Πέρασαν έτη πολλά, εξήντα ακριβώς. Ήταν 30 Ιανουαρίου του 1958, εορτή των Τριών Ιεραρχών, όπως και σήμερα.

Για μένα ήταν ξεχωριστή η ημέρα αυτή. Διότι θα έκανα το “ντεμπούτο” μου ως ψάλτης.

Ο δάσκαλός μου στη Σχολή Βυζαντινής Μουσικής και πρωτοψάλτης στο ναό του Ευαγγελισμού, Μιχάλης Σαρρής, μου ανακοίνωσε αρκετές μέρες πριν:
– Θα πεις τον ΑΠΟΣΤΟΛΟ των Τριών Ιεραρχών.

Και αρχίσαμε πρόβες για να μάθω να τον λέω.

Ήλθε λοιπόν εκείνη η ημέρα, η αγωνία μου στα ύψη.

Όταν ανέβηκα στον άμβωνα έριξα μια ματιά προς τα κάτω. Ο ναός ήταν κατάμεστος από μαθητές και μαθήτριες, από δασκάλους και καθηγητές των σχολείων της Ρόδου, καθώς ήταν σχολική εορτή.

Ξεκίνησα με τρεμάμενη φωνή την “προς Εβραίους επιστολήν…”. Είχα τρακ! Τελικά τα κατάφερα και άκουσα το πρώτο “μπράβο” από τον δάσκαλό μου. Ήμουν μόλις δεκατριών χρονών παιδάκι… Την ίδια χρονιά, πάλι με προτροπή και βοήθεια από τον δάσκαλό μου, έψαλα για πρώτη φορά το απόστιχο “Επί ξύλου βλέπουσα…” το βράδυ της Μ. Πέμπτης στην εκκλησία του Ευαγγελισμού. Προς το τέλος της τετραετούς φοίτησής μου στη Σχολή Βυζαντινής Μουσικής πήγα αριστερός ψάλτης στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων.

Ήταν το 1961 και ήμουν 16 χρονών. Τρία χρόνια αργότερα έφυγα για τη Γερμανία. Στη χώρα αυτή γνωρίστηκα  με ιερείς, μεταξύ αυτών και ο παπα Μανώλης Κωβαίος από τις Καλυθιές*.

Τα σαββατοκύριακα τρέχαμε από πόλη σε πόλη, σε μια περιοχή στο μέγεθος της Πελοποννήσου, για να τελέσουμε λειτουργίες, γάμους και βαπτίσεις των ξενιτεμένων Ελλήνων.

Επιστρέφοντας στη Ρόδο είχα σύντομες παρουσίες σε κάποιες εκκλησίες. Πέρασα κι από το αριστερό αναλόγιο του μητροπολιτικού ναού για ένα τετράμηνο. Στα δεξιά έψαλλε ο αείμνηστος Στέργος Μητσού, ο οποίος με συμπαθούσε πολύ.

Κατά καιρούς επέστρεφα στη χορωδία του Ευαγγελισμού. Και ο δάσκαλός μου με υποδεχόταν μ’ ένα πλατύ χαμόγελο κάθε φορά.

Είναι αυτές οι αναμνήσεις από το σύντομο νοερό ταξίδι στο παρελθόν που έχουν τη σημερινή μέρα ξεχωριστή σημασία για μένα.

Και είναι η αφορμή να αποδώσω τιμή στη μνήμη του Μιχάλη Σαρρή, ο οποίος μου έμαθε πράγματα και με οδήγησε στον όμορφο κόσμο της βυζαντινής μουσικής τέχνης.

Τον έζησα ως δάσκαλο και ως χοράρχη. Είχεν οργανώσει μια σπουδαία χορωδία με εξαιρετικήν απόδοση.
Ήταν τελειομανής και μεθοδικός. Αμφιβάλλω αν κάποιος άλλος είχε τη θέληση  και τη δική του υπομονή να καθίσει να γράψει εκατοντάδες παρτιτούρες όλων των ύμνων σε όλους τους ήχους.

Τεράστιο έργο από το δικό του χέρι. Οι κυριακάτικες λειτουργίες και οι ακολουθίες των μεγάλων εορτών μεταδίδονταν εκείνα τα χρόνια από τον κρατικό ραδιοσταθμό της Ρόδου απ’ ευθείας από τον Ευαγγελισμό.
Εφημέριος του ναού τότε ήταν ο παπα Σάββας (Χατζηνικολάου).

Συχνά όμως ιερουργούσε και ο πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως, ο αείμνηστος Αλέξανδρος (Θεοδωρακόπουλος).

Νομίζω πως ταιριάζει εδώ ν’ αναφέρω τα ονόματα των μελών της χορωδίας εκείνης της εποχής χωρίς να είμαι βέβαιος, ότι τα θυμούμαι όλα.

Ήσαν λοιπόν από τη μια μεριά ο Γιώργος Κουμέντος, ο Βασίλης Έλενας, ο μεγάλος αδελφός μου Μάρκος, ερχόταν κι ο έτερος αδελφός μου, ο Αριστείδης, ο Πέτρος Θωμόγλου, ο Κώστας Καπαζάς, ο Κώστας Φαρμακίδης. Στην άλλη, πλευρά η τριάδα των ισοκρατών, οι βαθύφωνοι Παούρης, Θαλασσινός και Σκουμπουρδής.

Το νέο αίμα είμαστε ο Γιώργος Δερματάς, ο Γιάννης Μπουφίδης κι εγώ.
Ήσαν κι αδελφοί Σταυριανού, ο Νίκος και ο Παναγιώτης.

Το σχήμα συμπλήρωναν τα… πιτσιρίκια, οι γιοι του Μ. Σαρρή, ο Κώστας, ο Αλέκος κι ο Μανώλης και οι γιοι του Κ. Φαρμακίδη Γιάννης και Νίκος.

Περί το 1960 προστέθηκε ο Μιχάλης Κουτσούκος καλύπτοντας το μέρος του αριστερού ψάλτη. Κάποιες φορές ερχόταν κι ο γιος του Μανώλης.

Τότε ψάλλαμε στον εξώστη, πάνω από την είσοδο του ναού. Πολλοί από τους προαναφερθέντες δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή.

Βρέθηκα πολλά χρόνια μακριά από το αναλόγιο του ψάλτη. Οι επαγγελματικές μου υποχρεώσεις δεν μου άφηναν περιθώρια γι’ αυτήν την δραστηριότητα. Παραμέλησα γι’ αυτό τον λόγο την μελέτη των μουσικών κειμένων.

Τα τελευταία χρόνια επανήλθα στην εκκλησία του Ευαγγελισμού. Έχω πλέον αρκετό χρόνο στη διάθεσή μου και κίνητρο. Αυτό μου το δίνει ο φίλος μου Μανώλης Θεουλάκης, εξαιρετικός ψάλτης και μελετημένος μουσικοδιδάσκαλος.

Μου αρέσει που ψάλλω δίπλα του. Σήμερα λοιπόν, ξανά των Τριών Ιεραρχών, εορτάζω αυτή την προσωπική εξηντάχρονη επέτειο.

Υ.Γ. Συμπληρωματικά ήλθε στο νου μου σήμερα ένα γεγονός που έχει άμεση σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Συνέβη προ τριακονταετίας. Ήταν πάλι Γενάρης μήνας.

Στη Ρόδο διεξαγόταν κάποιο εκκλησιαστικό συνέδριο. Πήρα το κασετοφωνάκι μου και πήγα να συναντήσω τον μακαριστό Σπυρίδωνα για να μου μιλήσει σχετικά.

– Θα μιλήσεις με τον Βαρθολομαίο, όχι με μένα, μου είπεν ο Σπυρίδων και με σύστησε στον Βαρθολομαίο, επίσκοπο Χαλκηδόνος τότε και δεξί χέρι του Πατριάρχη Δημητρίου.

Η συνομιλία μας έλαβε χώρα σε ξενοδοχείο στο κέντρο της πόλης. Μιλώντας μαζί του κατάλαβα, ότι είχα απέναντί μου έναν πολυμαθή και ευφυή ιεράρχη.

Τρία χρόνια μετά απ’ αυτή τη συνάντηση ο Βαρθολομαίος, κατά κόσμον Δημήτριος Αρχοντόνης, αναγορεύθηκε νέος Οικουμενικός Πατριάρχης!

* απεβίωσε πρόσφατα

Στη φωτογραφία διακρίνονται ο Μιχάλης Σαρρής, στ’ αριστερά του με το άσπρο ράσο, ο Θ. Καραναστάσης και μεταξύ άλλων ο Βασίλης Έλενας, ο Ηλίας Ελιαδάκης, ο Νίκος Σταυριανός