Στενό μαρκάρισμα ασκούν οι τράπεζες στους δανειολήπτες με οφειλές στο… κόκκινο. Οι καταγγελίες συμβάσεων πέφτουν βροχή… μέσα στο καλοκαίρι, περιλαμβάνοντας ακόμη και περιπτώσεις μικρής καθυστέρησης στην αποπληρωμή των μηνιαίων δανειακών δόσεων.
Οι πιέσεις θα ενταθούν από τον Σεπτέμβριο, αφού τα πιστωτικά ιδρύματα σκοπεύουν να… κατέβουν με σύστημα «φουλ επίθεση» προς επίτευξη του στόχου-δέσμευση στον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Οπως τονίζουν νομικοί κύκλοι, την καταγγελία μιας δανειακής σύμβασης ακολουθεί η άσκηση των ενδίκων μέσων και έπειτα η έκδοση εκτελεστού τίτλου. Βάσει αυτού, η τράπεζα προχωράει σε μέτρα αναγκαστικής είσπραξης, δηλαδή σε εκπλειστηριασμό της ακίνητης και κινητής περιουσίας του οφειλέτη, ο οποίος, πλέον, σ’ αυτό το στάδιο έχει εξαιρετικά περιορισμένη προστασία εξαιτίας του αναθεωρημένου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
Με σκοπό, λοιπόν, να μη βρεθούν οι οφειλέτες προ εκπλήξεων και να προστατέψουν την περιουσία τους πριν να είναι αργά, ο «Ε.Τ.» συγκέντρωσε και παρουσιάζει τις βασικές επιλογές που έχουν και τις… κακοτοπιές που θα πρέπει να αποφύγουν.
1. Στεγαστικά δάνεια
Καταρχάς, όσον αφορά στα κόκκινα στεγαστικά δάνεια, οι πολίτες που χρωστούν και επιθυμούν να διευθετήσουν τις οφειλές τους προστατεύοντας, παράλληλα, την πρώτη κατοικία τους έχουν ως βασικές επιλογές το νόμο Κατσέλη και τον Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών (ΚΔΤ).
-Νόμος Κατσέλη
Το λεγόμενο «καταφύγιο» για τους δανειολήπτες με στεγαστικά δάνεια στο… κόκκινο (ν. 3869/2010) αναθεωρήθηκε το 2015 από τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. και τέθηκε σε ισχύ από 1ης.1.2016. Σύμφωνα με νομικούς κύκλους, τα πιο αυστηρά κριτήρια (εισόδημα και αντικειμενική αξία ακινήτου σε χαμηλά επίπεδα) που προβλέπει έκτοτε ο νόμος Κατσέλη συνεπάγονται μείωση του αριθμού των ωφελουμένων. Οι ίδιες πηγές εκτιμούν πως ο νόμος θα μετατραπεί σε ακόμη πιο «στενό κουστούμι» δεδομένου του αιτήματος του SSM για επανεξέταση των όρων που θέτει. Σημειώνεται πως απώτερος σκοπός του «Μηχανισμού» είναι να βρεθούν οι λεγόμενοι στρατηγικοί κακοπληρωτές, δηλαδή αυτοί που παρότι έχουν χρήματα δεν είναι τυπικοί στις οφειλές τους, εκμεταλλευόμενοι τις διατάξεις του νόμου.
Στο μεταξύ, τραπεζικά στελέχη υποστηρίζουν πως από τον Σεπτέμβριο θα επιταχυνθεί η διαδικασία εκδίκασης υποθέσεων που εντάσσονται στο συγκεκριμένο νόμο, προκειμένου έως το 2018 να έχουν εκδικαστεί 100.000 από τις συνολικά 170.000 υποθέσεις.
Κατά τα λεγόμενα της κυβέρνησης, από την αναθεώρηση του ν. 3869/2010 καλύπτεται το 60% των δανειοληπτών με «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια (Πίνακας 1). Μάλιστα, για το 25% αυτών, που αφορά σε δανειολήπτες εξαιρετικά ευάλωτους οικονομικά, με εισοδήματα γύρω από το όριο της φτώχειας, θέση της είναι πως υπάρχει οριζόντια προστασία. Κάτι που αμφισβητούν νομικές πηγές, υπογραμμίζοντας πως η εκάστοτε τράπεζα έχει το δικαίωμα στην περίπτωση που δεν είναι συνεργάσιμος ο «κόκκινος» οφειλέτης (π.χ. δεν παρέχει στην τράπεζα οικονομικά στοιχεία και οποιοδήποτε άλλο έγγραφο του ζητηθεί) να μη δεχτεί τη ρύθμιση που επιδιώκει.
Το υπόλοιπο 35% των δανειοληπτών αφορά στα μεσαία οικονομικά στρώματα που η τύχη τους υπόκειται, επίσης, στη διακριτική ευχέρεια των τραπεζών. Γι’ αυτή τη δεύτερη κατηγορία οφειλετών προβλέπεται, καταρχήν, εξωδικαστική προσπάθεια διευθέτησης χρέους, δηλαδή «κρούση» στη συνεργαζόμενη τράπεζα, με στόχο να αναζητηθεί η κατάλληλη ρύθμιση για τη διευθέτηση του χρέους. Αν δεν επέλθει συμβιβασμός μεταξύ τράπεζας-δανειοληπτών υπάρχει η επιλογή των Ειρηνοδικείων. Εκεί, ακόμη και αν το δικαστήριο αποφασίσει πως ο δανειολήπτης μπορεί να ανταποκριθεί στην αποπληρωμή του δανείου του χωρίς προβλήματα, είναι στο «χέρι» της τράπεζας να δεχτεί ή όχι την εκάστοτε απόφαση. Εφόσον κρίνει ότι δεν είναι προς όφελός της, π.χ. το δικαστήριο προσδιορίζει εξαιρετικά χαμηλή δόση, θα ανοίγει ο δρόμος για τον πλειστηριασμό.
-Κώδικας Δεοντολογίας των Τραπεζών
Η κυβέρνηση προχώρησε στην αναθεώρηση του Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών (ΚΔΤ) πέρυσι τον Αύγουστο. Το συγκεκριμένο πλαίσιο είναι δεσμευτικό για τις τράπεζες, τους δανειολήπτες και τα λεγόμενα funds, καθιστώντας σαφές πως η κατηγοριοποίηση ενός δανειολήπτη ως μη συνεργάσιμου «μπορεί να έχει συνέπεια το εκπλειστηρίασμα της πρώτης κατοικίας του».
Μεταξύ άλλων ο ΚΔΤ περιλαμβάνει τρία πακέτα ενδεικτικών λύσεων για ιδιώτες και επιχειρήσεις με τζίρο έως 1 εκατ. ευρώ, τα οποία αφορούν στις εξής ρυθμίσεις:
Βραχυπρόθεσμες
Ως βραχυπρόθεσμοι τύποι ρυθμίσεων θεωρούνται οι τύποι ρύθμισης με διάρκεια μικρότερη των δύο ετών που αφορούν σε περιπτώσεις όπου οι δυσκολίες αποπληρωμής κρίνονται, βάσιμα, προσωρινές.
Μακροπρόθεσμες
Κατατάσσονται οι τύποι ρύθμισης με διάρκεια μεγαλύτερη των 2 ετών, με στόχο τη μείωση της τοκοχρεωλυτικής δόσης ή/και της δανειακής επιβάρυνσης, λαμβάνοντας υπόψη συντηρητικές παραδοχές για την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη μέχρι τη λήξη του προγράμματος αποπληρωμής.
Λύσεις οριστικής διευθέτησης
Ως λύση οριστικής διευθέτησης ορίζεται οποιαδήποτε μεταβολή του είδους της συμβατικής σχέσης ή ο τερματισμός αυτής, με στόχο την οριστική τακτοποίηση της απαίτησης του ιδρύματος έναντι του δανειολήπτη. Η λύση αυτή μπορεί να συνδυάζεται με παράδοση (εθελοντική) της εμπράγματης εξασφάλισης στο ίδρυμα προς μείωση του συνόλου της απαίτησης ή ακόμα και με οικειοθελή ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων προς τακτοποίηση της απαίτησης.
Η «τρικλοποδιά»
Η εθελοντική παράδοση του ενυπόθηκου ακινήτου, σύμφωνα με τη δικηγόρο Αριάδνη Νούκα, αποτελεί μια λύση που παρέχεται μέσω του ΚΔΤ, η οποία «εξυπηρετεί de facto πλήρως τις τράπεζες στους στόχους απομείωσης των “κόκκινων δανείων”, διότι κατ’ αυτό τον τρόπο αποκτούν το ακίνητο σε εξαιρετικά ελάχιστο χρόνο αποφεύγοντας χρονοβόρες και πολυέξοδες δικαστικές διαμάχες και επιλύουν μια προβληματική δανειοδότηση».
Ωστόσο, κατά τα λεγόμενα της ίδιας αποτελεί μια «καλοστημένη» παγίδα για το δανειολήπτη. Κι αυτό διότι η αποτίμηση του εθελοντικά παραδοθέντος ακινήτου και ο προσδιορισμός της αξίας του θα πραγματοποιούνται με την τρέχουσα εμπορική αξία αυτού και όχι με την αξία του κατά τη χρονική στιγμή της δανειοδότησης. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα η αξία του ακινήτου εξαιρετικά δύσκολα να καλύπτει το εναπομείναν υπόλοιπο του δανείου, δηλαδή την οφειλή του δανειολήπτη κατά τη χρονική στιγμή της εθελοντικής παράδοσης, με δεδομένο ότι κατά μέσο όρο οι αξίες των ακινήτων έχουν υποχωρήσει κατά 40% και σε κάποιες περιοχές μέχρι και 70%. Επί της ουσίας, δηλαδή, ο δανειολήπτης θα συνεχίζει να οφείλει στην τράπεζα.
2. Επιχειρηματικά δάνεια
Επειτα από αναμονή ετών, μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις με οφειλές προς τράπεζες, εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία και προμηθευτές μπορούν (από τις 3.8.2017) να υποβάλουν αίτηση ένταξης στον εξωδικαστικό συμβιβασμό (ν. 4469/2017) προσδοκώντας σε ρύθμιση.
Ο μεγαλύτερος εχθρός του μηχανισμού είναι η γραφειοκρατία, γι’ αυτό και οι ενδιαφερόμενοι που έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους σε αυτόν πρέπει να είναι πολύ καλά προετοιμασμένοι. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως το χρονικό διάστημα 3.8.2017-11.8.2017 υπήρξαν μόλις 15 οριστικές αιτήσεις, λόγω του όγκου των δικαιολογητικών που απαιτούνται.
Αίτηση υπαγωγής στο εξωδικαστικό συμβιβασμό μπορεί να υποβάλει κάθε φυσικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα και κάθε νομικό πρόσωπο το οποίο αποκτά εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, εφόσον:
-κατά την 31η Δεκεμβρίου 2016 είχε προς χρηματοδοτικό φορέα οφειλή από δάνειο σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερών ή οφειλή που ρυθμίστηκε μετά την 1η Ιουλίου 2016 ή είχε ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τη φορολογική διοίκηση ή είχε ληξιπρόθεσμες οφειλές προς φορέα κοινωνικής ασφάλισης ή είχε βεβαιωθεί η μη πληρωμή επιταγών εκδόσεώς του λόγω μη επαρκούς υπολοίπου ή είχαν εκδοθεί διαταγές πληρωμής ή δικαστικές αποφάσεις λόγω ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων εις βάρος του,
-οι συνολικές προς ρύθμιση οφειλές του ξεπερνούν το ποσό των 20.000 ευρώ,
-ο οφειλέτης που τηρεί απλογραφικό λογιστικό σύστημα κρίνεται επιλέξιμος εφόσον έχει θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης,
-ο οφειλέτης που τηρεί διπλογραφικό λογιστικό σύστημα κρίνεται επιλέξιμος εφόσον πληροί μία από τις παρακάτω προϋποθέσεις σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης:
α. έχει θετικά αποτελέσματα προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων ή
β. έχει θετική καθαρή θέση (equity).
Στις πιθανές ρυθμίσεις που προβλέπονται στο πλαίσιο του «μηχανισμού» συμπεριλαμβάνονται η επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής των δανείων, η εξόφληση σε περισσότερες δόσεις, η μείωση επιτοκίου, η διαγραφή μέρους των απαιτήσεων, η απονομή περιόδου χάριτος στον οφειλέτη, η εκποίηση επιμέρους περιουσιακών του στοιχείων σε πιστωτή ή τρίτο πρόσωπο κ.λπ.
Η σχετική αίτηση υποβάλλεται έως τις 31.12.2018, αποκλειστικά ηλεκτρονικά στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ), μέσω της χρήσης ειδικής πλατφόρμας (www.keyd.gov.gr).
Τα Κέντρα Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών (ΚΕΥΔ)
Κατά την τρέχουσα εβδομάδα κοινοποιήθηκαν οι έδρες των 30 Κέντρων Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών (ΚΕΥΔ). Εκεί μπορούν να καταφεύγουν οι οφειλέτες αναζητώντας εξειδικευμένες συμβουλές από δικηγόρους και οικονομολόγους για τα δικαιώματά τους και τις επιλογές που έχουν για ρύθμιση των χρεών τους. Ηδη στους Δήμους Αθηναίων και Πειραιά τα ΚΕΥΔ λειτουργούν από τις 16/8, ενώ από τις 21/8 θα ανοίξουν τις… πόρτες τους και αυτά στους Δήμους Θεσσαλονίκης, Παύλου Μελά, Λάρισας, Ιωαννιτών και Κοζάνης. Πρόσθετα, θα στηθούν ΚΕΥΔ στους εξής Δήμους: Ζωγράφου, Ηλιούπολης, Αμαρουσίου, Χαλανδρίου, Περιστερίου, Γλυφάδας, Καλλιθέας, Αχαρνών, Φυλής, Κορδελιού – Ευόσμου, Αλεξανδρούπολης, Καβάλας, Βέροιας, Σερρών, Βόλου, Χαλκιδέων, Πατρέων, Αγρινίου, Κορινθίων, Καλαμάτας, Ρόδου, Ηρακλείου και Χανίων.
Σαφάρι με στόχο την άμεση είσπραξη 1 δισ. ευρώ μέσα στο 2017 θα ξεκινήσει το Κέντρο Είσπραξης Οφειλών, βάζοντας στο στόχαστρο 1.500.000 οφειλέτες, ακόμα και αυτούς που έχουν χρέη κάτω των 5.000 ευρώ.
Έτσι, όσοι έχουν οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία θα λάβουν ειδοποιητήρια για την πληρωμή τους και θα πρέπει να ανταποκριθούν άμεσα και μέσα σε διάστημα 3 μόλις μηνών.
Στην περίπτωση που δεν το κάνουν, θα έρθουν αντιμέτωποι με μέτρα αναγκαστικής είσπραξης, όπως για παράδειγμα δέσμευση λογαριασμών, κατάσχεση καταθέσεων και προσημείωση περιουσιακών στοιχείων.
Το επιχειρησιακό σχέδιο δράσης του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) για το 2017
Πρώτος άξονας δράσεων του ΚΕΑΟ, για το 2017, είναι η αποτελεσματική ανάλυση του χαρτοφυλακίου οφειλών του ΚΕΑΟ.
Συγκεκριμένα, προβλέπεται:
Ανάπτυξη σχεδίου για τη διαχείριση της ένταξης από 01.01.2017 όλων των οφειλετών με μη ρυθμισμένες οφειλές στο ΚΕΑΟ.
Ένταξη του συνόλου των μη ρυθμισμένων οφειλών από τους τ. ΦΚΑ (ΕΦΚΑ) στο ΚΕΑΟ σε συνεργασία με τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΕΦΚΑ.
Κατάρτιση αναλυτικού πλάνου ελέγχων του μητρώου οφειλετών.
Διενέργεια ελέγχων ορθότητας και πληρότητας των στοιχείων μητρώου οφειλετών με διασταύρωση και άντληση στοιχείων από κάθε διαθέσιμη πηγή (Γ.Γ.Π.Σ., Γ.Ε.ΜΗ., ΕΛ.ΑΣ., Η.ΔΙ.Κ.Α., Εθνικό τυπογραφείο).
Προσδιορισμός μοντέλου ροής πληροφορίας μεταξύ ΚΕΑΟ και ΕΦΚΑ για τη διαχείριση των μεταβολών-διορθώσεων στο μητρώο οφειλετών ΚΕΑΟ.
Έκδοση υπουργικής απόφασης, κατ' εξουσιοδότηση της παραγράφου 5 του άρθρου 108 του Ν. 4387/2016 (Α'85), σχετικά με τον έλεγχο της συνδρομής των προϋποθέσεων του άρθρου 108 του ανωτέρω νόμου για το χαρακτηρισμό οφειλών ως ανεπίδεκτων είσπραξης.
Θέσπιση διάταξης που προβλέπει την αναλογική εφαρμογή για τις υπηρεσίες του ΚΕΑΟ του άρθρου 15 του Ν. 4174/2013, (ΦΕΚ Α' 170), για λήψη πληροφοριών από τρίτους φορείς, ώστε να διευκολυνθεί ο έλεγχος της εισπραξιμότητας των οφειλών.
Σύνταξη επικαιροποιημένων οδηγιών προς τις Περιφερειακές Υπηρεσίες για την εφαρμογή της διαδικασίας χαρακτηρισμού των ανείσπρακτων.
Εφαρμογή διαδικασιών για το διαχωρισμό των ανείσπρακτων οφειλών, βάσει του άρθρου 108 του Ν. 4387/2016.
Εντοπισμός συνυπεύθυνων εργοδοτών και συσχετιζόμενων επιχειρήσεων.
Εφαρμογή μέτρου φραγής της δυνατότητας υποβολής ΑΠΔ.
Ολοκλήρωση δοκιμαστικής εφαρμογής του συστήματος Risk Analysis, το οποίο θα αξιοποιηθεί για τον εντοπισμό παραβατικών συμπεριφορών, τη δημιουργία του προφίλ του οφειλέτη και τον καθορισμό του βαθμού επισφάλειας της οφειλής.
Υλοποίηση του βιβλίου ανεπίδεκτων είσπραξης (λογισμικό).
Στόχοι είναι:
Ολοκλήρωση μαζικών εντάξεων μη ρυθμισμένων οφειλών από τους τ. ΦΚΑ (ΕΦΚΑ) στο ΚΕΑΟ εντός του πρώτου εξαμήνου του 2017.
Διόρθωση και συμπλήρωση των στοιχείων μητρώου των οφειλετών του τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ σε ποσοστό άνω του 90%.
Διόρθωση και συμπλήρωση των στοιχείων μητρώου των οφειλετών των λοιπών τ. ΦΚΑ (πλην τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ) σε ποσοστό άνω του 60%.
Παραγωγή δοκιμίων λαθών εντός 40 ημερών από την ένταξη των οφειλετών στο ΚΕΑΟ.
Χαρακτηρισμός οφειλών, ύψους 2 δισ. ευρώ, ως ανεπίδεκτων είσπραξης με εφαρμογή του άρθρου 108 του Ν. 4387/2016.
Έναρξη παραγωγικής λειτουργίας του συστήματος Ανάλυσης Επικινδυνότητας (Risk Analysis) έως 30/06/2017.
Δεύτερος άξονας δράσεων του ΚΕΑΟ, για το 2017, είναι η εντατικοποίηση μηχανισμών είσπραξης ληξιπρόθεσμων οφειλών-αύξηση εσόδων.
Ειδικότερα:
Αποστολή ατομικών ειδοποιήσεων σε όλους τους οφειλέτες που θα ενταχθούν, σύμφωνα με την υπ. αρίθμ. 58039/3275/28.12.2016 Υπουργική Απόφαση.
Καθιέρωση πάγιας εβδομαδιαίας επικοινωνίας της Κεντρικής με τις Περιφερειακές Υπηρεσίες για παρακολούθηση της πορείας διεκπεραίωσης της αποστολής των ατομικών ειδοποιήσεων και για την παροχή οδηγιών/κατευθύνσεων.
Εξαγωγή συνδυαστικών αναφορών σχετικά με τις παράλληλες ρυθμίσεις που τυχόν τηρούν οφειλέτες που έχουν ενταχθεί για μέρος των οφειλών τους σε ειδικές ρυθμίσεις.
Επέκταση ελέγχου διατήρησης ειδικών ρυθμίσεων, πέραν των ρυθμίσεων, βάσει επικύρωσης συμφωνίας εξυγίανσης.
Δημιουργία διαδικασίας ελέγχου πλήθους και διατήρησης ρυθμίσεων υπευθύνων.
Προγραμματισμός επισκέψεων σε κάθε Περιφερειακή Υπηρεσία από ομάδα της Διεύθυνσης Διακανονισμού Οφειλών στο πλαίσιο υποστήριξης-εκπαίδευσης των Υπηρεσιών.
Δημιουργία απαγορευτικού μηνύματος κατά την είσοδο των οφειλετών στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες προς οφειλέτες, σε περίπτωση που ο οφειλέτης δεν έχει αναγνώσει την ατομική ειδοποίηση που του έχει σταλεί ηλεκτρονικά.
Προτροπή οφειλετών για εγγραφή στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες.
Διενέργεια ημερίδων για την ενημέρωση επιχειρήσεων και λογιστών σχετικά με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και τις ρυθμίσεις.
Καθορισμός μεθοδολογίας για την κατάταξη των οφειλετών ως προς την προτεραιότητα και την επιλογή του μέτρου κατά τη λήψη αναγκαστικών μέτρων είσπραξης.
Ολοκλήρωση σχεδιασμού των διαδικασιών συνεργασίας του ΚΕΑΟ με τη φορολογική διοίκηση για την άντληση των πληροφοριών οικονομικών και περιουσιακών στοιχείων των οφειλετών.
Υλοποίηση διασύνδεσης μεταξύ των πληροφοριακών συστημάτων του ΚΕΑΟ και της ΓΓΠΣ για την άντληση των πληροφοριών οικονομικών και περιουσιακών στοιχείων των οφειλετών.
Ολοκλήρωση προσαρμογών του λογισμικού του ΟΠΣ-ΙΚΑ στη λειτουργική περιοχή διακανονισμού οφειλών:
α) Δημιουργία τύπων ρύθμισης για τη διαχείριση των ειδικών ρυθμίσεων.
β) Δημιουργία αυτοματοποιημένων αναφορών (reports) για την παρακολούθηση της πορείας των ατομικών ειδοποιήσεων.
Έλεγχος και έναρξη παραγωγικής λειτουργίας των επεκτάσεων λογισμικού της λειτουργικής περιοχής αναγκαστικών μέτρων για:
α) Παραγωγή μηνυτήριων αναφορών για τη μη καταβολή εργοδοτικών και ασφαλιστικών εισφορών για άθροισμα οφειλών από πράξεις επιβολής εισφορών (ΠΕΕ) ίσο ή μεγαλύτερο του χρηματικού ορίου των μηνυόμενων ποινικών αδικημάτων των 30.000 ευρώ.
β) Εκτέλεση αυτοματοποιημένων μηχανογραφικών ροών για την εξαγωγή πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης (παραγγελίες κατάσχεσης κινητών/ακινήτων και κατασχέσεις εις χείρας πιστωτικών ιδρυμάτων), βάσει κριτηρίων επιλογής από το χρήστη και τυποποιημένων κανόνων επιλογής οφειλετών, οι οποίες θα χρεώνονται αυτόματα και ισόνομα στους συνεργαζόμενους δικαστικούς επιμελητές.
Υλοποίηση Β' φάσης της εφαρμογής αποστολής ηλεκτρονικών κατασχετηρίων εις χείρας πιστωτικών ιδρυμάτων.
Υλοποίηση διασύνδεσης με την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους για την αναγγελία στοιχείων οφειλετών στο πλαίσιο του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών Επιχειρήσεων.
Υλοποίηση διασύνδεσης με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων για την αναγγελία στοιχείων οφειλετών στο πλαίσιο δημοσιοποίηση των στοιχείων μεγάλων οφειλετών, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 42 του Ν. 4410/2016.
Στόχοι:
Είσπραξη 1 δισ. ευρώ εντός του 2017.
Αποστολή ατομικών ειδοποιήσεων στους οφειλέτες που θα ενταχθούν μαζικά, βάσει της υπ. αριθμ. 58039/3275/28.12.2016 Υπουργικής Απόφασης εντός τριών μηνών από την ένταξη.
Λήξη αναγκαστικών μέτρων είσπραξης εντός 70 ημερών, μετά από απώλεια ρύθμισης.
Τρίτος άξονας δράσεων είναι η ενίσχυση διοικητικής ικανότητας του ΚΕΑΟ:
Άμεση στελέχωση των Υπηρεσιών με προσωπικό, μέσω μετακίνησης υπαλλήλων από τους τ. ΦΚΑ, σύμφωνα με τις τρέχουσες ανάγκες και τις προβλεπόμενες θέσεις.
Επανεξέταση κατανομής του υφιστάμενου προσωπικού.
Διοργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων για την επιμόρφωση προσωπικού σε θέματα είσπραξης των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Διενέργεια ημερίδων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των ανώτερων στελεχών των Περιφερειακών Υπηρεσιών.
Προμήθεια μηχανογραφικού εξοπλισμού (SQL Server, σταθμοί εργασίας, δικτυακός εξοπλισμός) για την κάλυψη των αναγκών της Κεντρικής Υπηρεσίας.
Εγκατάσταση και παραμετροποίηση πλατφόρμας διαχείρισης βάσεων δεδομένων SQL Server.
Ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών προς τους οφειλέτες:
α) mobile εφαρμογές για τις υπηρεσίες «Προσωποποιημένη πληροφόρηση», «Πίνακας χρεών» και «Καρτέλα οφειλέτη» και β) ενημέρωση στοιχείων επικοινωνίας, μέσω διαδικτύου.
Σύνταξη ισολογισμού-απολογισμού οικονομικών ετών 2014, 2015 και 2016.
Αμεση απόδοση των εσόδων στους δικαιούχους ΦΚΑ με την είσπραξη των οφειλών, μέσω ΔΙΑΣ και από ηλεκτρονικά κατασχετήρια με λογιστικοποίηση των εγγραφών σε καθημερινή βάση.
Υποβολή στατιστικών δελτίων τριμηνιαίας και ετήσιας έρευνας Φορέων Γενικής Κυβέρνησης, σε εφαρμογή των υπ. αριθμ. 11750/Γ1-1233/2.10.2014, Γ1-3/5.1.2015 και Γ1492/21.4.2015 εγκυκλίων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Παρακολούθηση εκτέλεσης του προϋπολογισμού έτους 2017.
Τήρηση δεικτών αποτελεσμάτων ανά Περιφερειακή Υπηρεσία (με τριμηνιαία παρακολούθηση).
Επανεξέταση εσωτερικών ροών εργασίας και ανασχεδιασμός διαδικασιών, όπου κριθεί απαραίτητο.
Σύνταξη πρότασης για αναδιοργάνωση των Περιφερειακών Υπηρεσιών για τη βελτίωση της λειτουργίας και την αποτελεσματική διαχείριση του αυξημένου όγκου οφειλετών.
Στόχοι:
Στελέχωση του ΚΕΑΟ με συνολικά 600 υπαλλήλους έως 31.03.2017.
Υλοποίηση τριήμερων εκπαιδεύσεων για τουλάχιστον 300 υπάλληλους των Περιφερειακών Υπηρεσιών σε θέματα διαχείρισης της είσπραξης ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Υλοποίηση τουλάχιστον δύο ημερίδων για ευαισθητοποίηση διευθυντών και προϊσταμένων (50 άτομα).
Υλοποίηση τουλάχιστον πέντε πενθήμερων εκπαιδεύσεων πάνω στο λογισμικό των καθυστερούμενων εισφορών και των αναγκαστικών μέτρων.
Από την αρχή του 2017, το ΚΕΑΟ, σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιό του, «έρχεται αντιμέτωπο με μία σημαντική πρόκληση όσον αφορά τον όγκο των οφειλών που καλείται να διαχειριστεί. Με την υπ. αριθμ. 58039/3275/28.12.2016 απόφαση υφυπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, καταργήθηκε η υπ. αριθμ. οικ.13822/1089/2.5.2014 Υπουργική Απόφαση σχετικά με τα "Κριτήρια προσδιορισμού των εισπράξιμων ληξιπρόθεσμων οφειλών για διαβίβαση στο ΚΕΑΟ των οφειλετών του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, του ΟΑΕΕ, του ΕΤΑΑ και του ΟΓΑ".
Σύμφωνα με τη νέα Υπουργική Απόφαση, "Στο ΚΕΑΟ διαβιβάζονται από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς όλες οι ληξιπρόθεσμες οφειλές, ανεξαρτήτως ύψους και εισπραξιμότητας, οι οποίες, κατά την έκδοση της παρούσας, δεν βρίσκονται σε καθεστώς ενεργούς ρύθμισης».
Επομένως, με την παραπάνω Υπουργική Απόφαση, από 01.01.2017, διαβιβάζονται αφενός μεν οι μη ρυθμισμένες οφειλές κάτω των 5.000 ευρώ αφετέρου δε οι μη ρυθμισμένες οφειλές άνω των 5.000 ευρώ που δεν πληρούσαν τα παλαιότερα κριτήρια για διαβίβαση των θεωρητικά εισπράξιμων οφειλών στο ΚΕΑΟ. Οι οφειλέτες εντάσσονται στο ΚΕΑΟ με το σύνολο των οφειλών τους για όλα τα έτη.
Βάσει των παραπάνω, εκτιμάται ότι το στοκ οφειλετών των τ. ΦΚΑ που είναι προς ένταξη στο ΚΕΑΟ περιλαμβάνει περίπου:
310.000 οφειλέτες από το τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (εντάχθηκαν στο ΚΕΑΟ, στο τέλος Ιανουαρίου 2017, με οφειλές, ύψους περίπου 4,5 δισ. ευρώ).
420.000 οφειλέτες από τον τ. ΟΑΕΕ.
380.000 οφειλέτες από τον τ. ΟΓΑ.
80.000 οφειλέτες από το τ. ΕΤΑΑ.
Οι παραπάνω οφειλές θα έρθουν να προστεθούν στις ήδη ενταγμένες οφειλές, οι οποίες, στο τέλος του 2016, ήταν στο ύψος των 17,5 δισ. ευρώ για 314.917 οφειλέτες.
Με εφαρμογή των νέων κριτηρίων διαβίβασης οφειλών, στο τέλος Ιανουαρίου 2017, εντάχθηκαν 313.108 νέοι οφειλέτες από το τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Η διαβίβαση έγινε, μετά από επικοινωνία με τη Γενική Διεύθυνση Εισφορών και Ελέγχων του ΕΦΚΑ και ακολουθήθηκε από επανασχεδιασμό των διαδικασιών για τη διαβίβαση των νέων οφειλών που θα δημιουργούνται στο εξής. Αντίστοιχες ενέργειες προγραμματίζονται και για τις οφειλές από τους υπόλοιπους τ. ΦΚΑ που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ, για τους οποίους θα πρέπει να προγραμματιστεί η ένταξη, λαμβάνοντας υπόψη και την ετοιμότητά τους ως προς τη βεβαίωση των οφειλών τους.
Η δράση της επικαιροποίησης του μητρώου οφειλετών αφορά τη διαρκή ενημέρωση και επικαιροποίηση του ενιαίου μητρώου οφειλετών, ώστε να περιέχει πλήρη και έγκυρα στοιχεία, τα οποία είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική διαχείριση των οφειλών. Η αποστολή των ατομικών ειδοποιήσεων, η λήψη αναγκαστικών μέτρων, η δημιουργία του προφίλ οφειλέτη και ο εντοπισμός των περιπτώσεων οργανωμένης εισφοροδιαφυγής, προϋποθέτουν την τήρηση ορθών μητρώων. Στο πλαίσιο αυτό, η Διεύθυνση Μητρώου Οφειλετών του ΚΕΑΟ διενεργεί ενδελεχή έλεγχο για αποκατάσταση των λαθών στα στοιχεία μητρώου, προχωρώντας, μεταξύ άλλων και σε διασταυρώσεις με στοιχεία που τηρούνται σε άλλες υπηρεσίες (Γ.Γ.Π.Σ., Γ.Ε.ΜΗ., ΕΛ.ΑΣ., Η.ΔΙ.Κ.Α., κλπ.).
Χαρακτηριστικά παραδείγματα ελλείψεων του Ενιαίου Μητρώου Οφειλετών είναι τα εξής:
Ελλιπή στοιχεία υπευθύνων των επιχειρήσεων (στοιχεία ταυτότητας, ιδιότητα υπευθύνου, ημερομηνία έναρξης και λήξης ιδιότητας, κλπ.).
Νομικά πρόσωπα με μικρότερο του προβλεπόμενου αριθμού υπευθύνων ή ακόμα και χωρίς καμία καταχώρηση υπευθύνου.
Μη επικαιροποιημένα στοιχεία σχετικά με την κατάσταση λειτουργίας της επιχείρησης (μη λειτουργία, μη απασχόληση, οριστική διακοπή, κλπ).
Λανθασμένα ή ελλιπή στοιχεία ταχυδρομικής διεύθυνσης.
Με την κατάργηση των κριτηρίων για τη διαβίβαση των θεωρητικά εισπράξιμων οφειλών από τους ΦΚΑ στο ΚΕΑΟ, αναμένεται να ενταχθούν πολλές οφειλές οι οποίες εμφανίζουν πολύ μικρή εισπραξιμότητα. Ο διαχωρισμός των οφειλών αυτών σε εφαρμογή του 'Αρθρου 108 του Ν.4387/2016 είναι περισσότερο από ποτέ κρίσιμης σημασίας για τη διαχείριση του χρέους.
Ενδεικτικά, στην κατηγορία των οφειλών χαμηλής εισπραξιμότητας εντάσσονται οφειλές, για την είσπραξη των οποίων έχουν ληφθεί επανειλημμένα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης χωρίς αποτέλεσμα, οφειλές προσώπων που έχουν αποβιώσει και οι κληρονόμοι αποποιήθηκαν την κληρονομία, οφειλές επιχειρήσεων που έχουν πτωχεύσει ή βρίσκονται σε αδράνεια, κ.α.
Η δράση περιλαμβάνει ενδελεχή έλεγχο των οφειλών και καταλήγει στην καταχώριση στο ειδικό βιβλίο ανεπίδεκτων είσπραξης, όσων από αυτές κριθεί ότι πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου. Η πρόοδος της δράσης στο στάδιο αυτό θα διευκολυνθεί πολύ με την υπουργική απόφαση που αναμένεται να εκδοθεί, κατ' εξουσιοδότηση της παραγράφου 5 του άρθρου 108 του ν. 4387/2016, με την οποία θα καθοριστούν τα ελάχιστα στοιχεία που πρέπει να ερευνώνται, ώστε να γίνεται με ασφάλεια ο χαρακτηρισμός των οφειλών ως ανεπίδεκτων είσπραξης.
Στο ΚΕΑΟ εξασφαλίζεται η κεντρική παρακολούθηση των οφειλετών. Στο πλαίσιο αυτό, οι δράσεις επικεντρώνονται στην αξιοποίηση των δεδομένων που βρίσκονται στο πληροφοριακό σύστημα, προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με βασικά σημεία ενδιαφέροντος, όπως η φερεγγυότητα των οφειλετών, η εισπραξιμότητα και η παραβατικότητα.
Εφαρμόζοντας μεθοδολογίες ανάλυσης κινδύνου, το ΚΕΑΟ θα εστιάσει:
Στον εντοπισμό παραβατικών συμπεριφορών-οργανωμένης εισφοροδιαφυγής, ώστε να γίνονται οι απαραίτητες ενέργειες παρεμπόδισης συνέχισης της παραβατικής συμπεριφοράς και επικοινωνίας με τις αρμόδιες Υπηρεσίες ελέγχου.
Στον καθορισμό της θεωρητικής εισπραξιμότητας της οφειλής, ώστε να εντοπίζονται: α) Οι οφειλέτες στους οποίους θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα κατά τη λήψη αναγκαστικών μέτρων, γιατί η οφειλή τους είναι υψηλής εισπραξιμότητας και β) οι οφειλές που είναι χαμηλής εισπραξιμότητας και η επιδίωξη της είσπραξής τους δεν είναι οικονομικά συμφέρουσα, δηλαδή συνεπάγεται άσκοπη κατασπατάληση υλικών και ανθρώπινων πόρων και για τις οποίες θα πρέπει να κινηθούν οι διαδικασίες χαρακτηρισμού ως ανεπίδεκτων είσπραξης.
Στη δημιουργία του προφίλ του οφειλέτη λαμβάνονται υπόψη τα χαρακτηριστικά του οφειλέτη (νομική μορφή, δραστηριότητα), αλλά και η γενικότερη συμπεριφορά του σχετικά με την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του (συνέπεια στην καταβολή των τρεχουσών εισφορών, τακτική καταβολή εύλογων ποσών έναντι της οφειλής, κλπ).
Παράλληλα, το ΚΕΑΟ εστιάζει στον εντοπισμό περιπτώσεων οργανωμένης εισφοροδιαφυγής και συστηματικής δημιουργίας οφειλών. Έντονη παραβατικότητα παρατηρείται σε επιχειρήσεις εταιρικής μορφής κεφαλαιουχικού χαρακτήρα, κυρίως μονοπρόσωπες ΕΠΕ και Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες (ΙΚΕ), που καταστρατηγούν τις διατάξεις της νομοθεσίας περί ευθύνης διοικούντων νομικά πρόσωπα για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών που οφείλονται από τα νομικά αυτά πρόσωπα.
Για την αντιμετώπιση των παραπάνω περιπτώσεων, άμεσης προτεραιότητας ζήτημα είναι ο ασφαλής εντοπισμός των εικονικών υπευθύνων για τον καταλογισμό των εισφορών στους πράγματι ωφελούμενους από την παράνομη δραστηριότητα. Τα πρόσωπα αυτά είναι που έχουν την υποχρέωση, αλλά και την οικονομική δυνατότητα, να αποκαταστήσουν τη ζημία των ασφαλιστικών οργανισμών που προκλήθηκε από τη δραστηριότητά τους.
Πληροφορίες: ΑΠΕ-ΜΠΕ