Όλα ξεκίνησαν κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όταν, ανάμεσά σε πολλά άλλα δεινά,

η ανθρωπότητα γνώρισε μια περίοδο εξαιρετικά μεγάλης νομισματικής αστάθειας που περιελάμβανε υπερπληθωριστικές τάσεις με φυσικό επακόλουθο τις συχνές και μεγάλες μεταβολές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες.

Έτσι, λίγο πριν την παύση των πολεμικών εχθροπραξιών ανά την υφύλιο, πραγματοποιήθηκε η Νομισματική και Χρηματοοικονομική Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών, ευρύτερα γνωστή ως η Διάσκεψη του “Bretton Woods”.
Στη Διάσκεψη αποφασίστηκε η δημιουργία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας, της GATT, καθώς και η υιοθέτηση του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών που έγινε γνωστό ως το σύστημα του “Bretton Woods”.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ξεκίνησε να λειτουργεί το 1945, μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σκοπός του ήταν η εποπτεία του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών που είχε θεσπιστεί με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο είχε στόχο την αποφυγή της ανταγωνιστικής υποτίμησης των νομισμάτων, όπως εκείνη που οδήγησε στις εμπορικές διαμάχες κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου.

Όταν τα κράτη αντιμετώπιζαν κάποιο «προσωρινό» πρόβλημα στο ισοζύγιο πληρωμών, που δημιουργούσε πιέσεις στη συναλλαγματική ισοτιμία, το ΔΝΤ παρείχε βραχυπρόθεσμα δάνεια ώστε να διατηρηθούν σταθερές.

Το ΔΝΤ χρηματοδοτείται από τα κράτη-μέλη του οργανισμού, (188 κράτη το 2016, με τελευταίο μέλος το Νότιο Σουδάν τον Απρίλιο του 2012), ανάλογα με το μερίδιο που υπολογίζεται ότι έχουν στη παγκόσμια οικονομία. Με βάση το ποσοστό χρηματοδότησης, κάθε κράτος έχει και το αντίστοιχο μερίδιο σε ψήφους. Βάσει των συμφωνιών που διέπουν το ΔΝΤ, κάθε χώρα μπορεί να δανειστεί ετησίως το 200% των ποσών που συνεισφέρει και 600% συνολικά -σε εξαιρετικές περιπτώσεις- ποσοστό που παύει να ισχύει, όπως στην περίοδο της κρίσης που διανύουμε.

Με την κατάρρευση αυτού του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών τη δεκαετία του 1970, το ΔΝΤ απέμεινε σχεδόν χωρίς σκοπό. Ο ρόλος του ΔΝΤ απέκτησε ξανά σημασία τη δεκαετία του '80, όταν κατέστη ο βασικός διεθνής φορέας για την αντιμετώπιση της κρίσης εξωτερικού χρέους.
Το ΔΝΤ αποτελεί τον βασικό δανειστή μέσω διαφόρων τυποποιημένων προγραμμάτων και επιβαλλόμενων οικονομικών πολιτικών, εφόσον εκδηλωθεί σχετικό ενδιαφέρον από την υποψήφια χώρα. Το πιο διαδεδομένο πρόγραμμα στο παρελθόν ήταν οι λεγόμενες «Συμφωνίες Υποστήριξης». Είχαν διάρκεια συνήθως ενός ή δύο ετών, αλλά είχαν τη δυνατότητα να επεκταθούν ακόμη και σε τρία έτη, ενώ η αποπληρωμή ολοκληρωνόταν σε διάστημα τριών έως πέντε ετών. Με χαμηλά επιτόκια (τρέχοντα περίπου στο 1,5%, συν όποιο πριμ είχε συμφωνηθεί, έως 2%). Το σημαντικό χαρακτηριστικό ήταν ότι η εκταμίευση του δανείου γινόταν τμηματικά, υπό τον όρο ότι θα είχαν επιτευχθεί οι οικονομικοί στόχοι της συμφωνίας βάσει των τακτικών εκθέσεων (τρίμηνες ή εξάμηνες) από ειδικό κλιμάκιο, με έδρα στη χώρα η οποία είχε αιτηθεί δανεισμού.

Οι συνήθεις πολιτικές του ΔΝΤ
Το ειδικό βάρος του ΔΝΤ προέρχεται από τον έλεγχο των οικονομιών των κρατών στα οποία εμπλέκεται, ώστε να συνεχίσει να εκταμιεύει κανονικά τα δάνεια τα οποία έχουν συμφωνηθεί. Για αυτό το λόγο το ΔΝΤ αποτελεί για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα ένα κέντρο συλλογής και παροχής πληροφοριών, γεγονός το οποίο δίνει τη δυνατότητα να αποστέλλει «μηνύματα» προς τις διεθνείς αγορές χρήματος όσον αφορά στο ποια κράτη ακολουθούν ορθές ή μη οικονομικές πολιτικές. Παρέχοντας βραχυπρόθεσμη ρευστότητα, το ΔΝΤ εγγυάται, μέσω των οικονομικών προγραμμάτων που συμφωνούνται, την επιστροφή της χώρας στις διεθνείς αγορές.

Το ίδιο το ΔΝΤ συγκεντρώνει τα κεφάλαια του από τις τακτικές εισφορές και εγγυήσεις των 188 κρατών-μελών του, με τις ισχυρότερες βέβαια οικονομίες να προσφέρουν τις υψηλότερες χρηματικές εισφορές στο ταμείο, αλλά να έχουν και την ισχυρότερη επιρροή στη στρατηγική και τις αποφάσεις του οργανισμού. Ιδιαίτερα οι ΗΠΑ έχουν σαφέστατα τον πρώτο λόγο, γεγονός που βεβαίως δεν ικανοποιεί συχνά τα ευρωπαικά κράτη, αλλά ούτε τις αναδυόμενες οικονομικές δυνάμεις του πλανήτη που διεκδικούν μεγαλύτερο ρόλο και λόγο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ευρωπαϊκές χώρες δεν επιθυμούσαν αρχικά την προσφυγή της Ελλάδας στο ΔΝΤ, καθώς με τον τρόπο αυτό η Ουάσιγκτον θα είχε εμμέσως πλην σαφώς μεγαλύτερη ανάμειξη στα εσωτερικά τής Ευρωπαικής Ένωσης και στη δημοσιονομική στρατηγική της.

Στην πράξη, όμως, η δράση του Ταμείου έχει προκαλέσει σοβαρότατες επικρίσεις. Με έδρα την Ουάσιγκτον και δομή που δίνει στις οικονομικά ισχυρότερες χώρες μεγαλύτερη επιρροή στις αποφάσεις του, το ΔΝΤ κατηγορείται για προώθηση και εξυπηρέτηση συμφερόντων του Λευκού Οίκου και των Δυτικών επιχειρηματικών κολοσσών, ανά τον πλανήτη. Παράλληλα, πολυάριθμες μελέτες αποδεικνύουν ότι η εμπλοκή του Ταμείου στις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου συνοδεύτηκε στις περισσότερες περιπτώσεις από δραματική αύξηση της φτώχειας, την ανεργίας και της έλλειψης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης με ό,τι συνεπάγεται αυτό σε θανάτους και διάδοση ασθενειών.

Σύντομη αναδρομή στις παρεμβασεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου
Οι παρεμβάσεις του ΔΝΤ έχουν υποστεί έντονη κριτική όχι μόνο για την κοινωνικά άδικη στόχευση προς τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους και γενικότερα τα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα, αλλά και ως προς την αποτελεσματικότητά τους, αφού δεν είναι λίγες οι φορές όπου η συνδρομή - παρεμβολή του αποδείχτηκε ή χαρακτηρίστηκε ως αποτυχημένη και καταστροφική.

Βρετανία
Η κατάρρευση της στερλίνας έναντι του δολαρίου το 1976 έθεσε τη Βρετανία σε οικονομική και ταυτόχρονα πολιτική κρίση. Η κυβέρνηση των Εργατικών προχώρησε στην ταπεινωτική κίνηση της προσφυγής στο ΔΝΤ (που μέχρι τότε βοηθούσε οικονομικά μόνο χώρες του τρίτου κόσμου) και ζήτησε δάνειο 2,3 δισεκ. στερλινών. Το τίμημα ήταν βαρύ, καθώς το ΔΝΤ απαίτησε από το Λονδίνο επώδυνες περικοπές κρατικών δαπανών.

Ρωσία

Το ιστορικό του ΔΝΤ στη Ρωσία θεωρείται από πολλούς οικονομικούς αναλυτές οδυνηρό. Η χώρα έλαβε δάνεια τουλάχιστον 20 δισεκ. δολαρίων από το 1992 έως το 1996 και άλλα 41,5 δισεκ. δολάρια το 2008, όμως, δεν κατάφερε να ολοκληρώσει ποτέ τις ζητούμενες από το ΔΝΤ μεταρρυθμίσεις. Λανθασμένες οικονομικές πολιτικές και κατηγορίες για κακοδιαχείριση, οδήγησαν εν τέλει στη χρεοκοπία.

Τουρκία

Αποτελεί τακτικό «πελάτη» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, καθώς έχει λάβει κατ' επανάληψη δάνεια από το Ταμείο. Μερικά παραδείγματα αποτελούν τα 4 δισεκ. δολάρια του 1999, τα 7,5 δισεκ. δολάρια του 2000 και το τριετές πρόγραμμα των 10 δισεκ. δολαρίων που συμφωνήθηκε το 2004. Το ΔΝΤ θεωρεί ότι η εμπλοκή του στην οικονομία της Τουρκίας έχει στεφθεί από επιτυχία, όμως, εξαιτίας των αυστηρών όρων που έχει, αποτελεί «κόκκινο πανί» για τους Τούρκους, με αποτέλεσμα τις συχνές διαδηλώσεις και πορείες διαμαρτυρίας κατά του οργανισμού. Για αυτό το λόγο, ο Ερντογάν απέφευγε με κάθε τρόπο κατά τη διάρκεια της τελευταίας οικονομικής κρίσης να προσφύγει στο ΔΝΤ, γνωρίζοντας ότι οι απαιτήσεις του οργανισμού για μειώσεις κρατικών δαπανών και αναδιάρθρωση του προϋπολογισμού θα στοίχιζαν πολιτικά.

Μεξικό

Το Μεξικό ήταν η πρώτη χώρα που υπέγραψε τη λεγόμενη «Γραμμή Ευέλικτης Πίστωσης» με το ΔΝΤ, το οποίο με τη σειρά του συνεργάστηκε με το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ για την παροχή δανείου ύψους 30 δισεκ. δολαρίων το οποίο δόθηκε το 1995. Ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων που επέβαλε, ο αριθμός των Μεξικανών που ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας ξεπέρασε το 50% και ο κατώτατος μισθός μειώθηκε κατά τουλάχιστον 20%.

Ασιατική κρίση

Την ώρα που το ντόμινο της ασιατικής κρίσης απειλούσε κατά τη διάρκεια της περιόδου 1997-1998 να φτάσει μέχρι την Ιαπωνία, το ΔΝΤ παρείχε δάνεια 55 δισεκ. δολαρίων στην Κορέα, 17 δισεκ. στην Ταϊλάνδη και 23 δισεκ. στην Ινδονησία. Αποτέλεσε τη μεγαλύτερη μέχρι στιγμής «διάσωση» του ΔΝΤ και συνοδεύτηκεαπό το πρόγραμμα που έμεινε γνωστό ως SAP (Structural Adjustment Policies), μέσω του οποίου επιβάλλονταν μέτρα λιτότητας, όπως η περικοπή των κρατικών δαπανών, η αύξηση των επιτοκίων, η αναδιάρθρωση του χρηματοοικονομικού συστήματος, η ανάκληση αποφάσεων για την προστασία του εμπορίου και η ρευστοποίηση αφερέγγυων επιχειρήσεων. Τα προγράμματα προκάλεσαν σημαντική υποτίμηση των νομισμάτων, κύμα χρεοκοπιών, δραματική απώλεια θέσεων εργασίας και αύξηση των τιμών στα είδη βασικής ανάγκης, πυροδοτώντας κοινωνικές αναταραχές και βίαιες διαδηλώσεις, με αποκορύφωμα την μετατροπή των εθνικών οικονομικών κρίσεων των προαναφερθεισών χωρών σε μία τεραστίων διαστάσεων παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Μαλαισία, η οποία δεν αποδέχτηκε τελικώς τη βοήθεια του ΔΝΤ αλλά προτίμησε κάποιες ανορθόδοξες για το ΔΝΤ οικονομικές πολιτικές, ήταν η πρώτη χώρα που ξεπέρασε την κρίση.

Βραζιλία

Έλαβε 41,5 δισεκ. δολάρια το 1998 και άλλα 30 δισεκ. δολάρια το 2002. Το ΔΝΤ είχε ζητήσει από τη Βραζιλία να εμφανίσει πλεονασματικό προϋπολογισμό, κάτι που σήμαινε χρόνια περικοπή δαπανών και κατάργηση μεγάλου αριθμού θέσεων εργασίας στο Δημόσιο Τομέα οδηγώντας δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στην ανεργία και ύφεση της οικονομίας.

Αργεντινή

Στα τέλη του 2000 και υπό την απειλή χρεοκοπίας, η Αργεντινή εξασφάλισε δάνειο 40 δισεκ. δολαρίων από το ΔΝΤ. Η διαχείριση της κρίσης εκ μέρους του οργανισμού κρίνεται αποτυχημένη, κυρίως γιατί επέβαλε τους ίδιους όρους λιτότητας που είχαν χρησιμοποιηθεί και κατά την ασιατική κρίση του '97. Το 2001 η χώρα δεν απέφυγε τελικώς τη χρεοκοπία (μείωση 22% του ΑΕΠ μεταξύ 1998-2002) και το τραπεζικό της σύστημα κατέρρευσε. Ακολούθησαν τρία χρόνια επώδυνης οικονομικής συρρίκνωσης και πολιτικής κρίσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 1999 έως το 2001, περίοδο εφαρμογής των πολιτικών του, το ΔΝΤ προέβλεπε ρυθμούς μεγέθυνσης 1,5 , 3,7, και 2,6 για κάθε έτος, ενώ οι πραγματικοί ρυθμοί κατέληξαν σε -0,8 , -4,4 και -10,9 αντίστοιχα.

Λετονία

Το ΔΝΤ και η ΕΕ αποφάσισαν να στηρίξουν από κοινού τη χώρα κατά την κρίση του 2008, με ένα δάνειο 1,7 δισεκ. δολαρίων. Ενώ οι κινήσεις περικοπής δαπανών ικανοποίησαν τους Ευρωπαίους, το ΔΝΤ θεώρησε ότι η Λετονία δεν επιδεικνύει επαρκή πολιτική βούληση, με αποτέλεσμα να επιβάλει αυστηρότερους όρους. Το ρήγμα ανάμεσα σε ΔΝΤ και ΕΕ προκάλεσε καθυστερήσεις στην εκταμίευση των δόσεων.

Εστιάζοντας περισσότερο στη δράση του ΔΝΤ, συνάγεται το συμπέρασμα ότι η παρέμβασή του στη χώρα συνδέεται με σημαντική πτώση της οικονομικής δραστηριότητας κατά 18% μέσα σε ένα μόλις έτος. Από μόνο του το μέγεθος συνιστά μέγιστη πολιτική αποτυχία, χωρίς να αναφερθεί η αύξηση της ανεργίας από 6,2% το 2007 σε 22% τον Δεκέμβρη του 2009, καθώς πρόκειται για από τις μεγαλύτερες αυξήσεις στη σύγχρονη ιστορία. Τα αποτελέσματα αυτά προήλθαν από τον στόχο μείωσης του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού από 8% σε 3% έως το έτος 2012 σε συνθήκες κρίσης. Στα μέτρα που χρησιμοποιήθηκαν περιλαμβάνονταν μειώσεις μισθών κατά 20%, συντάξεων κατά 10% και απολύσεις ποσοστού 20-30% των δημοσίων υπαλλήλων. Επίσης, η συμφωνία περιελάμβανε κλείσιμο σχολείων, απολύσεις δασκάλων και κλείσιμο νοσοκομείων, ώστε να μειωθούν οι δαπάνες.

Αυτές οι πολιτικές προφανώς, όπως παραδέχεται και το ΔΝΤ, μείωσαν την εσωτερική ζήτηση και την καταναλωτική δαπάνη, οι τράπεζες συνέχισαν να συστέλλουν την πίστη και οι προοπτικές μεγέθυνσης εξαρτούνταν από την ανάκαμψη της παγκόσμιας ζήτησης που θα «τραβουσε» κάποιον εξαγωγικό τομέα της οικονομίας.

Ισλανδία

Ήταν η πρώτη βιομηχανική χώρα που χρειάστηκε τη διάσωση του ΔΝΤ από τη συμφωνία της Βρετανίας το 1976. Υπό την απειλή χρεοκοπίας, η Ισλανδία πήρε δάνειο 2,4 δισεκ. δολαρίων αφού ανέβασε τα επιτόκια στο 18%, σε μία προσπάθεια να στηρίξει το νόμισμά της, την κορόνα. Ο οργανισμός, όμως, καθυστέρησε την εκταμίευση των δόσεων σε μια εκβιαστική κίνηση που είχε ως στόχο να πιέσει τη χώρα να αποζημιώσει τη Βρετανία και την Ολλανδία για τα χρήματα που έχασαν οι πολίτες τους στις ισλανδικές τράπεζες. Παράλληλα, επέβαλλε σκληρούς όρους, όπως μείωση κατά 10% των δαπανών όλων των υπουργείων και αύξηση των επιτοκίων.

Ουγγαρία

Το ΔΝΤ από κοινού με την Ε.Ε. προσέφεραν συνδυασμένο πακέτο σωτηρίας, ύψους 25 δισεκ. δολαρίων, ενώ η πτώση της τιμής του φιορινιού καθιστούσε αδύνατη την αποπληρωμή χρεών. Σε αντάλλαγμα η Βουδαπέστη υποσχέθηκε να μειώσει τις δαπάνες της στο δημόσιο τομέα και να θέσει υπό έλεγχο το έλλειμμά της.
Εν μέσω προβλημάτων ρευστότητας λόγω της κρίσης του 2008, πήρε δάνειο 16,5 δισεκ. δολαρίων. Όμως, οι απαιτήσεις του ΔΝΤ για περικοπές δαπανών, πωλήσεις τραπεζών και ενίσχυση του χρηματοοικονομικού συστήματος ενέτειναν την πολιτική κρίση της χώρας. Βλέποντας ότι οι όροι του δεν ακολουθούνται, το ΔΝΤ πάγωσε τη συνεργασία του.

Λευκορωσία

Για το ασυνήθιστα μεγάλο (για τα δεδομένα της χώρας) δάνειο των 2,5 δισεκ. δολαρίων, η Λευκορωσία συμφώνησε να προχωρήσει στην υποτίμηση του νομίσματος κατά 20% και να παγώσει τους μισθούς.

Πακιστάν

Η κρίση, σε συνδυασμό με την πολιτική αστάθεια και την αυξημένη απειλή της τρομοκρατίας, έφερε τα οικονομικά του Πακιστάν σε επικίνδυνη κατάσταση το 2008. Το ΔΝΤ συμφώνησε να χορηγήσει δάνειο 7,6 δισεκ. δολαρίων. Για να το εξασφαλίσει, το Ισλαμαμπάντ υποσχέθηκε να θέσει υπό έλεγχο το έλλειμμά του και τον πληθωρισμό. Ως αντάλλαγμα αναγκάστηκε να αναστείλει τις επιδοτήσεις σε ενέργεια, πετρέλαιο και λιπάσματα, να μειώσει τις κρατικές δαπάνες, να αυξήσει τους φόρους και τα επιτόκια.

Σερβία
Το 2009 χρειάστηκε δάνειο 3 δισεκ. ευρώ για να ξεπεράσει την κρίση του 2008. Για να το εξασφαλίσει συμφώνησε σε σκληρούς όρους, όπως η απώλεια του 1/5 των 70.000 θέσεων εργασίας του δημοσίου τομέα και το πάγωμα των μισθών.

Ρουμανία

Οι όροι λιτότητας που επέβαλε το ΔΝΤ για το δάνειο των 20 δισεκ. ευρώ, το 2009, «έριξαν» την κυβέρνηση της Ρουμανίας, προκαλώντας την αναστολή της εκταμίευσης των δόσεων. Η ροή της χρηματοδότησης αποκατστάθηκε σχετικώς, μόνο όταν η νέα κυβέρνηση ενέκρινε μέτρα όπως η σύνδεση των συντάξεων με τον πληθωρισμό, έναντι του μέσου όρου των μισθών.

Σρι Λάνκα

Αν και οι διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών το 2009 ήταν ιδιαίτερα ασταθείς, το ΔΝΤ συμφώνησε να χορηγήσει δάνειο 2,5 δισεκ. δολαρίων στη Σρι Λάνκα προκειμένου να αντιμετωπίσει την τελευταία οικονομική κρίση και να ανοικοδομήσει τη χώρα μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου.

Πορτογαλία, Ισπανία και Ιρλανδία
Τα πρώτα σημάδια αυτοκριτικής και αναγνώρισης του «λάθους» των επιβαλλόμενων πολιτικών στις υπερχρεωμένες χώρες αναγνωρίσθηκαν ΔΝΤ, με την παραδοχή της εσφαλμένης εκτίμησης των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών που χρησιμοποιήθηκαν στα προγράμματα λιτότητας, με συνέπεια τη μεγαλύτερη του προσδοκωμένου ύφεση των οικονομιών αυτών. Η καταστροφική και αδιέξοδη κατάληξη των πολιτικών λιτότητας που επέβαλλε με απλές διακρατικές συγκρίσεις κατέδειξε πως όσο ισχυρότερες είναι οι πολιτικές λιτότητας, τόσο μεγαλύτερη είναι η ύφεση των οικονομιών, οι οποίες τις υφίστανται και τόσο μεγαλύτερη είναι η αύξηση του βάρους των κρατικών χρεών. Όσο ο πληθωρισμός πέφτει, η ανεργία αυξάνεται και η βιομηχανική και οικονομική δραστηριότητα βουλιάζει σε όλη την Ευρώπη.

Source: Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, (Kaele.ondsl.gr).

newsbomb.gr

Μπρα ντε φερ ανάμεσα στην Κομισιόν και το ΔΝΤ με αφορμή τη διαχείριση του ελληνικού χρέους αναμένεται στην Ουάσιγκτον, στο περιθώριο της εαρινής συνόδου του Ταμείου.

Ήδη, όπως αναφέρει η γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt στην έντυπη έκδοσή της, οι σχέσεις μεταξύ των δυο πλευρών δεν ήταν ποτέ χειρότερες. Από τις πηγές της στις Βρυξέλλες η εφημερίδα μεταφέρει ένα κλίμα οργής και κάνει λόγο ακόμη και για εκβιασμό, δεδομένου ότι η γερμανική βουλή επιμένει στη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα.

Διαφορετικές προσεγγίσεις Ευρώπης - ΔΝΤ
Στην εβδομαδιαία συνάντησή τους την περασμένη Τρίτη (12.04), οι 28 επίτροποι συζήτησαν διεξοδικά για το κακό κλίμα ανάμεσα στους διεθνείς δανειστές της Ελλάδας. Αναφέρθηκαν δύο πιθανές αιτίες: ορισμένοι υποστήριξαν ότι η άτεγκτη στάση του ΔΝΤ γίνεται για λόγους διαπραγματευτικής τακτικής για να πιέσει τους Ευρωπαίους να συναινέσουν σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους.

Άλλοι πάλι διατύπωσαν την άποψη ότι η απομάκρυνση του ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης έχει ήδη αποφασιστεί και το Ταμείο ψάχνει απλά το κατάλληλο πρόσχημα. Ιδιαίτερα ο πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ είναι οργισμένος με την Κριστίν Λαγκάρντ, την οποία θα συναντήσει στην Ουάσιγκτον. Της προσάπτει ότι επιμένει στην περσινή εκτίμηση ότι το ελληνικό ΑΕΠ θα συρρικνωθεί στο 2,7% και όχι στο ποσοστό που θα ανακοινώσει η Eurostat για το 2015, δηλαδή στο 0,3%.

Σε αυτή τη διαφορά οφείλονται οι αρνητικές προοπτικές για την ελληνική οικονομία στην πρόσφατη έκθεση του Ταμείου σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές. Οι διαφορές τροφοδοτούν και διαφορετικές προσεγγίσεις των δύο πλευρών σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του δημόσιου χρέους. Η Κριστίν Λαγκάρντ δεν θεωρεί ότι ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος του 3,5% το 2018 είναι ρεαλιστικός σε αντίθεση με τους ευρωπαίους δανειστές. Η διέξοδος που ίσως επιχειρηθεί στη Ουάσιγκτον είναι ένα «εν αναμονή» πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που θα ψηφιστεί στην ελληνική βουλή και θα τεθεί σε ισχύ μόνο εάν η Αθήνα δεν επιτύχει τους δημοσιονομικούς στόχους.
Πάντως ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αναχώρησε για την Ουάσιγκτον διαβεβαιώνοντας ότι δεν τίθεται θέμα ελάφρυνσης του χρέους. Στήριξη παίρνει από τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Πρόθεσή του είναι να κάνει σαφές στην Λαγκάρντ ότι για τους Ευρωπαίους ονομαστικό κούρεμα χρέους είναι εκτός συζήτησης.
Οργισμένος ο Γιούνκερ με τη Λαγκάρντ
Στο μεταξύ, διαφαίνεται σύγκλιση απόψεων για το πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί πιθανή ελάφρυνση του χρέους. Η Handelsblatt επικαλείται δικές της πηγές που αναφέρουν ότι ΕΕ, ΕΚΤ και ΔΝΤ εκπονούν διάφορα σενάρια και η ευρωζώνη είναι διατεθειμένη να κάνει για άλλη μια φορά παραχωρήσεις προς την Ελλάδα, αλλά περιορισμένες. Ένα εξ αυτών περιλαμβάνει την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων κατά 10 ή και 20 χρόνια. Ο μέσος όρος ωρίμανσης δανείων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) κυμαίνεται στα 30 χρόνια. Συζήτηση ανάμεσα στους Ευρωπαίους και το ΔΝΤ γίνεται και για τη σταθεροποίηση των επιτοκίων στα σημερινά ιστορικά χαμηλά επίπεδα.

Ένα άλλο σενάριο είναι η μεταφορά των διμερών δανείων με την Ελλάδα στον ESM, κάτι πιθανό μεν, ωστόσο πολιτικά πολύπλοκο. Διότι, μεταξύ άλλων, θα πρέπει να το εγκρίνει η γερμανική βουλή. Στις συζητήσεις συμπεριλαμβάνεται και η παραχώρηση κερδών που θα επιτύχουν τα επόμενα χρόνια η ΕΚΤ και οι εθνικές τράπεζες με ελληνικά ομόλογα, μια συμφωνία που υπήρχε στο δεύτερο πρόγραμμα. Κάτι τέτοιο θα μείωνε τις ανάγκες αναχρηματοδότησης της Ελλάδας.

Οροφή χρέους στο 15%;
Όλα αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν θεωρητικά τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Οι διεθνείς δανειστές δεν θέλουν όμως να εξετάζουν μόνο το ύψος του χρέους, που δεν έχει και τόση σημασία λόγω των ιδιαίτερα ευνοϊκών, χαμηλών επιτοκίων. Αντ΄αυτού επιδιώκουν να στραφεί η συζήτηση στις δαπάνες εξυπηρέτησής του, με ορισμό οροφής χρέους που να μην ξεπερνά το 15 μέχρι 20% του ΑΕΠ. Στο άρθρο της Handelsblatt δεν διευκρινίζεται εάν περιλαμβάνονται και τα έντοκα γραμμάτια, όπως επιθυμεί η ελληνική πλευρά.

deutsche welle

Ηχηρή παρέμβαση εν μέσω ενός σκληρού μπρα ντε φερ με το ΔΝΤ, πραγματοποιεί ο Αλέξης Τσίπρας με άρθρο του στους Financial Times.

Ο Ελληνας πρωθυπουργός με έμμεσο τρόπο επιτίθεται στο Ταμείο λέγιντας ότι η Ελλάδα διέψευσε τις Κασσάνδρες ενώ αναφέρει ότι δεν κατανοεί τη στάση του.

Αναλυτικά ο κ. Τσίπρας τονίζει στο άρθρο που ξεκινά με τον τίτλο «Η Ελλάδα έχει διαψεύσει τους καταστροφολόγους – τώρα το ΔΝΤ πρέπει να κάνει το δικό του μέρος», είναι ο τίτλος άρθρου του Αλέξη Τσίπρα

Τον περασμένο Οκτώβριο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προέβλεπε ότι η ελληνική οικονομία θα υφίστατο συρρίκνωση κατά 2,3% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Απεναντίας, το 2015 ήταν χρονιά στασιμότητας με συρρίκνωση κατά 0,2%. Το γεγονός αυτό θέτει την οικονομία σε καλύτερη θέση ως προς την επίτευξη μελλοντικών δημοσιονομικών στόχων.

Πράγματι, το 2015 η Ελλάδα υπερέβη αρκετούς σημαντικούς στόχους: Η είσπραξη φορολογικών εσόδων υπερέβη το στόχο κατά 2 δισ. ευρώ. Οι τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν με μόλις το ένα πέμπτο των πόρων που είχαν διατεθεί προς αυτό το σκοπό. Η ανεργία σε ετήσια βάση μειώθηκε από το 26,5% το 2014 στο 24,9%. Ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής κατέγραψε αύξηση 3,3% το Νοέμβριο 2015 – τη μεγαλύτερη στην Ευρωζώνη. Η Ελλάδα κατέγραψε πρωτιά και στην απορρόφηση διαρθρωτικών πόρων της Ε.Ε., με ρυθμό απορρόφησης ύψους 97%, ενώ ο τουρισμός κατέρριψε ρεκόρ με περίπου 26 εκατ. αφίξεις και έσοδα 15,5 δισ. ευρώ

Γι’ αυτό, λίγοι θα μπορούσαν να αμφιβάλουν ότι το 2016 θα αποτελέσει σημείο καμπής για την οικονομία και την κοινωνία μας. Μετά από έξι χρόνια βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης, κατά την οποία η οικονομία απώλεσε το ένα τέταρτο του ΑΕΠ, η Ελλάδα θέτει τώρα τα θεμέλια για βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψη. Το πράττει με ένα αξιόπιστο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και δέσμευση να θεραπεύσει χρόνιες θεσμικές παθογένειες που για δεκαετίες αποτέλεσαν πηγή πολλαπλών στρεβλώσεων και κοινωνικών ανισοτήτων.

Δεν είναι εύκολο έργο. Παρότι η δημοσιονομική πορεία προσαρμογής είναι πολύ ηπιότερη και πολύ καλύτερα σχεδιασμένη από ό,τι σε προηγούμενα προγράμματα προσαρμογής, η Ελλάδα αντιμετωπίζει δύσκολες επιλογές και ευαίσθητα διλήμματα πολιτικής εντός ενός αβέβαιου παγκόσμιου οικονομικού περιβάλλοντος. Την ίδια στιγμή, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της βασικής πρόκλησης που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη: της προσφυγικής κρίσης.

Ένα κύριο άμεσο ορόσημο για να θέσουμε την Ελλάδα σε τροχιά βιώσιμης οικονομικής ανάκαμψης είναι η ταχεία ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM). Κατά πολλούς τρόπους, αυτή είναι κομβικής σημασίας καθώς έχει να κάνει με τα περισσότερα δημοσιονομικά και οικονομικά μέτρα που περιλαμβάνει το πρόγραμμα του ESM. Και η κυβέρνησή μας είναι αποφασισμένη να την ολοκληρώσει σύντομα. Προς αυτό το σκοπό, έχουμε φτάσει σε συμφωνία με όλους του ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς που παρακολουθούν το πρόγραμμα σχετικά με το μέγεθος του πακέτου δημοσιονομικών μέτρων τα οποία θα χρειαστεί να εισαχθούν σταδιακά τα επόμενα δύο χρόνια προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος το 2018.

Το πακέτο περιλαμβάνει μια δέσμη μόνιμων μέτρων, εκ των οποίων τα πιο σημαντικά είναι μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση της φορολογίας εισοδήματος και μία βαθιά μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Η μεταρρύθμιση της φορολογίας εισοδήματος έχει σχεδιαστεί να αποδώσει επιπλέον έσοδα ύψους 1% του ΑΕΠ, ενώ η ασφαλιστική μεταρρύθμιση θα εξοικονομήσει 1,5% του ΑΕΠ ως το 2018 και επιπλέον πόρους αργότερα.

Η ελληνική κυβέρνηση είναι επίσης αποφασισμένη να εισάγει επί μακρό αργούσα νομοθεσία προκειμένου να ενισχύσει την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καπνού και καυσίμων, καθώς και να βελτιώνει διαρκώς την ικανότητα είσπραξης του ΦΠΑ. Το αποτέλεσμα θα είναι σημαντική διεύρυνση της φορολογικής βάσης και βελτιωμένη συμμόρφωση. Και, επίσης, θα αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη στο φορολογικό σύστημα.

Η μεταρρύθμιση στη φορολογία εισοδήματος έχει τρεις στόχους: απόδοση, απλούστευση και προοδευτικότητα. Πράγματι, θα απλοποιήσει το φορολογικό σύστημα και θα μειώσει σημαντικά τα κίνητρα για φοροδιαφυγή. Θα αποδώσει επίσης το δημοσιονομικό αποτέλεσμα που έχουμε συμφωνήσει με τους θεσμούς και, πιο σημαντικό, θα κατανείμει τα βάρη της δημοσιονομικής προσαρμογής με κοινωνικά δίκαιο τρόπο, ζητώντας περισσότερα από αυτούς έχουν περισσότερες σχετικά δυνατότητες να συμβάλλουν.

Η Ελλάδα αδυνατεί να κατανοήσει γιατί το ΔΝΤ επιμένει στην αλλαγή του σχεδιασμού των μεταρρυθμίσεων κατά τρόπο που αφήνει ανέγγιχτη την απόδοση και την απλούστευση αλλά καθιστά τη μεταρρύθμιση σημαντικά λιγότερο προοδευτική, μεταφέροντας ένα αξιοσημείωτο μέρος των βαρών στους σχετικά φτωχότερους.

Η κυβέρνησή μας επανεξελέγη με εντολή να επιτύχει το διττό στόχο της δημοσιονομικής πειθαρχίας και αξιοπιστίας, αφενός, και της κοινωνικής δικαιοσύνης και της άρσης των αδικιών, αφετέρου. Η φιλοδοξία μας – με άλλα λόγια, η μονάδα μέτρησης της επιτυχίας μας – είναι να σχεδιάσουμε νέα εργαλεία και να διαμορφώσουμε πολιτικές που επιτυγχάνουν αυτούς τους στόχους εντός ενός περιβάλλοντος οικονομικής αλληλεξάρτησης, και με σεβασμό στους σφιχτούς δημοσιονομικούς περιορισμούς που αντιμετωπίζουμε.

Η μεταρρύθμισή μας στο φορολογικό σύστημα είναι ένα καλό παράδειγμα του πού σκοπεύουμε. Η καθυστέρηση της ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος του ESM με πεισματική επιμονή να αγνοείται το γράμμα και το πνεύμα της συμφωνίας δεν υπηρετεί τις αξίες με τις οποίες η Ευρώπη έχει ευημερεύσει.

Αλλά έχω εμπιστοσύνη ότι τις επόμενες μέρες η αξιολόγηση θα ολοκληρωθεί. Και είμαι βέβαιος ότι το 2016 θα αποτελέσει έτος κοινωνικής και οικονομικής καμπής για την Ελλάδα, που θα αποκαταστήσει την υπερηφάνεια και την αισιοδοξία του λαού της, και θα κάνει τη χώρα παράδειγμα βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.

imerisia.gr

Σε ύφεση θα παραμείνει η ελληνική οικονομία το 2016 εκτιμά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στις εαρινές του προβλέψεις, προβλέποντας ότι η οικονομία θα αρχίσει ν΄ ανακάμπτει από το 2017.

Ειδικότερα, το ΔΝΤ εκτιμά πως το ΑΕΠ στην Ελλάδα υποχώρησε κατά 0,2% το 2015, προβλέπει πως η ύφεση θα ανέλθει στο 0,6% του ΑΕΠ το 2016 και ότι το 2017 η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 2,7%. Το ΔΝΤ αναμένει πως από αποπληθωρισμό 1,1% το 2015, το 2016 οι τιμές θα σταθεροποιηθούν (0% πληθωρισμός) και το 2017 θα αυξηθεί κατά 0,6%.

Όπως τονίζεται στην Έκθεση, που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Μορίς Όμπσφελντ στην Ουάσιγκτον, τα στοιχεία του 2015 για την Ελλάδα είναι προκαταρκτικά, καθώς και οι τελικές δημοσιονομικές προβολές δεν είναι διαθέσιμες αυτή τη στιγμή, δεδομένου ότι είναι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις με τις ελληνικές αρχές και τους Ευρωπαίους εταίρους σχετικά με τους δημοσιονομικούς στόχους σε ένα δυναμικό νέο πρόγραμμα προσαρμογής.

Όσον αφορά στις προβλέψεις για την παγκόσμια οικονομία το ΔΝΤ προχώρησε σε μία επί τα χείρω αναθεώρηση προβλέποντας αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ 3,2% για εφέτος και 3,5% για το 2017, όταν τον περασμένο Ιανουάριο εκτιμούσε ανάπτυξη 3,4% το 2016 και 3,6% το 2017.

Το ΔΝΤ διαβλέπει κινδύνους και απειλές για την παγκόσμια οικονομία, οι οποίες συνδέονται με το ξέσπασμα μιας νέας χρηματοοικονομικής αναταραχής, λόγω κλονισμού της εμπιστοσύνης προς το σύστημα. Στις πιθανές αιτίες που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μία νέα κρίση συγκαταλέγονται, επίσης, η παράταση της περιόδου χαμηλών τιμών ενέργειας, που μπορούν να αποσταθεροποιήσουν περισσότερο τις προοπτικές για τις πετρελαιοεξαγωγικές χώρες, η απότομη κάμψη της ανάπτυξης στην Κίνα που θα έχει ισχυρές παρενέργειες στο διεθνές εμπόριο, τις τιμές των εμπορευμάτων και την εμπιστοσύνη και θα φρενάρει περαιτέρω την παγκόσμια οικονομία. Επίσης το ΔΝΤ εκφράζει την ανησυχία του για μη οικονομικούς παράγοντες, όπως είναι οι γεωπολιτικές συγκρούσεις, οι πολιτικές διαφωνίες, η τρομοκρατία, οι προσφυγικές ροές, ακόμα και ενδεχόμενες παγκόσμιες επιδημίες.

imerisia.gr

Η Κριστίν Λαγκάρντ, η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) έδωσε μια συνέντευξη στο Bloomberb όπου παραδέχθηκε πως έγιναν λάθη με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές στην Ελλάδα ενώ αποκάλυψε πως το ΔΝΤ υπερεκτίμησε την ικανότητα της Ελλάδας στο να στηρίξει και να ενστερνιστεί τα προτεινόμενα μέτρα.

Η επικεφαλής του ΔΝΤ εκτίμησε ότι ο πολύ σημαντικός ρόλος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα ενισχυθεί στις σημερινές συνθήκες της προσφυγικής κρίσης.

Απαντώντας στην ερώτηση για το ποια λάθη έκαναν η ίδια και το ΔΝΤ σχετικά με την Ελλάδα, η Λαγκάρντ απάντησε: «Παραδεχθήκαμε ένα λάθος, που είχε να κάνει με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές, όπου - όλοι μας, το ΔΝΤ, οι Ευρωπαίοι, η ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) - υποεκτιμήσαμε τις υφεσιακές συνέπειες που είχαν ορισμένα μέτρα που συστήσαμε. Υπερεκτιμήσαμε την ικανότητα της Ελλάδας να στηρίξει πραγματικά και να ενστερνιστεί τα μέτρα που ήταν αναγκαία, επειδή προχωρούσαμε από τη μία κυβέρνηση στην άλλη και πάντα ακούγαμε: "δεν είναι πραγματικά το δικό μας πρόγραμμα, δεν είναι πραγματικά οι μεταρρυθμίσεις μας, δεν είναι πραγματικά τα μέτρα μας. Έχουν επιβληθεί από την τρόικα, βάζοντας όλα τα μέλη της στο ίδιο τσουβάλι". Επομένως, νομίζω ότι αυτό είχε υπερεκτιμηθεί».

Η Λαγκάρντ σημείωσε ότι το ΔΝΤ δεν μπορεί να εφησυχάζει για την Ελλάδα. «Η δουλειά μας ήταν να δανείσουμε χρήματα από τη διεθνή κοινότητα - μεταξύ άλλων, και από χώρες με πολύ χαμηλό εισόδημα, ακόμη και από φτωχές χώρες της Ευρωζώνης - σε μία χώρα που έπρεπε να κάνει μεταρρυθμίσεις και είχε παραποιήσει τα στοιχεία της. Κάποιος που εκπροσωπεί τη διεθνή κοινότητα έχει το καθήκον να πει: "Αυτό είναι λάθος. Αυτό πρέπει να γίνει. Αυτό πρέπει να αλλάξει". Και αυτό είναι μία συνεχιζόμενη διαδικασία. Θεωρώ ως καθήκον μας στο ΔΝΤ να μην εφησυχάζουμε, να αξιολογούμε την πραγματικότητα των αριθμών, την πραγματικότητα των μεταρρυθμίσεων, να μετράμε τη δυνητική απόδοση των μεταρρυθμίσεων αυτών και να αποκαθιστούμε την αξιοπιστία και την οικονομική κυριαρχία της χώρας αυτής. Η Ελλάδα δεν μπορεί διαρκώς απλά να παρακολουθεί και να περιμένει ότι τα πράγματα θα διευθετηθούν. Οι Έλληνες ηγέτες θα πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για την επανίδρυση του κράτους τους».

Απαντώντας στην ερώτηση, αν περιμένει ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στην ΕΕ, η επικεφαλής του Ταμείου απάντησε: «Ναι, αυτό νομίζω», προσθέτοντας: «Και νομίζω ότι οι σημερινές συνθήκες με τη μετανάστευση και τους πρόσφυγες πρόκειται να ενισχύσουν τον πολύ σημαντικό ρόλο που παίζει η Ελλάδα στην ΕΕ».