Οι ψηφοφόροι στην Τουρκία καλούνται σήμερα στις κάλπες για να εγκρίνουν ή να απορρίψουν την αναθεώρηση του Συντάγματος με την οποία ενισχύονται σημαντικά οι εξουσίες του προέδρου της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε ένα δημοψήφισμα με μεγάλο πολιτικό βάρος, το αποτέλεσμα του οποίου θα έχει σοβαρές συνέπειες, εννιά μήνες μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.

«Αύριο η Τουρκία παίρνει μια από τις πιο σημαντικές αποφάσεις της ιστορίας της», είπε ο Ερντογάν χθες, κατά τη διάρκεια της τελευταίας συγκέντρωσης μιας μακράς προεκλογικής εκστρατείας.

Περίπου 55,3 εκατομμύρια Τούρκοι καλούνται να ψηφίσουν υπέρ ή κατά της αναθεώρησης του Συντάγματος, η οποία μεταξύ άλλων καταργεί τον θώκο του πρωθυπουργού και μεταφέρει τις σημαντικότερες εξουσίες στα χέρια του προέδρου.

Η κυβέρνηση επιμένει να χαρακτηρίζει τη μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος εκ των ων ουκ άνευ για να διασφαλιστεί η σταθερότητα της χώρας και να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις στα πεδία της ασφάλειας και της οικονομίας. Η αντιπολίτευση καταγγέλλει από την πλευρά της την αυταρχική παρέκκλιση ενός ηγέτη τον οποίο κατηγορεί πως προσπαθεί να φιμώσει κάθε επικριτική φωνή, ειδικά μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.

Παρότι ακόμη τα κόμματα έκαναν χθες την τελευταία τους προσπάθεια να προσελκύσουν τους—πολλούς, κατά τις δημοσκοπήσεις—αναποφάσιστους, λίγο πριν κλείσει η προεκλογική εκστρατεία στις 18:00 (τοπική ώρα και ώρα Ελλάδας), ο Ερντογάν εμφανίστηκε αισιόδοξος.

«Τα αποτελέσματα προμηνύονται καλά», διαβεβαίωσε. «Αλλά αυτό δεν πρέπει να μας κάνει ληθαργικούς. Ένα δυνατό "ναι" θα είναι ένα μάθημα για τη Δύση», πρόσθεσε, έπειτα από μια προεκλογική εκστρατεία κατά τη διάρκεια της οποίας καταφέρθηκε επανειλημμένα εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα πρώτα από τα συνολικά 167.140 εκλογικά τμήματα άνοιξαν πριν από λίγο (στις 07:00) στο ανατολικό τμήμα της χώρας και θα κλείσουν στις 17:00. Οι Τούρκοι της διασποράς έχουν ήδη ψηφίσει. Ο Ερντογάν έχει διαμηνύσει ότι η υποψηφιότητα της Τουρκίας προς ένταξη στην ΕΕ, η οποία βρίσκεται σε τέλμα εδώ και χρόνια, θα μπει «στο τραπέζι» μετά το δημοψήφισμα. Έχει επίσης επαναφέρει στον δημόσιο διάλογο το ζήτημα της επαναφοράς της θανατικής ποινής, κάτι που αποτελεί κόκκινη γραμμή για τις Βρυξέλλες.

Για τον αρχηγό του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, η επιλογή που έχει μπροστά της η Τουρκία είναι η εξής: «θέλετε να συνεχίσετε να έχετε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία ή να αποκτήσετε ένα σύστημα διακυβέρνησης μόνο ενός ανδρός;» είπε χθες στην τελευταία συγκέντρωση του κόμματός του κοντά στην πρωτεύουσα, παρομοιάζοντας το προεδρικό σύστημα που θέλει να εγκαθιδρυθεί το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) με ένα «τρένο χωρίς φρένα» του οποίου ο προορισμός «είναι άγνωστος».

Η αντιπολίτευση και μη κυβερνητικές οργανώσεις επέκριναν τις τελευταίες εβδομάδας μια εντελώς άνιση προεκλογική εκστρατεία, στην οποία το κυβερνητικό μήνυμα κυριάρχησε στους δρόμους και στα ΜΜΕ. Η Τουρκία εξάλλου βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Περίπου 47.000 άνθρωποι έχουν συλληφθεί και 100.000 έχουν καθαιρεθεί ή τεθεί σε διαθεσιμότητα εξαιτίας των φερόμενων σχέσεών τους με τους πραξικοπηματίες του Ιουλίου.

Ενώ το Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών (HDP), το οποίο εκφράζει την κουρδική μειονότητα, αναγκάστηκε να κάνει εκστρατεία με τους δύο συμπροέδρους του στη φυλακή, καθώς κατηγορούνται ότι συνδέονται με το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK), την ένοπλη κουρδική αυτονομιστική οργάνωση που η Άγκυρα και οι δυτικοί σύμμαχοί της χαρακτηρίζουν «τρομοκρατική».

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η Τουρκία ψηφίζει την Κυριακή σε ένα ιστορικής σημασίας δημοψήφισμα για την συνταγματική μεταρρύθμιση, η οποία θα ενισχύσει τις εξουσίες του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ενδέχεται να καθορίσει το μέλλον της χώρας.

Το αποτέλεσμα αυτού του δημοψηφίσματος θα επηρεάσει τις σχέσεις της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την αντιμετώπιση του κουρδικού ζητήματος και την εξέλιξη της τουρκικής κοινωνίας.

Ακολουθούν πέντε ερωτήματα για το τι μπορεί να αλλάξει το δημοψήφισμα:

Περισσότερο ή λιγότερο δημοκρατική Τουρκία;

Αν κερδίσει την Κυριακή, ο Ερντογάν θα έχει σημαντικά ενισχυμένες εξουσίες και θεωρητικά θα μπορεί να παραμείνει στη θέση του προέδρου ως το 2029. Η εκτελεστική εξουσία θα συγκεντρωθεί στα χέρια του και η θέση του πρωθυπουργού θα καταργηθεί.

Οι υποστηρικτές του ισχυρίζονται ότι κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο για να σταθεροποιηθεί η εκτελεστική εξουσία και να τεθούν ξεκάθαρα όρια με τη δικαστική και την νομοθετική εξουσία.

Όμως οι αντίπαλοί του φοβούνται ότι πλέον δεν θα υπάρχει κάποιο αντίβαρο, ανοίγοντας τον δρόμο σε ένα αυταρχικό καθεστώς.

Το προεδρικό αυτό σύστημα «συγκεντρώνει άνευ προηγουμένου εξουσίες στα χέρια ενός μόνο άνδρα», υπογραμμίζει ο Άλαν Μακόφσκι του Centre for American Progress.

Μια νίκη του «όχι» στο δημοψήφισμα θα θεωρηθεί προσβολή για τον Ερντογάν, ο οποίος έχει ρίξει όλο του το βάρος στην εκστρατεία.

Ποιο θα είναι το μέλλον με την Ευρώπη;

Οι σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν επιδεινωθεί σημαντικά τον τελευταίο καιρό, με τον Ερντογάν να έχει κατηγορήσει κάποιες ευρωπαϊκές χώρες για «ναζιστικές πρακτικές».

Σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της χώρας στην ΕΕ, που βρίσκονται σε τέλμα εδώ και καιρό, θα τεθούν και πάλι «στο τραπέζι» μετά το δημοψήφισμα. Επίσης έχει δηλώσει ότι θα ξεκινήσει εκ νέου η συζήτηση για την επαναφορά της θανατικής ποινής, μια κόκκινη γραμμή για τις Βρυξέλλες.

«Η τακτική του να επιτίθεται συνεχώς στην ΕΕ (…) για να εξυπηρετήσει στόχους της εσωτερικής του πολιτικής έχει πλέον φτάσει στα όριά της», υπογραμμίζει ο Μαρκ Πιερινί του Carnegie Europe.

Σε περίπτωση νίκης του στο δημοψήφισμα, ο Ερντογάν ενδέχεται να εγκαταλείψει το σχέδιο της ένταξης στην ΕΕ για να βελτιώσει τις εμπορικές σχέσεις του με το μπλοκ υπό τη μορφή μας ενισχυμένης τελωνειακής ένωσης.

Πόλεμος ή ειρήνη με τους Κούρδους;

Μετά την κατάρρευση της ιστορικής εκεχειρίας με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) το καλοκαίρι του 2015, η νοτιοανατολική Τουρκία έχει βυθιστεί σε μια δίνη αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας και των Κούρδων αυτονομιστών.

Οι δυνάμεις ασφαλείας έχουν αυξήσει την πίεση που ασκούν στο φιλοκουρδικό περιβάλλον, είτε το πολιτικό είτε των μέσων ενημέρωσης, που κατηγορείται για «τρομοκρατικές» ενέργειες σε συνεργασία με το PKK.

Όμως αν κερδίσει το «ναι» με μικρή διαφορά, ο Ερντογάν ίσως αναγκαστεί να υιοθετήσει μια πιο «συμβιβαστική» στάση στο κουρδικό ζήτημα, εκτιμά η Ασλί Αϊντιντασμπάς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων.

Συμφιλίωση ή πόλωση;

Η τουρκική κοινωνία είναι βαθιά πολωμένη τα τελευταία χρόνια γύρω από το πρόσωπο του Ερντογάν. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για το δημοψήφισμα, ο Τούρκος πρόεδρος έχει δαιμονοποιήσει τους αντιπάλους του, κατηγορώντας τους ότι συνεργάζονται με τους «τρομοκράτες» και τους «στασιαστές».

Ο Ερντογάν «κερδίζει τις εκλογές, όμως τελικά η μισή χώρα τον αγαπά και η άλλη μισή τον απεχθάνεται. Αυτή είναι η αιτία της κρίσης της σύγχρονης Τουρκίας», εξηγεί ο Σονέρ Τσαγκαπτάι του Washington Institute.

Ο Τούρκος πρόεδρος συμμάχησε με τους υπερεθνικιστές για να κερδίσει τη μάχη του δημοψηφίσματος, γεγονός που δείχνει περισσότερο ρεαλισμό από μέρους του σε σχέση με το παρελθόν.

Κάποιοι αναλυτές μάλιστα αναμένουν από τον Ερντογάν να υιοθετήσει μια πιο συμφιλιωτική ρητορική μετά το δημοψήφισμα, αν το κερδίσει.

Ανάκαμψη της οικονομίας ή συρρίκνωση;

Οι αγορές εκτιμούν ότι το «ναι» θα κερδίσει στο δημοψήφισμα και ελπίζουν σε μια επιστροφή της σταθερότητας στην Τουρκία, η οποία πλήττεται εδώ και ενάμιση χρόνο από μια σειρά επιθέσεων.

Όμως μεσοπρόθεσμα, η αβεβαιότητα κυριαρχεί. Η μείωση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στους θεσμούς, η αυξημένη πόλωση της κοινωνίας και η καθυστέρηση της υιοθέτησης διαρθρωτικών αλλαγών ενδέχεται να επηρεάσουν την ανάπτυξη.

Μια νίκη του «ναι» «ενδέχεται να γίνει δεκτή θετικά από τις αγορές βραχυπρόθεσμα», επεσήμαναν οι BCG Partners από την Κωνσταντινούπολη.

Όμως η ανάπτυξη «παραμένει ασθενής και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του προεδρικού συστήματος ακόμη δεν είναι γνωστές».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

«Εvet » ή « Hayir » ? (Ναι ή Οχι); Είναι το ερώτημα που θέτει την Κυριακή ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στα 60 εκατομμυρίων Τούρκων ψηφοφόρων, ζητώντας να του αναγνωρίσουν απεριόριστες εξουσίες μέσω της συνταγματικής μεταρρύθμισης που προτείνει.

«Οι Τούρκοι, ψηφίζουν με τον παρά τους, ή άλλως με το πορτοφόλι τους» είναι μια από τις εκφράσεις που κυκλοφορούν στη Γαλλία, από όσους θεωρούν ότι γνωρίζουν καλά τον τουρκικό λαό. Το σίγουρο είναι ότι οι εκλογικές επιτυχίες του AKP, του κόμματος του Ερντογάν, στηρίχθηκαν στις πολύ καλές οικονομικές επιδόσεις της χώρας, μετά τον ερχομό στην εξουσία το 2002, των συντηρητικών μουσουλμάνων.

Click4more: Οι γκρίζοι λύκοι κρίνουν το μέλλον του Ερντογάν

Επιδόσεις, που αναγνωρισμένα οφείλονται στις μεταρρυθμίσεις των προκατόχων, του κεντροδεξιού συνασπισμού με την ώθηση του υπουργού οικονομίας Κεμάλ Ντερβίς, τις οποίες είχε την εξυπνάδα να διατηρήσει και από τις οποίες επωφελήθηκε ο Ερντογάν.

Τελευταία όμως, η κατάσταση δεν είναι ρόδινη: ο πληθωρισμός έφθασε σε διψήφιο νούμερο, η ανεργία στο 10,9% (κατά μέσο όρο το 2016), τα έσοδα του τουρισμού έχουν συρρικνωθεί, η τουρκική λίρα υποτιμηθεί και η ανάπτυξη παρ' ότι ακόμα θετική (2,1%), έχει επιβραδυνθεί σε σύγκριση με παλιότερους ρυθμούς 4,8% κατ' έτος.

Το ερώτημα των Γάλλων παρατηρητών είναι, εάν αυτά τα δεδομένα θα συμβάλουν ώστε να χάσει ψήφους το «Ναι» και να επηρεασθεί το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.

Για να μην αφήσει τίποτα στην τύχη ο Ερντογάν, υπήρξε προβλεπτικός: έκλεισε στις φυλακές όσους θα είχαν τη δυνατότητα να οργανώσουν την εκστρατεία του «όχι», έχει το μονοπώλιο στα μέσα ενημέρωσης, χρησιμοποιεί τις κρατικές διευκολύνσεις για την εκστρατεία του και με τα κρατικά αεροπλάνα στέλνει ακόμα και υπουργούς στο εξωτερικό για συγκεντρώσεις, πράγμα απαράδεκτο για άλλη δημοκρατική χώρα», συνόψισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο 45χρονος Τανσού, κουρδικής καταγωγής που ζει στο Στρασβούργο και που παρακολούθησε και τη «συγκέντρωση-προπαγάνδα» στις 12 Μαρτίου, στην κοντινή πόλη Μέτζ με τον υπουργό Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Τουρκική Διασπορά και ψήφος

Οι Τούρκοι ψηφοφόροι που ζουν έξω από τη χώρα, υπολογίζονται στα τρία εκατομμύρια, που ισοδυναμούν με το 5-6 % του εκλογικού σώματος.

Η ψήφος των Τούρκων της διασποράς θα μπορούσε επομένως να ανατρέψει τις ισορροπίες υπέρ του «ναί», πράγμα που φαίνεται να έχει κατανοήσει το ΑΚΠ προσφέροντας ένα μάξιμουμ διευκολύνσεων για την ψηφοφορία.

Με βάση τα στοιχεία του τουρκικού προξενείου στο Παρίσι, οι Τούρκοι ψηφοφόροι στη Γαλλία υπολογίζονται στις 325.000.

Από τις αρχές Απριλίου, ήτοι δύο εβδομάδες πριν από την 16η, έχουν τεθεί στη διάθεσή τους εκλογικά κέντρα στα έξι γενικά προξενεία των πόλεων Παρίσι, Στρασβούργο, Μασσαλία, Λιόν, Νάντη και Μπορντώ.

Θα μπορούν δε να ψηφίσουν, έως τις 21.00 ώρα Γαλλίας, την Κυριακή το βράδυ... «δεν πρέπει να χαθεί ούτε ψήφος» ειρωνεύεται ο Χουσεΐν, κουρδικής καταγωγής υπάλληλος στο τουρκικό μπακάλικο σε λαϊκή γειτονιά των Παρισίων.

Για τον Χουσεϊν, «ότι και να βγει, ο Ερντογάν θα βρει τρόπους για κάνει το δικό του, όπως το 2015. Επειδή δεν του άρεσε το αποτέλεσμα του Ιουνίου για τις βουλευτικές, έκανε νέες εκλογές το Νοέμβριο» τόνισε με απαισιοδοξία.

Παντρεμένη με Τούρκο, η Μισέλ, το «χρυσό ψαλίδι» της γειτονιάς, επιδιορθώσεις ρούχων, όπου εργάζεται με τον σύζυγό της, δεν κρύβει τον θαυμασμό της για τον Ερντογάν. «Έχει κάνει πολλά για τη χώρα, δεν υπάρχει φτώχεια όπως πριν, είναι δυνατός και ο λαός τον θέλει δυνατό, πιστεύω ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Τούρκων στη Γαλλία θα ψηφίσει υπέρ του «ναι» δήλωσε με ενθουσιώδη αυτοπεποίθηση.

Η ατμόσφαιρα είναι εντελώς διαφορετική στις συνοικίες των πόλεων όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός Αρμενίων. Η Αλφροντβίλ θεωρείται η «μικρή Αρμενία». Η Κναρίγκ δουλεύει σε λογιστικό γραφείο, δεν θέλει να ακούει για Τουρκία και για έναν Ερντογάν «αρχισουλτάνο», εξαιτίας «των εγκλημάτων που έχει κάνει και που θα συνεχίσει να κάνει ακόμα και στη Συρία, γιατί έχω ρίζες και από εκεί» ξέσπασε.

Έτοιμος να «βάλει χέρι» στο ισλάμ Γαλλίας

Ο φόβος ενός πανίσχυρου Ερντογάν είναι αισθητός και σε ορισμένους κύκλους στη Γαλλία, ιδιαίτερα σε όσους προβληματίζονται για την αναδιοργάνωση «του ισλάμ Γαλλίας», μέσω του γαλλικού Συμβουλίου της μουσουλμανικής πίστης (CFCM) που δημιούργησε ο Νικολά Σαρκοζί το 2003.

Εκεί, τη θέση του αντιπροέδρου έχει ο Αχμέτ Ογκρας, που προτάθηκε από την πρεσβεία το 2012 και θεωρείται έμπιστος του Ερντογάν. Είναι 47 ετών, επιχειρηματίας, ιδιοκτήτης του τουριστικού πρακτορείου « Afra Voyages».

«Η θεολογική του νομιμοποίηση είναι μηδενική, αλλά κανείς δεν νοιάζεται», είχε δηλώσει κατά τον διορισμό του, ο Μπερνάρ Γκοντάρ, τότε αρμόδιος για το ισλάμ στο γαλλικό υπουργείο Εσωτερικών.

Λόγω της περιοδικότητας της προεδρίας ανά διετία, ο Α. Ογκρας αναμένεται να πάρει την προεδρία του Συμβουλίου την 1η Ιουλίου.

Οσο και εάν η ανάληψη της προεδρίας από τον Ογκρας γίνεται κάτω από νόμιμες διαδικασίες, ο ιστορικός Samim Akgönül του πανεπιστημίου του Στρασβούργου αναρωτιέται κατά πόσο θα είναι « ο Δούρειος Ιππος ενός καθεστώτος όλο και πιο αυταρχικού. Η 'Αγκυρα θα θεωρήσει σίγουρα ότι έχει ένα λόγο να πει για το ισλάμ στη Γαλλία. Μετά από μια νίκη του «ναι» θα πρέπει να περιμένουμε συνταρακτικές δηλώσεις του Ερντογάν» υπογράμμισε ο ιστορικός με δήλωσή του στο περιοδικό «L' Express».

«Το τρελό άλογο» η Γαλλία και η Ευρώπη

Να τεθεί εκ νέου η Τουρκία υπό το «καθεστώς παρακολούθησης» έχει ζητήσει η Επιτροπή Παρακολούθησης του Συμβουλίου της Ευρώπης ( Monitoring Committee).

Το αίτημα κατατέθηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στις 9 Μαρτίου, ύστερα από τη γνωμοδότηση της «Επιτροπής της Βενετίας» για τη συνταγματική τροποποίηση στην Τουρκία, μέσω του δημοψηφίσματος.

Οι εμπειρογνώμονες της «Επιτροπής της Βενετίας», αρμόδιας για συνταγματικά θέματα, κατέληξαν ότι « η συνταγματική τροποποίηση αποτελεί επικίνδυνη οπισθοδρόμηση για τη δημοκρατία» και «ενέχει τον κίνδυνο εκφυλισμού σε ένα αυταρχικό προεδρικό σύστημα».

Εκτός εκπλήξεων, η Ολομέλεια της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης στις 25 Απριλίου θα επικυρώσει την τοποθέτηση της Τουρκίας, «υπό monitoring ».

«Είναι κάτι που ουδόλως συγκινεί τον Ερντογάν» δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ Τούρκος συνάδελφος Α. Κ. διατηρώντας την ανωνυμία του.

Κατά την άποψή του, ο Ερντογάν «έχει κλείσει το κεφάλαιο Ευρώπη και συγκεκριμένα αυτό της ευρωπαϊκής ένταξης». Με ένα «ναι» νικηφόρο, «θα μετατραπεί σε τρελό άλογο, θα αναστατώσει την Ευρώπη και θα είναι ένα σενάριο καταστροφή για την Ένωση».

«Για κάθε θέμα, στοιχηματίζω», δήλωσε, «ότι θα κάνει διμερείς συμφωνίες με κάθε πρωτεύουσα και όχι με τις Βρυξέλλες. Οι Ευρωπαίοι έφτιαξαν έναν «Πούτιν νούμερο 2» στα σύνορά τους, με τα ίδια τους τα χέρια. Δεν έδωσαν ποτέ σημασία στις προειδοποιήσεις μας. Και δεν είναι μόνο η Αγγελα Μέρκελ με τη συμφωνία για το μεταναστευτικό. Τη μεγάλη ευθύνη την έχει η Γαλλία και ο Σαρκοζί που μετά την εκλογή του το 2007 δήλωσε ότι είναι κατά της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, αναστέλλοντας 5 κεφάλαια.

Το έκανε σε ανταγωνισμό με το ακροδεξιό μέτωπο των Λεπέν, ώστε να έχει τα πρωτεία, επειδή η κοινή γνώμη δεν ήταν ζεστή για την τουρκική ένταξη. Με την «επιπόλαια» αυτή απόφαση, ο Σαρκοζί ακύρωσε κάθε διάθεση του Ερντογάν να συνεχίσει τις προσπάθειες και τις μεταρρυθμίσεις που ήταν ωφέλιμες όχι μόνο για τον τουρκικό λαό, αλλά και για την Ευρώπη. Τώρα τίποτα δεν τον συγκρατεί, με ένα «ναι» στην τσέπη, θα καθίσει στο τραπέζι μετά τις εκλογές στη Γερμανία και θα ζητήσει πολλά » υπογράμμισε.

Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
Φωτογραφίες: Reuters