Εν μέσω έντονου παρασκηνίου, δεκάδων προτάσεων και αντιπροτάσεων, συχνά αντικρουόμενων, που ενίοτε προκαλούν εντάσεις, μυστικές και επίσημες υπηρεσίες όλων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης

έχουν κληθεί να αναβαθμίσουν σε όλα τα επίπεδα τη συνεργασία τους για να προληφθούν πιθανά νέα χτυπήματα. Πολλές συμφωνίες δεν εφαρμόζονται, άλλες είναι υπό αναθεώρηση, οι διαφωνίες και οι εκνευρισμοί είναι οφθαλμοφανείς και, ενώ το κλίμα ανησυχίας εντείνεται, η Ε.Ε. είναι προφανές ότι προσπαθεί με επείγουσες διαδικασίες να γίνει αποτελεσματική.

Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η Ελλάδα, παρά τις εντατικές προσπάθειες που έχει καταβάλει για τη λειτουργία των κέντρων ταυτοποίησης και για την αναδιανομή των προσφύγων, βλέπει ότι τίποτα δεν λειτουργεί. Μέχρι τα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας είχαν προωθηθεί 187 πρόσφυγες από τις 160.000 που προβλέπει η συμφωνία μετεγκατάστασης. Εμπειρη διπλωματική πηγή έκανε λόγο για κατάρρευση των αποφάσεων που λαμβάνονται θεσμικά στην Ε.Ε., καθώς η Συνθήκη Σένγκεν βάλλεται από πολλές πλευρές, το Δουβλίνο ΙΙ και ΙΙΙ θα αναθεωρηθούν, οι ανατολικές χώρες είναι πολύ εχθρικές στη συνολική προσφυγική πολιτική της Ε.Ε., η αλληλεγγύη και η συνοχή είναι υπό αμφισβήτηση (ενδεικτικά, την Παρασκευή σε έκτακτο συμβούλιο υπουργών της Ε.Ε. αποφασίσθηκε η επιβολή αυστηρών ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, ακόμα και για τους Ευρωπαίους πολίτες, με ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω αυστηροποίησης της συνθήκης).

Η «αποβολή»

Για τη Συνθήκη Σένγκεν, αρχικώς φωτιές άναψε δημοσίευμα της βρετανικής Daily Mail, την περασμένη Πέμπτη, σύμφωνα με το οποίο η ζώνη Σένγκεν θα αλλάξει με την αποβολή της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Ιταλίας και θα δημιουργηθεί μια μικρότερη ζώνη με τη συμμετοχή του Βελγίου, της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας. Διπλωματικές πηγές, που ρωτήθηκαν σχετικά, έκαναν λόγο για «προσβολή της Ε.Ε.», καθώς η Σένγκεν είναι μια ιστορική κατάσταση που αν διαλυθεί, θα προκληθεί τεράστια κρίση στην Ε.Ε. Οι ίδιες πηγές απέδιδαν τα δημοσιεύματα αυτά στην κρίση που όντως διέρχονται οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, σε πιέσεις που θα ενταθούν προς την Ελλάδα και τις άλλες χώρες για μεγαλύτερες επιδόσεις στο προσφυγικό και στον τομέα της ασφάλειας, αλλά μέχρις εκεί.

Την ίδια στιγμή εντείνονται και οι πιέσεις των ΗΠΑ προς την Αθήνα για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας που προβλέπει το Πρόγραμμα Κατάργησης Θεωρήσεων (Visa Waiver Program), γιατί σε αντίθετη περίπτωση θα επιστρέψει η έκδοση βίζας για τους Ελληνες που επισκέπτονται τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σημειώνεται ότι από τα τέλη του 2014 η Ελλάδα βρίσκεται σε καθεστώς ελέγχου με στόχο την ενίσχυση των κριτηρίων ασφαλείας και, υπό το πρίσμα αυτό, Αμερικανοί αξιωματούχοι αναμένεται να επισκεφθούν υπουργεία και αρμόδιους φορείς στην Αθήνα τον Δεκέμβριο για να εξετάσουν επιτόπου αν συντρέχουν λόγοι επαναφοράς της βίζας ή όχι. Οι πιέσεις στον τομέα της ασφάλειας, με έμφαση τα δημόσια έγγραφα (διαβατήρια, ταυτότητες και άλλα έγγραφα), θα είναι ασφυκτικές.

Παράλληλα και σε πρώτη φάση, αμέσως μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, εξελίσσεται μια νέα προσπάθεια, εν μέσω πιέσεων, για σκλήρυνση του μηχανισμού ταυτοποίησης στα κέντρα υποδοχής, πράγμα που σημαίνει ότι στη συνέχεια η μετεγκατάσταση θα είναι μια πολύ πιο δύσκολη υπόθεση. Δηλαδή, θα είναι δύσκολο να φύγουν ακόμη και όσοι ταυτοποιούνται, γιατί παρασκηνιακά οι Ευρωπαίοι διαμηνύουν ότι θα δέχονται πρόσφυγες μόνο αν εκτιμούν ότι δεν αποτελούν κίνδυνο για την εσωτερική τους ασφάλεια. Αυτό είναι το νέο στοιχείο που προτάσσουν δυνάμεις ασφαλείας ευρωπαϊκών χωρών στην προσπάθειά τους να ελέγξουν όσο το δυνατόν περισσότερους στο ευρωπαϊκό έδαφος.

Παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός έχει θέσει τα θέματα αυτά σε ξένους συνομιλητές του, στην πράξη δεν υπάρχει καμία ουσιαστική ανταπόκριση, ενώ είναι σαφές ότι δεν υπάρχει μια αποδοτική ευρωπαϊκή πολιτική, καθώς στο σύνολό τους οι διαδικασίες μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης είναι στον αέρα.

Η τριμερής

Η πρόταση για τριμερή συνάντηση Ελλάδας, Τουρκίας και Γερμανίας επιδόθηκε στον πρωθυπουργό από τον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα στις 29 Οκτωβρίου, αλλά διπλωματικοί παράγοντες τη θεωρούν λάθος, καθώς έτσι θα θεσμοθετηθεί σχεδόν η ευθύνη των τριών χωρών, με την Ελλάδα να είναι ο αδύνατος κρίκος. Οι ίδιοι διπλωμάτες θεωρούν ότι η τριμερής μπορεί να εξελιχθεί σε μια μορφή γερμανικής επιδιαιτησίας, κάτι που ίσως ούτε το Βερολίνο θέλει, καθώς μπορεί να προκύψουν εντάσεις που, αντί να διευκολύνουν τη συνεργασία Ελλάδας – Τουρκίας στο προσφυγικό, θα τη δυσχεράνουν.

Πηγές της κυβέρνησης σημείωναν στην «Κ» ότι, σε κάθε περίπτωση, δεν θα γίνει τριμερής αν πρώτα δεν αποδώσουν η Ελληνοτουρκική Επιτροπή για την παράνομη διακίνηση στο Αιγαίο και η συνεργασία Γερμανίας – Τουρκίας που αποφασίστηκε κατά την επίσκεψη της κ. Μέρκελ στην Αγκυρα. Ολα αυτά θα αποσαφηνιστούν σε κάποιο βαθμό στη σύνοδο Ε.Ε. – Τουρκίας στις 29 Νοεμβρίου.

Οι ίδιες πηγές σημείωναν ότι η Αθήνα βρίσκεται σε μόνιμη συνεννόηση με τη Λευκωσία όσον αφορά τη στάση που θα τηρήσουν στο θέμα του ανοίγματος νέων κεφαλαίων των ενταξιακών διαπραγματεύσεων Τουρκίας – Ε.Ε. Αμεσα όμως, η Γαλλία, η Αγγλία και άλλες χώρες ζητούν επίσπευση των αποφάσεων του 2013 για τα «έξυπνα σύνορα», τη δημιουργία δηλαδή μιας βάσης δεδομένων που θα παρακολουθεί την πορεία κάποιου που εισέρχεται σε ευρωπαϊκό έδαφος μέχρι την αποχώρησή του. Τότε είχαν εκδηλωθεί πολλές αντιδράσεις από οργανώσεις και κόμματα στην Ευρώπη, γιατί το σύστημα αυτό εκτιμάται ότι θα παραβιάζει προσωπικά δεδομένα, αλλά στις νέες συνθήκες οι αντιδράσεις αμβλύνονται.

Επίσης αναμένεται να επισπευσθούν οι διαδικασίες για τη δημιουργία ευρωπαϊκής ακτοφυλακής, αλλά στην Αθήνα αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες, διπλωμάτες και εμπειρογνώμονες κάνουν λόγο για «ευφάνταστα» σενάρια που απέχουν πολύ από το να συμφωνηθούν και κυρίως να λειτουργήσουν στην πράξη.

Καθημερινή

Οι υπουργοί ζήτησαν την άμεση αναθεώρηση των κανόνων της ζώνης Σένγκεν, δήλωσε ο υπουργός εσωτερικών του Λουξεμβούργου και προεδρεύων του Συμβουλίου, Ετιέν Σνέιντερ.

Οι αποφάσεις

Θα ενισχυθούν οι έλεγχοι στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ – μέτρο που θα αφορά και σε Ευρωπαίους πολίτες.
Την άμεση εφαρμογή των απαραίτητων συστηματικών και συντονισμένων ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, ανάμεσά τους και σε άτομα που απολαμβάνουν το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης.

Να μην ελέγχεται μόνο η ταυτότητα των επιβατών/ταξιδιωτών αλλά τα στοιχεία τους να αντιπαραβάλλονται με εκείνα των εθνικών και ευρωπαϊκών βάσεων δεδομένων, όπως το SIS (Σύστημα Πληροφοριών της Σένγκεν) και της Interpol, προκειμένου να λαμβάνονται πληροφορίες για ξένους μαχητές και ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης.
Να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη του 2015 η δημιουργία μητρώου επιβατών πτήσεων (το λεγόμενο PNR). Πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό αρχείο καταγραφής δεδομένων των επιβατών στις αεροπορικές μεταφορές. Θα αφορά τα στοιχεία των επιβατών και για εσωτερικές πτήσεις, αν και παραμένει άγνωστος ο χρόνος μέχρι του οποίου θα διατηρούνται τα στοιχεία του μητρώου.

Θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει έως το τέλος του έτους μία αναθεώρηση των όρων της Συνθήκης Σένγκεν.
Να ενισχυθούν οι περιορισμοί στο λαθρεμπόριο όπλων.

Να αναβαθμιστούν τα συστήματα ελέγχου στα σύνορα των κρατών-μελών της Σένγκεν μέχρι τον Μάρτιο του 2016: Ηλεκτρονική σύνδεση με τις σχετικές βάσεις δεδομένων της Interpol σε όλα τα σημεία διέλευσης των εξωτερικών συνόρων, αυτόματος έλεγχος ταξιδιωτικών εγγράφων κ.λπ.

Συστηματική εγγραφή, συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων, για πολίτες τρίτων χωρών που εισέρχονται παράνομα στη ζώνη Σένγκεν, είτε είναι μετανάστες, είτε αιτούνται διεθνούς προστασία

Συστηματικός έλεγχος ασφαλείας με τη χρήση σχετικών βάσεων δεδομένων και η διασφάλιση ότι τα hotspot θα είναι εφοδιασμένα με την κατάλληλη τεχνολογία.
Η Europol θα στείλει αξιωματούχους σε όλα τα hotspot για να ενισχύσουν τη διαδικασία ελέγχου.

Ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα που είναι πιο «ευάλωτα» και η αποστολή -όταν απαιτείται- ομάδων παρέμβασης στα σύνορα και αστυνομικών για να διασφαλίσουν τους συστηματικούς ελέγχους.

Να καταθέσει προτάσεις για την αναθεώρηση της Συνθήκης Σένγκεν, προκειμένου να επιτραπούν οι συστηματικοί έλεγχοι σε ευρωπαίους πολίτες, ανάμεσά τους για την επαλήθευση βιομετρικών δεδομένων με βάση τα στοιχεία στις βάσεις δεδομένων στα εξωτερικά σύνορα της Σένγκεν
Να παρέχει νομική βάση για τη συμβολή της Frontex στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και να της παρέχει πρόσβαση στις σχετικές βάσεις δεδομένων.

Ο Γάλλος υπουργός εσωτερικών προσέθεσε, επίσης, ότι πρέπει να περιοριστεί το κύμα μεταναστών που εισέρχονται στην Ελλάδα, και αυτό –είπε- θα επιτευχθεί μέσω των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία.

Αναφορικά με τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα με τη Γαλλία, ο Μπ. Καζνέβ δήλωσε πως το Παρίσι αποφάσισε να τους διατηρήσει όσο υπάρχει η απειλή της τρομοκρατίας. «Είναι ζήτημα ασφάλειας για τους Γάλλους πολίτες. Υπάρχει υψηλός κίνδυνος τρομοκρατικών επιθέσεων στη χώρα και πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Έχουμε καθήκον να προστατέψουμε τους πολίτες», δήλωσε ο Μπ. Καζνέβ.

Τέλος, ο Μπ. Καζνέβ τόνισε ότι το σημερινό Συμβούλιο συμφώνησε στην εισαγωγή μιας νέας νομοθεσίας για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης όπλων.