Μία πανσέληνος με το φεγγάρι να είναι το μεγαλύτερο που μπορεί να υπάρξει, η λεγόμενη και υπερπανσέληνος, θα εξαφανιστεί τελείως λόγω ολικής έκλειψης. Κάτι τέτοιο είχε να συμβεί πάνω από τρεις δεκαετίες.

Τα ξημερώματα της Δευτέρας 28 Σεπτεμβρίου, όσοι είναι ξύπνιοι στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες, θα έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν μια ολική έκλειψη υπερμεγέθους Σελήνης. Στη χώρα μας το φαινόμενο θα φθάσει στο μέγιστο σημείο του περίπου στις έξι παρά δέκα το πρωί.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι η, ούτως ή άλλως θεαματική, ολική έκλειψη θα συμβεί κατά τη διάρκεια της λεγόμενης «υπερπανσελήνου», καθώς η πανσέληνος θα λάβει χώρα, όταν η Σελήνη θα βρίσκεται στο περίγειο, δηλαδή στο κοντινότερο σημείο της από τη Γη. Αυτό σημαίνει ότι η διάμετρος του υπό έκλειψη φεγγαριού θα φαίνεται μεγαλύτερη σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλείψεις.

Η έκλειψη -εφόσον το επιτρέπει ο κατά τόπους καιρός- θα είναι ορατή από την Ευρώπη, την Αφρική, την Αμερική και τη δυτική Ασία. Προηγήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου μια μερική σεληνιακή έκλειψη, η οποία όμως ήταν ορατή μόνο από τη Νότια Αφρική και από τους... πιγκουίνους της Ανταρκτικής.

Κάτι ανάλογο -συνδυασμός ολικής έκλειψης και υπερπανσελήνου- είχε συμβεί μόνο πέντε φορές μετά το 1900: το 1910, το 1928, το 1946 και για τελευταία φορά το 1982, ενώ δεν θα ξανασυμβεί πριν από το 2033, σύμφωνα με τη NASA. Ασφαλώς ολικές εκλείψεις «κανονικής» και όχι «σούπερ» Σελήνης συμβαίνουν πολύ πιο συχνά (περίπου κάθε δυόμισι χρόνια).

Στην Ελλάδα θα είναι ορατή ολόκληρη η ολική φάση της έκλειψης, καθώς και ολόκληρη η μερική φάση της στα δυτικά της χώρας μας. Ορισμένες περιοχές της ανατολικής Ελλάδας θα χάσουν μερικά λεπτά από το τέλος της μερικής φάσης, καθώς η Σελήνη εκεί θα δύσει μερικά λεπτά νωρίτερα.

Κατά τη διάρκεια της ολικής φάσης της έκλειψης, η Σελήνη θα βρίσκεται στο δυτικό-νοτιοδυτικό ουρανό. Οι ακριβείς χρόνοι του φαινομένου στη χώρα μας, σύμφωνα με τους αστρονόμους, θα έχουν ως εξής:

- Έναρξη έκλειψης παρασκιάς: 3:11 πμ

- Έναρξη μερικής έκλειψης: 4:07 πμ

- Έναρξη ολικότητας: 5:11 πμ

- Μέγιστο έκλειψης: 5:47 πμ

- Τέλος ολικότητας: 6:23 πμ

- Τέλος μερικής έκλειψης 7:27 πμ

- Τέλος έκλειψης παρασκιάς 8:22 πμ (η Σελήνη θα έχει ήδη δύσει).

Η έκλειψη της 28ης Σεπτεμβρίου είναι η τέταρτη και τελευταία ολική σεληνιακή έκλειψη της τελευταίας διετίας. Οι προηγούμενες ολικές εκλείψεις έλαβαν χώρα στις 15 Απριλίου 2014, 8 Οκτωβρίου 2014 και 4 Απριλίου 2015.

Κατά την έκλειψη της ερχόμενης Δευτέρας, το φεγγάρι θα φαίνεται κατά 14% μεγαλύτερο και κατά 30% φωτεινότερο από ό,τι στην προηγούμενη φετινή έκλειψη, επειδή θα βρίσκεται στο κοντινότερο στη Γη σημείο της ελλειπτικής τροχιάς του (σε απόσταση 363.700 χιλιομέτρων), ενώ την περασμένη άνοιξη βρισκόταν αντίθετα στο πιο μακρινό του (σε απόσταση 405.600 χιλιομέτρων).

Ενώ η φετινή ανοιξιάτικη ολική έκλειψη διήρκεσε λιγότερο από πέντε λεπτά, της Δευτέρας θα διαρκέσει πάνω από 70 και συνολικά πάνω από τέσσερις ώρες μαζί με την παρασκιά και την μερική έκλειψη. Είτε με ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο, είτε μια κυάλια, είτε με γυμνά μάτια, θα μπορεί κανείς να παρακολουθήσει το φαινόμενο.

Η «Ματωμένη Σελήνη» δεν θα φέρει το τέλος της Γης

Παρά την ολική έκλειψη, το φεγγάρι δεν γίνεται τελείως σκοτεινό, αλλά παίρνει μια κοκκινωπή απόχρωση, γι' αυτό πολλοί το ονομάζουν «Ματωμένη Σελήνη».

Όταν η σκιά της Γης καλύψει τη Σελήνη εντελώς, τότε -ανάλογα και με τις συνθήκες που θα επικρατούν (υγρασία, θερμοκρασία, περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε σκόνη κλπ.), η σκιά της Σελήνης θα αποκτήσει μια κοκκινωπή απόχρωση. Ο φυσικός μηχανισμός είναι σχετικός με αυτόν που χρωματίζει κόκκινα τα δειλινά.

Καθόλου παράξενο που με αυτό το φαινόμενο κατά καιρούς έχουν συνδεθεί διάφοροι φόβοι για το επερχόμενο τέλος του κόσμου. Και αυτή τη φορά, διάφορες περιθωριακές θρησκευτικές ομάδες -κυρίως προτεσταντικές στις ΗΠΑ- προβλέπουν ότι ο κόσμος δεν θα υπάρχει μετά τη Δευτέρα, ίσως εξαιτίας της πτώσης κάποιου μεγάλου αστεροειδούς. Κουράγιο σε όλους!

Πάντως, για καλό και για κακό -επειδή μερικοί παίρνουν στα σοβαρά τέτοιες φήμες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο- η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία φρόντισε να καθησυχάσει αναφέροντας σε ανακοίνωσή της τα εξής: «Η NASA δεν γνωρίζει κανέναν αστεροειδή ή κομήτη που βρίσκεται τώρα σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη, συνεπώς η πιθανότητα μιας σοβαρής σύγκρουσης είναι αρκετά μικρή. Στην πραγματικότητα, με βάση τις καλύτερες πληροφορίες που διαθέτουμε, κανένα μεγάλο μεγάλο αντικείμενο δεν είναι πιθανό να χτυπήσει τη Γη οποτεδήποτε μέσα στις επόμενες αρκετές εκατοντάδες χρόνια».

topontiki.gr

Η Ολική έκλειψη Σελήνης δεν θα γίνει ορατή στην Ευρώπη.
Ολική έκλειψη Σελήνης θα γίνει απόψε και το φεγγάρι θα αλλάξει... χρώμα.

Όπως εξηγούν επιστήμονες aπό τη NASA το φεγγάρι θα έχει χρώμα κόκκινο και πορτοκαλί, λόγω του ηλιακού φωτός που σκορπίζεται από την ατμόσφαιρα της Γης.

Η αποψινή έκλειψη δεν είναι συνηθισμένη αφού δεν θα έχει διάρκεια πάνω από 10 λεπτά.

Η έκλειψη αυτή δεν θα γίνει ορατή στην Ευρώπη, και θα μπορέσουν να την παρακολουθήσουν μόνο οι κάτοικοι της Βορειοδυτικής Αμερικής, της Ανατολικής Ασίας και της Αυστραλίας, αν το επιτρέψει ο καιρός.

Η επόμενη σεληνιακή έκλειψη θα γίνει στις 27 Σεπτεμβρίου. 

Τα απρόσεκτα selfies στη διάρκεια της ηλιακής έκλειψης το πρωί της Παρασκευής μπορούν να οδηγήσουν σε μόνιμη απώλεια όρασης, προειδοποιούν ειδικοί στη Βρετανία.

Η εικόνα της έκλειψης στην οθόνη του κινητού δεν είναι επικίνδυνη, αφού η συσκευή δεν μπορεί να εκπέμψει τόσο έντονο φως ώστε να κάψει τον αμφιβληστροειδή.

Ο χρήστης, όμως, κινδυνεύει να κοιτάξει απευθείας τον ήλιο καθώς ρυθμίζει την πόζα και το κάδρο της φωτογραφίας, επισήμανε ο Ντάνιελ Χάρντιμαν-ΜακΚάρτνεϊ, κλινικός σύμβουλος του βρετανικού Κολεγίου Οπτομετρών.

«Η λήψη selfie είναι ενδεχομένως επικίνδυνη, καθώς μπορεί να κοιτάξετε κατά λάθος τον ήλιο καθώς ευθυγραμμίζετε τον εαυτό σας και το τηλέφωνό σας» είπε.

«Και όταν κανείς τραβάει selfies, είναι εύκολο να κοιτάξει [τον ήλιο] πίσω από τον ώμο του για να βεβαιωθεί ότι όλα είναι ευθυγραμμισμένα» προειδοποίησε.

Ακόμα και τα γυαλιά ηλίου ή τα σκούρα φίλτρα δεν προσφέρουν επαρκή προστασία για την παρατήρηση της έκλειψης-ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, η λάμψη μπορεί να καταστρέψει τα φωτοευαίσθητα κύτταρα της λεγόμενης ωχράς κηλίδας, της περιοχής του αμφιβληστροειδούς που αντιστοιχεί στο κέντρο του οπτικού πεδίου.

Το να κοιτάξει κανείς την έκλειψη μέσα από κιάλια ή τηλεσκόπια είναι ακόμα πιο επικίνδυνο, αφού το φως φτάνει στο μάτι εστιασμένο.

Δύο κόλλες χαρτιού αρκούν για να παρατηρήσει κανείς την έκλειψη με ασφάλεια

Οδηγίες για την ασφαλή παρατήρηση της έκλειψης προσφέρει η βρετανική Βασιλική Ακαδημία Αστρονομίας. Μια εύκολη λύση είναι να χρησιμοποιήσει κανείς ένα χαρτόνι με μια μικρή τρύπα στο κέντρο. Όταν εστιαστεί σε ένα δεύτερο χαρτόνι που βρίσκεται σε απόσταση τουλάχιστον ενός μέτρου, το φως που περνάει από την τρύπα σχηματίζει το είδωλο του ηλιακού δίσκου.

Μια άλλη λύση είναι η προβολή της έκλειψης σε μια κόλλα χαρτί μέσα από κιάλια ή τηλεσκόπια.

Η έκλειψη μπορεί να προβληθεί σε μια λευκή επιφάνεια μέσα από τηλεσκόπιο ή κιάλια

Η έκλειψη της 20ής Μαρτίου είναι ολική, στην Ελλάδα όμως, όπως και στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, θα γίνει ορατή ως μερική.

Σύμφωνα με τον «υπολογιστή εκλείψεων» του TimeAndDate.com, στην Ελλάδα η έκλειψη θα ξεκινήσει στις 10.40.

Θα φτάσει την κορύφωση της περίπου στις 11.45 (11.44 στην Αθήνα, 11.46 στη Θεσσαλονίκη) και θα λήξει γύρω στις 12.50.

Ο ηλιακός δίσκος θα καλυφθεί κατά περίπου 30%.

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης
Newsroom ΔΟΛ

Όσο κι αν οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν τρομάζουν πια από μια ηλιακή έκλειψη, όπως συνέβαινε με τους προγόνους μας, που έβλεπαν μια απόκοσμη σκιά (κάποιο δράκο σύμφωνα με τους Κινέζους) να εξαφανίζει τον μεγαλοπρεπή Θεό-Ήλιο ή φοβούνταν ότι οι άνθρωποι θα τρελαίνονταν, ακόμη και σήμερα το αστρονομικό φαινόμενο προκαλεί ενδόμυχο δέος και, όχι αδικαιολόγητα, προσελκύει το ενδιαφέρον των ανθρώπων.

Οι Έλληνες, μαζί με τους άλλους Ευρωπαίους, καθώς επίσης πολλούς Αφρικανούς και Ασιάτες, έχουν την ευκαιρία σήμερα το πρωί να παρακολουθήσουν (με γυμνά μάτια απαγορεύεται αυστηρά) την μερική σκίαση του ηλιακού δίσκου, στο μέτρο που ο ουρανός δεν είναι συννεφιασμένος. Το φαινόμενο στην Αθήνα αρχίζει στις 10:39 περίπου, κορυφώνεται στις 11:45 και λήγει γύρω στις 12:50 (συνολική διάρκεια της έκλειψης σχεδόν δύο ώρες κι ένα τέταρτο).

Όσο πιο βόρεια είναι μια τοποθεσία στην χώρα μας, τόσο μεγαλύτερο μέρος του Ήλιου θα καλύπτεται από τη σκιά της Σελήνης: Στην Αθήνα περίπου το 31%, στη Φλώρινα σχεδόν το 41%, ενώ στο Ηράκλειο της Κρήτης σχεδόν το 24%.

Η έκλειψη θα εκπέμπεται διαδικτυακά από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ζωντανά από τις εγκαταστάσεις του στην Πεντέλη, στη διεύθυνση: https://diavlos.grnet.gr/event/e495, συνεπώς ο καθένας μπορεί να την παρακολουθήσει από τον υπολογιστή του, πράγμα ιδιαίτερα χρήσιμο λόγω της πιθανής νέφωσης στον ουρανό.

Παράλληλα, στο Ίδρυμα Ευγενίδου, στην είσοδο του Πλανηταρίου, χάρη στα εγκατεστημένα τηλεσκόπια της Ένωσης Ερασιτεχνών Αστρονόμων, μικροί και μεγάλοι θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την έκλειψη, με παράλληλη ενημέρωση από τους αστρονόμους. To ίδιο συμβαίνει στις εγκαταστάσεις του Αστεροσκοπείου στο Θησείο και την Πεντέλη, όπου λειτουργούν ειδικά τηλεσκόπια και διατίθενται στο κοινό ειδικά γυαλιά.

Η έκλειψη είναι ορατή ως ολική μόνο στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, ανάμεσα στη Νορβηγία και στην Ισλανδία, στις νήσους Φαρόε και Σβάλμπαρντ. Όποιος θέλει να παρακολουθήσει την ολική έκλειψη, μπορεί να το κάνει διαδικτυακά στη διεύθυνση του online παρατηρητηρίου Slooh http://live.slooh.com/stadium/live/the-total-solar-eclipse-of-2015 (έναρξη στις 10:30 το πρωί). Οι μίνι-δορυφόροι Proba του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) θα καταγράφουν την έκλειψη από το διάστημα.
Εντός του 2015 θα υπάρξει άλλη μια μερική έκλειψη Ηλίου, στις 13 Σεπτεμβρίου, ορατή μόνο στη Νότια Αφρική, στο Νότιο Ινδικό Ωκεανό και στην Ανταρκτική (από τους πιγκουίνους!).

Το 2016, θα υπάρξουν δύο ηλιακές εκλείψεις, στις 9 Μαρτίου (ορατή ως ολική μόνο στην Ινδονησία) και μια δακτυλιοειδής την 1η Σεπτεμβρίου (ορατή στην Αφρική και στον Ινδικό Ωκεανό). Έως το 2020, θα υπάρξουν συνολικά άλλες δέκα εκλείψεις του Ήλιου, ολικές, μερικές και δακτυλιοειδείς, από τις οποίες ορατή στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (και την Ελλάδα) θα είναι μόνο εκείνη στις 21 Ιουνίου 2020.

Οι ηλιακές εκλείψεις συμβαίνουν, όταν ο Ήλιος, η Σελήνη και η Γη βρίσκονται σε ευθεία γραμμή και η Σελήνη περνάει μπροστά από τον δίσκο του Ήλιου, καλύπτοντάς τον έτσι είτε μερικώς είτε ολικώς. Η σκιά της Σελήνης, που πέφτει πάνω στη Γη, αποτελείται από δύο διαφορετικές περιοχές: έναν εσωτερικό κώνο πλήρους σκιάς, που λέγεται «κύρια σκιά», και μια περιοχή μερικής σκιάς, που λέγεται «παρασκιά».

Όταν παρατηρεί κανείς μια έκλειψη του Ήλιου από μια περιοχή της Γης στην οποία πέφτει η παρασκιά, η Σελήνη καλύπτει ένα μόνο τμήμα του άστρου μας και τότε υπάρχει μερική έκλειψη Ήλιου. Όταν κοιτάζει κάποιος τον Ήλιο από μια περιοχή, την οποία καλύπτει η πλήρης σκιά της Σελήνης, τότε η έκλειψή του Ήλιου είναι ολική.
Πηγή: ΑΠΕ