Εξπρές και πολλαπλές κατασχέσεις σε ίδια κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία για όσους χρωστούν στο Δημόσιο, σε ιδιώτες και τις τράπεζες και πλειστηριασμοί ακινήτων με τιμή εκκίνησης η οποία είναι διαφορετική αν ο οφειλέτης χρωστά στο Δημόσιο και διαφορετική αν έχει οφειλές προς τις τράπεζες είναι ορισμένες από τις ανατροπές που που έχει φέρει η ενεργοποίηση του ν. 4331/2015 με τον οποίο τροποποιήθηκαν οι διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

Οι διαδικασίες για τις κατασχέσεις και τους πλειστηριασμούς επιταχύνονται, ενώ περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα για τη διαβίωση του οφειλέτη και της οικογένειάς του τα περιουσιακά στοιχεία που δεν μπορούν να κατασχεθούν και να βγουν στο σφυρί. Οι αλλαγές στις κατασχέσεις και πλειστηριασμούς περιουσιακών στοιχείων για χρέη προς τις τράπεζες, προς ιδιώτες και το Δημόσιο κωδικοποιούνται με εγκύκλιο του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γ. Πιτσιλή. Ειδικότερα:

[1] Πλειστηριασμοί ακινήτων: Με βάση την αντικειμενική αξία και όχι την εμπορική, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σημαντικά χαμηλότερη, εξακολουθεί να προσδιορίζεται η τιμή εκκίνησης κατά τους πλειστηριασμούς ακινήτων για ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο. Αντιθέτως, για πλειστηριασμούς που πραγματοποιούνται για ληξιπρόθεσμα χρέη προς τις τράπεζες η τιμή εκκίνησης προσδιορίζεται πλέον με βάση την εμπορική αξία, δηλαδή σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα στις περισσότερες των περιπτώσεων. Συγκεκριμένα τα κατασχεμένα ακίνητα πλέον εκτιμώνται με βάση την εμπορική αξία αυτών κατά το χρόνο της κατάσχεσης, η οποία ορίζεται και ως τιμή πρώτης προσφοράς. Πριν την αλλαγή αυτή, ίσχυε η κατ' εκτίμηση αξία από το δικαστικό επιμελητή ή τον προσληφθέντα πραγματογνώμονα, η οποία δεν μπορούσε να είναι μικρότερη της αντικειμενικής αξίας. Ο προσδιορισμός της τιμής πρώτης προσφοράς γινόταν στα 2/3 της εκτιμηθείσας αξίας ή στην αντικειμενική.

[3] Κατάσχεση στα χέρια μεσεγγυούχου: Το Δημόσιο μπορεί να κατάσχει κινητά πράγματα που μπορεί να έχει ο μεσεγγυούχος (π.χ. κοσμήματα, πίνακες)[2] Πολλαπλές κατασχέσεις: Συγκεκριμένα επιτρέπονται πλέον πολλαπλές κατασχέσεις επί του ιδίου πράγματος (κινητού ή ακινήτου), σε αντίθεση με τις μέχρι σήμερα ισχύουσες ρυθμίσεις. Στην περίπτωση αυτή οι εκτελεστικές διαδικασίες βαίνουν παράλληλα και σταματάνε όταν γίνει η πρώτη κατακύρωση.

[4] Δικαίωμα κατάσχεσης: Δημόσιο, τράπεζες και ιδιώτες μπορούν να κατάσχουν περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη. Για παράδειγμα εάν ο οφειλέτης έχει μόνο ένα σπίτι, μπορούν να το διεκδικήσουν την ίδια στιγμή, τόσο το δημόσιο όσο και οι τράπεζες ή οι υπόλοιποι ιδιώτες πιστωτές.

[5] Διεκδίκηση απαιτήσεων: Το δημόσιο χάνει τη σειρά του, στην διεκδίκηση περιουσιακών στοιχείων των πτωχευμένων επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα καταργούνται τα προνόμια του δημοσίου, των εργαζομένων και των ασφαλιστικών ταμείων στην ικανοποίηση των απαιτήσεών του δημοσίου τομέα, έναντι των απαιτήσεων των τραπεζών (ειδικά προνόμια).Όλοι οι πιστωτές να έχουν ίσα δικαιώματα απέναντι στον οφειλέτη.

[6] Ακατάσχετα: Καταργούνται κατηγορίες ακατασχέτων του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Εξαιρούνται πλέον από την κατάσχεση, μόνον τα πράγματα που είναι απολύτως απαραίτητα για τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης του οφειλέτη και της οικογένειάς του και, προκειμένου για πρόσωπα που με την προσωπική τους εργασία αποκτούν όσα τους χρειάζονται για να ζήσουν, τα πράγματα τα οποία είναι απαραίτητα για την εργασία τους. Συγκεκριμένα από την κατάσχεση εξαιρούνται είδη προσωπικής χρήσης του οφειλέτη όπως ρούχα, παπούτσια και σεντόνια. Σε ότι αφορά τα έπιπλα δεν κατάσχονται μόνο εκείνα που είναι απαραίτητα για την διαβίωση του οφειλέτη. Επίσης δεν κατάσχονται εργαλεία τα οποία προορίζονται για την άσκηση του επαγγέλματος του οφειλέτη.

[7] Διαδικασία πλειστηριασμού: Θεσπίζεται διαφορετικός τρόπος πλειοδοσίας (αναβάθμιση γραπτών προσφορών). Ο πλειστηριασμός γίνεται μόνο με γραπτές σφραγισμένες προσφορές, ενώ οι προφορικές προσφορές υποβάλλονται μόνο αν οι γραπτές προσφορές είναι ίσες.

[8] Πλειστηριασμοί 11 μήνες το χρόνο: Μειώνεται το χρονικό διάστημα κατά το οποίο δεν μπορεί να διεξαχθεί πλειστηριασμός ή αναπλειστηριασμός, από 1 έως 31 Αυγούστου, αντί από 1 Αυγούστου έως 15 Σεπτεμβρίου όπως ίσχυε, εκτός αν πρόκειται για πράγματα που μπορεί να υποστούν φθορά, καθώς και όταν πρόκειται για πλειστηριασμό πλοίων ή αεροσκαφών.

[9] Αρση τραπεζικού απορρήτου: Το Δημόσιο, οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να ζητούν την άρση του τραπεζικού απορρήτου του οφειλέτη και να δεσμεύσουν ποσό ισόποσο με το χρέος ή μετοχές αντίστοιχης αξίας.

[10] Εγγυοδοσία: Προβλέπεται η κατάθεση από κάθε πλειοδότη εγγυοδοσίας ίσης με το 30% (αντί του 100 % αυτής που ίσχυε) της τιμής της πρώτης προσφοράς.

[11] Διαδικασίες εξπρές: Επιταχύνονται οι χρόνοι (έως 50%) και απλοποιούνται οι διαδικασίες πλειστηριασμού σε βάρος οφειλετών. Η ημέρα του πλειστηριασμού ορίζεται υποχρεωτικά στην κατασχετήρια έκθεση 7 μήνες από την ημέρα περάτωσης της κατάσχεσης και όχι πάντως μετά την παρέλευση 8 μηνών

[12] Διαδικασία κατάσχεσης: Η διαδικασία της κατάσχεσης ολοκληρώνεται σε πέντε ημέρες από την κοινοποίηση της κατάσχεσης κινητών και ακίνητων στον οφειλέτη, από 8 που ίσχυε. Μάλιστα για τις κατασχέσεις που διενεργεί το Δημόσιο προβλέπεται ότι αντίγραφο της έκθεσης κατασχέσεις ακινήτων παραδίδεται άμεσα με την κατάσχεση στον οφειλέτη ή εντός 4άρων ημερών από την ημέρα της κατάσχεσης. Υποχρεωτικά θα αναγράφεται και ο αριθμός φορολογικού μητρώου (ΑΦΜ) του οφειλέτη και τους επισπεύδοντος στην κατασχετήρια έκθεση.

[13] Ηλεκτρονική δημοσίευση πλειστηριασμών: Καθιερώνεται διαδικτυακή δημοσίευση, μέσα από την ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών (deltio.tnomik.gr) του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Τομέα Ασφάλισης Νομικών του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων, με επιμέλεια του δικαστικού επιμελητή.

imerisia.gr

Διχάζεται η Δικαιοσύνη γύρω από το πόσες φορές και πότε πρέπει να καλεί η Εφορία τον ελεγχόμενο για εξηγήσεις, προκειμένου να μην παραβιάζονται υπερασπιστικά του δικαιώματα και να μπορεί να οργανώσει με τον καλύτερο τρόπο την άμυνά του, πριν οι εφοριακοί του «ρίξουν τα βιβλία», του προσδιορίσουν «τρελά» εισοδήματα ή του επιβάλουν «τσουχτερά» πρόστιμα.

Μολονότι το νομικό ζήτημα μοιάζει προς στιγμήν διαδικαστικό και τεχνικό, στην πράξη έχει εξαιρετική σημασία, καθώς θα κρίνει τη νομιμότητα χιλιάδων φορολογικών ελέγχων και προστίμων, με γνώμονα και τη συνταγματική επιταγή να ακούγεται οπωσδήποτε κάθε πολίτης εκθέτοντας τις απόψεις του, προτού του επιβληθεί ένα δυσμενές μέτρο.

Το Β’ (φορολογικό) τμήμα ΣτΕ παρέπεμψε την υπόθεση σε μείζονα σύνθεση, λόγω σπουδαιότητας (39/17), καθώς θα κριθεί η έκταση της υποχρέωσης των φορολογικών Αρχών να καλούν προηγουμένως τους ελεύθερους επαγγελματίες, επιτηδευματίες κ.λπ. για να ακούγονται οι θέσεις τους, ενώ παράλληλα θα κριθεί εμμέσως αν είναι νόμιμοι ή άκυροι πολλοί φορολογικοί έλεγχοι και αν κινδυνεύουν να «πέσουν» χιλιάδες φόροι ή πρόστιμα.
Το ζήτημα αφορά τις δύο παράλληλες διαδικασίες των φορολογικών Αρχών, που σχετίζονται με την απόρριψη των βιβλίων ως ανεπαρκών ή ανακριβών και με την επιβολή προστίμων για παράβαση του ΚΒΣ (Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων).

Κατά την άποψη μιας ομάδας δικαστών, στις συγκεκριμένες περιπτώσεις αρκεί να στείλει η Εφορία ένα σημείωμα στον φορολογούμενο που να τον καλεί σε ακρόαση (εξηγήσεις), περιγράφοντας όμως εκεί αναλυτικά τις παραβάσεις που του καταλογίζει (αν δεν το κάνει, υπάρχει πρόβλημα νομιμότητας) και με αυτόν τον τρόπο καλύπτεται η συνταγματική υποχρέωση για προηγούμενη ακρόαση.
Αντίθετα, κατά την άποψη άλλων δικαστών του ΣτΕ και του Διοικητικού Εφετείου, ο φορολογούμενος, προτού εκδοθεί καταλογιστική πράξη σε βάρος του (πρόστιμο ΚΒΣ, φόρος εισοδήματος, ΦΠΑ), πρέπει να καλείται από την Εφορία με ξεχωριστό κάθε φορά σημείωμα, ώστε να έχει αυτοτελή και πλήρη επίγνωση των διαφορετικών συνεπειών που μπορεί να έχουν τυχόν διαπιστούμενες παραβάσεις-παρατυπίες, ανακρίβειες ή ανεπάρκειες των βιβλίων και στοιχείων του. Κι αυτό για να μπορεί να καταστρώσει την άμυνά του, εν όψει του ότι επίκειται η έκδοση σε βάρος του τουλάχιστον δύο αυτοτελών πράξεων, με διαφορετικό φορολογικό αντικείμενο (της απόρριψης των βιβλίων με συνέπεια εξωλογιστικό προσδιορισμό εσόδων και της επιβολής προστίμου).

Αν υιοθετηθεί η δεύτερη άποψη, απειλούνται με ακύρωση χιλιάδες έλεγχοι και πρόστιμα.

Στη συγκεκριμένη υπόθεση η Εφορία έβαλε πρόστιμο 493.015 ευρώ για καταχώριση εικονικών τιμολογίων αξίας 83.997 ευρώ και ο φορολογούμενος ζητεί να ακυρωθεί, επειδή δεν κλήθηκε προηγουμένως ξεχωριστά για εξηγήσεις, ώστε να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία ότι πραγματοποίησε τις φερόμενες ως εικονικές συναλλαγές.

Αλέξανδρος Αυλωνίτης-ΕΘΝΟΣ