Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται ο στολισμός του Επιταφίου στις εκκλησίες. Αρχικά ψάλλονται οι Μεγάλες Ώρες, που περιέχουν ψαλμούς, τροπάρια, Αποστόλους, Ευαγγέλια και Ευχές.

Στη συνέχεια ψάλλεται ο Εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής και γίνεται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου.

Ακολούθως, τοποθετείται στο Ιερό Κουβούκλιο ένα ύφασμα, πάνω στο οποίο έχει κεντηθεί ή ζωγραφιστεί ο Κύριος, νεκρός. Το ύφασμα αυτό λέγεται Επιτάφιος.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας ψάλλεται ο όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου και η υμνολογία είναι σχετική με την ταφή του Κυρίου από τους Ιωσήφ και Νικόδημο και την κάθοδο της ψυχής Του στα σκοτεινά βασίλεια του Άδη. Σχετικά τα τροπάρια: «Ο ευσχήμων Ιωσήφ...», και «Ότε κατήλθες προς τον θάνατον...».

Όταν ο Κύριος απέθανε, το σώμα Του μπήκε στον τάφο, η δε ψυχή του ενωμένη με την Θεότητά του κατήλθε στον Άδη και αφού τον νίκησε απελευθέρωσε τις ψυχές. Και την τρίτη ημέρα ενώθηκε και πάλι η Ψυχή με το Σώμα και το Σώμα Ανέστη εκ Νεκρών. Έτσι νικήθηκε ο Άδης και ο θάνατος.

Κατά τη διάρκεια της ακολουθίας ψάλλονται σε τρεις στάσεις (μέρη) τα λεγόμενα Εγκώμια, μικρά τροπάρια πολύ αγαπητά στο λαό, αγνώστου ποιητή. Τα πιο γνωστά είναι: «Η ζωή εν τάφω…», «Άξιον εστί μεγαλύνειν…», «Αι γενεαί πάσαι…» και «Ω γλυκύ μου Έαρ…».

Στη συνέχεια γίνεται η Περιφορά του Επιταφίου, εκτός του ναού και στα όρια της Ενορίας.

Μετά την επάνοδο του Επιταφίου στην εκκλησία διαβάζεται περικοπή από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου (κζ' 62-66): Αρχιερείς και Φαρισαίοι πηγαίνουν στον Πόντιο Πιλάτο και του ζητούν να σφραγίσουν τον τάφο, επειδή θυμούνται ότι ο Κύριος σε μία αποστροφή των λόγων του είχε πει ότι σε τρεις μέρες θα αναστηθεί. Ο Πιλάτος τους δίνει την άδεια.

Τροπάρια

Ο ευσχήμων Ιωσήφ

από του ξύλου καθελών

το άχραντόν σου σώμα,

σινδώνι καθαρά

ειλήσας και αρώμασιν,

εν μνήματι καινώ

κηδεύσας απέθετο.

Ότε κατήλθες προς τον θάνατον,

η ζωή η αθάνατος,

τότε τον άδην ενέκρωσας

τη αστραπή της Θεότητας·

ότε δε και τους τεθνεώτας

εκ των καταχθονίων ανέστησας,

πάσαι αι δυνάμεις

των επουρανίων εκραύγαζον·

Ζωοδότα Χριστέ

ο Θεός ημών, δόξα σοι.

Εγκώμια

Η ζωή εν τάφω

κατετέθης, Χριστέ,

και αγγέλων στρατιαί εξεπλήττοντο,

συγκατάβασιν δοξάζουσαι την σην.

Άξιον εστί

μεγαλύνειν σε των πάντων κτίστην·

τοις σοις γαρ παθήμασιν έχομεν

την απάθειαν, ρυσθέντες της φθοράς.

Αι γένεαι πάσαι

ύμνον τη ταφή σου

προσφέρουσι, Χριστέ μου.

Ω γλυκύ μου έαρ,

γλυκύτατον μου τέκνον,

που έδυ σου το κάλλος;

ΠΗΓΗ: sansimera.gr

Τι νόημα έχει το έθιμο να περνούν οι πιστοί μετά την περιφορά του Επιταφίου, κάτω από τον Επιτάφιο;

Το να περνούν οι πιστοί κάτω από τον Επιτάφιο, είναι μια πολύ καλή και ευσεβής συνήθεια.

Το νόημα, είναι εμφανές: «Εκφράζω τη βαθύτατη ευλάβειά μου και την πίστη μου στον θυσιασθέντα, παθόντα και ταφέντα Κύριο, και θέτω τον εαυτό μου εν ταπεινώσει κάτω από Αυτόν και κάτω από τη θαυμαστή και θεϊκή επίδραση και ευλογία Του».

Το ίδιο γίνεται και με το Ι.Πετραχήλι, όπου σκύβω κάτω από αυτό, για να δεχθώ την ευλογία και την ευχή του ιερέα, είτε στην Εξομολόγηση, είτε στο Ευχέλαιο, είτε σε οποιαδήποτε άλλη Ευχή, όπως αναφέρει το agioritikovima.gr.

Το ίδιο γίνεται και όταν εορτάζει κάποιος Άγιος και λιτανεύεται η Ιερά Εικόνα του, ή το σκήνωμά του (πχ Αγ.Γεράσιμος) ή ένα θαυματουργό Εικόνισμα της Παναγίας (πχ στην Τήνο). Βλέπουμε εκατοντάδες ανθρώπων που στρώνονται στο έδαφος, γιά να περάσει από πάνω τους η «χάρη». Συχνά το ίδιο επαναλαμβάνεται και με τα Άγια Δώρα, στη Μ.Είσοδο.

Αλλά, παρόμοια συνήθεια περιγράφεται και στις Πράξεις των Αποστόλων, όπου θαυμαστά σημεία λάμβαναν χώρα, όταν και μόνο η σκιά των Αποστόλων που περνούσε πάνω από ασθενείς, ήταν αρκετή για να τους θεραπεύσει: «Ο σεβασμός δε και η εκτίμησις του λαού προς αυτούς (τους Αποστόλους) δια την θείαν δύναμιν, που ενεργούσε δια μέσου αυτών, ήτο τόσος, ώστε έβγαζαν τους ασθενείς εις τας πλατείας και τους έβαζαν οι μεν πλούσιοι επάνω εις κλίνας, οι δε πτωχοί εις απέριττα κρεββάτια, ώστε, όταν θα ήρχετο και θα επερνούσε ο Πετρος, και η σκια του έστω να πέση επάνω εις κανένα από αυτούς, δια να τον θεραπεύση». (Πράξ. 5,15)

Το μόνο, που απαιτεί προσοχή και δηλώνει ασέβεια και ολιγοπιστία, είναι εκείνο το άγχος να τρέξουμε και να περάσουμε οπωσδήποτε από 3 ή από 7 Επιταφίους. Πάντα η θρησκοληψία καιροφυλακτεί, για να θολώσει την θεοσέβεια...

Από τους πιο εντυπωσιακούς Επιτάφιους στην Ελλάδα θεωρείται αυτός της ενορίας του Αγίου Νικολάου – Αγίου Ελευθερίου στην Τήνο, αφού μετά την περιφορά του μεταφέρεται μέσα στη θάλασσα, όπου γίνεται μνημόσυνο υπέρ των νέων ανθρώπων που χάθηκαν άδικα στην «υγρή αγκαλιά» της.

Παρά το τσουχτερό κρύο, τους θυελλώδεις ανέμους που έπνεαν στο νησί και προκάλεσαν απαγορευτικό, ο παπά-Στέλιος, πιστός στο έθιμο, οδήγησε τον Επιτάφιο στην παραλία Καλάμια, όπου μαζί με το Σταυρό και τα Εξαπτέρυγα, μπήκαν στα παγωμένα νερά.

Δείτε τις φωτογραφίες από το tinosecret.gr

 

Πολλοί δημότες συνέρρεαν στις ενορίες από νωρίς το απόγευμα για να παρακολουθήσουν την τέλεση της Ακολουθίας του Επιταφίου Θρήνου. Κατόπιν, πραγματοποιήθηκαν οι περιφορές των Επιταφίων και η καθιερωμένη συνάντησή τους στην Πλατεία Ελευθερίας. Η πλατεία της πόλης πλημμύρισε από χιλιάδες πιστούς, παρά του τσουκτερό κρύο, με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα να δίνει στους πιστούς πένθιμο τόνο για την Ταφή του Κυρίου και οι καμπάνες να χτυπούν πένθιμα. Πιστοί, μικροί και μεγάλοι, παρακολούθησαν την περιφορά των επιταφίων κρατώντας κεριά στα χέρια.

 

Στην περιφορά συμμετείχαν και φέτος οι ενορίες του Αγίου Νικολάου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Παύλου και της Παναγίτσας.