνατον να κατασκευαστεί οποιαδήποτε λιμενική υποδομή.

Η αλήθεια είναι ότι ο άνθρωπος δημιουργεί μόνος του προβλήματα αλλά την ίδια στιγμή οι προνοητικές κοινότητες βρίσκουν την λύση για να κάνουν την ζωή τους καλύτερη.
Τώρα

Όσον αφορά την Ρόδο και τα Δωδεκάνησα γενικότερα, δυστυχώς εδώ και χρόνια, δεν υπάρχει κανένας προγραμματισμός καi πρόβλεψη, του πως θέλουμε την ανάπτυξη της λιμενικής υποδομής του τόπου μας.
Πού θέλουμε το επόμενο λιμάνι;
Πού θέλουμε το λιμάνι επικίνδυνων φορτίων;
Πού θέλουμε την κατασκευή για τις επόμενες τουριστικές Μαρίνες;
Πού θέλουμε το λιμάνι για ιχθυόσκαλα;
Πώς θέλουμε την επέκταση των ήδη υπαρχόντων επιβατηγών λιμανιών;
Πώς θα προστατεύσουμε το υπάρχον επιβατηγό Λιμάνι;

Όλα αυτά εάν συνυπολογίσει κανείς το τέρας της γραφειοκρατίας και την αρχαιολογία σημαίνουν πάρα πολλά χρόνια καθυστέρηση και εμείς. δυστυχώς και πάλι δυστυχώς, δεν έχουμε καν ξεκινήσει τίποτα ούτε έχει ασχοληθεί κανείς εδώ και μια 10ετία.

Το 2006 με τον Γιαννόπουλο τελειώσαμε το θέμα της νέας Μαρίνας και το νέο Καρνάγιο μετά από 30 χρόνια αγώνα και από τότε είμαστε όλοι ευτυχισμένοι και κανένας δεν συζητά τίποτα πια.

Οι επαΐοντες ασχολούνται εδώ και χρόνια με μικροεπισκευές στα λιμάνια στην οργάνωση ξανά οργάνωση λες και θα οργανώσουνε τους επομένους Ολυμπιακούς αγώνες.
Καμία αναπτυξιακή προοπτική, κανένας χωροταξικός σχεδιασμός, καμία απόφαση πως θα αναπτυχθεί κάθε περιοχή και τι λιμενική υποδομή χρειάζεται.

Αντί αυτού ο κάθε ένας από τους υπεύθυνους κατασκευάζει ότι μπορεί πιο εύκολο.
Σαν μεγάλος τουριστικός προορισμός θα έπρεπε στο λιμάνι της Ρόδου να υπήρχε ένα καταπληκτικό κτίριο (με διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό) και να μένει στη μνήμη όλων αυτών που επισκέπτονται το νησί μας όχι μια σιδηροκατασκευή fast food.
Αλήθεια, τι γίνεται με το νέο Καρνάγιο; Μας είχαν διαβεβαιώσει ότι σε τρία χρόνια θα βγει σε Διεθνή διαγωνισμό δηλαδή εφέτος (είχαν βλέπετε 4 έγκριτους δικηγόρους που συνέταξαν το συμφωνητικό). Ακόμα θα λειτουργεί με ένα φύλακα από τα Βαλκάνια;
Η λύση είναι μια: ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ο οποίος είναι Ανώνυμη Εταιρεία ευέλικτη και θα μπορέσει να ολοκληρώσει τα περισσότερα από τα παραπάνω.