Σε κομβικό σημείο έχει περιέλθει η ελληνική ακτοπλοΐα.

Η επιστροφή των μεγάλων και μικρότερων ομίλων σε καθαρή κερδοφορία κινητοποιεί το επενδυτικό ενδιαφέρον, όπως δείχνει τόσο η προσπάθεια εξαγοράς της Hellenic Seaways από τη Minoan όσο και η χρηματιστηριακή συμπεριφορά των εισηγμένων, που κινούνται όλες με θετικό πρόσημο για το 2016.

Πρόκειται για ένα μεγάλο στοίχημα, που συνδέεται όμως με την πορεία της εθνικής οικονομίας. Εξ αυτού του λόγου, ελλοχεύει ο κίνδυνος να αποδειχθεί μαγική εικόνα η ανάκαμψη του κλάδου πέρυσι, καθώς απειλείται: α) από την αναμενόμενη περαιτέρω κάμψη του εσωτερικού τουρισμού, β) το ενδεχόμενο αυξήσεων στις τιμές των καυσίμων, γ) την είσοδο στην αγορά πλεονάζουσας μεταφορικής δυναμικότητας, αλλά και δ) το προσφυγικό.

Και ενώ σε μεγάλο βαθμό η ανάκαμψη στηρίχθηκε στον εξορθολογισμό των δρομολογίων και των στόλων, νέα πλοία εισέρχονται τώρα στο Αιγαίο, καθώς τα βελτιωμένα μεγέθη του κλάδου προσελκύουν το επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Μικρότερες, μονοβάπορες έως τώρα ακτοπλοϊκές, αποκτούν δεύτερα και τρίτα πλοία, η Seajets έχει μεγεθύνει τον στόλο της σε πάνω από 10, έχοντας εξελιχθεί στη μεγαλύτερη διαχειρίστρια ταχυπλόων στην Ανατολική Μεσόγειο, και η Hellenic Seaways μετά την εξαγορά του «Σάμος» το δρομολογεί στο Αιγαίο.

Οι ανησυχίες

Μπορεί η αγορά να αντέξει περισσότερα πλοία; Τι θα γίνει εάν οι τιμές των καυσίμων που αποτελούν διαχρονικά περίπου το 50% του λειτουργικού κόστους ξαναπάρουν την ανιούσα;

Τις ανησυχίες αυτές, που διατυπώνουν κορυφαίοι παράγοντες της αγοράς, υποδαυλίζει το γεγονός πως εάν εξαιρεθούν οι εξαιρετικές επιδόσεις του εξωτερικού τουρισμού και η απρόβλεπτα υψηλή ζήτηση για μεταφορές που δημιουργεί το προσφυγικό, η επιβατική κίνηση το προηγούμενο έτος ήταν μειωμένη. Η αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να βγει από την κρίση και το συνεχώς συρρικνούμενο διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων περιορίζει την εγχώρια ζήτηση, καθώς μειώνονται οι μεταφορές του Σαββατοκύριακου και ματαιώνονται διακοπές σε μακρινούς προορισμούς, εξηγεί στην «Κ» ο επικεφαλής του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, Μιχάλης Σακέλλης. Η πραγματική επιβατική κίνηση το 2015, χωρίς δηλαδή τους πρόσφυγες, εκτιμάται πως μειώθηκε κατά περίπου 7%.

Ανεμος αισιοδοξίας

Από την άλλη πλευρά, οι εκτιμήσεις για νέα αύξηση των ξένων επισκεπτών φέτος και ο εξορθολογισμός των επιχειρήσεων που έχει ήδη γίνει εκτιμάται πως δημιουργούν τις προϋποθέσεις για διατήρηση και μεγέθυνση της λειτουργικής αλλά και της καθαρής κερδοφορίας της ελληνικής ακτοπλοΐας. Ετσι δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως αργά αλλά σταθερά η Minoan Lines, συμφερόντων του ιταλικού ομίλου Grimaldi, έχει αυξήσει το ποσοστό της στο μετοχικό κεφάλαιο της HSW, πάνω από τα επίπεδα του 45%. Αναμένει πλέον, σύμφωνα με κύκλους του ομίλου, την έτερη μεγαλομέτοχο, Τράπεζα Πειραιώς, να προχωρήσει σε αξιοποίηση του ποσοστού της τάξης του 40% που κατέχει για την εξαγορά του οποίου δηλώνει πως ενδιαφέρεται.

Η ευρύτερη αισιοδοξία γα τον κλάδο έχει άλλωστε οδηγήσει σε σημαντικά κέρδη τις μετοχές των εισηγημένων ομίλων κόντρα στην πτώση της ευρύτερης αγοράς το 2016. Οι μετοχές της Minoan Lines, σε συντριπτικό ποσοστό συγκεντρωμένες σε εταιρείες συμφερόντων Grimaldi, εμφανίζουν κέρδη της τάξης του 15% από τις αρχές του έτους, την ώρα που ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. καταγράφει απώλειες μεγαλύτερες του 10%. Οι τίτλοι της Attica Group, θυγατρικής του ομίλου Marfin Investment Group, έχουν κέρδη της τάξης του 40% φέτος, ενώ και αυτοί της ΑΝΕΚ έχουν ανατιμηθεί κατά 10%.

Επιστροφή σε κέρδη

Τα μεγέθη που ανακοίνωσαν για τη χρήση του 2015 είναι άλλωστε βελτιωμένα σημαντικά. Αθροιστικά, οι τέσσερις μεγάλες ακτοπλοϊκές, δηλαδή η Attica (Blue Star και Superfast Ferries), η Minoan, η Hellenic Seaways και η ANEΚ κατέγραψαν λειτουργική κερδοφορία της τάξης των 170 εκατ. ευρώ και καθαρή κερδοφορία που αγγίζει τα 60 εκατ. Η αξία του στόλου των 46 ιδιόκτητων πλοίων τους υπερβαίνει το 1,2 δισ. ευρώ, την ώρα που οι δανειακές τους υποχρεώσεις έχουν περιοριστεί στα 940 εκατ. και οι πωλήσεις τους κινούνται κοντά στα 750 εκατ. Αν και τα νούμερα αυτά μπορεί να μην προκαλούν εντύπωση στους αμύητους, έρχονται μετά την κρίση της περιόδου 2009-2014, οπότε και οι ζημίες των εταιρειών μέσα σε μία πενταετία ξεπέρασαν το 1,2 δισ. Εννέα ελληνικές εταιρείες είτε πτώχευσαν είτε δεν δραστηριοποιούνται πλέον στην ακτοπλοΐα, αποσύροντας ή πουλώντας τα πλοία τους.

Οι κινήσεις των μεγάλων και η δυναμική των μικρών παικτών

Οι θετικές οικονομικές επιδόσεις των ακτοπλοϊκών ομίλων, που καταγράφηκαν στα αποτελέσματα της οικονομικής χρήσης 2015, οφείλονται κυρίως στη μείωση του κόστους καυσίμων συνεπεία της πτώσης των διεθνών τιμών πετρελαίου, στη μείωση των χρηματοοικονομικών εξόδων, στη συνεχή προσπάθεια για περιορισμό του λειτουργικού κόστους και στην αποτελεσματικότερη διαχείριση του στόλου. Ομως χρειάστηκε να εισρεύσουν σημαντικά κεφάλαια για να αντέξουν οι εταιρείες κατά την κρίση της προηγούμενης εξαετίας. Αυτά έγιναν είτε με τη μορφή αυξήσεων κεφαλαίου όπως στην περίπτωση της Minoan που ενισχύθηκε με άνω των 80 εκατ. ευρώ από τον όμιλο Grimaldi είτε με τη μορφή έκδοσης ομολόγων όπως στην περίπτωση της Attica, όπου το αμερικανικό private equity Fortress Group επένδυσε 75 εκατ. ευρώ είτε με τη μορφή της εκτεταμένης αναδιάρθρωσης του δανεισμού όπως στην περίπτωση της Hellenic Seaways. Παράλληλα, μεγάλος αριθμός πλοίων πωλήθηκε στο εξωτερικό.

Η «γεωγραφία» της ελληνικής ακτοπλοΐας άλλαξε έτσι σημαντικά και συνεχίζει να αλλάζει. Μεγάλες κάποτε εταιρείες, όπως η Ναυτιλιακή Εταιρεία Λέσβου και πριν από αυτήν η GA Ferries, χάθηκαν εντελώς από την αγορά. Παράλληλα, η λειτουργία της κοινοπραξίας της ΑΝΕΚ με την Attica στις γραμμές της Κρήτης και της Αδριατικής –στην οποία τα μερίδια της ελληνικής ακτοπλοΐας έχουν πάντως συρρικνωθεί δραστικά– απέδειξε τα οφέλη που μπορούν να εξαχθούν από τις συνέργειες και τις οικονομίες κλίμακας. Ανάλογα είναι άλλωστε τα κίνητρα του ομίλου Grimaldi που επιδιώκει να εξαγοράσει μέσω της Minoan τη Hellenic Seaways.

Ομως σε αυτό το διάστημα επιβίωσαν ή και μεγεθύνθηκαν και κάποιοι μικρότεροι παίκτες όπως η Aegean Speed Lines, η Ionian Group και ειδικά η Seajets. Η Ionian Group δημιουργήθηκε με τη συνέργεια των εταιρειών Levante Ferries, Ionissos Ferries και Zante Ferries, που με τρία πλέον πλοία δραστηριοποιείται στο Ιόνιο. Κύκλοι της Aegean Speed Lines επισημαίνουν πως μετά την πώληση του «Speedrunner 2», η ακτοπλοϊκή ενδυναμώνει την παρουσία της στις Δυτικές Κυκλάδες με το αναβαθμισμένο «Speedrunner 4».

Το «Speedrunner 3» ναυλώθηκε στη Levante Ferries. Οι ίδιες πηγές υπογραμμίζουν πως «μέτοχοι της Aegean Speed Lines παρακολουθούν με εξαιρετικό ενδιαφέρον τα όσα συμβαίνουν, τόσο στην ακτοπλοΐα όσο και στη χώρα γενικότερα, ώστε να τοποθετηθούν έγκαιρα στις όποιες εξελίξεις σημειωθούν στον κλάδο».

Αξιοπρόσεκτα μεγέθη έχει αποκτήσει η Seajets, συμφερόντων Μάριου Ηλιόπουλου, που με την προσθήκη ακόμα τριών ταχυπλόων ελέγχει πλέον στόλο έντεκα πλοίων, λειτουργώντας το μεγαλύτερο δίκτυο ταχύπλοων στο Αιγαίο με επίκεντρο τις Κυκλάδες και την Κρήτη.

Υψηλός ανταγωνισμός

Η έλευση νέων πλοίων στις ελληνικές θάλασσες αναμένεται να ευνοήσει τον ανταγωνισμό αυξάνοντας τις επιλογές των επιβατών και πιέζοντας ενδεχομένως σε χαμηλότερα επίπεδα τις τιμές των εισιτηρίων. Ομως όλοι ανησυχούν κατά πόσον είναι βιώσιμη περαιτέρω αύξηση των πλοίων με δεδομένο το υφεσιακό περιβάλλον.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Hellenic Seaways, Αντώνης Αγαπητός, άλλωστε, μιλώντας στην «Κ», σημειώνει πως «η φετινή χρονιά μπορεί να είναι οριακά καλύτερη και από το 20015 χάρη στην πτώση της τιμής του πετρελαίου, εφόσον διατηρηθεί, αλλά και στην προβλεπόμενη αύξηση του τουρισμού». Προειδοποιεί όμως πως το προσφυγικό θα πλήξει την επιβατική κίνηση προς πολλούς από τους νησιωτικούς προορισμούς, κυρίως στο Ανατολικό Αιγαίο.

Νέα πλοία, δρομολόγια

Στην ακτοπλοΐα έχουν προστεθεί 4 νέα μεγάλα πλοία, ενώ παρατηρείται και αύξηση των δρομολογίων λόγω επέκτασης της περιόδου λειτουργίας των ταχυπλόων. Το 2016 υπολογίζεται ότι θα εκτελεστούν 41.000 δρομολόγια με δυνατότητα αύξησής τους, εάν παραστεί ανάγκη, είτε για εκτάκτους είτε για οργανικούς λόγους. Παράλληλα, οι ενδείξεις για τον εισερχόμενο τουρισμό είναι θετικές και πιθανόν να ξεπεράσουν και αυτές του 2015. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τον εγχώριο τουρισμό.

Το προσφυγικό ζήτημα

Στις γραμμές του Β. Αιγαίου και στα Δωδεκάνησα διακινήθηκε το 2015 σημαντικός αριθμός μεταναστών και προσφύγων. Πέραν από τη ναύλωση πλοίων από την κυβέρνηση, οι εταιρείες οικειοθελώς σχεδόν τριπλασίασαν τα δρομολόγιά τους. Ομως το προσφυγικό επιδρά αρνητικά στην τουριστική ανάπτυξη των νησιών, κυρίως στη Μυτιλήνη. Τα οικονομικά οφέλη είναι πρόσκαιρα και οι κοινωνικές και οικονομικές ζημίες σοβαρές, μέρος των οποίων θα επωμισθεί και η ακτοπλοΐα.

Οι άγονες γραμμές

Οι κρατικές επιχορηγήσεις για την εκτέλεση δρομολογίων δημόσιας υπηρεσίας για τις θαλάσσιες μεταφορές ανέρχονται σε 75 εκατ. ευρώ ενώ για τις χερσαίες σε 260 εκατ. Η ανακατανομή των επιχορηγήσεων για να ενισχυθεί η ακτοπλοΐα κρίνεται απαραίτητη. Ο αριθμός των διακινουμένων επιβατών σε περισσότερα από 100 νησιά είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη. Ηδη διαφαίνονται προβλήματα διαθεσιμότητας πλοίων για την εξυπηρέτηση άγονων γραμμών.

Καθημερινή

Εγκρίθηκαν τα νέα δρομολόγια που θα εξυπηρετούν τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου, κατόπιν θετικής γνωμοδότησης του Συμβουλίου Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών του υπουργείου Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού.

Όπως σημειώνει σε ανακοίνωσή της η Hellenic Seaways, τα νέα δρομολόγια πρόκειται να ξεκινήσουν από 15.06.2015 και θα καλύψουν τη φετινή τουριστική περίοδο.

«Κάθε νησί αποτελεί ένα ζωντανό κύτταρο της ελληνικής Οικονομίας και με αυτό το σκεπτικό σχεδιάσαμε τα νέα δρομολόγια της φετινής χρονιάς αναφέρει το xwni.gr. Ο μακρόπνοος στόχος της εταιρείας είναι κάθε νησί που συνδέουμε να θεμελιώσει ισχυρές προοπτικές ανάπτυξης με οφέλη τόσο για τις τοπικές κοινωνίες όσο και για τη βαριά βιομηχανία του τόπου, τον τουρισμό. Στη Hellenic Seaways, συνεχίζουμε απρόσκοπτα την προσπάθεια ενίσχυσης των νησιωτικών περιοχών και αδιαμφισβήτητα τα νέα δρομολόγια εξυπηρετούν αυτό το σκοπό», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Hellenic Seaways, Αντώνης Αγαπητός.

Με τα νέα δρομολόγια επιτυγχάνεται η σύνδεση των Κυκλάδων με την Ικαρία και τη Σάμο, καθώς και η σύνδεση της Πάτμου με τη Μύκονο και το Βόρειο Αιγαίο, η οποία ενισχύεται με δύο επιπλέον προσεγγίσεις από τον Πειραιά. Επιπλέον, εκτελούνται 5 προσεγγίσεις την εβδομάδα στο Βαθύ της Σάμου, 7 προσεγγίσεις στον Εύδηλο Ικαρίας, 3 προσεγγίσεις στους Φούρνους και στο Καρλόβασι.

Τέλος, σημειώνεται ότι διπλασιάζεται η χωρητικότητα σε επιβάτες και τριπλασιάζεται σε οχήματα και μοτοσυκλέτες.

Τα νέα δρομολόγια ανά πλοίο:
Ε/Γ-Ο/Γ “Νήσος Ρόδος”
Πειραιάς-Σύρος-Μύκονος-Πάτμος-Ικαρία-Σάμος
Αγ.Κήρυκος-Bαθύ-Χίος-Μυτιλήνη-Λήμνος-Καβάλα
Ε/Γ-Ο/Γ “Αριάδνη”
Πειραιάς – Χίος - Μυτιλήνη
Bαθύ-Χίος-Μυτιλήνη- Λήμνος-Καβάλα
Ε/Γ-Ο/Γ “Νήσος Μύκονος”
Πειραιάς-Πάρος-Νάξος-Ικαρία - Φούρνοι-Σάμος