Την ώρα που η Ευρώπη αναζητά βηματισμό στο Προσφυγικό, τα στοιχεία που έρχονται στη δημοσιότητα καταδεικνύουν πως στην Τουρκία η παράνομη διακίνηση γίνεται ανεμπόδιστα στο φως της ημέρας.

«Οι υπηρεσίες μας έχουν ταυτοποιήσει πλέον με τη συμβολή της Frontex με μεγάλη ακρίβεια τα σημεία εκείνα των τουρκικών ακτών από τα οποία αναχωρούν οι εκατοντάδες βάρκες με τους χιλιάδες πρόσφυγες ανάλογα σε ποιο νησί οδεύουν», αποκάλυψε χθες ο αν. υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννης Μουζάλας, παρουσιάζοντας αναλυτικούς χάρτες με τις 21 «βάσεις απόβασης» των Τούρκων δουλεμπόρων προς Λέσβο, Χίο, Σάμο, Λέρο, Κω, Σύμη και Ρόδο.

Για όσους στοχεύουν να περάσουν στη Λέσβο, για παράδειγμα, τα σημεία συγκέντρωσης και αναχώρησης είναι σε Ντίκιλι, Κανταρλί, Αλιάγα, Ασσο και Αϊβατσίκ. Αντίστοιχα για τη Χίο τα καραβάνια συγκεντρώνονται σε Τσεσμέ, Αλακάτι και Ούρλα, ενώ για Σάμο οι βάρκες αναχωρούν από Σίγκατσικ, Σεφερχισάρ, και Κουσάντασι.

Τα ντοκουμέντα
Ο κ. Μουζάλας έδωσε στη δημοσιότητα και φωτογραφίες από τις τουρκικές ακτές στις οποίες φαίνεται πως τα καταστήματα και οι πλανόδιοι πωλούν ανεμπόδιστα σωσίβια και άλλα απαραίτητα υλικά για το ταξίδι, οι πρόσφυγες συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένους χώρους και τζαμιά πριν μεταβούν στις ακτές, οι δουλέμποροι μεταφέρουν τις πλαστικές βάρκες, η επιβίβαση και η αναχώρηση γίνονται ανεξέλεγκτα…

Ο αν. υπουργός επανέλαβε το αίτημα της Ελλάδας η καταγραφή και η μετεγκατάσταση των προσφύγων να γίνονται από την Τουρκία, την Ιορδανία και τον Λίβανο, εκτιμώντας μάλιστα πως μετά την τρομοκρατική ενέργεια στη Γαλλία ενισχύεται αυτή η θέση της Ελλάδας. «Ο κύριος τρόπος αντιμετώπισης του Προσφυγικού είναι η αντιμετώπισή του σε Τουρκία, Ιορδανία και Λίβανο», είπε ο κ. Μουζάλας, προσθέτοντας πως εκεί οι διαδικασίες μπορούν να γίνουν σε πιο ήρεμες συνθήκες και όχι σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Ο ίδιος ζήτησε να μην υπάρξει, εξαιτίας ενός τρομοκράτη που φέρεται να κρύφτηκε στις προσφυγικές ροές, σύνδεση του Προσφυγικού με την τρομοκρατία. «Θα ήταν λάθος να συνδέσει κανείς το Προσφυγικό με την τρομοκρατία», είπε ο κ. Μουζάλας, προσθέτοντας πως «το χτύπημα στο Παρίσι θα πετύχει αν η Ευρώπη τρομοκρατηθεί. Αν μεταφερθούν στοιχεία από αυτό το χτύπημα στην αντιμετώπιση του προσφυγικού πληθυσμού». Ο ίδιος εκτίμησε πως το τρομοκρατικό χτύπημα θα αξιοποιηθεί για απόπειρες καταπάτησης δικαιωμάτων και αναζοπύρωσης ακροδεξιών και ρατσιστικών θέσεων.

«Εμείς είμαστε αντίθετοι σε αυτό και η Ευρώπη πρέπει να εναντιωθεί με πράξεις. Μπορούν να αυξηθούν οι έλεγχοι για την ασφάλεια χωρίς να καταπατώνται δικαιώματα. Νίκη των τρομοκρατών θα ήταν η αφαίρεση δικαιωμάτων από Ευρωπαίους και πρόσφυγες».

Ο κ. Μουζάλας στάθηκε στο γεγονός πως ο φερόμενος ως τρομοκράτης πέρασε από χώρες της Κεντρικής Ευρώπης χωρίς να καταγραφεί, ενώ είχε καταγραφεί μόνο σε Ελλάδα, Σερβία και Κροατία. Είναι διαφορετικό, είπε, να ασκηθεί ένας καλύτερος έλεγχος στα σύνορα από το να υψώνονται φράχτες.
«Εχει σημασία για την ασφάλεια των πολιτών της Ελλάδας και της Ευρώπης ότι η χώρα μας έχει κάνει όλες τις ενέργειες που απαιτεί η ΕΕ για την καταγραφή των ανθρώπων που έρχονται», υπογράμμισε ο αν. υπουργός, λέγοντας πως η ταυτοποίηση του φερόμενου ως τρομοκράτη στην Λέρο έγινε με βάση όλους τους κανόνες της ΕΕ και της Συνθήκης Σένγκεν.

ΕΘΝΟΣ

«Δεν μπορώ να διαγνώσω αν έχω κάποιο κατάλοιπο, θεωρώ ότι είμαι εντάξει». Στις πρώτες του κουβέντες στην «Κ» πολύπειρος λιμενικός, μέλος πληρώματος σκάφους που διασώζει καθημερινά

πρόσφυγες και μετανάστες ανοιχτά της Λέσβου, αναφέρει ότι ως επαγγελματίας προσπαθεί να διαγράψει από τη σκέψη του δυσάρεστα γεγονότα. Οσο προχωράει όμως η συζήτηση, αποκαλύπτει πόσο ψυχοφθόρος είναι κάθε περιπολία του.

Μιλάει για αυξημένο αίσθημα ευθύνης: «Κάθε περιστατικό έχει και υποψήφια θύματα πνιγμού και αυτόματα ενεργοποιείται το ένστικτο μέσα μας». Παραδέχεται ότι έχει σοκαριστεί: «Βγάλαμε μία σορό σε αποσύνθεση και για μία ημέρα έμεινα νηστικός. Μου ερχόταν στη μνήμη αυτή η εικόνα». Και εξηγεί γιατί κάποιες φορές νιώθει ανήμπορος: «Ελέγχω το βράδυ τα παιδιά μου να δω αν είναι σκεπασμένα. Την επομένη βλέπω τα παιδιά στις βάρκες, όλα μούσκεμα από τη θάλασσα και τα σκεπάζω με μια κουβέρτα. Νιώθω άσχημα που δεν μπορώ να τους προσφέρω κι άλλα».

Παρόμοιες είναι οι διηγήσεις άλλων τριών συναδέλφων του που μίλησαν στην «Κ» με τον όρο της ανωνυμίας. Οι περισσότεροι ακολουθούν έναν άτυπο κώδικα που θέλει να μην αποσιωπούν τις δυσάρεστες σκέψεις τους αλλά και να τις μοιράζονται κυρίως ή μόνο μεταξύ τους. «Στο πλήρωμα άπαντες ξέρουν πως οτιδήποτε γίνεται στη δουλειά μένει στο σκάφος, δεν το παίρνεις σπίτι σου», λέει λιμενικός. Την ερχόμενη εβδομάδα όμως θα έχουν την ευκαιρία να τους ακούσουν και κάποιοι άλλοι.

Ειδικό κλιμάκιο του Λιμενικού Σώματος, αποτελούμενο από ψυχίατρο και ψυχολόγο, θα επισκεφθεί τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και θα συνομιλήσει με πληρώματα σκαφών για να ανιχνεύσει πιθανά σημάδια μετατραυματικής διαταραχής. Πρώτος σταθμός είναι η Λέσβος και ακολουθούν η Χίος και η Σάμος. «Οι λιμενικοί είναι άρτια εκπαιδευμένοι. Το τελευταίο διάστημα όμως όλο και πιο συχνά στις αποστολές τους καλούνται να ανασύρουν σορούς από τη θάλασσα», λέει στην «Κ» ο διευθυντής Υγειονομικού του Λιμενικού Σώματος, πλοίαρχος Νίκος Σοφούλης.
Τον τελευταίο ενάμιση μήνα περισσότεροι από 100 άνθρωποι πνίγηκαν στα θαλάσσια περάσματα από τα τουρκικά παράλια προς τα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης.

«Το τραγικό είναι ότι οι περισσότεροι χάνονται στα πέντε μέτρα από την ακτή», λέει λιμενικός. «Σε αυτό το σημείο φουσκώνει το κύμα, εκείνοι δεν γνωρίζουν να κάνουν σωστή πλεύση, η βάρκα μπατάρει, γυρνάει πλάι στον καιρό και αναποδογυρίζει».

«Εικόνες φρίκης»
Η παρέμβαση ψυχολόγων για να βοηθήσουν τα πληρώματα που περιπολούν σε αυτές τις περιοχές ζητήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα από την Πανελλήνια Ενωση Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος. «Είναι τεράστια η πίεση που δέχονται τα στελέχη μας. Στις συνομιλίες που έχουμε μάς μεταφέρουν εικόνες φρίκης», λέει ο πρόεδρος της Ενωσης, αντιπλοίαρχος Δημήτρης Σαϊτάκης. «Δεν μας ζήτησαν εκείνοι να τους στείλουμε ειδικό. Δεν πρόκειται να το πουν μόνοι τους. Ηταν δική μας πρωτοβουλία. Πόσο μπορεί να αντέξει κάποιος βγάζοντας μωρά από τη θάλασσα;».

Οι λιμενικοί έχουν τη δυνατότητα να καλούν στην 24ωρη τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης που λειτουργεί στο 414 Στρατιωτικό Νοσοκομείο, στο Διακλαδικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ενόπλων Δυνάμεων. Ακόμη, πριν από δύο μήνες, πραγματοποιήθηκε στο αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος ημερίδα από ψυχολόγους και ψυχιάτρους. Περισσότεροι από 70 αξιωματικοί συμμετείχαν, και βασικό θέμα ήταν το επιχειρησιακό στρες, δηλαδή πώς τα ανώτερα στελέχη διαχειρίζονται το προσωπικό τους που βρίσκεται στην ελληνική μεθόριο.

«Οι ψυχολόγοι είναι ευπρόσδεκτοι. Εμείς δεν είμαστε ειδικοί για να κρίνουμε αν κάποιος συνάδελφός μας χρειάζεται στήριξη», λέει ένας λιμενικός. «Στο σκάφος μπορεί να μη δείχνουν εάν τους απασχολεί κάτι. Αλλά αφού κλείσουν τα φώτα, επιστρέψουν σπίτι τους και κάνουν μια αναδρομή στα γεγονότα, δεν ξέρω τι σκέφτεται ο καθένας», αναφέρει άλλος συνάδελφός του.

Η μετατραυματική διαταραχή

Το ζήτημα της μετατραυματικής διαταραχής έχει αρχίσει να απασχολεί και άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Στην Ιταλία μια ψυχιατρική κλινική στο Μιλάνο περιθάλπει πρόσφυγες. Στη Γερμανία το Επιμελητήριο Ψυχοθεραπευτών ανέφερε ότι η πλειονότητα των προσφύγων που έχουν καταφύγει στη χώρα αντιμετωπίζει κάποια ψυχική νόσο, εμφανίζοντας συμπτώματα κατάθλιψης, διαρκείς εφιάλτες ή επίμονες αναλαμπές δυσάρεστων αναμνήσεων.
Στην Ελλάδα εθελοντικές οργανώσεις προσπαθούν να παρέχουν όση βοήθεια χρειάζεται σε επιζήσαντες ναυαγίων, όπως συνέβη και τον περασμένο Σεπτέμβριο στη Λέρο. Επειτα από ναυάγιο με 34 νεκρούς έσπευσε στο νησί κλιμάκιο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα με ψυχολόγο για να συνδράμει τους διασωθέντες. «Ξεκινούν οικογένειες ολόκληρες και ένα κύμα τους χωρίζει», λέει λιμενικός σε σκάφος της Λέσβου. «Πριν από λίγες ημέρες ένας πατέρας έχασε τη γυναίκα και τα παιδιά του. Τους βλέπουμε, είμαστε και εμείς γονείς και μπαίνουμε στη θέση τους».

Καθημερινή